Puchar Narodów Afryki

Mistrzostwa Afryki w piłce nożnej
Organizator rozgrywek	CAF
Data założenia	1957
	Rozgrywki
Liczba drużyn	24
	Zwycięzcy
Pierwszy zwycięzca	Egipt (1957)
Obecny zwycięzca	Senegal (2021)
Najwięcej zwycięstw	Egipt (7 zwycięstw)
	Strona internetowa

Puchar Narodów Afryki (fr. Coupe d'Afrique des Nations, CAN) – turniej piłkarski dla reprezentacji narodowych rozgrywany o mistrzostwo Afryki.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Organizowany przez Federację Piłkarską Afryki odbywa się od 1957, przy czym rozgrywki mają charakter regularny od 1968, odkąd turnieje finałowe mają miejsce co 2 lata.

W pierwszym Pucharze Narodów Afryki w 1957 startowały tylko trzy reprezentacje: Egipt, Sudan i Etiopia. Od tego czasu rozgrywki znacznie się rozrosły i obecnie biorą w nich udział niemalże wszystkie afrykańskie państwa. Konieczne stało się rozgrywanie eliminacji do turnieju finałowego, w którym od 1998 uczestniczy 16 zespołów.

W maju 2010 roku zmieniono lata rozgrywania Pucharu Narodów Afryki. Od 2013 roku turniej rozgrywany jest w latach nieparzystych^[1].

Wyniki[edytuj | edytuj kod]

Rok	Gospodarz	Finał			Mecz o 3 miejsce
Rok	Gospodarz	Mistrz	Wynik	Wicemistrz	Trzecie miejsce	Wynik	Czwarte miejsce
1957 Więcej	Sudan	Egipt	4 – 0	Etiopia	Sudan	(startowały tylko trzy drużyny)
1959 Więcej	Egipt	Egipt	2 – 1⁽¹⁾	Sudan	Etiopia	(startowały tylko trzy drużyny)
1962 Więcej	Etiopia	Etiopia	4 – 2 po dogr.	Egipt	Tunezja	3 – 0	Uganda
1963 Więcej	Ghana	Ghana	3 – 0	Sudan	Egipt	3 – 0	Etiopia
1965 Więcej	Tunezja	Ghana	3 – 2 po dogr.	Tunezja	Wybrzeże Kości Słoniowej	1 – 0	Senegal
1968 Więcej	Etiopia	Demokratyczna Republika Konga	1 – 0	Ghana	Wybrzeże Kości Słoniowej	1 – 0	Etiopia
1970 Więcej	Sudan	Sudan	1 – 0	Ghana	Egipt	3 – 1	Wybrzeże Kości Słoniowej
1972 Więcej	Kamerun	Kongo	3 – 2	Mali	Kamerun	5 – 2	Zair
1974 Więcej	Egipt	Zair	2 – 2 po dogr.	Zambia	Egipt	4 – 0	Kongo
1974 Więcej	Egipt	Powtórzony finał: 2 – 0			Egipt	4 – 0	Kongo
1976 Więcej	Etiopia	Maroko	n/a⁽²⁾	Gwinea	Nigeria	n/a⁽²⁾	Egipt
1978 Więcej	Ghana	Ghana	2 – 0	Uganda	Nigeria	2 – 0⁽³⁾	Tunezja
1980 Więcej	Nigeria	Nigeria	3 – 0	Algieria	Maroko	2 – 0	Egipt
1982 Więcej	Libia	Ghana	1 – 1 po dogr.	Libia	Zambia	2 – 0	Algieria
1982 Więcej	Libia	7 – 6 w rzutach karnych			Zambia	2 – 0	Algieria
1984 Więcej	Wybrzeże Kości Słoniowej	Kamerun	3 – 1	Nigeria	Algieria	3 – 1	Egipt
1986 Więcej	Egipt	Egipt	0 – 0 po dogr.	Kamerun	Wybrzeże Kości Słoniowej	3 – 2	Maroko
1986 Więcej	Egipt	5 – 4 w rzutach karnych			Wybrzeże Kości Słoniowej	3 – 2	Maroko
1988 Więcej	Maroko	Kamerun	1 – 0	Nigeria	Algieria	1 – 1 po dogr.	Maroko
1988 Więcej	Maroko	Kamerun	1 – 0	Nigeria	4 – 3 w rzutach karnych
1990 Więcej	Algieria	Algieria	1 – 0	Nigeria	Zambia	1 – 0	Senegal
1992 Więcej	Senegal	Wybrzeże Kości Słoniowej	0 – 0 po dogr.	Ghana	Nigeria	2 – 1	Kamerun
1992 Więcej	Senegal	11 – 10 w rzutach karnych			Nigeria	2 – 1	Kamerun
1994 Więcej	Tunezja	Nigeria	2 – 1	Zambia	Wybrzeże Kości Słoniowej	3 – 1	Mali
1996 Więcej	Południowa Afryka	Południowa Afryka	2 – 0	Tunezja	Zambia	1 – 0	Ghana
1998 Więcej	Burkina Faso	Egipt	2 – 0	Południowa Afryka	Demokratyczna Republika Konga	4 – 4⁽⁴⁾	Burkina Faso
1998 Więcej	Burkina Faso	Egipt	2 – 0	Południowa Afryka	4 – 1 w rzutach karnych
2000 Więcej	Ghana Nigeria	Kamerun	2 – 2 po dogr.	Nigeria	Południowa Afryka	2 – 2 po dogr.	Tunezja
2000 Więcej	Ghana Nigeria	4 – 3 w rzutach karnych			4 – 3 w rzutach karnych
2002 Więcej	Mali	Kamerun	0 – 0 po dogr.	Senegal	Nigeria	1 – 0	Mali
2002 Więcej	Mali	3 – 2 w rzutach karnych			Nigeria	1 – 0	Mali
2004 Więcej	Tunezja	Tunezja	2 – 1	Maroko	Nigeria	2 – 1	Mali
2006 Więcej	Egipt	Egipt	0 – 0 po dogr.	Wybrzeże Kości Słoniowej	Nigeria	1 – 0	Senegal
2006 Więcej	Egipt	4 – 2 w rzutach karnych			Nigeria	1 – 0	Senegal
2008 Więcej	Ghana	Egipt	1 – 0	Kamerun	Ghana	4 – 2	Wybrzeże Kości Słoniowej
2010 Więcej	Angola	Egipt	1 – 0	Ghana	Nigeria	1 – 0	Algieria
2012 Więcej	Gabon Gwinea Równikowa	Zambia	0 – 0 po dogr.	Wybrzeże Kości Słoniowej	Mali	2 – 0	Ghana
2012 Więcej	Gabon Gwinea Równikowa	8 – 7 w rzutach karnych			Mali	2 – 0	Ghana
2013 Więcej	Południowa Afryka	Nigeria	1 – 0	Burkina Faso	Mali	3 – 1	Ghana
2015 Więcej	Gwinea Równikowa	Wybrzeże Kości Słoniowej	0 – 0 po dogr.	Ghana	Demokratyczna Republika Konga	0 – 0⁽⁴⁾	Gwinea Równikowa
2015 Więcej	Gwinea Równikowa	9 – 8 w rzutach karnych			4 – 2 w rzutach karnych
2017 Więcej	Gabon	Kamerun	2 – 1	Egipt	Burkina Faso	1 – 0	Ghana
2019 Więcej	Egipt	Algieria	1 – 0	Senegal	Nigeria	1 – 0	Tunezja
2021 Więcej	Kamerun	Senegal	0 – 0 po dogr.	Egipt	Kamerun	3 – 3 po dogr.	Burkina Faso
2021 Więcej	Kamerun	4 – 2 w rzutach karnych			5 – 3 w rzutach karnych
2023 Więcej	Wybrzeże Kości Słoniowej
2025 Więcej	Gwinea

¹ W 1959 trzy drużyny grały systemem każdy z każdym. Wygrany 2:1 mecz Egiptu z Sudanem, który zadecydował o mistrzostwie, był także ostatnim spotkaniem turnieju.

² Miejsca ustalone w rozgrywkach grupowych.

³ W 1978 trzecie miejsce (wraz z walkowerem 2:0) zostało przyznane Nigerii po tym, jak Tunezja wycofała się przy stanie wyniku 1:1 w 42. minucie meczu o 3. miejsce.

⁴ Nie było dogrywki, tylko od razu po upływie regulaminowego czasu gry odbyła się seria rzutów karnych.

Klasyfikacja medalowa[edytuj | edytuj kod]

Drużyna	1 miejsce	2 miejsce	3 miejsce	4 miejsce
Egipt	7 (1957, 1959, 1986, 1998, 2006, 2008, 2010)	3 (1962, 2017, 2021)	3 (1963, 1970, 1974)	3 (1976, 1980, 1984)
Kamerun	5 (1984, 1988, 2000, 2002, 2017)	2 (1986, 2008)	2 (1972, 2021)	1 (1992)
Ghana	4 (1963, 1965, 1978, 1982)	5 (1968, 1970, 1992, 2010, 2015)	1 (2008)	4 (1996, 2012, 2013, 2017)
Nigeria	3 (1980, 1994, 2013)	4 (1984, 1988, 1990, 2000)	8 (1976, 1978, 1992, 2002, 2004, 2006, 2010, 2019)	–
Wybrzeże Kości Słoniowej	2 (1992, 2015)	2 (2006, 2012)	4 (1965, 1968, 1986, 1994)	2 (1970, 2008)
Algieria	2 (1990, 2019)	1 (1980)	2 (1984, 1988)	2 (1982, 2010)
Demokratyczna Republika Konga	2 (1968, 1974)	–	2 (1998, 2015)	1 (1972)
Zambia	1 (2012)	2 (1974, 1994)	3 (1982, 1990, 1996)	–
Tunezja	1 (2004)	2 (1965, 1996)	1 (1962)	3 (1978, 2000, 2019)
Sudan	1 (1970)	2 (1959, 1963)	1 (1957)	–
Senegal	1 (2021)	2 (2002, 2019)	–	3 (1965, 1990, 2006)
Maroko	1 (1976)	1 (2004)	1 (1980)	2 (1986, 1988)
Etiopia	1 (1962)	1 (1957)	1 (1959)	2 (1963, 1968)
Południowa Afryka	1 (1996)	1 (1998)	1 (2000)	–
Kongo	1 (1972)	–	–	1 (1974)
Mali	–	1 (1972)	2 (2012, 2013)	3 (1994, 2002, 2004)
Burkina Faso	–	1 (2013)	1 (2017)	2 (1998, 2021)
Uganda	–	1 (1978)	–	1 (1962)
Gwinea	–	1 (1976)	–	–
Libia	–	1 (1982)	–	–
Gwinea Równikowa	–	-	–	1 (2015)

Klasyfikacja startów (1957-2019)[edytuj | edytuj kod]

25 występów

Egipt

23 występy

Wybrzeże Kości Słoniowej

22 występy

Ghana

19 występów

18 występów

17 występów

15 występów

Senegal

12 występów

Gwinea

11 występów

10 występów

8 występów

Sudan
Togo

7 występów

6 występów

Uganda

5 występów

Kenia

4 występy

Mozambik

3 występy

2 występy

1 występ

Egipt wystąpił raz jako Zjednoczona Republika Arabska reprezentujący unię polityczną między Egiptem a Syrią oraz trzy kolejne występy reprezentujące tylko Egipt, ale wciąż pod nazwą „Zjednoczona Republika Arabska”.

Tabela wszech czasów[edytuj | edytuj kod]

W trzydziestu dwóch finałach piłkarskich mistrzostw Afryki lat 1957-2019 wystąpiło 39 reprezentacji narodowych. Rozegrały 1342 meczów (374 zakończyło się remisem), strzelając 1649 bramek (średnio 1,22 na spotkanie).

Lp.	Reprezentacja	Starty	Mecze	Zwycięstwa	Remisy	Porażki	Stosunek bramek	Punkty
1	Egipt	25	100	57	17	26	165:88	188
2	Ghana	22	99	54	20	25	130:82	182
3	Nigeria	18	93	51	21	21	132:89	174
4	Wybrzeże Kości Słoniowej	23	95	42	25	28	138:100	151
5	Kamerun	19	84	41	27	16	123:76	150
6	Algieria	18	74	28	21	25	93:85	105
7	Zambia	17	67	26	20	21	81:69	98
8	Tunezja	19	75	23	29	23	94:91	98
9	Maroko	17	65	24	23	18	74:58	95
10	Demokratyczna Republika Konga	19	73	20	24	29	88:102	84
11	Senegal	15	60	23	14	23	69:54	83
12	Mali	11	50	17	17	16	61:64	68
13	Południowa Afryka	10	43	16	13	14	48:45	61
14	Gwinea	12	43	12	16	15	59:63	52
15	Burkina Faso	11	41	7	13	21	38:62	34
16	Kongo	7	26	7	7	12	27:40	28
17	Sudan	8	24	7	6	11	28:38	27
18	Gabon	7	21	6	7	8	19:26	25
19	Etiopia	10	27	7	3	17	29:61	24
20	Angola	7	23	4	10	9	29:37	22
21	Togo	8	25	3	8	14	19:42	17
22	Gwinea Równikowa	2	10	4	3	3	8:10	15
23	Libia	3	11	3	5	3	12:13	14
24	Uganda	6	19	3	2	14	18:34	11
25	Republika Zielonego Przylądka	2	7	1	5	1	4:5	8
26	Zimbabwe	3	9	2	1	6	12:21	7
27	Kenia	5	14	1	4	9	8:24	7
28	Liberia	2	5	1	2	2	5:7	5
29	Rwanda	1	3	1	1	1	3:3	4
30	Malawi	2	6	1	1	4	6:11	4
31	Sierra Leone	2	5	1	1	3	2:11	4
32	Namibia	2	6	0	2	4	9:18	2
33	Mozambik	4	12	0	2	10	4:26	2
34	Tanzania	1	3	0	1	2	3:6	1
35	Gwinea Bissau	1	3	0	1	2	2:5	1
36	Niger	2	6	0	1	5	1:9	1
37	Benin	3	9	0	1	8	4:20	1
38	Mauritius	1	3	0	0	3	2:8	0
39	Botswana	1	3	0	0	3	2:9	0

Uwagi:

Aktualizacja na 20 lipca 2019
W latach 1957–1994 za zwycięstwo przyznawano 2 pkt., od 1996 – 3.

Transmisje w Polsce[edytuj | edytuj kod]

W latach 2000-2015 turniej był w Polsce nadawany na antenach Eurosportu. Później do 2022 rozgrywki nie były transmitowane na rynku polskim, kiedy to prawa do Pucharu Narodów Afryki w Kamerunie nabyła platforma stramingowa Viaplay^[2]^[3]^[4]^[5].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Africa Cup of Nations Cup to move to odd-numbered years. BBC Sport, 2010-05-16. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
↑ Eurosport przeprowadzi transmisję piłkarskiego Pucharu Narodów Afryki, Media Marketing Polska Magazyn Online, 14 stycznia 2004 [dostęp 2022-01-27] (pol.).
↑ 21.01-12.02 Puchar Narodów Afryki w Eurosporcie, SATKurier.pl [dostęp 2022-01-27] .
↑ Eurosport - Puchar Narodów Afryki - zwiastun HD. [dostęp 2022-01-27].
↑ Viaplay pokaże wszystkie 52 mecze Pucharu Narodów Afryki i rozgrywki Ligi Mistrzów, www.telepolis.pl [dostęp 2022-01-27] (pol.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

[1] Africa Cup of Nations Cup to move to odd-numbered years. BBC Sport, 2010-05-16. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).

[2] Eurosport przeprowadzi transmisję piłkarskiego Pucharu Narodów Afryki, Media Marketing Polska Magazyn Online, 14 stycznia 2004 [dostęp 2022-01-27] (pol.).

[3] 21.01-12.02 Puchar Narodów Afryki w Eurosporcie, SATKurier.pl [dostęp 2022-01-27] .

[4] Eurosport - Puchar Narodów Afryki - zwiastun HD. [dostęp 2022-01-27].

[5] Viaplay pokaże wszystkie 52 mecze Pucharu Narodów Afryki i rozgrywki Ligi Mistrzów, www.telepolis.pl [dostęp 2022-01-27] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Azja	AFC Puchar Azji U-22 U-19 U-16 U-14 AFC Challenge Cup Mistrzostwa ASEAN Mistrzostwa SAFF Puchar Azji Wschodniej Puchar Azji Zachodniej Puchar Zatoki Perskiej
Afryka	CAF Puchar Narodów Afryki U-23 U-20 U-17 Mistrzostwa Narodów Afryki Puchar Amílcar Cabral Puchar CEMAC Puchar CECAFA Puchar COSAFA Puchar WAFU Puchar CSSA (1982–1987) Puchar CEDEAO (1983–1991) Puchar UDEAC (1984–1990) Puchar UNIFFAC (1999) Turniej UEMOA (2007–2011)
Ameryka Północna, Środkowa i Karaiby	CONCACAF Złoty Puchar U-20 U-17 U-15 Liga Narodów Mistrzostwa CCCF (1941–1961) Mistrzostwa NAFC (1947–1991) Młodzieżowe Mistrzostwa CCCF (1954–1960) Mistrzostwa CONCACAF (1963–1989) Mistrzostwa CFU (1978–1985) Puchar Karaibów (1989–2017) Copa Centroamericana (1991–2017) Eliminacje na Igrzyska Olimpijskie (1956–2020)
Ameryka Południowa	CONMEBOL Copa América U-20 U-17 U-15 Superpuchar CONMEBOL–UEFA Superclásico de las Américas Eliminacje na Igrzyska Olimpijskie Copa Julio Roca (1914–1976)
Oceania	OFC Puchar Narodów Oceanii U-20 U-17 Eliminacje OFC na Igrzyska Olimpijskie Melanesia Cup (1988–2000) Polynesia Cup (1994–2000) Pacific Cup (2002–2012) Wantok Cup (2008–2011)
Europa	UEFA Mistrzostwa Europy U-21 U-19 U-17 Liga Narodów Elite League U-20 Superpuchar CONMEBOL–UEFA
Niezrzeszone z FIFA	NF-Board VIVA World Cup ELF Cup (2006) FIFI Wild Cup (2006)
Inter- kontynentalne	Meridian Cup U-18 (UEFA-CAF) Puchar Narodów Afro-Azjatyckich Puchar Narodów Arabskich Puchar Narodów Palestyny (1972–1975) AFC–OFC Challenge Cup (1991–1993)