Jan Bytnar: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
uzupełnienie, drobne merytoryczne, drobne redakcyjne
Anulowanie wersji 41708661 autora Malarz pl (dyskusja) użytkownik nie próbował podjąć dyskusji
Linia 85: Linia 85:
== Rzekoma działalność w ONR ==
== Rzekoma działalność w ONR ==
Część historyków twierdzi, że w trakcie nauki w liceum Jan Bytnar był członkiem Grup Szkolnych [[Obóz Narodowo-Radykalny|ONR]]<ref name=zaryn>{{Cytuj książkę | nazwisko = Zaryn| imię = Jan| autor link = Jan Żaryn | tytuł = Leszek Prorok: człowiek i twórca| wydawca = DiG| miejsce = Warszawa| rok = 1999| strony = 17| isbn = 8371811284}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://nsz.com.pl/index.php/kultura/662-onr-elita-polskiej-inteligencji| tytuł = Duch Młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934–1944| data dostępu = 17 grudnia 2012| autor = Wojciech Muszyński|opublikowany = nsz.com.pl}}</ref>. Opierają się oni na informacji od przedwojennego szefa warszawskich GS ONR, Gustawa Potworowskiego<ref name=zaryn />.
Część historyków twierdzi, że w trakcie nauki w liceum Jan Bytnar był członkiem Grup Szkolnych [[Obóz Narodowo-Radykalny|ONR]]<ref name=zaryn>{{Cytuj książkę | nazwisko = Zaryn| imię = Jan| autor link = Jan Żaryn | tytuł = Leszek Prorok: człowiek i twórca| wydawca = DiG| miejsce = Warszawa| rok = 1999| strony = 17| isbn = 8371811284}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://nsz.com.pl/index.php/kultura/662-onr-elita-polskiej-inteligencji| tytuł = Duch Młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934–1944| data dostępu = 17 grudnia 2012| autor = Wojciech Muszyński|opublikowany = nsz.com.pl}}</ref>. Opierają się oni na informacji od przedwojennego szefa warszawskich GS ONR, Gustawa Potworowskiego<ref name=zaryn />.

Nie zgadza się z tym Danuta Rossman, łączniczka [[Szare Szeregi|Szarych Szeregów]]: ''Jestem absolutnie pewna, że w żadnej takiej partyjnej organizacji młodzież nie działała. Poza tym, jeśli chodzi o harcerstwo, była zasada, że nie można do podobnych grup się zapisywać. Oczywiście, słyszałam ostatnio pewne plotki, ale nie widzę, by ktoś, kto znał „Rudego” je potwierdzał. A przynajmniej ja mogę zdecydowanie temu zaprzeczyć''<ref>{{Cytuj stronę | url = http://natemat.pl/56745,danuta-rossman-laczniczka-zoski-z-kamieni-na-szaniec-tadeusz-gejem-rany-boskie-to-sa-bzdury-zupelne| tytuł = Danuta Rossman, łączniczka „Zośki” z „Kamieni na szaniec”: Tadeusz gejem? Rany boskie! To są bzdury zupełne!| data = 4 kwietnia 2013| data dostępu = 5 kwietnia 2013|opublikowany = natemat.pl}}</ref>.


== Upamiętnienie ==
== Upamiętnienie ==

Wersja z 18:33, 10 mar 2015

Jan Bytnar
Rudy
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

6 maja 1921
Kolbuszowa

Data i miejsce śmierci

30 marca 1943
Warszawa

Przebieg służby
Główne wojny i bitwy

II wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, dwukrotnie)
Gmach dawnej szkoły powszechnej nr 29 przy ulicy Zagórnej 3, którą ukończył Jan Bytnar. W latach 1936–1939 organizował, a następnie kierował, działającą przy tej szkole drużyną harcerską
Państwowe Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie, w którym wiosną 1939 Bytnar otrzymał świadectwo dojrzałości
Napis Jedź z nami do Niemiec!! na warszawskim biurze werbunkowym Arbeitsamtu przy ul. Nowy Świat 68
Kotwica – znak Polski Walczącej namalowany przez Jana Bytnara na pomniku Lotnika na placu Unii Lubelskiej w Warszawie
Kamienica przy al. Niepodległości 159, w której 23 marca 1943 zostali aresztowani „Rudy” i jego ojciec Stanisław Bytnar. Po lewej stronie głównego wejścia widoczna tablica upamiętniająca „Rudego” wmurowana w 1980
Tablica pamiątkowa przy wejściu do kamienicy przy al. Niepodległości 159
Wspólny grób Jana Bytnara i Aleksego Dawidowskiego w kwaterze Batalionu „Zośka” (A-20) na warszawskim Cmentarzu Wojskowym na Powązkach
Tablica MSI na ulicy Jana Bytnara „Rudego” w Warszawie

Jan Bytnar, ps. „Rudy”, „Czarny”, „Janek”, „Krokodyl”, „Jan Rudy” (ur. 6 maja 1921 w Kolbuszowej, zm. 30 marca 1943 w Warszawie)[1]harcmistrz, członek Szarych Szeregów, dowódca hufca „Południe” Grup Szturmowych, podporucznik Armii Krajowej, jeden z bohaterów książki Aleksandra KamińskiegoKamienie na szaniec”.

Życiorys

Syn byłego żołnierza Legionów Polskich Stanisława Bytnara i Zdzisławy Bytnarowej.

W 1925 Bytnarowie przenieśli się do Piastowa, a w 1931 do Warszawy. W stolicy zamieszkali na Mokotowie przy al. Niepodległości 159 m. 63[2].

Naukę w publicznej szkole powszechnej rozpoczął w Piastowie. Od czwartej klasy kontynuował ją w szkole nr 29 przy ulicy Zagórnej 9 (obecnie nr 3) na warszawskim Powiślu[3]. Następnie rozpoczął naukę w Gimnazjum im. Stefana Batorego, w którym w czerwcu 1939 otrzymał świadectwo dojrzałości[4].

Od 1934 należał do 23 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Bolesława Chrobrego (nazywanej, od koloru chust, „Pomarańczarnią”), od 1936 roku pełniąc w niej funkcję przybocznego[5]. W tym samym roku zaczął organizować drużynę harcerską na terenie swojej dawnej szkoły przy ul. Zagórnej, gdzie wraz z kolegami z Gimnazjum Batorego prowadził także świetlicę dla dzieci z niezamożnych rodzin[6].

W 1938 roku uzyskał najwyższy stopień starszoharcerskiHarcerza Rzeczypospolitej[4]. Jego przyjaciółmi byli m.in. „Zośka” – Tadeusz Zawadzki i „Alek” – Maciej Aleksy Dawidowski.

Władysław Słodkowski, kolega Bytnara od 1936, napisał o nim po latach[7]:

Ten szczupły, wprost chudy młodzieniec o płowo-rudej, zazwyczaj zwichrzonej, czuprynie miał wysokie czoło, nieco piegowatą twarz, bystre oczy i bardzo miły, choć nieraz figlarny i jakby trochę kpiący uśmiech. Było w tym uśmiechu jednakże coś niezwykle ujmującego, a od całej postaci promieniowała niezawodna dobroć i serdeczność (...) Janek, mimo swej drobnej, jakby kruchej budowy cielesnej, bardzo dobrze pływał i jeździł na nartach, świetnie skakał do wody z poręczy mostku na Jeziorku Czerniakowskim, bardzo lubił spacery i piesze wycieczki (...) Był bardzo zdolny i inteligentny, nad podziw wewnętrznie dojrzały. W typie swym był raczej introwersyjny, o głęboko refleksyjnym i poważnym usposobieniu.

8 września 1939, po radiowym apelu Romana Umiastowskiego, opuścił Warszawę. Powrócił do zajętej przez Niemców stolicy na początku października 1939[5].

Od października do grudnia 1939 Bytnar był członkiem Polskiej Ludowej Akcji Niepodległościowej (PLAN)[8]. Do czerwca 1940 pełnił funkcję łącznika w komórce więziennej Związku Walki Zbrojnej kierowanej przez Kazimierza Gorzkowskiego[9].

Od marca 1941 w Szarych Szeregach[8]. Od lata do listopada 1941 dowodził hufcem „Ochota” w Okręgu „Południe” Szarych Szeregów, angażując się w akcje małego sabotażu „Wawra”[5]. Dokonał wówczas kilku akcji sabotażowych, w prasie konspiracyjnej określanych jako brawurowe, m.in.: zerwał wielką hitlerowską flagę z gmachu warszawskiej Zachęty (przemianowanej przez Niemców na Haus der Deutschen Kultur, Dom Niemieckiej Kultury) oraz namalował Symbol Polski Walczącej (tzw. kotwicę) na pomniku Lotnika na placu Unii Lubelskiej[9]. Bytnar wykonał napis za pomocą własnoręcznie skonstruowanego przyrządu, nazwanego później „wiecznym piórem”. Osadzony na długim składanym kiju blaszany pojemnik z farbą z bocznym otworem zakończonym rurką z knotem umożliwiał pisanie farbą grubych i wielkich liter. Pomysłowy przyrząd , który był na tyle niewielki, że dawał się łatwo ukryć pod marynarką, był później wielokrotnie używany w akcjach małego sabotażu[10]. 25 kwietnia 1942 przerobił napis „Jedź z nami do Niemiec!!” na szyldzie na głównym biurze werbunkowym Arbeitsamtu (Urzędu Pracy) przy ulicy Nowy Świat 68 na „Jedźcie sami do Niemiec!!”. Za czyny te groziła wówczas kara śmierci[11].

Od września 1941 do czerwca 1942 uczestniczył w tajnych kursach Państwowej Wyższej Szkoły Budowy Maszyn i Elektroniki im. H. Wawelberga i S. Rotwanda[5][9].

Wiosną 1942, po ukończeniu tajnego kursu instruktorskiego (tzw. Szkoły za lasem) otrzymał stopień podharcmistrza[9]. Po ukończeniu w styczniu 1943 Szkoły Podchorążych Piechoty Rezerwy „Agricola” został mianowany kapralem podchorążym[12].

W listopadzie 1942, po utworzeniu w strukturach Kedywu Komendy Głównej AK Grup Szturmowych Szarych Szeregów, objął dowództwo hufca „Południe” (pluton „Sad” – od słów „sabotaż” i „dywersja” – w Oddziale Specjalnym „Jerzy”)[8]. Następnie uczestniczył w akcjach bojowych m.in. Wieniec II (31 grudnia 1942 – 1 stycznia 1943) pod Kraśnikiem, podczas której wysadzono pociąg z uzbrojeniem dla armii niemieckiej. 18 stycznia brał udział w zastrzeleniu niemieckiego urzędnika podczas akcji rozbrojeniowej na ul. Emilii Plater[13]. 2 lutego 1943 był dowódcą ubezpieczenia podczas ewakuacji materiałów i przedmiotów z opieczętowanego przez Gestapo mieszkania rodziny Błońskich przy ul. Brackiej 23 i został ranny w udo w czasie starcia z przybyłym na miejsce patrolem policji[14][15].

Był jedną z największych indywidualności Grup Szturmowych. Cieszył się dużą popularnością i szacunkiem wśród kolegów.

Został aresztowany razem z ojcem o godz. 4.30 rano we wtorek 23 marca 1943 przez funkcjonariuszy Gestapo w mieszkaniu Bytnarów przy al. Niepodległości 159[16]. Jego zatrzymanie było prawdopodobnie spowodowane znalezieniem u aresztowanego 19 marca dowódcy Hufca „Praga” warszawskich Grup Szturmowych Henryka Ostrowskiego notatki zawierającej adres Bytnara[17].

Wraz z ojcem trafił na Pawiak, gdzie bezzwłocznie – w celu jak najszybszego wydobycia informacji – rozpoczęło się jego przesłuchanie. Jeszcze tego samego dnia został przewieziony do warszawskiej siedziby Gestapo w alei J.Ch. Szucha 25. Równolegle trwała rewizja w mieszkaniu Bytnarów. W należącej do rodziny piwnicy znaleziono m.in. zerwane niemieckie flagi, konspiracyjną prasę, afisze i ulotki, a także stempel do malowania na murach znaku Polski Walczącej[18].

Po przewiezieniu na Pawiak rozpoczęto natychmiast przesłuchanie (co się na ogół nie często zdarzało) z zastosowaniem brutalnych metod. Potem wzięto go na Szucha do konfrontacji z Henrykiem Ostrowskim, stosując dalej bestialskie tortury. Na drugi dzień ze względu na doznane ciężkie kontuzje i zły stan ogólny został przyjęty do szpitala więziennego. Jak mi sam mówił – nikogo nie wydał, a nawet nie przyznał się do znajomości z sypiącym[a]. Wobec przedłożonych dowodów podał nazwiska nieżyjących bądź fikcyjne. Ze szpitala na noszach znów został zabrany na przesłuchanie w bardzo ciężkim stanie, z lekko zaznaczonymi objawami mocznicowymi.

Według relacji z książki Zygmunta Śliwickiego Meldunek z Pawiaka[19]:

Po raz kolejny był przesłuchiwany na Szucha 25 marca. Został odbity przez Grupy Szturmowe w piątek 26 marca 1943 podczas przewożenia po przesłuchaniu z siedziby Gestapo na Pawiak w akcji pod Arsenałem.

 Osobny artykuł: Akcja pod Arsenałem.

Po akcji został przewieziony samochodem do punktu sanitarnego, zorganizowanego przy ul. Ursynowskiej 46 na Mokotowie, skąd jeszcze tego samego dnia koledzy przenieśli go do znajdującego się na pierwszym piętrze kamienicy przy ul. Kazimierzowskiej 15 mieszkania Gustawa Wuttke. Stąd w niedzielę 28 marca został przeniesiony po raz kolejny – do mieszkania przy ul. Karłowicza 18[20][21]

We wtorek 30 marca po południu udało się zorganizować przewiezienie znajdującego się w stanie krytycznym „Rudego” autem Miejskich Zakładów Sanitarnych do Szpitala Wolskiego przy ul. Płockiej 26[22][23] (obecnie w budynku mieści się Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc). Zmarł krótko po przewiezieniu do szpitala ok. godz. 16.30[24].

Został pochowany 3 kwietnia 1943 pod przybranym nazwiskiem Jana Domańskiego na warszawskim Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, w obecnym miejscu w kwaterze Harcerskiego Batalionu Armii Krajowej „Zośka”[25]. Po wojnie, 4 kwietnia 1946, we wspólnym grobie z „Rudym” spoczął Aleksy Dawidowski, którego w 1943 pochowano na Cmentarzu Powązkowskim pod przybranym nazwiskiem Aleksego Czerwińskiego[26].

W kwietniu 1943 wywiad Armii Krajowej zidentyfikował głównych sprawców śmierci Jana Bytnara – byli to SS-Oberscharführer Herbert Schulz[27] i SS-Rottenführer Ewald Lange[27], wspólnie torturujący go w czasie przesłuchań. 6 maja 1943 Tadeusz Zawadzki ps. „Zośka” i Sławomir Bittner ps. „Maciek” zastrzelili Herberta Schulza, a 22 maja ppor. Andrzej Góral ps. „Tomasz” wykonał wyrok śmierci na Ewaldzie Lange[28].

15 sierpnia 1943 pośmiertnie mianowany harcmistrzem, a następnie podporucznikiem, i odznaczony Krzyżem Walecznych[9]. Pseudonimem Bytnara – „Rudy” nazwano 2. kompanię harcerskiego batalionu „Zośka” utworzonego we wrześniu 1943[13]. Jest jednym z głównych bohaterów powieści Aleksandra KamińskiegoKamienie na szaniec”.

26 września 2009 za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej został pośmiertnie odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski[29].

Rzekoma działalność w ONR

Część historyków twierdzi, że w trakcie nauki w liceum Jan Bytnar był członkiem Grup Szkolnych ONR[30][31]. Opierają się oni na informacji od przedwojennego szefa warszawskich GS ONR, Gustawa Potworowskiego[30].

Upamiętnienie

  • 26 marca 1980 na frontowej ścianie kamienicy przy al. Niepodległości 159 odsłonięto tablicę pamiątkową[32].
  • W marcu 1992 imieniem Jana Bytnara „Rudego” nazwano jedną z ulic na Mokotowie[33][34].
  1. Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie u2
    BŁĄD PRZYPISÓW
Błąd w przypisach: Znacznik <ref> o nazwie „uwagi”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
BŁĄD PRZYPISÓW
  1. Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 95. ISBN 83-01-08836-2.
  2. Katarzyna Dzierzbicka. Śladami „Alka”, „Rudego” i „Zośki”. „Pamięć.pl.”. 3, s. 64, 2014. Instytut Pamięci Narodowej. 
  3. Włodzimierz Trojan: Kwatera Batalionu "Zośka" Armii Krajowej. Cmentarz Wojskowy na Powązkach. Warszawa: Społeczny Komitet Opieki nad Grobami Poległych Żołnierzy Batalionu "Zośka", 2011, s. 189. ISBN 978-933302-0-1.
  4. a b Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1944. Tom I. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1987, s. 49. ISBN 83-211-0739-7.
  5. a b c d Tomasz Strzembosz (oprac.): Bohaterowie „Kamieni na szaniec” w świetle dokumentów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 217. ISBN 978-83-01-15330-4.
  6. Zygmunt Głuszek: Szare Szeregi. Słownik biograficzny Tom II. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2009, s. 68-69. ISBN 978-83-7399-337-2.
  7. Władysław Słodkowski. O Janku Bytnarze – żołnierzu. „Stolica”. 40, s. 16, 1968. 
  8. a b c Wielka Encyklopedia PWN. Tom 5. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 106. ISBN 83-01-13443-7.
  9. a b c d e Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1944. Tom I. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1987, s. 50. ISBN 83-211-0739-7.
  10. Czesław Michalski: Wojna warszawsko-niemiecka. Warszawa: Wydawnictwo Czytelnik, 1971, s. 220.
  11. Rozporządzenie Hansa Franka o zwalczaniu czynów gwałtu w Generalnym Gubernatorstwie (1939)
  12. Włodzimierz Trojan: Kwatera Batalionu "Zośka" Armii Krajowej. Cmentarz Wojskowy na Powązkach. Warszawa: Społeczny Komitet Opieki nad Grobami Poległych Żołnierzy Batalionu "Zośka", 2011, s. 190. ISBN 978-933302-0-1.
  13. a b Tomasz Strzembosz (oprac.): Bohaterowie „Kamieni na szaniec” w świetle dokumentów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 217. ISBN 978-83-01-15330-4.
  14. Tomasz Strzembosz: Akcje zbrojne podziemnej Warszawy 1939-1944. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983, s. 251. ISBN 83-06-00717-4.
  15. Tomasz Strzembosz (oprac.): Bohaterowie „Kamieni na szaniec” w świetle dokumentów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 153. ISBN 978-83-01-15330-4.
  16. Stanisław Broniewski: Akcja pod Arsenałem. Wrocław: KRIS Ltd., 1993, s. 22. ISBN 83-900931-1-1.
  17. Stanisław Broniewski: Całym życiem. Szare Szeregi w relacji naczelnika. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 157. ISBN 83-01-04269-9.
  18. Stanisław Broniewski: Akcja pod Arsenałem. Wrocław: KRIS Ltd., 1993, s. 22–23. ISBN 83-900931-1-1.
  19. Zygmunt Śliwicki: Meldunek z Pawiaka. Wyd. I. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974.
  20. Tomasz Strzembosz (oprac.): Bohaterowie „Kamieni na szaniec” w świetle dokumentów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 154, 156. ISBN 978-83-01-15330-4.
  21. Relacja Jana Rossmana [w:] Marian Miszczuk: Jan Rossman pseudonim „Wacek”. Warszawa: Wydawnictwo Tomiko, 2009, s. 102. ISBN 978-83-917007-4-7.
  22. Stanisław Broniewski: Akcja pod Arsenałem. Wrocław: KRIS Ltd., 1993, s. 112–113. ISBN 83-900931-1-1.
  23. Tomasz Strzembosz: Odbijanie więźniów w Warszawie 1939–1944. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 126.
  24. Barbara Wachowicz: Rudy, Alek, Zośka. Gawęda o bohaterach „Kamieni na szaniec”. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2007, s. 392. ISBN 978-83-7399-219-1.
  25. Włodzimierz Trojan: Kwatera Batalionu "Zośka". Warszawa: Fundacja Ochrony Zabytków, 1991, s. 22.
  26. Włodzimierz Trojan: Kwatera Batalionu "Zośka". Warszawa: Fundacja Ochrony Zabytków, 1991, s. 24.
  27. a b Stanisław Kopf, Stefan Starba-Bałuk: Armia Krajowa. Kronika fotograficzna. Warszawa: Wydawnictwo Ars Print Production, 1999, s. 162-163. ISBN 83-8722-416-2.
  28. Władysław Bartoszewski: 1859 dni Warszawy. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2008, s. 482, 497. ISBN 978-83-240-1057-8.
  29. Ordery w 70. rocznicę utworzenia Szarych Szeregów. prezydent.pl, 26-09-2009.
  30. a b Jan Zaryn: Leszek Prorok: człowiek i twórca. Warszawa: DiG, 1999, s. 17. ISBN 83-7181-128-4.
  31. Wojciech Muszyński: Duch Młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934–1944. nsz.com.pl. [dostęp 17 grudnia 2012].
  32. Barbara Wachowicz: Rudy, Alek, Zośka.Gawęda o bohaterach „Kamieni na szaniec”. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2007, s. 415. ISBN 978-83-7399-219-1.
  33. Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 405. ISBN 83-86619-97X.
  34. Pierwotna nazwa Janka Bytnara - "Rudego" została zmieniona w 2012. Zob. Uchwała nr XLI/1107/2012 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 30 sierpnia 2012r. w sprawie nazw niektórych ulic i skweru w Dzielnicy Mokotów m.st. Warszawy. [w:] Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego poz. 6531 [on-line]. http://edziennik.mazowieckie.pl.+s. 1. [dostęp 2014-04-11].
  35. Według późniejszych informacji Henryk Ostrowski nie był sypiącym, lecz został przedstawiony przez Gestapo Bytnarowi jako zdrajca po to, by go złamać.
{{Przypisy}} Nieprawidłowe pola: przypisy.

Bibliografia

  • Stanisław Broniewski: Akcja pod Arsenałem. Warszawa: Książka i Wiedza, 1983. ISBN 83-05-11161-X.
  • Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec.
  • Stanisław Kopf, Stefan Starba-Bałuk, Armia Krajowa. Kronika fotograficzna, Wydawnictwo Ars Print Production, Warszawa, 1999, ISBN 83-87224-16-2.
  • Barbara Wachowicz, Rudy, Alek, Zośka gawęda o bohaterach „Kamieni na szaniec”, Wyd. RYTM, 2003, ISBN 83-88794-95-7.
  • Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1945 T.1. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1987, s. 49–50. ISBN 83-211-0758-3.

Linki zewnętrzne