Zamek w Brześciu: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
zamek położony był po białoruskiej stronie współczesnej granicy |
drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
||
| Linia 38: | Linia 38: | ||
Brześć został zdobyty podczas oblężenia [[Powstanie Chmielnickiego|Kozaków Chmielnickiego]] w 1648. W latach 1654-1655 wydano [[Konstytucja#Inne znaczenia|konstytucje sejmowe]] w sprawie fortyfikacji miasta, dzięki czemu zamek otrzymał dość nowoczesne obwarowania. W tym czasie zamek i miasto były tak silnie ufortyfikowane, że w 1655 [[Carstwo Rosyjskie|wojska moskiewskie]] pod dowództwem [[Siemion Urusow|Urusowa]] i [[Jurij Boratyński|Boratyńskiego]] odstąpiły od oblężenia po odmowie poddania twierdzy przez [[kasztelanowie brzeskolitewscy|kasztelana]] [[Melchior Stanisław Sawicki|Melchiora Stanisława Sawickiego]]<ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Płosiński| imię = Jacek| autor link = Jacek Płosiński| tytuł = Wyprawa kniazia Semena Urusowa na Brześć (listopad-grudzień 1655 r.) | url = http://mazowsze.hist.pl/6/Mazowieckie_Studia_Humanistyczne/90/2003/126/1_2/2930/| czasopismo = Mazowieckie Studia Humanistyczne| wolumin = 1-2| wydanie = 9| strony = 5-31| rok = 2003| data dostępu = 2013-10-25}}</ref>. |
Brześć został zdobyty podczas oblężenia [[Powstanie Chmielnickiego|Kozaków Chmielnickiego]] w 1648. W latach 1654-1655 wydano [[Konstytucja#Inne znaczenia|konstytucje sejmowe]] w sprawie fortyfikacji miasta, dzięki czemu zamek otrzymał dość nowoczesne obwarowania. W tym czasie zamek i miasto były tak silnie ufortyfikowane, że w 1655 [[Carstwo Rosyjskie|wojska moskiewskie]] pod dowództwem [[Siemion Urusow|Urusowa]] i [[Jurij Boratyński|Boratyńskiego]] odstąpiły od oblężenia po odmowie poddania twierdzy przez [[kasztelanowie brzeskolitewscy|kasztelana]] [[Melchior Stanisław Sawicki|Melchiora Stanisława Sawickiego]]<ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Płosiński| imię = Jacek| autor link = Jacek Płosiński| tytuł = Wyprawa kniazia Semena Urusowa na Brześć (listopad-grudzień 1655 r.) | url = http://mazowsze.hist.pl/6/Mazowieckie_Studia_Humanistyczne/90/2003/126/1_2/2930/| czasopismo = Mazowieckie Studia Humanistyczne| wolumin = 1-2| wydanie = 9| strony = 5-31| rok = 2003| data dostępu = 2013-10-25}}</ref>. |
||
Podczas [[Potop szwedzki|potopu szwedzkiego]], |
Podczas [[Potop szwedzki|potopu szwedzkiego]] na początku maja 1657 roku [[Kazimierz Leon Sapieha (1609–1656)|Kazimierz Leon Sapieha]] obsadził twierdzę 2 000 żołnierzy, których dowódcą został Melchior Stanisław Sawicki<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Karol Łopatecki |tytuł = Karol Łopatecki, Między włoską a holenderską sztuką fortyfikacyjną. Plan rozbudowy Brześcia Litewskiego w świetle „Geometrich Plan der Statt Brzesche in Littawen” z 1657 roku, „Zapiski Historyczne” 74 (2009), z. 4, s. 77-94 |data dostępu = 2019-04-16 |url = https://www.academia.edu/31615659/Karol_%C5%81opatecki_Mi%C4%99dzy_w%C5%82osk%C4%85_a_holendersk%C4%85_sztuk%C4%85_fortyfikacyjn%C4%85._Plan_rozbudowy_Brze%C5%9Bcia_Litewskiego_w_%C5%9Bwietle_Geometrich_Plan_der_Statt_Brzesche_in_Littawen_z_1657_roku_Zapiski_Historyczne_74_2009_z._4_s._77-94 |język = en}}</ref>. Zwiększając walory obronne, spalono przedmieścia znajdujące się poza chronionymi wyspami<ref name=":0" />. Pierwsze szwedzkie podjazdy pojawiły się pod Brześciem 17 maja 1657 roku, a 21 maja przybyła pod miasto główna armia szwedzka<ref name=":0" />. Oblężenie przeprowadzono 22 i 23 maja ostrzeliwując miasto od północy i podkopując się od strony zachodniej miasta, gdzie nie ukończono jeszcze prac fortyfikacyjnych<ref name=":0" />. W dniu 23 maja 1657 roku twierdza poddała się oddziałom [[Karol X Gustaw|Karola Gustawa]] i przybyłym następnego dnia wojskom księcia [[Siedmiogród|siedmiogrodzkiego]] [[Jerzy II Rakoczy|Jerzego Rakoczego]]<ref name=":0" />, ale polski garnizon wierny królowi [[Jan Kazimierz|Janowi Kazimierzowi]] wyszedł z Brześcia przy rozwiniętych [[Chorągiew (weksylologia)|chorągwiach]], pod bronią, mając zagwarantowany swobodny przemarsz. Zamek odbiła szlachta [[Województwo brzeskolitewskie|województwa brzeskiego]] pod dowództwem [[Podczaszy wielki litewski|podczaszego litewskiego]] [[Michał Kazimierz Radziwiłł (podkanclerzy litewski)|Michała Kazimierza Radziwiłła]]. |
||
By wzmocnić obronność w 1659 r. wydano następną konstytucję sejmową. Podczas odbudowy w 1660 w dniu 13 stycznia zamek |
By wzmocnić obronność w 1659 r. wydano następną konstytucję sejmową. Podczas odbudowy w 1660 w dniu 13 stycznia zamek zdobyły z zaskoczenia wojska moskiewskie pod dowództwem [[Iwan Chowański (zm. 1682)|Iwana Chowańskiego]]. Wojska polskie odbiły Brześć w 1661 roku. |
||
W latach 30. XIX wieku zamek, wraz z całą najstarszą częścią miasta Brześcia, został |
W latach 30. XIX wieku zamek, wraz z całą najstarszą częścią miasta Brześcia, został zburzony przez [[Rosjanie|Rosjan]] pod budowę [[Twierdza brzeska|Twierdzy brzeskiej]]<ref>{{Cytuj książkę | autor = [[Grzegorz Rąkowski]] | tytuł = Czar Polesia | wydawca = Rewasz | miejsce = Warszawa | rok = 2001 | seria = Smak Kresów | strony = 26 | isbn = 83-85557-92-X}}</ref>. |
||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
Wersja z 15:28, 16 kwi 2019
 Plan zamku z 1657 r. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Rozpoczęcie budowy |
2 poł. XIII wieku |
| Ważniejsze przebudowy |
koniec XVI wieku |
| Zniszczono |
ok. 1830 |
Położenie na mapie Białorusi  | |
| 52,080405°N 23,655345°E/52,080405 23,655345 | |
Zamek w Brześciu – budowla obronna u zbiegu rzek Bug i Muchawiec, zbudowana w 2 poł. XIII wieku w miejscu wcześniejszego grodu. W późniejszym okresie za fosą, na terenach między Bugiem i Muchawcem, powstało miasto Brześć.
Historia
Zamek do końca XVI wieku był drewniany. Posiadał pięć wież, z których jedna była przejezdna i prowadziła do miasta. W 2 połowie XIII wieku książęta halicko-wołyńscy, chcąc wzmocnić potencjał obronny grodu, zbudowali w jednym z jego narożników murowany stołp, według kronikarza, podobny do tego w Kamieńcu Litewskim.
W 1349 r., po dziewięciu dniach oblężenia, zdobył go król Kazimierz Wielki, jednak na mocy traktatu z 1351 wrócił do Litwy, co potwierdził też traktat z 1366. W 1379 zdobyli go Krzyżacy. W początku grudnia 1409 r. odbył się na nim zjazd króla Władysława Jagiełły, księcia Witolda Kiejstutowicza, wodza Tatarów z Kipczaku Dżalal ad-Dina i podkanclerzego koronnego Mikołaja Trąby w celu zaplanowania wojny z zakonem krzyżackim. W 1500 zamek wytrzymał oblężenie 15 tys. Tatarów pod wodzą chana krymskiego Mengli I Gireja. W XVI wieku drewniane wieże i ściany zamku nadal zwieńczone były blankami i hurdycjami. W końcu XVI w. zamek został wzmocniony ziemnymi bastionami i włączony do systemu obronnego miasta.
Brześć został zdobyty podczas oblężenia Kozaków Chmielnickiego w 1648. W latach 1654-1655 wydano konstytucje sejmowe w sprawie fortyfikacji miasta, dzięki czemu zamek otrzymał dość nowoczesne obwarowania. W tym czasie zamek i miasto były tak silnie ufortyfikowane, że w 1655 wojska moskiewskie pod dowództwem Urusowa i Boratyńskiego odstąpiły od oblężenia po odmowie poddania twierdzy przez kasztelana Melchiora Stanisława Sawickiego[1].
Podczas potopu szwedzkiego na początku maja 1657 roku Kazimierz Leon Sapieha obsadził twierdzę 2 000 żołnierzy, których dowódcą został Melchior Stanisław Sawicki[2]. Zwiększając walory obronne, spalono przedmieścia znajdujące się poza chronionymi wyspami[2]. Pierwsze szwedzkie podjazdy pojawiły się pod Brześciem 17 maja 1657 roku, a 21 maja przybyła pod miasto główna armia szwedzka[2]. Oblężenie przeprowadzono 22 i 23 maja ostrzeliwując miasto od północy i podkopując się od strony zachodniej miasta, gdzie nie ukończono jeszcze prac fortyfikacyjnych[2]. W dniu 23 maja 1657 roku twierdza poddała się oddziałom Karola Gustawa i przybyłym następnego dnia wojskom księcia siedmiogrodzkiego Jerzego Rakoczego[2], ale polski garnizon wierny królowi Janowi Kazimierzowi wyszedł z Brześcia przy rozwiniętych chorągwiach, pod bronią, mając zagwarantowany swobodny przemarsz. Zamek odbiła szlachta województwa brzeskiego pod dowództwem podczaszego litewskiego Michała Kazimierza Radziwiłła.
By wzmocnić obronność w 1659 r. wydano następną konstytucję sejmową. Podczas odbudowy w 1660 w dniu 13 stycznia zamek zdobyły z zaskoczenia wojska moskiewskie pod dowództwem Iwana Chowańskiego. Wojska polskie odbiły Brześć w 1661 roku.
W latach 30. XIX wieku zamek, wraz z całą najstarszą częścią miasta Brześcia, został zburzony przez Rosjan pod budowę Twierdzy brzeskiej[3].
Przypisy
- ↑ Jacek Płosiński. Wyprawa kniazia Semena Urusowa na Brześć (listopad-grudzień 1655 r.). „Mazowieckie Studia Humanistyczne”. 1-2 (9), s. 5-31, 2003. [dostęp 2013-10-25].
- ↑ a b c d e Karol Łopatecki, Karol Łopatecki, Między włoską a holenderską sztuką fortyfikacyjną. Plan rozbudowy Brześcia Litewskiego w świetle „Geometrich Plan der Statt Brzesche in Littawen” z 1657 roku, „Zapiski Historyczne” 74 (2009), z. 4, s. 77-94 [online] [dostęp 2019-04-16] (ang.).
- ↑ Grzegorz Rąkowski: Czar Polesia. Warszawa: Rewasz, 2001, s. 26, seria: Smak Kresów. ISBN 83-85557-92-X.
Bibliografia
- red. H. P. Paszkou i in.: Vialikaje kniastva Litoŭskaje: Encykłapiedyja. U 3 t.. T. 1: Abalenski – Kadencyja. Mińsk: Biełaruskaja Encykłapiedyja, 2005, s. 684. ISBN 985-11-0314-4. (biał.).