Jerzy Wilhelm legnicki: Różnice pomiędzy wersjami

Jerzy IV Wilhelm
	Książę legnicko-wołowsko-brzeski
Okres	od 1672; do 1675
Poprzednik	Chrystian
	Dane biograficzne
Dynastia	Piastowie
Data i miejsce urodzenia	29 września 1660 ; Oława
Data i miejsce śmierci	21 listopada 1675 ; Brzeg
Ojciec	Chrystian
Matka	Ludwika Anhalcka
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 19:41, 12 gru 2019

Jerzy IV Wilhelm, niem. Georg Wilhelm I (ur. 29 września 1660 w Oławie, zm. 21 listopada 1675 w Brzegu) – książę legnicko-wołowsko-brzeski. Był ostatnim księciem ze śląskiej linii Piastów i całej dynastii, synem księcia Chrystiana i jego żony Ludwiki Anhalckiej.

Życiorys

Jerzy Wilhelm urodził się na zamku^[1] w Oławie 29 września 1660. Jego ojciec, który spędził wiele lat na emigracji w Rzeczypospolitej podczas wojny trzydziestoletniej, a po abdykacji Jana Kazimierza myślał o ubieganiu się o tron Polski, chciał początkowo nadać synowi imię Piast, jednak sprzeciwiło się temu duchowieństwo kalwińskie utrzymując, że odczytano by to jako nawrót do pogaństwa. Ojciec jednak dbał o to, aby syn mówił po polsku i nosił polskie szaty^{[potrzebny przypis]}.

Jerzy Wilhelm wobec śmierci w 1663 i 1664 swoich stryjów Jerzego III Brzeskiego i Ludwika IV Legnickiego został jedynym spadkobiercą ojca w rozległym w dalszym ciągu księstwie legnicko-brzeskim. W związku z czym od młodych lat odbierać zaczął staranne wykształcenie. Nad jego wychowaniem czuwali marszałek legnickiego dworu Fryderyk Bohme, oraz lekarz Henryk Martini. Młody książę wyniósł z tego pierwszego okresu edukacji doskonałą znajomość języków: niemieckiego, francuskiego i łaciny (potrafił jednak porozumieć się także po włosku, hiszpańsku i po polsku), próbowano też zainteresować ostatniego Piasta teologią, filozofią i retoryką.

W roku śmierci ojca (1672) Jerzy Wilhelm został wysłany przez matkę na studia do Frankfurtu nad Odrą, w tym czasie odwiedził dwór elektora Brandenburgii^[2]. Nauki jednak nie ukończył. Przeszkodą stała się tutaj niechęć protestanckich stanów legnicko-brzeskich do przedłużającej się regencji matki księcia, Ludwiki, wspierającej coraz bardziej otwarcie przybywających na dwór katolików (prawdziwym skandalem stała się sprawa poślubienia przez starszą siostrę księcia Karolinę katolickiego arystokraty z rodu Holstein-Sonderburg-Wiesenburg).

Do formalnego przejęcia władzy doszło 14 marca 1675 r., gdy Jerzy Wilhelm na dworze cesarza Leopolda I w Wiedniu złożył uroczysty hołd lenny. Ludwika Anhalcka zmuszona przez niechętnych jej poddanych usunęła się do otrzymanej po mężu oprawy wdowiej w Oławie. Dobrze zapowiadające się rządy Jerzego Wilhelma przerwał nagły zgon księcia. Powodem śmierci piętnastoletniego Piasta była silna gorączka, jakiej nabawił się na polowaniu^[2], na które udał się pomimo niewyleczonej ospy^[3]. Stało się to w Brzegu 21 listopada 1675. Książę został pochowany w kościele Świętego Jana w Legnicy. Księstwo legnicko-brzeskie wobec śmierci ostatniego Piastowicza stało się częścią domeny cesarskiej i to pomimo zgłoszenia pretensji do spadku ze strony stryja Jerzego Wilhelma – Augusta hrabiego Legnickiego. Wołów do 1680 pozostał w rękach Ludwiki Anhalckiej. W 1707 zmarła jej córka Karolina, ostatnia Piastówna.

Awers medalu pogrzebowego wybitego w Legnicy w 1675 roku.
Rewers z napisem PIASTI ET NARCHÆ POLONIÆ ULTIMUS NEPOS PRINceps ("Ostatni potomek Piastów władców Polski").

Ostatni Piast

Uważany w większości źródeł za ostatniego z dynastii Piastów.

Inne źródła dowodzą, że nie był jednak ostatnim Piastem brzesko-legnickim, podając jego stryja, Augusta hrabiego Legnickiego, zmarłego 14 maja 1679 w swym majątku Prieborn (Przeworno) w księstwie brzeskim (któremu jednak jako pochodzącemu z morganatycznego związku nie przysługiwało prawo do nazwiska i dziedzictwa).

Nieścisłości co do faktu śmierci ostatniego Piasta wynikać mogą z kontrowersji wokół uznania za Piastów z krwi przedstawicieli bocznych i nieksiążęcych linii dynastii.

Patrylinealna linia pokrewieństwa

Upamiętnienie

W trzechsetną rocznicę śmierci Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Legnicy i Towarzystwo Miłośników Ziemi Brzeskiej zorganizowały ogólnopolską sesję historyczną obradującą w dniach 21-23 listopada 1975 kolejno we Wrocławiu, Legnicy i Brzegu^[4].

Zobacz też

Przypisy

↑ Zamek w Oławie
↑ ^a ^b Ostatni Piast śląski [online], www.wilanow-palac.pl [dostęp 2017-03-25] (ang.).
↑ W encyklopedii Orgelbranda podawane jest także przypuszczenie, że "jak wieść niesie" został otruty.
↑ B.Z., Piastowie w dziejach Polaki, w: Mówią Wieki, nr 1/1976, s.34, ISSN 0580-0943

[1] Zamek w Oławie

[:0-2] Ostatni Piast śląski [online], www.wilanow-palac.pl [dostęp 2017-03-25] (ang.).

[3] W encyklopedii Orgelbranda podawane jest także przypuszczenie, że "jak wieść niesie" został otruty.

[IPO-4] B.Z., Piastowie w dziejach Polaki, w: Mówią Wieki, nr 1/1976, s.34, ISSN 0580-0943

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Linia 39: / Linia 39: @@
 == Życiorys ==
-Jerzy Wilhelm urodził się na zamku<ref>[http://www.zamkipolskie.com/olawa/olawa.html Zamek w Oławie]</ref> w [[Oława|Oławie]] [[29 września]] [[1660]]. Jego ojciec, który spędził wiele lat na emigracji w [[I Rzeczpospolita|Rzeczypospolitej]] podczas [[wojna trzydziestoletnia|wojny trzydziestoletniej]], a po abdykacji [[Jan II Kazimierz Waza|Jana Kazimierza]] myślał o ubieganiu się o tron Polski, chciał początkowo nadać synowi imię [[Piast]], jednak sprzeciwiło się temu duchowieństwo [[kalwinizm|kalwińskie]] utrzymując, że odczytano by to jako nawrót do pogaństwa. Ojciec jednak dbał o to, aby syn mówił po polsku i nosił polskie szaty.
+Jerzy Wilhelm urodził się na zamku<ref>[http://www.zamkipolskie.com/olawa/olawa.html Zamek w Oławie]</ref> w [[Oława|Oławie]] [[29 września]] [[1660]]. Jego ojciec, który spędził wiele lat na emigracji w [[I Rzeczpospolita|Rzeczypospolitej]] podczas [[wojna trzydziestoletnia|wojny trzydziestoletniej]], a po abdykacji [[Jan II Kazimierz Waza|Jana Kazimierza]] myślał o ubieganiu się o tron Polski, chciał początkowo nadać synowi imię [[Piast]], jednak sprzeciwiło się temu duchowieństwo [[kalwinizm|kalwińskie]] utrzymując, że odczytano by to jako nawrót do pogaństwa. Ojciec jednak dbał o to, aby syn mówił po polsku i nosił polskie szaty{{fakt}}.
 Jerzy Wilhelm wobec śmierci w [[1663]] i [[1664]] swoich stryjów [[Jerzy III brzeski|Jerzego III Brzeskiego]] i [[Ludwik IV legnicki|Ludwika IV Legnickiego]] został jedynym spadkobiercą ojca w rozległym w dalszym ciągu księstwie [[książęta legnicko-brzescy|legnicko-brzeskim]]. W związku z czym od młodych lat odbierać zaczął staranne wykształcenie. Nad jego wychowaniem czuwali marszałek legnickiego dworu Fryderyk Bohme, oraz lekarz Henryk Martini. Młody książę wyniósł z tego pierwszego okresu edukacji doskonałą znajomość języków: niemieckiego, francuskiego i łaciny (potrafił jednak porozumieć się także po włosku, hiszpańsku i po polsku), próbowano też zainteresować ostatniego Piasta teologią, filozofią i retoryką.