Lipsk (Polska)

{{{nazwa}}}

{{{nazwa oryginalna}}}

[[Plik:{{{zdjęcie}}}|240x240px|alt=Ilustracja|{{{opis zdjęcia}}}]] {{{opis zdjęcia}}}
[[Plik:{{{flaga}}}| 100x130px| alt=Flaga]] [[Herb {{{dopełniacz nazwy}}}|Herb]] [[Flaga {{{dopełniacz nazwy}}}|Flaga]]
Państwo	{{{państwo}}}
Zarządzający	Burmistrz
Powierzchnia	4,97 km²
Populacja (2004) • liczba ludności • gęstość	{{{liczba ludności}}} {{{gęstość zaludnienia}}} os./km²
Nr kierunkowy	{{{numer kierunkowy}}}
Kod pocztowy	{{{kod pocztowy}}}
Tablice rejestracyjne	{{{tablice rejestracyjne}}}
Położenie na mapie brak Brak mapy: {{państwo dane {{{państwo}}} | mapa/core | wariant = {{{państwo}}} }} Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark}
Strona internetowa

{{Miejscowość infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | nazwa = | numer kierunkowy = | państwo = | gęstość zaludnienia = | commons = | dopełniacz nazwy = | kod pocztowy = | liczba ludności = | zdjęcie = | opis zdjęcia = | współrzędne = | flaga = | nazwa oryginalna = | tablice rejestracyjne = Nieznane pola: "fax_um", "sekundN", "flaga_miasta", "Miasto", "herb_miasta", "gęstość", "grodzki", "tel_um", "mail_um", "rodzaj_gminy", "kod_poczt", "populacja", "tablica_rej", "gmina", "galeria_commons", "domena", "nr_kier", "powiat", "adres_um", "prawa_miejskie", "założone", "sekundE", "TERYT", "stopniN", "kod_poczt_um", "aglomeracja", "mapa_miasta", "stopniE", "minutE", "miejska", "SIMC", "minutN", "dopełniacz_miasta", "mail", "miasta_partnerskie", "prezydent" oraz "województwo".

Lipsk to miasto w woj. podlaskim, w powiecie augustowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Lipsk. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. suwalskiego.

Według danych z 31 grudnia 2004, miasto miało 2520 mieszkańców.

Położone nad rzeką Biebrzą. Lokalny ośrodek handlowy i usługowy. Gmina Lipsk sąsiaduje z granicą polsko-białoruską oraz gminami Sztabin, Dąbrowa Białostocka, Nowy Dwór, Augustów i Płaska. Ośrodkiem sztuki ludowej - pisankarstwo, tkactwo, Zespół Regionalny Lipsk. Siedzibą parafii rzymskokatolickiej pod wezwaniem Matki Bożej Anielskiej.

Historia

Zabytkowy budynek starego ratusza

Okolice Lipska były we wczesnym średniowieczu zamieszkiwane przez bałtyckie plemię Jaćwingów, których, podobnie jak Prusów, wytępili Krzyżacy. Nie znaleziono tu jednak żadnych pozostałości ich osad. Pewien ślad obecności Jaćwingów zachował się jednak w języku dzisiejszych mieszkańców tych terenów w postaci pojedynczych słów bałtyckiego (jaćwieskiego) pochodzenia. Tak na przykład osoby posługujące się miejscowym dialektem języka białoruskiego, nazywanym językiem prostym (prosty jazýk) na określenie warg lub ust używają słowa łúpy (bałtyckie łúpai).

Pierwsze wzmianki o osadnictwie na tym terenie pochodzą z 1533 r. i mówią o wsi Wola Lipska.

Za datę powstania miasta uznaje się 8 grudnia 1580 r. Tego dnia został wystawiony w pobliskim Grodnie przez wielkiego księcia Stefana Batorego (Lipsk do rozbiorów leżał w Wielkim Księstwie Litewskim, a nie w Koronie, Batory występował zatem jako wielki książę) przywilej nadający prawa magdeburskie oraz herb - łódź z żaglem.

Lipsk rozwijał się szybko do połowy XVII wieku, później ogarnął go kryzys związany z konfliktami wojennymi XVII i XVIII wieku. W 1795 r. Lipsk znalazł się w zaborze pruskim. W 1807 r. wszedł do Księstwa Warszawskiego, a w 1815 r. do Królestwa Kongresowego. W 1869 r. Lipsk traci prawa miejskie (według innych źródeł w 1867r. lub 1870r.).

Neogotycki kościół katolicki pod wezwaniem Matki Boskiej Anielskiej z początków XX wieku

2 sierpnia 1914r. został wyświęcony w Lipsku istniejący do dziś neogotycki kościół parafii katolickiej. Jego budowę rozpoczęto w 1906r. W czasie I wojny światowej miasto zostało zniszczone w znacznej części. Wyzwolenie Lipska nastąpiło ok. 22 sierpnia 1919 r.

Tablica przy Kopcu Wolności, wzniesionym w roku 1922

W 1939r. z tego terenu wyrusza oddział majora Henryka Dobrzańskiego - Hubala. W mieście znajduje się tablica upamiętniająca te wydarzenie. Od 1940 r. w okolicy Lipska jest budowany system umocnień radzieckich. We wrześniu 1941r. hitlerowcy wywieźli 99 osób pochodzenia żydowskiego do getta w Grodnie. Tragiczną datą w historii Lipska jest 13 lipca 1943 r., kiedy to wojska hitlerowskie rozstrzelały 50 mieszkańców Lipska na fortach w Naumowiczach koło Grodna. W wyniku działań wojennych miejscowość została mocno zniszczona.

Po zajęciu terenów przez Armię Czerwoną w okolicy Lipska rozpoczęła się budowa umocnień należących do Linii Mołotowa. Na linii Kamienna Nowa - Lipsk - Bohatery Leśne wybudowano 84 obiekty, jednak jedynie ok. 30 z nich zyskało zdolność bojową do momentu zajęcia terenów przez wojska Niemieckie.

W roku 1973 miejscowość odznaczona została Orderem Krzyża Grunwaldu.

Lipsk odzyskuje prawa miejskie w 1983 r. Ważną rolę w tym fakcie przypisuje się pochodzącemu z Lipska gen. Mirosławowi Milewskiemu, od 1981 r. ministrowi spraw wewnętrznych PRL, a także Towarzystwu Przyjaciół Lipska - organizacji zrzeszającej byłych i obecnych mieszkańców. W latach 80. w Lipsku rozwija się przemysł lekki (produkcja podzespołów indukcyjnych oraz maszyn rolniczych).

Od lat 90. po upadku największych zakładów przemysłowych w Lipsku rozwija się turystyka (spływy kajakowe Biebrzą, agroturystyka), co jest powiązane z powstaniem Biebrzańskiego Parku Narodowego.

Pomnik "Zginęli za Polskę" z czasów powojennych

Zabytki

• Układ przestrzenny z drugiej połowy XVI wieku;
• Cmentarz żydowski z XIX wieku;
• Cmentarz parafialny z I połowy XIX wieku;
• Neogotycki kościół parafialny pod wezwaniem Matki Bożej Anielskiej;
• Kopiec Wolności z lat 20. XX wieku;
• Dom katolicki z XX wieku;
• bunkry należące do umocnień Linii Mołotowa

Bibliografia

• Lipsk nad Biebrzą. Monografia historyczna do 1914 r., pod red. Zygmunta Kosztyły, Ośrodek Badań Naukowych w Białymstoku, Białystok 1980
• Dzieje Lipska nad Biebrzą. Materiały z sesji historycznej 27 września 1980, praca zbiorowa, Ośrodek Badań Historii Wojskowej, Muzeum Wojska w Białymstoku, Towarzystwo Przyjaciół Lipska nad Biebrzą, Białystok - Lipsk nad Biebrzą 1980
• Lipsk nad Biebrzą wspomnienia, oprac. Zygmunt Kosztyła, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1978

Linki zewnętrzne

• Urząd Miejski w Lipsku - oficjalna strona internetowa miasta i gminy Lipsk
• Galeria zdjęć z Lipska
• Cmentarz żydowski w Lipsku