Rudolf I Habsburg

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Rudolf I Habsburg
— Z łaski Bożej król Rzymian, hrabia Habsburga i Kyburga, landgraf Alzacji —
ilustracja
król Rzymian (Niemiec)
do 1275 obok Alfonsa z Kastylii
Okres panowania od 29 września 1273
do 15 lipca 1291
Koronacja 24 października 1273
Poprzednik Wielkie bezkrólewie
Ryszard z Kornwalii i Alfons z Kastylii
Następca Adolf z Nassau
Dane biograficzne
Dynastia Habsburgowie
Data urodzenia 1 maja 1218
Data śmierci 15 lipca 1291
Ojciec Albrecht IV Austriacki
Matka Jadwiga z Kyburga
Commons Multimedia w Wikimedia Commons

Rudolf I (ur. 1 maja 1218 w Limburg an der Lahn, zm. 15 lipca 1291 w Spirze) – król niemiecki od 1273 do 1291 roku. Pochowany w Spirze.

Rudolf I był przedstawicielem niemieckiej dynastii Habsburgów. W 1273 r. zebrani we Ratyzbonie elektorowie mieli przeprowadzić wybór króla Niemiec. Wśród kandydatów znalazł się Przemysł Ottokar II, potężny król Czech, a także hrabia Habsburga i Kyburga, władca Górnej Alzacji Rudolf. Ten ostatni cieszył się poparciem m.in.: palatyna reńskiego Ludwika II, księcia Leuenburga Albrechta III i burgrabiego Norymbergi Fryderyka III Hohenzollerna. Kolegium elektorskie obawiało się siły i prestiżu króla czeskiego, wybór padł na Rudolfa, który wydawał się wystarczająco słaby. Okazało się inaczej. W ciągu miesiąca po elekcji Rudolf koronował się w Akwizgranie. W 1274 r., podczas obrad Sejmu Rzeszy w Norymberdze, Rudolf I przeprowadził rewindykację praw, przywilejów i majątków królewskich straconych przez Koronę od chwili śmierci cesarza Fryderyka II Hohenstaufa. Pozycję Rudolfa wzmocniło także poparcie papieża Grzegorza X. Elekcja Rudolfa I oznaczała koniec Wielkiego Bezkrólewia w Niemczech.

Rywal Rudolfa I, Przemysł Ottokar, nie stawił się na Sejmie w Norymberdze, odmówił złożenia hołdu Rudolfowi i wycofania się z Austrii, którą zajął po wymarciu dynastii Babenbergów. W 1276 r. zawarto układ, na mocy którego syn Ottokara, Wacław, miał poślubić córkę Rudolfa, Gutę, a Czesi mieli opuścić Austrię. Król czeski opóźniał jednak wykonanie postanowień traktatu i zawiązał sojusze z kilkoma książętami polskimi i niemieckimi, w tym z księciem Dolnej Bawarii Henrykiem I. Król Niemiec sprzymierzył się z królem Węgier Władysławem IV Kumańczykiem. W 1278 r. doszło do bitwy pod Dūrnkrut (Suchymi Krutami), zakończonej zwycięstwem króla niemieckiego i śmiercią Ottokara. W 1282 r. w Augsburgu Rudolf I nadał księstwa przejęte po Babenbergach swoim synom: Austrię Albrechtowi, a Styrię Rudolfowi. Była to podstawa późniejszej terytorialnej potęgi Habsburgów w Niemczech.

W 1279 r. Rudolf I zrzekł się w imieniu Królestwa Niemieckiego praw do Ankony i Romanii, które już wcześniej zagarnęło Państwo Kościelne (królowie niemieccy byli też formalnie królami Włoch). Akt ten wynikał ze starań o dobre stosunki z papieżem Mikołajem III - Rudolf zabiegał o przywrócenie cesarskiej godności królom niemieckim i własną koronację na cesarza rzymskiego.

Rudolf ogłosił powszechny pokój ziemski w Niemczech a w 1289 r. wyprawił się do Turyngii przeciw rycerzom-rozbójnikom, stanowiącym postrach Niemiec okresu Wielkiego Bezkrólewia. Nie udało mu się jednak zapobiec wszystkim wojnom wewnętrznym. Arcybiskup Kolonii Zygfryd II Wastenburg walczył z księciem Brabancji Janem I o Limburgię, niepokoje w Szwabii wywoływał hrabia Wirtembergii Eberkard I. W 1289 r. król Rudolf zmusił hrabiego Dolnej Burgundii Ottona IV do złożenia mu hołdu. W ten sposób częściowo odnowił związki ziem burgundzkich z Niemcami.

W 1291 r. próbował przeprowadzić elekcję swojego syna, Albrechta, na króla Niemiec, ale elektorowie odmówili. Królem Niemiec obrany został Adolf, hrabia Nassau. Mimo to, Albrecht w 1298 roku w bitwie pod Gollheim pokonał konkurenta i został kolejnym królem Niemiec z dynastii Habsburgów.

Małżeństwa i potomstwo[edytuj | edytuj kod]

Pierwszą żoną Rudolfa była Gertruda von Hohenberg, z którą miał dziesięcioro dzieci. Po jej śmierci (zm. 1281 r.) Rudolf I poślubił w 1284 r. Izabelę Burgundzką. Drugie małżeństwo okazało się bezpotomne. Dzieci Rudolfa i Gertrudy to:

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

  • Michał Kozłowski, Rudolf I – twórca potęgi Habsburgów [1]
p • d • e
Królowie niemieccy
Konradyni
Konrad I (911–918)
Ludolfingowie
Henryk I Ptasznik (919–936) • Arnulf Zły (antykról 919–921) • Otton I Wielki (936–973) • Otton II (koregent od 961, 973–983) • Otton III (983–1002) • Henryk II Święty (1002–1024)
Dynastia salicka
Konrad II (1024–1039) • Henryk III (koregent od 1028, 1039–1056) • Henryk IV (koregent 1054, 1056–1105) • Rudolf Szwabski (antykról 1077–1080) • Herman z Salm (antykról 1081–1088) • Konrad (III) Salicki (koregent od 1087, antykról 1093–1098) • Henryk V (korgent od 1099, 1105–1125)
Supplinburgowie
Lotar III (1125–1137)
Hohenstaufowie
Konrad III (antykról 1127–1135, król 1138–1152) • Henryk (VI) Berengar (koregent 1147–1150) • Fryderyk I Barbarossa (1152–1190) • Henryk VI (koregent od 1169, 1190–1197) • Filip Szwabski (1198–1208)
Welfowie
Otto IV (antykról 1198–1208, król 1208–1218)
Hohenstaufowie
Fryderyk II (koregent 1196–1197, 1215–1250) • Henryk VII (koregent 1220–1235, od 1231 antykról) • Konrad IV (koregent od 1237, 1250–1254)
Wielkie bezkrólewie
Henryk Raspe (antykról 1246–1247) • Wilhelm z Holandii (1254–1256, antykról od 1247) • Ryszard z Kornwalii (antykról 1256–1272) • Alfons z Kastylii (antykról 1257–1274)
Habsburgowie
Rudolf I (1273–1291)
Nassau
Adolf z Nassau (1292–1298)
Habsburgowie
Albrecht I (1298–1308)
Luksemburgowie
Henryk VII (1308–1313)
Wittelsbachowie
Ludwik IV Bawarski (1314–1347)
Habsburgowie
Fryderyk Piękny (antykról 1314–1322, koregent 1325–1332)
Luksemburgowie
Karol IV (antykról od 1347, król 1347–1378) • Gunter ze Schwarzburga (antykról 1349–1349) • Wacław (koregent od 1376, 1378–1400) • Fryderyk z Brunszwiku (antykról elekt 1400)
Wittelsbachowie
Ruprecht z Palatynatu (1400–1410)
Luksemburgowie
Zygmunt (1410–1437) • Jodok z Moraw (antykról 1410–1411)
Habsburgowie
Albrecht II (1438–1439) • Fryderyk III (1440–1493) • Maksymilian I (1493–1519) • Karol V (1519–1556) • Ferdynand I (koregent od 1531, 1556–1564) • Maksymilian II (koregent 1562, 1564–1576) • Rudolf II (koregent 1575, 1576–1612) • Maciej (1612–1619) • Ferdynand II (1619–1637) • Ferdynand III (koregent od 1636, 1637–1657) • Ferdynand IV (koregent 1653–1654) • Leopold I (1657–1705) • Józef I (koregent od 1687, 1705–1711) • Karol VI (1711–1740)
Wittelsbachowie
Karol VII (1742–1745)
Habsburgowie-Lotaryńscy
Franciszek I (1745–1765) • Józef II (koregent od 1764, 1765–1790) • Leopold II (1790–1792) • Franciszek II (1792–1806)
Oficjalny tytuł królów niemieckich od XI wieku: król Rzymian
Zobacz też: królowie frankijscy, święci cesarze rzymscy
p • d • e
Władcy Austrii
Marchia Wschodnia
(976-1156)
Leopold I (976-994) • Henryk I Mocny (994-1018) • Adalbert I (1018-1055) • Ernest I Mężny (1055-1075) • Leopold II Piękny (1075-1095) • Leopold III Święty (1136-1095) • Adalbert II Pobożny (1136-1137) • Leopold IV Szczodry (1136-1141) • Henryk II Jasomirgott (1141-1156)
Księstwo Austriackie
(1156-1457)
Henryk II Jasomirgott (1156-1177) • Leopold V Cnotliwy (1177-1194) • Fryderyk I (1194-1198) • Leopold VI Sławny (1198-1230) • Fryderyk II Bitny (1226-1288) • Władysław II (1246-1247) • Herman VI Badeński (1248-1250) • Fryderyk I Badeński (1250-1268) • Przemysł Ottokar II (1251-1276) • Rudolf I (1276-1282) • Rudolf II (1282-1283) • Albrecht I (1282-1308) • Rudolf III (1298-1307) • Leopold I (1308-1326) • Fryderyk I Piękny (1308-1330) • Albrecht II Kulawy (1330-1358) • Otto Wesoły (1330-1339) • Fryderyk II (1339-1344) • Leopold II (1339-1344) • Rudolf IV Założyciel (1358-1365) • Albrecht III (1365-1379) • Leopold III (1365-1379)
Austria właściwa
(linia albertyńska)
Albrecht III (1379-1395) • Albrecht IV (1395-1404) • Albrecht V (1404-1439) regenci 1404-1411: Leopold IV Garbaty i Ernest Żelazny • Władysław Pogrobowiec (1440-1457) regent 1440-1452: Fryderyk V
Tyrol i Austria wewnętrzna
(linia leopoldyńska)
Leopold III (1379-1386) • Wilhelm I Uprzejmy (1386-1406) • Leopold IV Garbaty (1386-1406)
Tyrol (linia tyrolska)
Fryderyk IV Puste Kieszenie (1406-1439) • Zygmunt I (1439-1490) regent 1439-1446: Fryderyk V • Maksymilian I (1490-1493)
Styria, Karyntia, Kraina
(linia ernestyńska)
Ernest Żelazny (1406-1424) • Albrecht VI Szczodry (1424-1463) • Fryderyk V (1424-1457)
Arcyksięstwo Austriackie
(1457-1804)
Fryderyk V (1457-1493) • Maksymilian I (1493-1519) • Karol I (1519-1521) • Ferdynand I (1521-1564)
Austria wewnętrzna
Karol II (1564-1590) • Ferdynand III (1590-1619)
Tyrol i Austria przednia
Ferdynand II (1564-1595) • Maksymilian III (1602-1618) • Leopold V (1619-1632) • Ferdynand Karol (1632-1662) regentka 1632-1646: Klaudia Medycejska • Zygmunt Franciszek (1662-1665)
Austria właściwa
Maksymilian II (1564-1576) • Rudolf V (1576-1608) • Maciej I (1608-1619) • Ferdynand III (1619-1637) • Ferdynand IV (1637-1657) • Leopold VI (1657-1705) • Józef I (1705-1711) • Karol III (1711-1740) • Maria Teresa (1740-1780) koregent 1740-1765: Franciszek I Lotaryński, koregent 1765-1780: Józef II • Józef II (1780-1790) • Leopold VII (1790-1792) • Franciszek II (1792-1804)
Cesarstwo Austrii
(1804-1918)
Franciszek I (1804-1835) • Ferdynand I Dobrotliwy (1835-1848) • Franciszek Józef I (1848-1916) • Karol I (1916-1918)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rudolf_I_Habsburg&oldid=50439726”