Rudolf I Habsburg
| Z łaski Bożej król Rzymian, hrabia Habsburga i Kyburga, landgraf Alzacji | |
| |
.svg)
| |
| król Rzymian (Niemiec) do 1275 obok Alfonsa z Kastylii | |
| Okres |
od 29 września 1273 |
|---|---|
| Koronacja | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku |
Katedra w Spirze |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Małżeństwo |
Gertruda z Hohenbergu, Izabela Burgundzka |
| Dzieci |
Albrecht I Habsburg, Rudolf II, Klemencja Habsburg, Guta von Habsburg, Hartmann |
Rudolf I (ur. 1 maja 1218[1] w Limburg an der Lahn[2], zm. 15 lipca 1291 w Spirze[1]) – król niemiecki od 1273 do 1291 roku.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Wczesne życie[edytuj | edytuj kod]
Rudolf I był przedstawicielem niemieckiej dynastii Habsburgów, urodził się 1 maja 1218 roku na zamku w Limburgu an der Lahn. Był synem Albrechta IV Austriackiego. Kiedy Albrecht IV zmarł w 1239 roku Rudolf I objął ziemię ojca[2] (m.in. Zamek Habsburg)
Wybór na króla Niemec[edytuj | edytuj kod]
W 1273 r. zebrani w Ratyzbonie elektorowie mieli przeprowadzić wybór króla Niemiec. Wśród kandydatów znalazł się Przemysł Ottokar II, potężny król Czech, a także hrabia Habsburga i Kyburga, władca Górnej Alzacji Rudolf. Ten ostatni cieszył się poparciem m.in.: palatyna reńskiego Ludwika II, księcia Leuenburga Albrechta III i burgrabiego Norymbergi Fryderyka III Hohenzollerna. Kolegium elektorskie obawiało się siły i prestiżu króla czeskiego, wybór padł na Rudolfa[2], który wydawał się wystarczająco słaby. Okazało się inaczej. W ciągu miesiąca po elekcji Rudolf koronował się w Akwizgranie[2]. W 1274 r., podczas obrad Sejmu Rzeszy w Norymberdze, Rudolf I przeprowadził rewindykację praw, przywilejów i majątków królewskich straconych przez Koronę od chwili śmierci cesarza Fryderyka II Hohenstaufa. Pozycję Rudolfa wzmocniło także poparcie papieża Grzegorza X. Elekcja Rudolfa I oznaczała koniec Wielkiego Bezkrólewia w Niemczech.
Wojna z Przemysłem Ottokarem II[edytuj | edytuj kod]
Rywal Rudolfa I, Przemysł Ottokar II, nie stawił się na Sejmie w Norymberdze, odmówił złożenia hołdu Rudolfowi i wycofania się z Austrii, którą zajął po wymarciu dynastii Babenbergów. W 1276 r. zawarto układ, na mocy którego syn Przemysła Ottokara, Wacław, miał poślubić córkę Rudolfa, Gutę, a Czesi mieli opuścić Austrię. Król czeski opóźniał jednak wykonanie postanowień traktatu i zawiązał sojusze z kilkoma książętami polskimi i niemieckimi, w tym z księciem Dolnej Bawarii Henrykiem I. Król Niemiec sprzymierzył się z królem Węgier Władysławem IV Kumańczykiem[2]. W 1278 r. doszło do bitwy pod Dürnkrut[1] (Suchymi Krutami), zakończonej zwycięstwem króla niemieckiego i śmiercią czeskiego króla. W 1282 r. w Augsburgu Rudolf I nadał księstwa przejęte po Babenbergach swoim synom: Austrię Albrechtowi, a Styrię Rudolfowi. Była to podstawa późniejszej terytorialnej potęgi Habsburgów w Niemczech[1].
Polityka zagraniczna[edytuj | edytuj kod]
W 1279 r. Rudolf I zrzekł się w imieniu Królestwa Niemieckiego praw do Ankony[2] i Romanii, które już wcześniej zagarnęło Państwo Kościelne (królowie niemieccy byli też formalnie królami Włoch). Akt ten wynikał ze starań o dobre stosunki z papieżem Mikołajem III – Rudolf zabiegał o przywrócenie cesarskiej godności królom niemieckim i własną koronację na cesarza rzymskiego. W 1280 roku Henryk IV Probus złożył mu hołd[2].
Polityka wewnętrzna[edytuj | edytuj kod]
Rudolf ogłosił powszechny pokój ziemski w Niemczech a w 1289 r. wyprawił się do Turyngii przeciw rycerzom-rozbójnikom, stanowiącym postrach Niemiec okresu Wielkiego Bezkrólewia. Nie udało mu się jednak zapobiec wszystkim wojnom wewnętrznym. Arcybiskup Kolonii Zygfryd II Wastenburg walczył z księciem Brabancji Janem I o Limburgię, niepokoje w Szwabii wywoływał hrabia Wirtembergii Eberkard I. W 1289 r. król Rudolf zmusił hrabiego Dolnej Burgundii Ottona IV do złożenia mu hołdu. W ten sposób częściowo odnowił związki ziem burgundzkich z Niemcami.
Śmierć[edytuj | edytuj kod]
W 1291 r. próbował przeprowadzić elekcję swojego syna, Albrechta, na króla Niemiec, ale elektorowie odmówili. Rudolf I zmarł 15 lipca 1291 w Spirze, gdzie został potem pochowany. Królem Niemiec obrany został Adolf z Nassau. Mimo to, Albrecht w 1298 roku w bitwie pod Gollheim pokonał konkurenta i został kolejnym królem Niemiec z dynastii Habsburgów.
Małżeństwa i potomstwo[edytuj | edytuj kod]
Pierwszą żoną Rudolfa była Gertruda von Hohenberg, z którą miał dziesięcioro dzieci. Po jej śmierci (zm. 1281 r.) Rudolf I poślubił w 1284 r. Izabelę Burgundzką. Drugie małżeństwo okazało się bezpotomne. Dzieci Rudolfa i Gertrudy to:
- Matylda (1251/1253 – 23 grudnia 1304), urodzona w Rheinfelden (Baden), zmarła w Monachium, żona księcia Bawarii Ludwika II Wittelsbacha
- Albrecht I (lipiec 1255 – 1 maja 1308), król Niemiec
- Katarzyna (1256 – 4 kwietnia 1282), zmarła w Landshut, żona księcia bawarskiego Ottona III, późniejszego pretendenta do tronu Węgier
- Agnieszka (ok. 1257 – 11 października 1322), zmarła w Wittenberdze, żona Albrechta II Askańczyka
- Jadwiga (zm. 1285/1286), żona Ottona VI, margrabiego brandenburskiego
- Klemencja (ok. 1262 – po 7 lutego 1293), żona Karola Martela Andegaweńskiego
- Hartmann (ok. 1263 – 21 grudnia 1281), urodził się w Rheinfelden (Baden), utonął w Renie
- Rudolf II (1270 – 10 maja 1290), książę Austrii
- Guta (13 marca 1271 – 18 czerwca 1297), żona króla Czech Wacława II
- Karol (ur. i zm. 1276 r.)
W kulturze[edytuj | edytuj kod]
- Rudolf I Habsburg w kulturze
Pieczęć Rudolfa I (1275)
Cenotaf Rudolfa I w Katedrze w Spirze
Drzewo genealogiczne Habsburgów
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Rudolf I Habsburg, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-01-28].
- ↑ a b c d e f g Rudolf I Habsburg, zamki.name [dostęp 2022-01-28].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Michał Kozłowski, Rudolf I – twórca potęgi Habsburgów [1]