Ferdynand I Habsburg (cesarz austriacki)
| ||||
| ||||
![]() Ferdynand I Habsburg | ||||
![]() | ||||
Cesarz Austrii | ||||
Okres | od 2 marca 1835 do 2 grudnia 1848 | |||
Poprzednik | Franciszek I Habsburg | |||
Następca | Franciszek Józef I | |||
Król Węgier | ||||
Okres | od 28 września 1830 do 2 grudnia 1848 | |||
Poprzednik | Franciszek I Habsburg | |||
Następca | Franciszek Józef I | |||
Król Czech | ||||
Okres | od 2 marca 1835 do 2 grudnia 1848 | |||
Poprzednik | Franciszek I Habsburg | |||
Następca | Franciszek Józef I | |||
Król Galicji i Lodomerii | ||||
Okres | od 2 marca 1835 do 2 grudnia 1848 | |||
Poprzednik | Franciszek I Habsburg | |||
Następca | Franciszek Józef I | |||
Dane biograficzne | ||||
Dynastia | Habsbursko-Lotaryńska | |||
Data i miejsce urodzenia | 19 kwietnia 1793 Wiedeń | |||
Data i miejsce śmierci | 29 czerwca 1875 Praga | |||
Ojciec | Franciszek II Habsburg | |||
Matka | Maria Teresa Burbon-Sycylijska | |||
Żona | Maria Anna Sabaudzka | |||
Odznaczenia | ||||
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Ferdynand I Habsburg-Lotaryński zwany Dobrotliwym (niem. Ferdinand I) (ur. 19 kwietnia 1793, zm. 29 czerwca 1875) – cesarz austriacki w latach 1835-1848, król Węgier 1830-1845 (jako Ferdynand V; koregent do 1835), syn Franciszka I z dynastii Habsburgów. Ożeniony z Marią Anną, córką króla Sardynii Wiktora Emanuela I, pozostał bezdzietny.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Ferdynand urodził się 19 kwietnia 1793 roku. Cudem przeżył poród. Został utrzymany przy życiu dzięki wielkiemu wysiłkowi pielęgniarek i lekarzy. Cierpiał na epilepsję, krzywicę i wodogłowie. Z powodu choroby nigdy nie przeszedł zwyczajowego procesu edukacji. Późno nauczył się chodzić, jego zachowanie budziło niepokój wychowawców. Uczył się niewiele: czytania i pisania, jazdy konnej, tańca, szermierki, ponadto brał lekcje gry na fortepianie. Jego ulubionymi dziedzinami były heraldyka i nauki technologiczne. Miał talent do rysunku.
W 1830 koronowany na króla Węgier jako Ferdynand V, w 1835 przejął po ojcu koronę Cesarstwa Austriackiego, Królestwa Lombardii i Wenecji oraz Królestwa Czeskiego. Był ostatnim koronowanym królem Czech. Z powodu upośledzenia umysłowego i epilepsji cesarz nie był sam w stanie rządzić swoim imperium[1]. Ferdynand I nie został jednak ubezwłasnowolniony i oficjalnie sprawował rządy. Teatr odgrywany przez dwór miał, zgodnie z intencją Franciszka I, zapobiec utracie wiary w dynastię przez poddanych. Sprawami państwowymi kierowała rada regencyjna (niem. Geheime Staatskonferenz – Tajna Konferencja Państwowa) złożona z kilku ministrów i książąt krwi. Główną rolę odgrywali w niej: przewodniczący arcyksiążę Ludwik Habsburg (stryj Ferdynanda), kanclerz i minister spraw zagranicznych książę Klemens Lothar von Metternich oraz minister stanu (czyli spraw wewnętrznych) hrabia Franz Anton von Kolovrat-Libštejnský. Do 1842 roku w radzie zasiadał także stroniący od polityki młodszy brat cesarza, arcyksiążę Franciszek Karol, którego syn Franciszek Józef miał potem, w wyniku rewolucji, objąć tron. Cesarz Ferdynand nie lubił Metternicha, jednak ufał mu w kwestiach politycznych i popierał większość jego działań, łącznie ze stanowczym tłumieniem buntów.
W obliczu wybuchu Wiosny Ludów (1848) Ferdynand w marcu usunął Metternicha ze stanowiska, a 25 kwietnia zgodził się na nadanie konstytucji. W maju, w obawie przed agresją ludu wiedeńskiego, cesarz wraz z dworem wyjechał do Innsbrucku[2]. Po powrocie, za namową swojego nowego premiera księcia Felixa Schwarzenberga oraz cesarzowej Marii Anny Ferdynand I abdykował 2 grudnia na rzecz swojego bratanka Franciszka Józefa I i opuścił Wiedeń[3]. Resztę życia spędził w Pradze, mieszkając w tamtejszym zamku królewskim. Został pochowany w Krypcie Cesarskiej w kościele Kapucynów w Wiedniu.
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Wielki Mistrz Orderu Złotego Runa[4][5]
- Wielki Mistrz Orderu Marii Teresy[4][5]
- Wielki Mistrz Orderu Świętego Stefana[4][5]
- Wielki Mistrz Orderu Leopolda[4][5]
- Wielki Mistrz Orderu Korony Żelaznej[4][5]
- Krzyż Wielki Orderu Legii Honorowej (Francja)
- Krzyż Wielki Orderu Krzyża Południa (Brazylia)
- Krzyż Wielki Orderu Chrystusa (Portugalia)
- Order Najwyższy Świętego Zwiastowania nadany w 1831 r. przez Karola Feliksa króla Sardynii[6]
- Krzyż Wielki Orderu Świętego Ferdynanda (Sycylia)
- Krzyż Wielki Orderu Korony (Wirtembergia)
- Krzyż Wielki Orderu Sokoła Białego (Weimar)
- Krzyż Wielki Orderu Wierności (Badenia)
- Krzyż Wielki Orderu Lwa Zeryngeńskiego (Badenia)
- Krzyż Wielki Orderu Lwa Złotego (Hesja)
- Krzyż Wielki Orderu Ludwika (Hesja)
- Krzyż Wielki Orderu Ernestyńskiego (Saksonia)
- Krzyż Wielki Orderu Albrechta Niedźwiedzia (Anhalt)
- Krzyż Wielki Orderu Gwelfów (Hanower)
- Order Słonia (Dania, 1831)[4][5][7]
Pełna tytulatura[edytuj | edytuj kod]
Ferdynand I, z Bożej łaski cesarz Austrii, król Węgier i Czech, piąty tego imienia, król Lombardii i Wenecji, Dalmacji, Chorwacji, Slawonii, Illyrii, Galicji i Lodomerii, król Jerozolimy, etc. arcyksiążę Austrii, wielki książę Toskanii, książę Lotaryngii, Styrii, Karyntii i Karnioli, wielki książę Siedmiogrodu, margrabia Moraw, książę Górnego i Dolnego Śląska, Modeny, Parmy, Piacenzy i Guastalli, Oświęcimia, Zatora, Cieszyna, Friuli, Raguzy i Zadaru, uksiążęcony hrabia Habsburga, Tyrolu, Kyburga, Gorycji i Gradiszki, margrabia Górnych i Dolnych Łużyc oraz Istrii, hrabia Hohenems, Feldkirch, Bregentz, Sonnenbergu, etc. pan Triestu, Cattaro i Marchii Wendyjskiej, etc. prezydent Związku Niemieckiego, etc. etc.
Genealogia[edytuj | edytuj kod]
Prapradziadkowie |
Leopold Józef Lotaryński |
cesarz rzymski |
król Hiszpanii |
król Polski | ||||
Pradziadkowie |
cesarz rzymski |
król Hiszpanii | ||||||
Dziadkowie |
cesarz rzymski Leopold II Habsburg (1747-1792) |
∞ 1765 |
cesarzowa rzymska Maria Ludwika Burbon (1745-1792) | |||||
Rodzice |
cesarz Austrii | |||||||
Ferdynand I Habsburg (1793-1875), cesarz Austrii |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Grodziski 2006 ↓, s. 25.
- ↑ Grodziski 2006 ↓, s. 49.
- ↑ Grodziski 2006 ↓, s. 52.
- ↑ a b c d e f Johann Heinrich Friedrich Berlien: Der Elephanten-Orden und seine Ritter. Kopenhaga: Berlingschen Officin, 1846, s. 166-167
- ↑ a b c d e f The titled nobility of Europe. Londyn: Harrison & Sons, 1914, s. 6-9.
- ↑ Federico Bona: I Cavalieri dell'Ordine Supremo del Collare o della Santissima Annunziata (wł.). W: Blasonario subalpino [on-line].
- ↑ Kongelig Dansk Hof- og Stats- Calender for Aar 1849, s. 45
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- J. Krasuski, Historia Niemiec, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 2002. ISBN 83-04-04422-6
- Słownik władców Europy nowożytnej i najnowszej, Józef Dobosz, Maciej Serwański, Ilona Czamańska, wyd. Wyd. 2, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2002, ISBN 83-7177-118-5, OCLC 749651157 .
- H. Wereszycki, Historia Austrii, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 1986.
- M. Żywczyński, Historia Powszechna 1789-1870, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001. ISBN 83-01-11992-6
- Stanisław Grodziski: Franciszek Józef I. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2006. ISBN 83-04-04777-2. OCLC 76344348.
- Andrew Wheatcroft , Habsburgowie, Barbara Sławomirska (tłum.), Kraków: Wydaw. Literackie, 2000, ISBN 83-08-03011-4, OCLC 68630972 .
|
|
|
|
|
|
|
|
- ISNI: 0000 0001 2125 5254
- VIAF: 27865600
- ULAN: 500354224
- LCCN: no93011939
- GND: 118686747
- LIBRIS: ljx01w041885njc
- BnF: 15883649m
- SUDOC: 08299174X
- NLA: 35958444
- NKC: jn20000700516
- NTA: 070645221
- CiNii: DA10180135
- PLWABN: 9810573114105606
- NUKAT: n2014080847
- NSK: 000272603
- CONOR: 239922275, 237687651, 137150051
- RISM: pe483367
- WorldCat: lccn-no93011939
- Habsburgowie Lotaryńscy
- Odznaczeni Orderem Złotego Runa
- Odznaczeni Orderem Marii Teresy
- Odznaczeni Orderem Świętego Stefana
- Odznaczeni Orderem Leopolda (Austria)
- Odznaczeni Orderem Korony Żelaznej
- Odznaczeni Krzyżem Wielkim Legii Honorowej
- Odznaczeni Orderem Krzyża Południa
- Odznaczeni Orderem Chrystusa (Portugalia)
- Odznaczeni Orderem Annuncjaty
- Odznaczeni Orderem Świętego Ferdynanda (Sycylia)
- Odznaczeni Orderem Wierności (Badenia)
- Odznaczeni Orderem Lwa Zeryngeńskiego
- Odznaczeni Orderem Lwa Złotego (Hesja)
- Odznaczeni Orderem Gwelfów
- Odznaczeni Orderem Słonia
- Odznaczeni Orderem Korony Wirtemberskiej
- Odznaczeni Orderem Alberta Niedźwiedzia
- Odznaczeni Orderem Sokoła Białego
- Odznaczeni Orderem Ludwika
- Urodzeni w 1793
- Władcy, którzy abdykowali
- Władcy Austrii
- Władcy Czech
- Władcy Węgier
- Władcy włoscy
- Władcy Galicji i Lodomerii
- Zmarli w 1875
- Pochowani w Kościele Kapucynów w Wiedniu
- Ludzie urodzeni w Wiedniu