Bazylika św. Wawrzyńca „in Lucina”

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bazylika św. Wawrzyńca in Lucina
Basilica di San Lorenzo in Lucina
Kościół tytularny
Ilustracja
Państwo

 Włochy

Miejscowość

Rzym
Piazza di San Lorenzo in Lucina 16/A

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

San Lorenzo in Lucina[1]

Bazylika mniejsza
• nadający tytuł

od 27 listopada 1908
Pius X

Wezwanie

św. Wawrzyńca

Położenie na mapie Rzymu
Mapa konturowa Rzymu, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Wawrzyńca ''in Lucina''”
Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Wawrzyńca ''in Lucina''”
Położenie na mapie Lacjum
Mapa konturowa Lacjum, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Wawrzyńca ''in Lucina''”
41°54′12,3″N 12°28′43,3″E/41,903417 12,478694
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Bazylika św. Wawrzyńca in Lucina (wł. Basilica di San Lorenzo in Lucina, pol. Bazylika św. Wawrzyńca w domu Lucyny) – rzymskokatolicki kościół tytularny w Rzymie.

Świątynia ta jest kościołem parafialnym oraz kościołem tytularnym, mającym również rangę bazyliki mniejszej[1]. Jest też kościołem stacyjnym z czwartego piątku Wielkiego Postu.

Lokalizacja[edytuj | edytuj kod]

Bazylika znajduje się w III Rione Rzymu – Colonna przy Piazza di San Lorenzo in Lucina 16/A[1].

Patron[edytuj | edytuj kod]

Patronem świątyni jest św. Wawrzyniec – diakon, który poniósł śmierć męczeńską za wiarę chrześcijańską w 258 roku.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Według tradycji w tym miejscu stał dom należący do Lucyny, w którym spotykali się chrześcijanie[2]. W tym miejscu na papieża został wybrany Damazy I w 366 roku[1]. W Liber Pontificalis kościół ten określono jako Titulus Lucinae w odniesieniu do czasów papieża Sykstusa III[3], wtedy też miała miejsce przebudowa świątyni[1]. W 780 roku papież Hadrian I zlecił renowację kościoła[3]

Podczas najazdu Normanów w 1084 roku kościół został uszkodzony. Jego odnowienie zlecił papież Paschalis II w 1112 roku[3]. W tym czasie do kościoła trafiły relikwie różnych świętych (m.in. czaszka papieża św. Aleksandra I) oraz ruszt, na którym miał zostać umęczony św. Wawrzyniec i kajdany, w które był zakuty[3]. Kościół po renowacji został poświęcony w 1131 roku przez antypapieża Anakleta II i ponownie 26 maja 1196 roku przez papieża Celestyna III (wcześniejsze poświęcenie uznano wtedy za nieważne)[3].

W XVII wieku kościół został przekazany zakonowi Kleryków Regularnych Mniejszych, po czym w 1650 roku wnętrze bazyliki zostało ponownie urządzone przez Cosimo Fanzago. Podzielono wówczas nawy boczne na oddzielne kaplice oraz przeprowadzono pewną modyfikację fasady. Podczas renowacji w 1858 roku, zleconej przez papieża Piusa IX i nadzorowanej przez Andrea Busiri Vici, usunięto znaczną część barokowej dekoracji wnętrz oraz dodano dwie nowe boczne kaplice[3].

Papież Pius X 27 listopada 1908 nadał kościołowi godność bazyliki mniejszej[4].

Architektura i sztuka[edytuj | edytuj kod]

Bazylika ma nawę główną, dwie nawy boczne obecnie podzielone ścianami na oddzielne kaplice, półokrągłą apsydę i narteks.

Dach narteksu podtrzymuje sześć starożytnych jońskich kolumn z granitu. Fasada nawy nad narteksem jest ceglana z kamiennymi detalami, pośrodku ma obramowane okrągłe okno otoczone parą pionowych prostokątnych okien. Na górze znajduje się pusty trójkątny naczółek[3].

Romańska ceglana dzwonnica pochodzi z przebudowy w 1112 roku, znajduje się po prawej stronie za narteksem. Z pięciu kondygnacji powyżej narteksu, dolne dwie mają podwójne łuki, a trzy górne – łuki potrójne z marmurowymi filarami.

Portal flankują dwa średniowieczne lwy, jeden z nich trzyma w łapach owcę, a drugi niemowlę[3].

Fasada
Narteks
Marmurowy lew przy wejściu, XII w.


Nawa główna ma sześć przęseł z arkadami po obu stronach, prowadzącymi do kaplic bocznych. Nad filarami oddzielającymi kaplice znajdują się okrągłe freski ze scenami z życia św. Wawrzyńca. U góry nad każdym łukiem znajduje się prostokątne okno, pomiędzy nimi są wizerunki świętych. Freski zostały wykonane przez Roberto Bompiani w 1860 roku[3].

Kasetonowy sufit nawy został wykonany w 1857 roku, jest on złocony i zdobiony rozetami, w centralnym panelu znajduje się obraz autorstwa Mometto Grüttera[3].

Wnętrze bazyliki


Ołtarz główny zaprojektował Carlo Rainaldi, w jego centrum znajduje się obraz Ukrzyżowanie autorstwa Guido Reni z około 1640 roku, we frontonie umieszczono tondo Matka Boża z Dzieciątkiem. Pod ołtarzem znajdują się relikwie świętych męczenników Poncjana, Euzebiusza, Wincentego i Pelegrynusa[3].

Witraże apsydy przedstawiają Św. Wawrzyńca, Legendę Abgara z Edessy i Św. Rytę[3].

Ołtarz główny


W muzeum przy bazylice przechowywane są kajdany, w które – według legendy – zakuto św. Wawrzyńca[3].

Kaplice boczne[edytuj | edytuj kod]

Po lewej stronie jest pięć kaplic bocznych, natomiast po prawej są cztery – po prawej stronie naprzeciwko pierwszej lewej kaplicy zlokalizowana jest dzwonnica. Dodatkowo dwie kaplice flankują prezbiterium.

Kaplica św. Wawrzyńca

Pierwsza po prawej kaplica jest poświęcona św. Wawrzyńcowi (dedykacja ta związana jest z faktem, że pod głównym ołtarzem znajdują się relikwie innych męczenników, w związku z czym im ten ołtarz jest dedykowany, a ponieważ patronem bazyliki jest św. Wawrzyniec jemu została poświęcona jedna z kaplic bocznych)[3]. W relikwiarzu przechowywany jest ruszt, na którym, według legendy, miał ponieść męczeństwo patron kaplicy[2]. Obraz w ołtarzu autorstwa Sigismondo Rosa z XVIII wieku przedstawia Lucynę pokazującą św. Wawrzyńcowi plany kościoła jemu dedykowanego[2]. Na ścianach bocznych obrazy Giuseppe Crepi przedstawiają świętego przed cesarzem Walerianem oraz jego męczeństwo[2].

Kaplica św. Wawrzyńca
Relikwiarz z rusztem św. Wawrzyńca


Kaplica Najświętszego Sakramentu

Jest to druga kaplica po prawej stronie. W ołtarzu znajduje się obraz Najświętszego Serca Jezusowego. Wcześniej kaplica była poświęcona św. Antoniemu z Padwy, boczne panele freskowe autorstwa Jana Miela przedstawiają cuda tego świętego. Aedicula ołtarza jest autorstwa Carla Rainaldiego, oryginalny obraz ołtarzowy ołtarz przedstawiający św. Antoniego, dzieło Massimo Stanzione z 1616 roku, został sprzedany, pozostało natomiast małe tondo Świętej Rodziny Domenico Rainaldi we frontonie[3].

Kaplica św. Franciszka Caracciolo

Trzecia kaplica po prawej stronie poświęcona jest założycielowi Kleryków Regularnych Mniejszych św. Franciszkowi Caracciolo. Ołtarz przedstawiający świętego adorującego Najświętszy Sakrament jest dziełem Ludovico Sterna z 1740 roku. W pendentywach kopuły znajdują się sceny z życia świętego autorstwa Teodoro Matteini[3].

Kaplica Najświętszego Sakramentu
Kaplica św. Franciszka Caracciolo


Kaplica Zwiastowania

Czwarta po prawej jest kaplica Zwiastowania zaprojektowana przez Giovanni Lorenzo Berniniego dla papieskiego lekarza Gabriele Fonseca. Znajdują się w niej popiersie dłuta Berniniego przedstawiające fundatora kaplicy odmawiającego różaniec (po lewej stronie ołtarza) oraz popiersia prawdopodobnie jego matki i żony – dzieła ze szkoły Berniniego[2].

W ołtarzu znajduje się owalny obraz Zwiastowanie Ludovico Gimignani w czarnej marmurowej ramie, podtrzymywanej przez parę aniołów. Po prawej stronie umieszczono malowidło Giacinto Gimignani przedstawiający Elizeusza oczyszczającego gorzkie źródło w Jerychu z 1664 roku, natomiast po stronie lewej jest obraz Salus Populi Romani[3].

Kaplica krucyfiksu

Kaplica krucyfiksu jest zlokalizowana jako ostatnia po stronie prawej, flankuje ona prezbiterium. Krucyfiks w ołtarzu pochodzi z XVII wieku. Po bokach znajdują się figury aniołów – po lewej Archanioł Rafał, po prawej Anioł Stróż[3].

Ołtarz w kaplicy Zwiastowania
Gabriele Fonseca, Giovanni Lorenzo Bernini, kaplica Zwiastowania
Kaplica krucyfiksu


Kaplica chrzcielna

Po lewej przy wejściu znajduje się kaplica chrzcielna z XVII wieku, projektu Sardi. Obraz w ołtarzu przedstawiający Chrzest Jezusa jest dziełem Giuseppe Nicola Nasini. Autorem malowideł na ścianach bocznych był Giovanni Antonio Grecolini. W sklepieniu kaplicy umieszczono nietypowy kwadratowy oculus[3].

Kaplica św. Karola Boromeusza

Św. Karolowi Boromeuszowi dedykowana jest kaplica druga po lewej stronie. Obraz na ołtarzu, autorstwa Carlo Saraceni, przedstawia św. Karola podczas procesji z relikwiami gwoździ. Obrazy po bokach są autorstwa Gregorio Preti przedstawiają patrona kaplicy rozdającego jałmużnę oraz udzielającego ostatniego namaszczenia ofiarom zarazy[3].

Kaplica św. Jana Nepomucena

Trzecia po lewej jest kaplica św. Jana Nepomucena. W górnej części ołtarza umieszczono kopię Św. Michała Archanioła Guido Reni. Obrazy na ścianach bocznych, tematycznie związane z patronem kaplicy, są dziełami Emila Holareka[3].

Kaplica św. Józefa

Czwarta po lewej stronie kaplica dedykowana jest św. Józefowi. Obraz w ołtarzu Święta Rodzina jest dziełem Alessandro Turchi[3].

Kaplica chrzcielna
Kaplica św. Jana Nepomucena
Kaplica św. Józefa


Kaplica św. Franciszka z Asyżu i św. Hiacynty Marescotti

Piąta po lewej kaplica dedykowana jest św. Franciszkowi z Asyżu i św. Hiacyncie Mariscotti. Wnętrze tej kaplicy zostało zaprojektowane przez Simona Vouet w 1624 roku. Obrazy na ścianach bocznych są jego autorstwa i przedstawiają św. Franciszka przed biskupem oraz Kuszenie św. Franciszka. Simon Vouet jest również autorem fresków na sklepieniu przedstawiających Boga Ojca (w centrum) oraz sceny z życia Maryi – w kopule: Narodziny, Ofiarowanie, Zwiastowanie i Wniebowzięcie, poniżej kopuły: Zaślubiny i Nawiedzenie. W 1736 roku Marco Benefial dokonał rearanżacji kaplicy, jego dziełem jest ołtarz przedstawiający Śmierć św. Hiacynty, jest on również autorem fresków na pilastrach przedstawiających świętych Piotra, Pawła, Marię Magdalenę, Klarę i Łucję. We frontonie ołtarza znajduje się obraz Girolamo Siciolante da Sermoneta Matka Boża Łaskawa[3].

Kaplica Niepokalanego Serca Maryi

Kaplica ostatnia po stronie lewej, flankująca prezbiterium, jest dedykowana Niepokalanemu Sercu Maryi. Ołtarz z XIX wieku przedstawia Maryję jako źródło łask[3].

Kaplica św. Franciszka z Asyżu i św. Hiacynty Marescotti
Sklepienie kaplicy św. Franciszka z Asyżu i św. Hiacynty Marescotti


Wykopaliska[edytuj | edytuj kod]

Prace wykopaliskowe pod bazyliką ujawniły obecność pozostałości dużego ceglanego budynku z czasów cesarza Karakalli oraz dwóch zbiorników – większego okrągłego i mniejszego prostokątnego[5]. Większy zbiornik służył jako baptysterium, natomiast rola mniejszego jest nie całkiem jasna, przypisywane są mu różne funkcje, uważa się, że mógł być wykorzystywany do:

  • chrztu dzieci,
  • mycia nóg przed chrztem (co było praktykowane w Rzymie co najmniej do połowy IV w.),
  • gromadzenia wody, która następnie była błogosławiona[5].
Pozostałości starożytnej zabudowy w podziemiach bazyliki
Pozostałości baptysterium w podziemiach bazyliki


Kardynałowie prezbiterzy[edytuj | edytuj kod]

Bazylika św. Wawrzyńca in Lucina jest jednym z kościołów tytularnych nadawanych kardynałom-prezbiterom (Titulus Sancti Laurentii in Lucina)[6].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Mianowany przez antypapieża Klemensa VII
  2. ↑ Mianowany przez antypapieża Jana XXIII
  3. ↑ Mianowany przez antypapieża Benedykta XIII

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e Parrocchia san Lorenzo in Lucina. Diocesi di Roma. [dostęp 2019-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-05-11)]. (wł.).
  2. ↑ a b c d e Kościół San Lorenzo in Lucina. Roma non per tutti. [dostęp 2019-07-27].
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x San Lorenzo in Lucina. Churches of Rome. [dostęp 2019-07-27]. (ang.).
  4. ↑ Basilica of St. Lawrence in Lucina. gcatholic.org. [dostęp 2019-07-29]. (ang.).
  5. ↑ a b Olof Brandt. Scavi e ricerche dell’Istituto Svedese a San Lorenzo in Lucina (Roma). „Fasti On Line Documents & Research”, 2004. [dostęp 2019-07-29]. (wł.). 
  6. ↑ Bazylika św. Wawrzyńca „in Lucina” [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2019-07-27] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bazylika_św._Wawrzyńca_„in_Lucina”&oldid=73437535”