Fritz Pregl

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Fritz Pregl
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

3 września 1869
Lublana

Data i miejsce śmierci

13 grudnia 1930
Graz

Zawód, zajęcie

chemik

Alma Mater

Uniwersytet w Grazu

Uczelnia

Uniwersytet w Innsbrucku

Fritz Pregl (ur. 3 września 1869 w Laibach (ob. Lublana), Słowenia, zm. 13 grudnia 1930 w Grazu, Austria) – austriacki profesor chemii medycznej uniwersytetu w Innsbrucku (1910–1913) i Grazu (od roku 1913), laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii w roku 1923.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Lublanie, tam też uczęszczał do gimnazjum, po czym wyjechał do Grazu, aby studiować medycynę na tamtejszym uniwersytecie. Tytuł magistra uzyskał w 1894 roku, ale jeszcze przed ukończeniem studiów został asystentem wykładowcy fizjologii i histologii Alexandra Rolletta. Rollett zmarł w 1903 roku, wówczas Fritz Pregl przejął jego stanowisko. W czasie asystentury zdobywał wiedzę z różnych dziedzin chemii od jej wykładowcy Zdenko Hansa Skraupa[1].

W 1904 roku wyjechał do Niemiec, gdzie studiował u Gustava von Hüfnera w Tybindze, Wilhelma Ostwalda na Uniwersytecie w Lipsku i Hermanna Fischera w Berlinie. Do Grazu wrócił w 1905 roku, podjął tam pracę w Instytucie Medyko-Chemicznym wraz z Karlem Bertholdem Hofmannem. W 1907 roku został mianowany chemikiem kryminalistycznym dla okręgu sądowego Grazu [1]. Jego praca badawcza dotyczył wówczas albumin oraz kwasów żółciowych. Ograniczone ilości materiału dostępnego do badań spowodowała, że Pregl zainteresował się metodami analitycznymi pozwalającymi na ilościowe oznaczenie składu niewielkiej próbki materiału[1].

W latach 1910-1913 przebywał na Uniwersytecie w Innsbrucku, gdzie rozwijał swoje metody ilościowej mikroanalizy związków organicznych. W 1913 roku wrócił na Uniwersytet w Grazu, w latach 1916-1917 pełnił tam funkcję dziekana Wydziału Medycyny, w od 1920 do 1921 roku wicekanclerza uczelni[1].

Prace badawcze[edytuj | edytuj kod]

Wśród osiągnięć F. Pregla jest wymieniane opracowanie metody analizy chemicznej związków organicznych na skalę mikro (1912–1916) – do dokładnych oznaczeń wystarcza 2–6 mg substancji. Metoda Pregla[2] umożliwiła rozwój chemii związków naturalnych, trudno dostępnych w większych ilościach (np. witamin i hormonów zwierzęcych).

Wyróżnienia i nagrody[edytuj | edytuj kod]

Krótko przed śmiercią Fritz Pregl przekazał znaczną sumę pieniędzy Austriackiej Akademii Nauk na rzecz wsparcia badań mikrochemicznych. Pozwoliło to na przyznawanie dorocznej nagrody austriackiemu naukowcowi, który wykazał się ponadprzeciętnym dorobkiem w dziedzinie mikrochemii [1]. Nagroda nosiła imię Fritza Pregla (Fritz-Pregl-Preis) i była przyznawana w latach 1931-2006[3].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e Fritz Pregl. Biographical. [w:] nobelprize.org [on-line]. [dostęp 2020-03-22]. (ang.).
  2. Ludwik Szperl: Początki i rozwój analizy elementarnej. Politechnika Warszawska, Zakład Chemji Organicznej.. s. 136-137. [dostęp 2014-05-14]. (pol.).
  3. Preisträger und Preisträgerinnen des Fritz Pregl-Preises. [w:] Österreichische Akademie der Wissenschaften [on-line]. [dostęp 2020-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-02)]. (niem.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]