Jan Kotwicki
| Ksiądz diecezjalny | |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
3 października 1898 |
| Data i miejsce śmierci |
11 lipca 1943 |
| Wikariusz parafii katedralnej w Żytomierzu | |
| Okres sprawowania |
1922–1923 |
| Proboszcz parafii w Sokulu | |
| Okres sprawowania |
1938–1941 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Prezbiterat |
1922 |
| Odznaczenia | |
| |
Jan Kotwicki (ur. 3 października 1898 w Szyjeckiej Budzie, zm. 11 lipca 1943 w Chrynowie) – polski duchowny katolicki, ostatni proboszcz parafii rzymskokatolickiej w Chrynowie, zamordowany przez oddział UPA w ramach tzw. krwawej niedzieli na Wołyniu[1].
Wczesne lata[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w 3 października 1898 r. w Szyjeckiej Budzie w powiecie żytomierskim w rodzinie rolników (zubożała szlachta) Celestyna i Petroneli z Mościckich. Gimnazjum ukończył w Żytomierzu i tam też w 1917 r. wstąpił do seminarium duchownego. W roku szkolnym 1921/1922 przyjął w seminarium duchownym w Gnieźnie święcenia kapłańskie: subdiakonat, diakonat i prezbiterat.
Posługa kapłańska w Rosji sowieckiej[edytuj | edytuj kod]
Po święceniach otrzymał nominację na wikariusza parafii katedralnej w Żytomierzu na terytorium Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. W sierpniu 1922 r. udał się przez zieloną granicę na miejsce przeznaczenia. 4 listopada 1923 r. został aresztowany razem z proboszczem ks. Andrzejem Fedukowiczem. Po kilku tygodniach został zwolniony. 9 maja 1924 ponownie został uwięziony w Żytomierzu. W grudniu 1924 r. przewieziono go do więzienia w Charkowie. 22 września 1925 r. otrzymał wyrok trzech lat łagru na Wyspach Sołowieckich. W maju 1927 r. przewieziono go do więzienia na Butyrkach w Moskwie. 27 lipca 1927 r. zwolniony z zakazem przebywania w Moskwie, w guberniach: leningradzkiej, kijowskiej, charkowskiej, chersońskiej i północno-kaukaskim kraju. 3 stycznia 1928 r. – w ramach wymiany więźniów między Polską i ZSRR – razem z księżmi Zygmuntem Chmielnickim i Kazimierzem Sokołowskim wrócił do Polski.
Posługa kapłańska w II RP[edytuj | edytuj kod]
W latach 1929–1930 był wikariuszem w parafii Równem i Kowlu, jednocześnie administrował parafią Zasmyki. W latach 1931–1934 był proboszczem parafii Zofiówka (dek. łucki), od sierpnia 1934 r. – proboszczem parafii Białozórka (dek. Krzemieniec). W czerwcu 1935 r. został proboszczem parafii w Wyszogródku (dek. Krzemieniec). Na początku 1938 r. został przeniesiony na stanowisko proboszcza parafii Sokul (dek. Kołki). Od dnia 2 października 1941 r. mieszkał w Kowlu i obsługiwał parafie: Ratno, Buceń, Zabłocie i Niesuchojeże w dekanacie Kamień Koszyrski. 5 maja 1942 r. został proboszczem parafii Chrynów (dek. Włodzimierz Wołyński, diecezja łucka)[2].
Okoliczności śmierci[edytuj | edytuj kod]
Ks. Jan Kotwicki odprawiał mszę świętą w Chrynowie 11 lipca 1943 r. o godz. 11:00, gdy kościół został zaatakowany przez oddziały UPA[3].
O losach proboszcza z Chrynowa zachowały się relacje świadków. Relacja byłego ministranta Zygmunta Abramowskiego:
Ksiądz rozpoczął sumę, ja z moim kolegą Jankiem Żebrowskim, stanęliśmy za drzwiami kaplicy. Razem z ludnością z poprzedniej mszy było około 200 osób (...). Po Podniesieniu zauważyłem, stojąc obok drzwi, podejrzany ruch. Zobaczyłem, że kilku banderowców ustawiło ręczny karabin maszynowy typu diechtiarow i poczęli strzelać do ludzi seriami i z pojedynczych karabinów. Rzucono również dwa granaty, które jednak nie wybuchły. (...) Ludzie zaczęli uciekać drzwiami bocznymi obok zakrystii i chóru. Kaplica jednak otoczona była szczelnie i bez przerwy rozlegały się strzały. (...) trwał krzyk, jęki i rozdzierający uszy wrzask dzieci. Ksiądz [Jan Kotwicki] od ołtarza w szatach liturgicznych wraz z innymi kobietami uciekał przez zakrystię, ale na zewnątrz wszyscy zostali zabici”[4].
Zwłoki księdza Kotwickiego 14 lipca 1943 r. zabrała furmanką jego ocalała z masakry siostra i dwie pomagające jej kobiety do Włodzimierza Wołyńskiego, gdzie został pochowany na cmentarzu parafialnym[5][6].
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Srebrny Krzyż Zasługi (11 listopada 1936)[7]
Upamiętnienia[edytuj | edytuj kod]
Osoba ks. Kotwickiego została upamiętniona w 2006 r. na tablicy pamiątkowej „Księża wołyńscy zamordowani przez OUN-UPA w latach 1939–1944” wmurowanej w ścianę Kaplicy Wołyńskiej w Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej Królowej Polski w Kałkowie-Godowie[8], oraz w 2014 r. na pomniku „Pamięci księży z kresów wschodnich RP pomordowanych przez OUN-UPA w latach 1939–1947” wystawionym przed kościołem pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Czerwonej Wodzie[9]. Inną formę upamiętnienia stanowią krążące po Polsce wystawy „Niedokończone Msze wołyńskie”[10] oraz rokrocznie odprawiana 11 lipca w łuckiej katedrze z inicjatywy ordynariusza diecezji łuckiej bp Marcjana Trofimiaka niedokończona Msza św.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ks. Józef Anczarski, Kronikarskie zapisy z lat cierpień i grozy w Małopolsce Wschodniej, Kraków 1996, s. 306.
- Leon Popek, Świątynie Wołynia, Lublin 1997, s. 69.
- Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, t. 1, Warszawa: „von borowiecky”, 2000, s. 896–899, ISBN 83-87689-34-3, OCLC 749680885.
- Leon Popek: Losy kapłanów diecezji łuckiej w czasie II wojny światowej 1939–1945. [w:] Referat na otwarciu wystawy „Niedokończone msze wołyńskie”, Zamość [on-line]. 26 maja 2011. [dostęp 2017-02-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-22)].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ „BIAŁA KSIĘGA” Martyrologium duchowieństwa — Polska XX w. (lata 1914–1989)
- ↑ Anna Cichobłazińska: Wołamy o wołyńskie krzyże, artykuł w Tygodniku Niedziela z dnia 2013-02-18. [dostęp 2017-02-21].
- ↑ Weronika Pawłowicz: Wierni do końca, artykuł w Gościu Niedzielnym z dnia 11.07.2013. [dostęp 2017-02-21].
- ↑ Krwawa niedziela na Wołyniu. [dostęp 2017-02-21].
- ↑ red.: Zbrodnie przed ołtarzem, artykuł w Rzeczpospolitej z dnia 10.07.2008. [dostęp 2017-02-21].
- ↑ Ewa Siemaszko: Duchowni katoliccy zamordowani w latach 1939–1946 przez nacjonalistów ukraińskich, artykuł z „Głosu Kresowian”, nr 13, wrzesień-październik 2003 r.. [dostęp 2017-02-21].
- ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 470 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
- ↑ Ks.Tadeusz Isakowicz-Zaleski: Tablica ku czci sprawiedliwych Ukraińców w Kałkowie-Godowie. [dostęp 2017-02-21].
- ↑ Pomniki i tablice pamiątkowe poświęcone ofiarom zbrodni OUN i UPA
- ↑ Lubelski Urząd Wojewódzki: Wystawa „Niedokończone msze wołyńskie”. [dostęp 2017-02-21].
