Pomniki i tablice pamiątkowe poświęcone ofiarom zbrodni OUN i UPA

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Warszawa, Pomnik ofiar ludobójstwa dokonanego przez nacjonalistów ukraińskich na terenie województw południowo-wschodnich w latach 1942-1947

Pomniki i tablice poświęcone ofiarom zbrodni OUN i UPA to znaki pamięci o ofiarach rzezi wołyńskiej, czystki etnicznej w Małopolsce Wschodniej i partyzanckich walk z UPA w latach 1944–1945.

Według stanu na 2014 rok na około 1500 miejscowości zniszczonych przez OUN i UPA na Wołyniu jedynie w 150–180 istnieją jakiekolwiek obiekty upamiętnienia ofiar (krzyże, pomniki)[1]. W Galicji Wschodniej liczba upamiętnień nie przekracza 15 (na 2000 miejscowości)[2]. Znaki pamięci są stawiane za zgodą władz ukraińskich przez dawnych mieszkańców Kresów, ich rodziny, organizacje kresowe bądź Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa[1] (ta do 2008 roku doprowadziła do zrealizowania kilkunastu upamiętnień[3]).

Według stanu z 2013 roku na terenie Polski znajduje się ponad 320 znaków pamięci (pomniki, tablice i mogiły) o ofiarach OUN i UPA[2]. Sz. Siekierka i K. Komański zauważają istnienie dwóch skupisk takich upamiętnień na terenie kraju: zachodnie i północne województwa, do których trafili przesiedleni kresowiacy oraz południowo-wschodnia Polska, gdzie znajdują się miejsca zbrodni lub pochówku osób zabitych przez UPA (województwa lubelskie i podkarpackie – do 2007 roku 135 upamiętnień)[4]

Upamiętnienia w miejscach zbrodni lub pochówku[edytuj | edytuj kod]

Poniższe listy mogą być niepełne.

Ukraina[edytuj | edytuj kod]

Opis pomnika Data odsłonięcia Uwagi Ilustracja Przypisy
Pomnik nagrobny w Stężarzycach lata 50. Znajduje się na cmentarzu prawosławnym, gdzie władze sowieckie przeniosły szczątki ofiar. W późniejszym czasie na mogile ustawiono tablicę pamiątkową z napisem w języku polskim. [5]
Obelisk w Niemilii 1964[6] Na zbiorowej mogile władze sowieckie postawiły obelisk z napisem: Tu pochowanych jest 170 mieszkańców wsi Niemilja rozstrzelanych przez Burżuazyjnych Nacjonalistów Ukraińskich w 1943 roku. Wieczna pamięć. Współcześnie pomnik nie istnieje. [7][8]
Obelisk w Wiśniowcu Starym 28 października 1967 Wzniesiony w Wiśniowcu Starym w miejscu studni, do której wrzucono ciała zabitych. [9]
Obelisk w Majdanie (powiat koszyrski) 1967 lub 1968 Upamiętnia zbrodnię w Majdanie. Wzniesiony przez władze sowieckie w wyniku starań Wacława Klimaszewskiego, którego żona zginęła w Majdanie. Napis na obelisku głosił: Tu 23 sierpnia 1943 roku krwawymi rękami ukraińskich burżuazyjnych nacjonalistów zakatowano 139 mieszkańców wsi Majdan. [10][11]
Krzyż i tablica pamiątkowa w Parośli I 1974 (krzyż) Znajdują się na masowym grobie ofiar zbrodni w Parośli I. Krzyż postawił w 1974 roku Ukrainiec Anton Kowalczuk, tablicę ustawiono po uzyskaniu przez Ukrainę niepodległości. [12][13]
Pomnik nagrobny w Biłce (Białce) 1975 W 1975 r. władze sowieckie ekshumowały szczątki ofiar zbrodni w Lipnikach i pochowały je na cmentarzu prawosławnym w Białce. Napis na obelisku brzmiał: Tu przeniesiono szczątki mieszkańców wsi Lipniki, zabitych przez ukraińskich nacjonalistów w 1943 r. Wieczna pamięć zabitym. Współcześnie (2012) fragment napisu wskazujący sprawców zbrodni jest zatarty. [14]
Pomnik ofiar zbrodni w Łozowej lata 80. Znajdował się na cmentarzu w Szlachcińcach, gdzie przeniesiono grób ofiar. Napis na tablicy: Współmieszkańcom wsi, którzy zginęli z rąk ukraińskich burżuazyjnych nacjonalistów. Zastąpiony w 2008 roku nowym pomnikiem. [15]
Pomnik-Memoriał w Hucie Pieniackiej 28 lutego 1989 Napis na tablicy w j. ukraińskim: 28 lutego 1944 roku faszystowski okupant wspólnie z bandytami z OUN dokonał okrutnej masakry cywilnej ludności wsi Huta Pieniacka. Spalono 172 zagród, z rąk zabójców w ogniu zginęło ponad 1000 mieszkańców – mężczyzn, kobiet i dzieci. Ludzie bądźcie czujni, nie dopuśćcie do powtórzenia tragedii Huty Pieniackiej. [16]
Obelisk w Hucie Pieniackiej przed 1992 Znajdował się na zbiorowej mogile. Napis na tablicy w j. ukraińskim: Tu pochowano szczątki mieszkańców Huty Pieniackiej ofiar zbrodni dokonanej przez faszystów i ukraińskich burżuazyjnych nacjonalistów w lutym 1944 roku. [17]
Obelisk w Pawliwce (dawnym Porycku) przed 1992 Postawiony na dawnym prawosławnym cmentarzu. Napis na tablicy: Radzieckim obywatelom narodowości polskiej, którzy zginęli z rąk ukraińskich burżuazyjnych nacjonalistów 12 lipca 1943 r. Później część inskrypcji wskazująca sprawców mordu została zatarta. [18]
Pomnik w Kisielinie 1992 Postawiony przez miejscowe władze ukraińskie. Znajduje się na zbiorowej mogile ofiar zbrodni w Kisielinie. Ówczesny napis na pomniku: Tu spoczywają obywatele radzieccy narodowości polskiej rozstrzelani przez burżuazyjno-nacjonalistycznych Ukraińców. 11 VII 1943 r. W 1993 roku Włodzimierz Sławosz Dębski dostawił do pomnika krzyże. [19]
Pomnik w Tołszczowie 1992 Wzniesiony przez miejscowych Ukraińców ku czci zabitych Polaków. [20]
Pomnik nagrobny w Trójcy 24 czerwca 1992 Znajduje się na zbiorowej mogile. Upamiętnia zbrodnię w Trójcy. [21]
Pomnik w Hucie Stepańskiej 1996 Upamiętnia Polaków zabitych w Hucie Stepańskiej i okolicy
Pomnik nagrobny w Zasmykach 1996 Znajduje się na grobie 17 Polaków ekshumowanych w 1996 r. w Lityniu i pochowanych na cmentarzu w Zasmykach [22]
Pomnik-symboliczna mogiła w Kołodnie wrzesień 1996 Znajduje się na cmentarzu w Kołodnie. Upamiętnia zbrodnię w Kołodnie [23][13]
Pomnik pamięci pomordowanych z parafii Mosty Wielkie 12 października 1996 Pomnik znajduje się na cmentarzu w Mostach Wielkich [24][25]
Krzyż w Bazaltowym (Janowej Dolinie) 1998 Upamiętnia zbrodnię w Janowej Dolinie
Pomnik w Torczynie 2000 Pomnik upamiętniający byłych parafian zabitych w czasie wojny; znajduje się na cmentarzu rzymskokatolickim. [26]
Pomnik w Czerwonogrodzie 22 października 2000 Pomnik z czerwonego kamienia na zbiorowej mogile ofiar zbrodni w Czerwonogrodzie. [27]
Pomnik w Pawliwce (dawnym Porycku) 11 lipca 2003 Odsłonięty przez prezydentów Aleksandra Kwaśniewskiego i Łeonida Kuczmę. Jest to pierwszy pomnik ofiar ukraińskich nacjonalistów, na który zgodziły się ukraińskie władze[28]. Upamiętnia zbrodnię w Porycku. [29]
Krzyż na zbiorowej mogile w Rumnie 5 czerwca 2004 Mogiła znajduje się na cmentarzu w Rumnie [30]
Pomnik nagrobny w Worochcie 2005 Znajduje się na cmentarzu przy cerkwi greckokatolickiej na zbiorowej mogile ofiar zbrodni z 31 grudnia 1944 roku; ufundowany przez Jerzego Wydrę. [31]
Pomnik w Hucie Pieniackiej 21 października 2005 Upamiętnia zbrodnię w Hucie Pieniackiej [32]
Pomnik w Berezowicy Małej 5 lipca 2008 Upamiętnia zbrodnię w Berezowicy Małej [33][34]
Pomnik w Ihrowicy 5 lipca 2008 Upamiętnia zbrodnię w Ihrowicy [33][34]
Pomnik w Szlachcińcach 5 lipca 2008 Upamiętnia zbrodnię w Łozowej. Pomnik znajduje się na cmentarzu w Szlachcińcach, gdzie przeniesiono grób ofiar. [15][33][34]
Pomnik w Rybnie maj 2011 Upamiętnia ofiary zbrodni z 10 listopada 1944 [35]
Pomnik w Podkamieniu 20 maja 2012 Upamiętnia zbrodnię w Podkamieniu [36]
Pomnik w Baryszu 16 września 2012 Znajduje się na masowym grobie ofiar zbrodni w Baryszu. [37]
Pomnik nagrobny w Czukwi 16 września 2012 Znajduje się na zbiorowej mogile na miejscowym cmentarzu. [38]
Pomnik nagrobny w Mariampolu 27 czerwca 2015 Znajduje się na zbiorowej mogile ofiar zbrodni w Wołczkowie. [39]
Pomnik nagrobny w Hanaczówce październik 2015 Znajduje się na zbiorowej mogile zabitych podczas obrony Hanaczowa. [40]
Pomnik w Ostrówkach nie odsłonięty Zbudowany w 2011 roku, oficjalnie nie odsłonięty. Upamiętnia ofiary zbrodni w Ostrówkach i w Woli Ostrowieckiej. [41]
Pomnik w Palikrowach ? Znajduje się w miejscu zbrodni w Palikrowach. Napis na tablicy w j. ukraińskim: Tu w tym miejscu 12 marca 1944 r. zostało rozstrzelanych 365 mieszkańców Palikrów. [42]
Pomnik w Hajowym (Przebrażu) ? Znajduje się na cmentarzu wojennym; poświęcony żołnierzom AK oraz mieszkańcom Przebraża i okolic poległym, zmarłym i pomordowanym podczas wojny. [26]
Pomniki nagrobne w Kosowie Huculskim ? Znajdują się na dwóch zbiorowych mogiłach na cmentarzu. [43]
Pomnik nagrobny w Krzemieńcu ? Znajduje się na cmentarzu rzymskokatolickim [44]

Polska[edytuj | edytuj kod]

Opis pomnika Data odsłonięcia Uwagi Ilustracja Przypisy
Pomnik nagrobny w Hrubieszowie 1947 Znajduje się na cmentarzu komunalnym, na zbiorowej mogile kolejarzy z Gozdowa. [45]
Tablica pamiątkowa w Gozdowie 1949 Znajduje się na budynku szkoły, upamiętnia kolejarzy zabitych przez UPA [46]
Pomnik w Ropience 1969 Napis na tablicy w j. polskim: W latach 1944–1947 faszyści w UPA zamordowali na terenie gromad Ropienki i Wańkowa ponad 80 osób. Pamięci pomordowanych społeczeństwo obu gromad. 1969 r. [47]
Symboliczna mogiła w Lipsku 22 maja 1974 Upamiętnia zabitych 21-22 maja 1944 [48]
Pomnik w Baligrodzie 1984 Upamiętnia ofiary zbrodni w Baligrodzie. [49]
Pomnik w Kryłowie 9 maja 1990 Upamiętnia masową zbrodnię z 23 marca 1945, w tym zabicie m.in. Stanisława Basaja ps. „Ryś" [50]
Pomnik w Nowym Bruśnie 1994 Upamiętnia ofiary z Nowego Brusna i Rudki [51]
Pomnik nagrobny w Chodywańcach 1994 Znajduje się na zbiorowej mogile 47 ofiar z Rzyczek i Zaborza [52]
Pomnik w Rudce 19 kwietnia 1994 Upamiętnia ofiary mordu z 19 kwietnia 1944 [53]
Pomnik w Łachowcach 1995 Upamiętnia ofiary mordów z 9 kwietnia 1944 i 22 maja 1945 [54]
Tablica pamięci 8 ofiar z Temeszowa 26 maja 1996 Upamiętnia ofiary mordu z 28 maja 1946 [55]
Pomnik w Borownicy 14 lipca 1996 Upamiętnia zbrodnię w Borownicy [56]
Pomnik Polaków, ofiar mordu pasażerów pociągu relacji Bełżec-Lwów 1996 Pomnik wzniesiony w pobliżu miejsca zbrodni na pasażerach pociągu relacji Bełżec-Lwów. Napis na pomniku brzmi: „W tym miejscu 16 czerwca 1944 roku nacjonaliści ukraińscy wymordowali ponad 50 Polaków, pasażerów pociągu relacji Bełżec-Lwów. Pomnik ufundowany przez Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych oraz Urząd Gminy w Bełżcu” [57].
Pomnik pamięci ofiar z wsi Staszic Kolonia 14 czerwca 1997 Upamiętnia ofiary ukraińskich nacjonalistów i Niemców [58]
Pomnik w Gozdowie 2004 Upamiętnia kolejarzy zabitych przez UPA
Pomnik w Brodzicy 2005 Upamiętnia ofiary UPA i spalenie wsi 18 maja 1945 roku [59]
Pomnik w Pawłokomie 2005 Znajduje się przy kościele. Upamiętnia Polaków, mieszkańców Pawłokomy, którzy w latach 1939-1945 ponieśli śmierć z rąk ukraińskich nacjonalistów oraz zmarli na "nieludzkiej ziemi". [60][61]
Obelisk na szczycie Jeleniowatego 2009 Upamiętnia zbrodnię w Mucznem [62]
Pomnik w Kalwarii Pacławskiej czerwiec 2013 [63]
Pomnik w Rybotyczach 16 września 2018 Upamiętnia pomordowanych na terenie byłej gminy Rybotycze. Na tablicy pomnika wymieniono ponad 40 nazwisk ofiar. [64][65]
Pomnik nagrobny w Bełżcu ? Znajduje się na zbiorowej mogile 39 osób, ofiar napadu sotni UPA na pociąg osobowy relacji Bełżec-Rawa Ruska [66]
Pomnik nagrobny w Chodywańcach ? Znajduje się na zbiorowej mogile 13 ofiar z Chodywaniec [67]
Pomnik nagrobny w Łubczach ? Znajduje się na zbiorowej mogile ofiar mordu z 5 kwietnia 1944. [68]
Pomnik w Obrowcu ? Upamiętnia ofiary mordu z 1 kwietnia 1944. [69]
Tablica w Oszczowie ? Upamiętnia mord z 17 marca 1944, znajduje się na kaplicy cmentarnej. [70]
Pomnik w Telatynie ? Upamiętnia ofiary z gminy Telatyn [71]
Pomnik nagrobny w Wasylowie Wielkim ? Znajduje się na masowym grobie ofiar zbrodni w Wasylowie Wielkim [72]
Tablica pamiątkowa w Cieszanowie ? Znajduje się w kościele św. Wojciecha [73]
Tablice pamięci w Dynowie ? Upamiętniają 33 mieszkańców Bartkówki zabitych na Wołyniu oraz parafian dynowskich. Tablice znajdują się w kościele św. Wawrzyńca. [74]
Tablica pamięci w Nowosielcach ? Upamiętnia ofiary mordu z 29 grudnia 1945, znajduje się w kościele parafialnym [75]

Upamiętnienia symboliczne[edytuj | edytuj kod]

Poniższe listy mogą być niepełne.

Pomniki[edytuj | edytuj kod]

Opis pomnika Lokalizacja Data odsłonięcia Uwagi Ilustracja Przypisy
Pomnik poległych żołnierzy AK i zamordowanych mieszkańców Stanisłówki, Mostów Wielkich, Rokitnej i Niedźwiedzi cmentarz komunalny w Warszowicach 14 kwietnia 1984 Jako sprawców wymienia UPA oraz niemieckiego okupanta. [76][77]
Symboliczna mogiła Polaków zamordowanych na Wołyniu cmentarz parafialny w Rudzie-Hucie 26 sierpnia 1984 Pierwszy pomnik rzezi wołyńskiej w Polsce [78][79]
Obelisk ku czci ofiar ze wsi Święty Józef Olbrachcice Wielkie 1989 [80]
Symboliczna mogiła ofiar zbrodni w Chodaczkowie Wielkim Cmentarz rzymskokatolicki w Gajkowie 12 czerwca 1991 [81][82]
Pomnik poległych, zamordowanych i zaginionych mieszkańców parafii Tuligłowy przy kościele Matki Bożej Bolesnej w Łozinie 11 listopada 1992 [83]
Kamień z tablicą upamiętniającą pomordowanych przez nacjonalistów ukraińskich Oława 11 listopada 1993 [84]
Pomnik ofiar z Berezowicy Małej i innych wsi koło Zbaraża cmentarz komunalny w Sośnicy 3 lipca 1994 Inskrypcja wymienia również ofiary hitlerowców [85]
„Golgota Wschodu" przy kościele Św. Braci Męczenników w Bydgoszczy 1995 Symboliczny cmentarz; na kamiennych bryłach znajdują się tablice z nazwiskami ofiar. Jedna z tablic upamiętnia zbrodnię w Janowej Dolinie. [86]
„Kamień Golgoty" Kłodobok 3 maja 1995 Pomnik-symboliczna mogiła ofiar zbrodni w Głęboczku. [87]
Pomnik-symboliczna mogiła ofiar z Ihrowicy, Kołodna, Netreby i Kurnik Korfantów 10 września 1995 Znajduje się na miejscowym cmentarzu [88]
Symboliczna mogiła poległych i pomordowanych na Wołyniu cmentarz komunalny w Niemodlinie 10 czerwca 1997 [89][90]
Pomnik pomordowanych Polaków z gminy Uchanie w latach 1939–1947 Staszic 14 czerwca 1997 Inskrypcja na pomniku wymienia jako sprawców faszystów niemieckich i ukraińskich oraz NKWD i UB [91]
Pomnik ofiar rzezi pochodzących z parafii Kąty Bojanowo 1998 [92]
Symboliczna mogiła rodziny Fotymów cmentarz komunalny w Puławach lipiec 1998 Upamiętnia 15-osobową rodzinę Fotymów, która zginęła podczas zbrodni w Marii Woli. [93]
Pomnik w Węglińcu Węgliniec 11 lipca 1998 Inskrypcja na pomniku: Pamięci członków rodzin z Kresów Wschodnich, którzy cierpieli i ginęli za to, że byli Polakami. [94][95]
Pomnik w hołdzie Polakom pomordowanych na Kresach przez nacjonalistów ukraińskich OUN i UPA Cmentarz komunalny w Brzegu 29 sierpnia 1999 [96]
Pomnik pomordowanych za Polskę przez banderowców ukraińskich Bagno 21 września 1999 Poświęcony 22 ofiarom z miejscowości Wolica, Hołłocze i Zaturzyn [97]
Pomnik pomordowanej ludności polskiej na Kresach Płd.-Wsch. przez OUN i UPA Wrocław, bulwar X. Dunikowskiego 25 września 1999 [98]
Symboliczny grobowiec ofiar z Podkamienia, Palikrów i okolicy cmentarz komunalny w Wołowie 12 marca 2000 [99]
Pomnik 32 ofiar zabitych w Kuropatnikach Siedlisko (powiat łobeski) 31 sierpnia 2002 Pomnik ma formę symbolicznego grobowca [100]
Pomnik pomordowanych mieszkańców parafii Kąty Marwice 3 maja 2003 [101]
Pomnik Polaków pomordowanych przez OUN-UPA i wypędzonych ze swej ziemi cmentarz komunalny w Głogowie 21 czerwca 2003 Na pomniku umieszczono również tablicę upamiętniającą Ukraińców ratujących Polaków [102][103]
Pomnik ku czci Polaków pomordowanych na Kresach przez nacjonalistów ukraińskich z OUN-UPA Inowrocław, plac Obrońców Inowrocławia 29 czerwca 2003 [104]
Pomnik Tragedii Wołyńskiej Warszawa, Skwer Wołyński 13 lipca 2003 Wzniesiony przy pomniku 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK. Składa się z 11 kamiennych świec symbolizujących 11 powiatów woj. wołyńskiego. Odsłonięty m.in. przez Marszałka Sejmu Marka Borowskiego. 11 listopada 2003 uzupełniony o Ścianę Pamięci. [105]
Pomnik pamięci Polaków-ofiar OUN-UPA Gdańsk, skwer przy bazylice św. Brygidy 13 lipca 2003 [106]
Symboliczna mogiła ofiar ludobójstwa ukraińskich nacjonalistów z OUN-UPA cmentarz parafialny przy kościele św. Jana Chrzciciela w Nysie 13 lipca 2003 [107]
Pomnik – symboliczna mogiła ofiar tragedii Wołynia i Małopolski Wschodniej cmentarz komunalny w Olsztynie 13 lipca 2003 [108]
Pomnik pamięci pomordowanych na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej oraz tych, którzy uszli przed terrorem i zagładą z rąk OUN-UPA Cmentarz Wojskowy w Przemyślu 19 lipca 2003 [109]
Krzyż z tablicą pamiątkową cmentarz komunalny w Kwidzynie 28 lipca 2003 Zawiera urnę z ziemią zebraną z cmentarzy wołyńskich [110]
Pomnik ku czci Polaków pomordowanych przez OUN-UPA na Kresach cmentarz w Szubinie 17 września 2003 [111]
Pomnik zamordowanych na Kresach przez OUN i UPA Żary 19 października 2003 [112][113]
Obelisk pamięci pomordowanych mieszkańców Korościatyna oraz ofiar ludobójstwa OUN-UPA na Kresach cmentarz komunalny w Lwówku Śląskim 29 lutego 2004 Upamiętnia zbrodnię w Korościatynie [114]
Symboliczna mogiła 50 osób zamordowanych w Bohorodyczynie i Michałkowie cmentarz parafialny w Wierzchowicach 19 marca 2004 [115][116]
Pomnik pamięci ofiar ludobójstwa OUN i UPA Cmentarz Rakowicki w Krakowie maj 2004 [117]
„Pożoga Wołynia" Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie 11 lipca 2004 [118]
Symboliczna mogiła ofiar z powiatu sokalskiego cmentarz parafialny w Czarnej 1 listopada 2005 [119]
Pomnik pamięci Polaków którzy ponieśli śmierć z rąk OUN-UPA cmentarz komunalny w Zielonej Górze 22 października 2006 Pomnik znajduje się na symbolicznej mogile [120].
Pomnik Polaków zamordowanych na Kresach przez OUN i UPA Pieszyce, plac przy kościele św. Antoniego 11 listopada 2006 [121]
Pomnik – symboliczna mogiła Polaków zamordowanych przez OUN i UPA cmentarz komunalny w Nidzicy 6 maja 2007 [122]
Pomnik Polaków pomordowanych na Kresach przez OUN i UPA Dzierżoniów 19 października 2007 Znajduje się na miejscowym cmentarzu [123]
Pomnik w hołdzie Polakom mieszkańcom Wołynia i Kresów Płd.-Wsch. Gorzów Wielkopolski 10 listopada 2008 Znajduje się na cmentarzu komunalnym. Oprócz ofiar OUN-UPA wymienia ofiary okupantów niemieckiego i sowieckiego. [124]
Kamień Pamięci ofiarom ludobójstwa dokonanego przez OUN, UPA i SS Galizien cmentarz komunalny w Głubczycach 24 września 2009 [125]
Pomnik ku czci ofiar ukraińskich nacjonalistów w powiecie bieszczadzkim i sokalskim cmentarz komunalny w Ustrzykach Dolnych 3 października 2009 [126]
Pomnik Ofiar Ludobójstwa na Kresach Wschodnich w Zielonej Górze Zielona Góra (Łężyca) 14 października 2009 Tablice na pomniku wymieniają nazwiska ofiar z Gniłowód oraz z innych miejscowości na Kresach Wschodnich [127]
Pomnik Pamięci Polaków pomordowanych na Kresach przez OUN-UPA cmentarz katedralny w Sandomierzu 11 listopada 2009 [128]
Pomnik w hołdzie ofiarom ludobójstwa dokonanego przez OUN i UPA Wilków 22 listopada 2009 [129]
Pomnik Pamięci ku czci zamordowanych duchownych plac przy kościele pw. Matki Bożej Królowej Różańca Św. w Dzierżoniowie 6 grudnia 2009 [130]
Obeliski Martyrologii Narodu Polskiego Świdnica 11 listopada 2010 Jeden z obelisków jest poświęcony Polakom zamordowanym przez nacjonalistów ukraińskich na Kresach [131]
Krzyż Wołyński Słupsk, cmentarz komunalny 6 maja 2011 [132]
Pomnik w hołdzie Polakom pomordowanym na Kresach, ofiarom ludobójstwa OUN UPA Kłodzko, Park Strażacki 26 maja 2011 [133]
Pomnik pamięci Polaków pomordowanych na Kresach, ofiar ludobójstwa OUN-UPA Chełm, skwer 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK 17 września 2011 Inskrypcja na pomniku wymienia także braci Ukraińców, którzy za ratowanie Polaków zapłacili cenę najwyższą [134]
Pomnik w Rękowie cmentarz w Rękowie 22 października 2011 Pomnik poświęcono ofiarom zbrodni niemieckiej w Rudni Kęczyńskiej oraz ofiarom UPA z gminy Ludwipol [135]
Pomnik w Ruszowie Ruszów, skwer Zygmunta Jana Rumla 27 września 2012 Pomnik poświęcony ofiarom ukraińskich nacjonalistów OUN-UPA, bolszewików i niemieckich nazistów z Kresów Wschodnich [136]
Pomnik Kresowian w Prabutach Cmentarz Komunalny w Prabutach 20 czerwca 2013 Dedykowany Ofiarom Ludobójstwa dokonanego przez nacjonalistów ukraińskich z OUN-UPA [137]
Pomnik ofiar Rzezi Wołyńskiej Gromnik czerwiec 2013 [138]
Pomnik ofiar ludobójstwa Stary Cmentarz w Jarosławiu czerwiec 2013 [139]
Pomnik ofiar zbrodni dokonanej na obywatelach polskich na Kresach przez OUN-UPA Warszawa, Skwer Wołyński 11 lipca 2013 Odsłonięty podczas obchodów 70-lecia rzezi wołyńskiej przez Prezydenta Polski Bronisława Komorowskiego [140]
Pomnik pamięci ofiar ludobójstwa na Kresach Lubin 12 lipca 2013 [141]
Pomnik pamięci ofiar ludobójstwa dokonanego przez nacjonalistów ukraińskich Nowa Sól 14 lipca 2013 [142]
Pomnik pamięci ofiar mordów wołyńskich oraz tablica upamiętniająca poległych żołnierzy 27 Wołyńskiej Dywizji Armii Krajowej Polanica-Zdrój 1 września 2013 Cmentarz komunalny. Pomnik w hołdzie Ofiarom mordów wołyńskich oraz poległym żołnierzom 27 Wołyńskiej Dywizji Armii Krajowej. Na dole tablica poświęcona pamięci gen. bryg. Wojciecha Jana Kiwerskiego, dowódcy 27 Wołyńskiej Dywizji Armii Krajowej [2]
Pomnik niewinnym ofiarom rzezi wołyńskiej Park Kwitnąca Akacja w Trepczy 9 listopada 2013 [143][144]
Pomnik pomordowanych kapłanów rzymskokatolickich Czerwona Woda 6 października 2014 Pierwszy w Polsce pomnik kapłanów – ofiar OUN i UPA. Przy pomniku posadzono Aleję Pamięci; każde drzewo symbolizuje jednego kapłana. [145]
Pomnik w hołdzie ofiarom ludobójstwa na Kresach Grudza 3 maja 2015 Inskrypcja na pomniku wymienia ludobójstwo banderowskie i stalinowskie [146]
Pomnik- Aleja Drzew Świętoszów 15 maja 2015 Poświęcony pamięci ponad 600 pracowników służby leśnej – ofiar OUN i UPA [147]
Pomnik ofiar zbrodni w Puźnikach Niemysłowice 12 lipca 2015 Pomnik znajduje się na placu przed kościołem. W kościele umieszczono tablicę z nazwiskami pomordowanych w Puźnikach. [148]
Pomnik ofiar z Huciska i Miedziaków Niezgoda 10 kwietnia 2016 Upamiętnia ofiary zbrodni w Hucisku i Miedziakach [149]
Pomnik Krzyż Wołyński Zamość 10 czerwca 2018 Odsłonięty na cmentarzu parafii katedralnej przy ul. Peowiaków w Zamościu dzięki staraniom Stowarzyszenia Upamiętniania Polaków Pomordowanych na Wołyniu [150]
Pomnik w Bielsku-Białej Cmentarz wojskowy w Bielsku-Białej 11 lipca 2018 Ma kształt prostopadłościanu z zagłębieniem, w którym znajduje się figurka Chrystusa, która wygląda tak, jakby była spalona [151]
Pomnik Ofiar Wołynia Lublin 11 lipca 2018 Pomnik stanął na Skwerze Ofiar Wołynia przy ul. Głębokiej [152]
Pamięci ofiar nacjonalistów ukraińskich w latach 1939-1947 Pomnik na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie 9 lutego 2019 Pomnik odsłonięto w rocznicę zbrodni w Parośli I, pierwszej z rzezi wołyńskich [153]
Pomnik Pamięci Ofiar Rzezi Wołyńskiej Lipiany 16 lipca 2023 Pomnik wzniesiono przy miejscowym kościele [154]
Pomnik Wołyński w Radomiu Radom 12 listopada 2023 Pomnik w formie świecy znajduje się w alei głównej cmentarza na ulicy Limanowskiego. Inskrypcja na pomniku: "Pamięci obywateli polskich II RP ofiar zbrodni popełnionych w latach 1939-1947 przez ukraińskich nacjonalistów z OUN-UPA i ukraińskie formacje zbrojne w służbie niemieckiej" [155]
Obelisk w Szczecinku Szczecinek 24 kwietnia 2024 Na pamiątkowym kamieniu umieszczono tablicę z napisem "Pamięci ofiar zbrodni dokonanej na Wołyniu w latach 1943-1944. Szczecinek, 25.04.2024 r.". Pomnik stanął w parku miejskim w pobliżu I Liceum Ogólnokształcącego. [156]
Pomnik mieszkańców Lisznej zamordowanych przez UPA Liszna ? Pomnik ustanowiony na cmentarzu przy kościele św. Antoniego [potrzebny przypis]
Pomnik Polaków poległych podczas II wojny światowej oraz zamordowanych przez UPA Honiatycze ? [157]

Tablice[edytuj | edytuj kod]

Opis tablicy Lokalizacja Data odsłonięcia Uwagi Ilustracja Przypisy
Tablica pamięci kościół parafialny w Dylągowej ? [158]
Tablica pamięci ofiar z Czerwonogrodu i Nyrkowa kościół w Lubszy 1975 Upamiętnia zbrodnię w Czerwonogrodzie [27]
Trzy tablice poświęcone ofiarom wojny z Mariampola i parafii Mariampol Kościół Najświętszej Marii Panny na Piasku we Wrocławiu 1991-1994 Tablice wymieniają ofiary poległe z rąk banderowców, Sowietów i Niemców. Jedna z tablic jest poświęcona ks. Marcinowi Bosakowi. [159]
Tablica w hołdzie Polakom zamordowanym przez ukraińskich nacjonalistów kościół Matki Bożej Wspomożenia Wiernych w Kluczborku 13 marca 1993 [160]
Tablica pamięci pomordowanej ludności polskiej na Wołyniu oraz poległych żołnierzy samoobrony Bazylika św. Brygidy w Gdańsku 11 lipca 1993 Tablica jako oprawców wymienia nacjonalistów ukraińskich oraz okupantów hitlerowskich i bolszewickich. [106][161]
Tablica pamięci prof. Bolesława Jałowego Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu 30 września 1993 [162]
Tablica pamięci pomordowanych kapłanów i obywateli polskich w latach 1939–1947 kościół św. Andrzeja Boboli w Londynie 7 listopada 1993 [163]
Tablica pamięci ofiar rzezi ukraińskiej w latach 1939–1947 Sanktuarium Matki Bożej Głogowieckiej w Głogowcu 5 września 1994 Tablica według projektu Leonarda Duszeńki [164]
Tablica pamięci ofiar rzezi ukraińskiej w latach 1939–1947 ściana katedry w Kaliszu 11 listopada 1994 Tablica według projektu Leonarda Duszeńki [164]
Tablica pamięci ofiar rzezi ukraińskiej w latach 1939–1947 kaplica cmentarna w Kole 1994 Tablica według projektu Leonarda Duszeńki [164]
Tablica pamięci niewinnej ludności polskiej kościół św. Teresy z Avila w Przemyślu maj 1995 [165]
Tablica ku czci Polaków zamordowanych na Kresach przez nacjonalistów ukraińskich kościół parafialny w Głubczycach 11 lipca 1995 [166]
Tablica pamięci ofiar wojny z parafii Husiatyn kościół parafialny w Obornikach Śląskich 1996 Inskrypcja wymienia m.in. zamordowanych przez zbrodniarzy z UPA [167]
Tablica kościół parafialny w Namysłowie 12 stycznia 1997 [168]
Tablica pamięci pomordowanych w Łozowej kościół św. Trójcy w Gorzowie Śląskim 15 sierpnia 1997 [15]
Tablica w hołdzie Polakom z Kresów Wschodnich kościół Ducha Świętego w Łodzi maj 1998 Tablica wymienia ofiary NKWD i nacjonalistów ukraińskich. [169]
Tablica pamięci Polaków pomordowanych na Wołyniu i Kresach Płd.-Wsch. bazylika archikatedralna św. Jana Chrzciciela w Warszawie 21 maja 1998 [170][171]
Tablica pamięci gehenny Polaków z Kresów kościół św. Teresy z Avila w Przemyślu lipiec 1998 [172]
Tablica pamięci poległych i pomordowanych w miejscowościach powiatu buczackiego Mała Bazylika we Wrocławiu 23 sierpnia 1998 [173]
Tablica pamięci 24 osób zamordowanych w Skorodyńcach kościół Podwyższenia Krzyża w Sulikowie 17 września 1998 [174]
Tablica pamięci ofiar rzezi ukraińskiej w latach 1939–1947 kościół parafialny w Osuchowie 18 lipca 1999 Tablica według projektu Leonarda Duszeńki [164]
Tablica pamięci ks. Stanisława Szczepankiewicza i innych pomordowanych mieszkańców Ihrowicy kościół parafialny w Rakołupach 1999 [78]
Tablica pamięci kościół w Goszczu 24 października 1999 [175]
Tablica pamięci ofiar rzezi ukraińskiej w latach 1939–1947 Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej Królowej Polski w Licheniu Starym ? Tablica według projektu Leonarda Duszeńki [164]
Tablica pamięci żołnierzy AK, BCh i samooobrony oraz ofiar zbrodni ludobójstwa OUN-UPA kościół św. Jadwigi Królowej w Krakowie 24 września 2000 [176]
Tablica pamięci Weroniki Wąsik „Wery” zabitej przez UPA katedra polowa Wojska Polskiego w Warszawie 15 października 2000 [177]
Tablica pamięci Michała Ignacego Krasickiego kościół św. Teresy z Avila w Przemyślu 2001 Zabity przez nacjonalistów ukraińskich. [178]
Tablica pamiątkowa ppor. AK Jana Adamki zabitego 5 marca 1945 kościół św. Jadwigi Królowej w Krakowie 24 listopada 2001 [179]
Tablica pamięci pomordowanych Polaków mieszkańców Wołynia i Polesia Kościół Najświętszej Marii Panny na Piasku we Wrocławiu 13 stycznia 2002 Tablica wymienia ofiary hitlerowców – UPA – NKWD [180]
Tablica pamięci ofiar zbrodni ludobójstwa ukraińskich nacjonalistów przy kościele św. Katarzyny w Babicach 28 lutego 2002 Inskrypcja na tablicy wspomina 58. rocznicę zbrodni w Hucie Pieniackiej [181]
Tablica ku czci i pamięci Polaków wymordowanych na Kresach przez nacjonalistów ukraińskich Kościół Zmartwychwstania Pańskiego w Bydgoszczy 15 września 2002 [182]
Tablica pamięci ofiar z Hanaczowa kościół św. Marii Magdaleny w Radzimowie 15 września 2002 [183]
Tablica pamięci Polaków pomordowanych przez nacjonalistów ukraińskich kościół św. Maksymiliana Kolbe w Gorzowie Wielkopolskim 13 października 2002 [184]
Tablica ku czci ofiar z Trójcy cmentarz parafialny w Trójcy 27 października 2002 Tablica znajduje się na symbolicznej mogile [185]
Tablica pamiątkowa Kościół św. Barbary w Gliwicach kwiecień 2003 Upamiętnia 60. rocznicę mordów ludności polskiej na Kresach Płd.-Wsch. [186]
Tablica pamięci 21 zamordowanych mieszkańców Hinowic i Szumlan kościół św. Jana Chrzciciela w Książu Śląskim 10 maja 2003 [187]
Tablica w hołdzie Polakom pomordowanym na Kresach przez nacjonalistów ukraińskich Kościół św. Jana Chrzciciela w Legnicy 11 maja 2003 [188]
Tablica pamięci ofiar zbrodni ludobójstwa popełnionych w Lipnikach i innych miejscach Wołynia Konkatedra św. Jana Ewangelisty w Kwidzynie 29 czerwca 2003 [189]
Tablica pamięci obrońców polskiej ludności poległych w walce z OUN-UPA kościół św. Jacka w Warszawie 12 lipca 2003 Inskrypcja na tablicy wymienia żołnierzy AK, BCh, Szarych Szeregów, samoobrony i IB [190]
Tablica pamięci obywateli polskich pomordowanych na Kresach przez ukraińskich nacjonalistów kościół św. Jacka w Słupsku 27 lipca 2003 [191]
Tablica pamięci pomordowanych na Kresach przez OUN i UPA kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Niemodlinie 20 sierpnia 2003 [89]
Tablica pamięci pomordowanych mieszkańców Korościatyna oraz ofiar ludobójstwa OUN-UPA na Kresach Fundacja im. Brata Alberta w Radwanowicach 7 września 2003 Upamiętnia m.in. ofiary zbrodni w Korościatynie [192].
Tablica pamięci pomordowanych oraz uchodźców przed terrorem i zagładą z rąk OUN-UPA Warszawa, Krakowskie Przedmieście 64 16 września 2003 [193]
Tablica w hołdzie ofiarom ludobójstwa OUN-UPA Rzeszów, fasada kościoła Św. Krzyża 19 września 2003 [194]
Tablica pamięci ofiar ludobójstwa OUN i UPA na Kresach Kędzierzyn Koźle, ul. Piramowicza 30 17 listopada 2003 [195]
Tablica w hołdzie Polakom z Kresów poddanych czystkom etnicznym i deportacjom Nysa, przy bazylice św. Jakuba i św. Agnieszki 30 listopada 2003 [196]
Tablica pamięci Polaków zamordowanych na Kresach przez OUN i UPA Bolesławiec 2004 [197]
Tablica pamięci ks. Władysława Żygiela zabitego 10 lutego 1944 w Bieniawie kościół w Lubszy 15 lutego 2004 [198]
Tablica pamięci pomordowanych mieszkańców Korościatyna oraz ofiar ludobójstwa OUN-UPA na Kresach kościół w Lwówku Śląskim 29 lutego 2004 [199]
Tablica pamięci zamordowanych w Podkamieniu i okolicy kościół św. Wojciecha we Wrocławiu 14 marca 2004 Tablica znajduje się obok obrazu Matki Boskiej Różańcowej ewakuowanego z Podkamienia. [200][201].
Tablica w hołdzie zamordowanym mieszkańcom powiatu tłumackiego Kościół św. Stanisława, św. Doroty i św. Wacława we Wrocławiu 25 kwietnia 2004 [202]
Tablica pamięci Polaków pomordowanych w Rumnie plac przy kościele Trójcy Świętej w Przemyślu 4 czerwca 2004 [203]
Tablica pamięci Polaków zamordowanych w powiatach sokalskim i rawskim ściana kościoła parafialnego w Ustrzykach Dolnych lipiec 2004 [204]
Tablica ku czci pomordowanych przez UPA na ziemi zbaraskiej i całym Podolu kościół Matki Boskiej Częstochowskiej w Lubinie 11 lipca 2004 [205]
Tablica pamięci Polaków zamordowanych na Kresach przez OUN i UPA Gierałtów 11 lipca 2004 [206]
Tablica pamięci zamordowanych w Hucie Pieniackiej oraz proboszczów parafii Pieniaki Kościół Najświętszej Marii Panny na Piasku we Wrocławiu 11 lipca 2004 [207]
Tablica pamięci poległych i pomordowanych w latach 1943-1945 oraz tych, którzy uciekli przed terrorem i zagładą ściana kościoła św. Józefa w Inowrocławiu 18 lipca 2004 [208]
Tablica pamięci ofiar rzezi ukraińskiej w latach 1939–1947 Jasna Góra, Kaplica Pamięci Narodu Polskiego im. o. Kordeckiego 26 września 2004 Tablica według projektu Leonarda Duszeńki [164]
Tablica pamięci Polaków pomordowanych na Kresach przez OUN i UPA kościół św. Jakuba w Toruniu 24 października 2004 [209]
Tablica pamięci Polaków zamordowanych na Kresach przez OUN i UPA kościół parafialny w Czerwonej Wodzie 11 listopada 2004 [210]
Tablica w hołdzie Polakom zamordowanym na Kresach Wschodnich Katowice, ściana kaplicy na cmentarzu komunalnym 14 marca 2005 Jako sprawców tablica wymienia „Armię Czerwoną, hitlerowców, OUN-UPA i NKWD" [211]
Tablica pamięci ofiar z Huty Pieniackiej Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej Królowej Polski w Licheniu Starym 23 kwietnia 2005 [212]
Tablica pamięci Polaków pomordowanych na Wołyniu i Polesiu przez OUN i UPA kościół Najświętszej Marii Panny i św. Wojciecha w Nidzicy 9 maja 2005 [213]
Tablica ku czci 42 Polaków pomordowanych w Skorodyńcach kościół Miłosierdzia Bożego w Głogowie 25 czerwca 2005 [214]
Tablica pamięci ofiar z ziemi trembowelskiej kościół św. Bonifacego we Wrocławiu 26 czerwca 2005 [215]
Tablica upamiętniająca Polaków zamordowanych na Kresach przez OUN-UPA Kościół Oczyszczenia NMPanny w Kożuchowie 2005
Tablica pamięci ofiar ludobójstwa OUN i UPA na Kresach Siechnice 18 grudnia 2005 [216]
Tablica pamięci ofiar z Ihrowicy cmentarz komunalny w Słupsku 24 grudnia 2005 [217]
Tablica pamięci zamordowanych księży wołyńskich Kałków-Godów 3 maja 2006 [218]
Tablice ku czci ofiar ze wsi Byczkowce i Biały Potok kościół Matki Boskiej Różańcowej w Nadolicach Wielkich 10 września 2006 Zastąpiły one drewniane tablice odsłonięte w 1993 r. [219]
Tablica pamięci ofiar ludobójstwa kościół św. Krzysztofa w Tychach 17 września 2006 Jako sprawców napis na tablicy wymienia ukraińskich banderowców i sowieckich komunistów [121]
Tablica pamięci ofiar z parafii Stara Sól kościół św. Jana Chrzciciela w Szczytnej 11 listopada 2006 Tablica wymienia także ofiary okupantów sowieckiego i niemieckiego [220]
Tablica przy Pomniku Kresowian Cmentarz Komunalny w Prabutach 3 maja 2007 Tablica upamiętniająca ofiary UPA i NKWD [221][222]
Tablica w hołdzie poległym żołnierzom podziemia z Kowalówki, Dobrowód i Sawałuszek Mała Bazylika we Wrocławiu 27 maja 2007 Tablica wymienia także ofiary okupantów sowieckiego i niemieckiego [223]
Tablica pamięci ofiar ukraińskich nacjonalistów z OUN-UPA kościół św. Wojciecha w Legnicy 1 czerwca 2007 [224]
Tablica pamięci Polaków zamordowanych a Kresach przez OUN i UPA Fronton kaplicy cmentarnej w Mieszkowicach 1 listopada 2007 [225]
Tablica pamięci Polaków pomordowanych na Kresach przez OUN i UPA Legnica 12 listopada 2007 Tablica jest umieszczona na ścianie pamięci kaplicy na cmentarzu komunalnym [226]
Tablica w hołdzie Polakom z Wołynia i Kresów Płd.-Wsch. pomordowanym przez ukraińskich nacjonalistów Lublin, kościół bł. P.J. Frassatiego 2008 [62]
Tablica w hołdzie poległym żołnierzom PSZ oraz mieszkańcom Monasterzysk Mała Bazylika we Wrocławiu 18 maja 2008 Tablica wymienia ofiary zbrodni niemieckich, sowieckich i UPA [227]
Tablica pamięci kapłanów Wołynia, ofiar okupantów i ukraińskich nacjonalistów kościół św. Józefa Rzemieślnika w Koszalinie 7 grudnia 2008 Tablica imiennie wymienia ks. Ludwika Wrodarczyka [228]
Tablica pamięci ofiar zbrodni w Hucie Pieniackiej kościół Matki Chrystusa i św. Jana w Strzelinia 2009 [229]
Tablica ku czci ofiar z Malechowa, Huciska Nienadowskiego i Łanowic kościół Matki Boskiej Różańcowej w Nadolicach Wielkich 6 września 2009 Upamiętnia ofiary z powiatów sokalskiego, rawskiego i bieszczadzkiego [230]
Tablica pamięci pomordowanych mieszkańców Korościatyna oraz ofiar ludobójstwa OUN-UPA na Kresach Kościół parafialny w Pławnie Dolnej 29 lutego 2010 Pamięci ofiar zbrodni w Korościatynie [231]
Tablica w hołdzie ofiarom ludobójstwa OUN-UPA na Kresach Złotów, ściana zewnętrzna kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny 2010 [232]
Tablica pamięci Polaków i Ukraińców zamordowanych na Kresach przez ukraińskich nacjonalistów Kielce, Kościół Garnizonowy 11 czerwca 2010 [233]
Tablica w hołdzie rodakom Wołynia i Kresów Południowo-Wschodnich Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Łodzi wrzesień 2010 Tablica wymienia ofiary rzezi wołyńskiej oraz wywiezionych na Sybir i zamordowanych przez NKWD [234]
Tablica Pamięci Borów 11 listopada 2010 Tablica wymienia ofiary ludobójstwa OUN-UPA oraz Ukraińców, którzy udzielali schronienia Polakom [235]
Tablica pamięci Polaków zamordowanych na Kresach przez OUN i UPA Bazylika św. Erazma i św. Pankracego w Jeleniej Górze 7 lipca 2013 [236]
Tablica pamiątkowa ku czci Petra Ilkowycza Bazeluka cerkiew prawosławna w Butejkach 15 lipca 2011 Ukrainiec Petro Bazeluk ratował Polaków z rzezi wołyńskiej. [237]
Tablica upamiętniająca Polaków Pomordowanych na Kresach Poł.-Wsch. Bogdanowice 15 września 2013 [238]
Tablica pamięci Polaków pomordowanych przez ukraińskich nacjonalistów na Kresach Bazylika św. Jana Apostoła w Oleśnicy 17 września 2013 [239]
Tablica pamięci Polaków pomordowanych na Kresach przez nacjonalistów ukraińskich członków OUN i UPA Wałbrzych, kościół Św. Aniołów Stróżów 11 listopada 2013 [236]
Tablica upamiętniająca Polaków, ofiar zbrodni podczas II wojny światowej Sanok, Gmach TG „Sokół” 16 maja 2015 Inskrypcja podaje: „Pamięci Polaków mieszkańców Lwowa i kresów południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej ofiar zbrodni niemieckich, sowieckich i nacjonalistów ukraińskich w latach II wojny światowej (...)” [240].
Tablica pamięci ofiar ludobójstwa nacjonalistów ukraińskich z Kresów Wschodnich Gubin 11 czerwca 2016 [241]
Tablica pamięci na cmentarzu w Miechowie, woj. dolnośląskie Miechów 18 lutego 2018 Upamiętnienie ofiar ludobójstwa dokonanego przez OUN i UPA dnia 17-18 lutego 1943 w Ludwikówce i w latach 1939-1947 Kresach Wschodnich II RP. [242][243][244]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Leon Popek, Jeszcze trudniejsza pamięć [w:]”Pojednanie przez trudną pamięć. Galicja Wschodnia”, red. Aleksandra Zińczuk, publikacja online [1], Lublin–Drohobycz–Lwów–Warszawa 2014, s. 149-152
  2. ↑ a b Adam Kruczek, Kropla w morzu kresowej krwi, dodatek „Wołyń. Fałszowanie pamięci. 1943–2013”, Nasz Dziennik nr 160/2013, s. VIII
  3. ↑ Andrzej Przewoźnik: Tragiczne ślady historii. rp.pl, 2008-07-10. [dostęp 2015-06-26]. (pol.).
  4. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 5-6.
  5. ↑ Karłowicz i Popek 2013 ↓, s. 571-572.
  6. ↑ Karłowicz i Popek 2013 ↓, s. 541.
  7. ↑ Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, t. 1, Warszawa: „von borowiecky”, 2000, s. 274, ISBN 83-87689-34-3, OCLC 749680885.
  8. ↑ NIEMILJA. wolyn.ovh.org. [dostęp 2015-06-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-20)]. (pol.).
  9. ↑ Na rubieży, nr 39, s.15
  10. ↑ Na rubieży, Nr. 67, s. 34
  11. ↑ Karolina Zębrowska 29.01.2013. stankiewicze.com. [dostęp 2015-08-02]. (pol.).
  12. ↑ Igor T. Miecik: Sąsiedzi z Wołynia. swiat.newsweek.pl, 2013-02-17. [dostęp 2015-06-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-08-01)]. (pol.).
  13. ↑ a b Anna Kruszyńska: Zbrodnia wołyńska. Miejsca pamięci. dzieje.pl, 2023-07-09. [dostęp 2023-07-09]. (pol.).
  14. ↑ Na rubieży, nr 126, s. 16
  15. ↑ a b c Na rubieży, nr 26, s.30
  16. ↑ Na rubieży, nr 12, s.20
  17. ↑ Na rubieży, nr 12, s.19
  18. ↑ Na rubieży, nr 69, s. 29
  19. ↑ Wołyń – pamiątki polskich czasów
  20. ↑ Na rubieży, nr 23, s.21
  21. ↑ Na rubieży, nr 61, s. 35
  22. ↑ Karłowicz i Popek 2013 ↓, s. 589.
  23. ↑ Na rubieży, nr 38, s.41
  24. ↑ Na rubieży, nr 87, s.34
  25. ↑ Na rubieży, nr 36, s.26
  26. ↑ a b Karłowicz i Popek 2013 ↓, s. 593.
  27. ↑ a b Andrzej W. Kaczorowski, Czerwonogród – perła Podola [w:] Biuletyn IPN Nr 1-2 (96-97) styczeń-luty 2009, s. 159-160
  28. ↑ Jak stwierdził Andrzej Przewoźnik przed odsłonięciem pomnika, Poryck będzie pierwszym miejscem, o którym będzie można powiedzieć, że zostało upamiętnione we właściwy sposób, w kilkudziesięciu innych miejscowościach stoją proste krzyże. – Na rubieży, nr 69, s.45
  29. ↑ Na rubieży, nr 69, s. 17-27
  30. ↑ Na rubieży, nr 75, s.17
  31. ↑ Stanisław Sławomir Nicieja, Kresowa Atlantyda. Historia i mitologia miast kresowych. Tom II. Uzdrowiska i letniska kresowe Truskawiec Jaremcze, Worochta, Skole, Morszyn, Opole: Wydawnictwo MS, 2013, s. 147-148, ISBN 978-83-61915-32-4, OCLC 840325631.
  32. ↑ Na Rubieży nr 83, s.16
  33. ↑ a b c Pierwsze krzyże na podolskich mogiłach. Stowarzyszenie Pamięć i Nadzieja. [dostęp 2014-12-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-09)]. (pol.).
  34. ↑ a b c Na rubieży, nr 99, s.48
  35. ↑ Edward Łysiak, Powrót nad Czeremosz, Tygodnik Powszechny nr 25/2013, s.40-41
  36. ↑ Na rubieży, nr 121, s. 13
  37. ↑ POŚWIĘCENIE TABLICY NA CMENTARZU W BARYSZU. Oficjalna strona miejscowości Krzelków, 2012-09-29. [dostęp 2015-06-21]. (pol.).
  38. ↑ Na rubieży, nr 127, s. 59
  39. ↑ Poświęcenie pomnika- 2015. mariampol-wolczkow.pl, 2015-07-13. [dostęp 2015-07-28]. (pol.).
  40. ↑ W Hanaczówce na Ukrainie stanął pomnik ofiar UPA. kresy.pl, 2015-10-28. [dostęp 2015-10-30]. (pol.).
  41. ↑ Adam Kruczek: Polski orzeł przeszkadzał w Ostrówkach?. Nasz Dziennik, 2012-05-12. [dostęp 2022-03-01]. (pol.).
  42. ↑ Na rubieży, nr 12, s.24
  43. ↑ Na rubieży, nr 54, s. 36-37
  44. ↑ Karłowicz i Popek 2013 ↓, s. 590.
  45. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 93.
  46. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 91.
  47. ↑ Na rubieży, nr 107, s. 48
  48. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 204.
  49. ↑ Na rubieży, nr 22, s.20
  50. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 95.
  51. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 178.
  52. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 90.
  53. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 231.
  54. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 97.
  55. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 245.
  56. ↑ Na rubieży, nr 27, s.35
  57. ↑ Artur Pawłowski, Roztocze. Przewodnik, wyd. Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, s. 279
  58. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 105.
  59. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 82.
  60. ↑ Antoni Adamski: Dwa krzyże. nowiny24.pl, 2005-12-15. [dostęp 2023-09-24]. (pol.).
  61. ↑ Renata Rozbicka, Tragedia ludności ukraińskiej w Pawłokomie (3 marca 1945 roku) w oparciu o polskie publikacje prasowe [w:] Media – Kultura – Komunikacja Społeczna 7, s. 195-196 wersja elektroniczna (pdf)
  62. ↑ a b Na rubieży, nr 115, s. 29
  63. ↑ Norbert Ziętal: W Kalwarii Pacławskiej odsłonili pomnik ku czci ofiar OUN-UPA. nowiny24.pl, 2013-06-24. [dostęp 2015-06-21]. (pol.).
  64. ↑ Odsłonięcie pomnika pomordowanych przez OUN UPA na terenie dawnej Gminy Rybotycze – Rybotycze, 16 września 2018. rzeszow.ipn.gov.pl. [dostęp 2023-08-06]. (pol.).
  65. ↑ Odsłonięcie Pomnika w Rybotyczach. fredropol.pl, 19 września 2018. [dostęp 2023-08-06]. (pol.).
  66. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 80.
  67. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 89.
  68. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 98.
  69. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 100.
  70. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 101.
  71. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 106.
  72. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 107.
  73. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 180.
  74. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 189.
  75. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 219.
  76. ↑ Na rubieży, nr 36, s.29
  77. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 268.
  78. ↑ a b Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 103.
  79. ↑ Leon Popek, Ostrówki. Wołyńskie ludobójstwo, s.34-37
  80. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 33.
  81. ↑ Na rubieży, nr 40, s. 5
  82. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 18.
  83. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 30.
  84. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 34.
  85. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 290.
  86. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 68-74.
  87. ↑ Na rubieży, nr 13, s.29
  88. ↑ Na rubieży, nr 15, s.31
  89. ↑ a b Na rubieży, nr 70, s. 29
  90. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 161.
  91. ↑ Na rubieży, nr 56, s. 21
  92. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 282.
  93. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 102.
  94. ↑ Na rubieży, nr 70, s.8
  95. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 46.
  96. ↑ Na rubieży, nr 42, s. 47
  97. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 14.
  98. ↑ Na rubieży, nr 41, s. 1-3
  99. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 48.
  100. ↑ Na rubieży, nr 63, s.3
  101. ↑ Na rubieży, nr 82, s. 15
  102. ↑ Na rubieży, nr 70, s.21
  103. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 20.
  104. ↑ Na rubieży, nr 70, s.4
  105. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 148-149.
  106. ↑ a b Na rubieży, nr 75, s.20
  107. ↑ Na rubieży, nr 70, s.6
  108. ↑ Na rubieży, nr 71, s.16-17
  109. ↑ Na rubieży, nr 70, s.12-13
  110. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 256.
  111. ↑ Na rubieży, nr 70, s.9
  112. ↑ Na rubieży nr 84, s. 34
  113. ↑ Na rubieży, nr 71, s.20
  114. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 29.
  115. ↑ Na rubieży, nr 74, s.6
  116. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 47.
  117. ↑ Na rubieży, nr 77, s.24-25
  118. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 271.
  119. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 183.
  120. ↑ Na rubieży, nr 90, s.32
  121. ↑ a b Na rubieży, nr 89, s.41
  122. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 276.
  123. ↑ Na rubieży, nr 95, s. 51-55
  124. ↑ Na rubieży, nr 102, s. 33
  125. ↑ Na rubieży, nr 106, s. 33
  126. ↑ Na rubieży, nr 107, s. 28
  127. ↑ Maria Jazownik: ODSŁONIĘCIE W ŁĘŻYCY KOŁO ZIELONEJ GÓRY POMNIKA OFIAR LUDOBÓJSTWA NA KRESACH WSCHODNICH. ljazownik.pl. [dostęp 2015-06-21]. (pol.).
  128. ↑ Na rubieży, nr 108, ss. 31, 35-36
  129. ↑ Na rubieży, nr 108, s. 26
  130. ↑ Na rubieży, nr 108, ss. 30, 34
  131. ↑ Na rubieży, nr 113, ss. 26, 31
  132. ↑ Na rubieży, nr 117, s. 44
  133. ↑ Na rubieży, nr 118, s. 23
  134. ↑ Na rubieży, nr 120, s.16-17
  135. ↑ Na rubieży, nr 120, s.25
  136. ↑ Na rubieży, nr 124, s. 33
  137. ↑ Jędrzej Krasiński, Nie o zemstę, lecz o pamięć wołają ofiary, „Gazeta Prabucka”, wrzesień 2013, s. 4-6.
  138. ↑ Odsłonięto pomnik upamiętniający ofiary rzezi wołyńskiej. tarnow.naszemiasto.pl, 2013-06-20. [dostęp 2015-06-21]. (pol.).
  139. ↑ Małgorzata Młynarska: Ofiary ludobójstwa na Wołyniu upamiętnione. jaroslaw.pl, 2013-06-28. [dostęp 2015-06-21]. (pol.).
  140. ↑ Na rubieży, nr 129, s. 32
  141. ↑ Będzie Pomnik Pamięci Ofiar Ludobójstwa na Kresach. elubin.pl, 2013-07-10. [dostęp 2015-06-21]. (pol.).
  142. ↑ Pomnik ofiar ludobójstwa dokonanego przez nacjonalistów ukraińskich w latach 1939–1947 odsłonięty w roku 2013 przed kościołem św. Józefa Rzemieślnika w Nowej Soli. dolny-slask.org.pl, 2015-10-12. [dostęp 2016-04-08]. (pol.).
  143. ↑ „Przebaczamy i prosimy o przebaczenie”! W 70. rocznicę Zbrodni Wołyńskiej. esanok.pl. [dostęp 2015-07-25].
  144. ↑ Tablica „WOŁYŃ 1943” w parku „Kwitnąca Akacja”. esanok.pl. [dostęp 2015-07-25].
  145. ↑ Maciej Rajfur: Odsłonięto pierwszy w Polsce pomnik na cześć duchownych pomordowanych przez UPA na Kresach. wdolnymslasku.pl, 2014-10-06. [dostęp 2015-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-15)]. (pol.).
  146. ↑ Odsłonięto pomnik pamięci ofiar ludobójstwa na Kresach Wschodnich. umwd.dolnyslask.pl, 2015-05-04. [dostęp 2016-04-08]. (pol.).
  147. ↑ Jędrzej Rams: Aleja Drzew dla ofiar UPA. legnica.gosc.pl, 2015-05-15. [dostęp 2015-07-14]. (pol.).
  148. ↑ Andrzej Kerner: Odsłonięto pierwszy w Polsce pomnik na cześć duchownych pomordowanych przez UPA na Kresach. opole.gosc.pl, 2015-07-12. [dostęp 2015-07-14]. (pol.).
  149. ↑ Jerzy Rudnicki: Znak pamięci w Niezgodzie. Oficjalna strona gminy Żmigród, 2016-04-11. [dostęp 2016-04-11]. (pol.).
  150. ↑ W Zamościu został odsłonięty Pomnik Krzyż Wołyński. wokolzamoscia.pl, 2018-06-12. [dostęp 2023-11-23]. (pol.).
  151. ↑ W Bielsku-Białej odsłonięto pomnik upamiętniający ofiary rzezi wołyńskiej. dzieje.pl, 2018-07-11. [dostęp 2024-01-31].
  152. ↑ W Lublinie odsłonięto Pomnik Ofiar Wołynia. dzieje.pl, 2018-07-11. [dostęp 2018-08-13].
  153. ↑ Kacper Reszczyński, Elżbieta Bielecka: W Szczecinie odsłonięto pomnik ofiar nacjonalistów ukraińskich. dzieje.pl, 2019-02-09. (pol.).
  154. ↑ Odsłonięcie Pomnika Pamięci Ofiar Rzezi Wołyńskiej w Lipianach. szczecinskie24.pl, 2023-07-16. [dostęp 2023-07-17].
  155. ↑ Odsłonięcie Pomnika Wołyńskiego. radioplus.com.pl, 2023-11-12. [dostęp 2023-11-13].
  156. ↑ W szczecineckim parku stanął obelisk upamiętniający ofiary masowej zbrodni na Wołyniu. prk24.pl, 2024-04-25. [dostęp 2024-04-26].
  157. ↑ PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI HONIATYCZE NA LATA 2014-2021, s. 19.
  158. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 187.
  159. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 49.
  160. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 156.
  161. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 254.
  162. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 59.
  163. ↑ Na rubieży, nr 5, s. 28
  164. ↑ a b c d e f Na rubieży, nr 76, s.20
  165. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 225.
  166. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 154.
  167. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 32.
  168. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 160.
  169. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 125.
  170. ↑ Na rubieży, nr 69, s.31
  171. ↑ Na rubieży, nr 40, s.2
  172. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 224.
  173. ↑ Na rubieży, nr 96, s.32-33
  174. ↑ Na rubieży, nr 32, s.40
  175. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 22.
  176. ↑ Na rubieży, nr 50, s. 1
  177. ↑ Na rubieży, nr 51, s. 5
  178. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 226.
  179. ↑ Na rubieży, nr 60, s. 17
  180. ↑ Na rubieży, nr 59, s.49
  181. ↑ Na rubieży, nr 63, s.2
  182. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 66.
  183. ↑ Na rubieży, nr 67, s.56
  184. ↑ Na rubieży, nr 65, s. 30
  185. ↑ Na rubieży, nr 84, s. 44
  186. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 265.
  187. ↑ Na rubieży, nr 70, s.1-2
  188. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 26.
  189. ↑ Na rubieży, nr 69, s. 42
  190. ↑ Na rubieży, nr 69, s.34
  191. ↑ Na rubieży, nr 70, s.25
  192. ↑ Tadeusz Isakowicz-Zaleski, Zagłada Korościatyna, w: Ludobójstwo OUN-UPA na Kresach Południowo_Wschodnich, t. 2, 2010, ISBN 978-83-934587-2.
  193. ↑ Na rubieży, nr 70, s.32
  194. ↑ Na rubieży, nr 71, s.22
  195. ↑ Na rubieży, nr 71, s.8
  196. ↑ Na rubieży, nr 71, s.28
  197. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 15.
  198. ↑ Na rubieży, nr 76, s.12
  199. ↑ Na rubieży, nr 74, s.3
  200. ↑ Na rubieży, nr 73, s.1
  201. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 53.
  202. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 54.
  203. ↑ Na rubieży, nr 75, s.14
  204. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 248.
  205. ↑ Na rubieży, nr 77, s.11
  206. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 19.
  207. ↑ Na rubieży, nr 75, s.25-26
  208. ↑ Na rubieży, nr 80, s.11-12
  209. ↑ Na rubieży, nr 77, s.13-16
  210. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 16.
  211. ↑ na rubieży, Nr 105, s. 36-37
  212. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 287.
  213. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 278.
  214. ↑ Na rubieży nr 84, s.30
  215. ↑ Na rubieży nr 83, s.23
  216. ↑ Na rubieży nr 84, s. 36
  217. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 261.
  218. ↑ Siekierka i Komański 2007 ↓, s. 273.
  219. ↑ Na rubieży, nr 90, s. 29-30
  220. ↑ Na rubieży, nr 89, s.40
  221. ↑ Na rubieży, Nr 90, s.29
  222. ↑ Dzień Pamięci Ofiar Ludobójstwa na Wołyniu. 79. rocznica Krwawej Niedzieli - w Prabutach uczczono pamięć Polaków pomordowanych na Wołyniu [online], Kwidzyn Nasze Miasto [dostęp 2023-05-19] (pol.).
  223. ↑ Na rubieży, nr 93, s.11
  224. ↑ Na rubieży, nr 94, s.31
  225. ↑ Na rubieży, nr 97, s. 29-31
  226. ↑ Na rubieży, nr 95, s. 56
  227. ↑ Na rubieży, nr 98, s. 55
  228. ↑ Na rubieży, nr 101, s.29
  229. ↑ Na rubieży, nr 104, s.32
  230. ↑ Na rubieży, nr 106, s. 29
  231. ↑ Przez Tadeusz Isakowicz-Zaleski, Zmarła Helena Drużga, świadek ludobójstwa w Korościatynie [online], Ks.Tadeusz Isakowicz-Zaleski, 11 maja 2017 [dostęp 2023-11-28] (pol.).
  232. ↑ Na rubieży, nr 113, s.43
  233. ↑ Na rubieży, nr 112, s. 11
  234. ↑ Na rubieży nr 113, s.37
  235. ↑ Na rubieży, nr 113, s. 40
  236. ↑ a b Na rubieży, nr 132, s. 31
  237. ↑ Już w czasie tych uroczystości odczuwało się napięcie. Obecnych było kilka osób, które półgłosem wyrażały się przeciwko przybyłym Polakom. – Ks. Witold Józef Kowalów, Nowe krzyże wokół Huty Stepańskiej, Na rubieży, nr 118, s. 19
  238. ↑ Redakcja TG, Pamięci śp. ks. Adama Szubki [online], TWOJE GLUBCZYCE, 12 grudnia 2020 [dostęp 2023-11-24] (pol.).
  239. ↑ Na rubieży, nr 132, s. 13
  240. ↑ Odsłonięcie Tablicy Pamiątkowej. sokolsanok.pl, 2015-05-15. [dostęp 2016-07-11].
  241. ↑ Monika Wawro: Uczcili pamięć pomordowanych na Kresach Wschodnich. TVP3, 2016-06-11. [dostęp 2016-06-15]. (pol.).
  242. ↑ Ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski - Cywilizacja Polska [Polish Civilization - English subtitles]. PTD Stowarzyszenie 2018-02-22. [dostęp 2018-08-01].
  243. ↑ Niechlów: Upamiętnienie pomordowanych mieszkańców Ludwikówki, „Ks.Tadeusz Isakowicz-Zaleski” [dostęp 2018-08-01] (pol.).
  244. ↑ Odsłonięcie pomnika ofiar UPA - V Kresowe spotkanie ludwiczańskie - Studio Wschód, „Studio Wschód” [dostęp 2018-08-01] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Leon Karłowicz, Leon Popek: Świadkowie oskarżają. Okrutna przestroga, część III. Lublin: Polihymnia, 2013. ISBN 978-83-7847-117-2.
  • Szczepan Siekierka, Henryk Komański: Przewodnik – pomniki, tablice pamięci i mogiły na terenie obecnej Polski ofiar ludobójstwa dokonanego na Polakach przez OUN i tzw. UPA 1939–1947. Wrocław: Jakopol, 2007. ISBN 978-83-926476-0-7.
Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na obywatelach polskich według miejscowości
Rzeź wołyńska
Czystka etniczna w województwach lwowskim, tarnopolskim i stanisławowskim
Zbrodnie w dawnym województwie lubelskim

Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich według powiatu
województwo wołyńskie
województwo lwowskie
województwo tarnopolskie
województwo stanisławowskie

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pomniki_i_tablice_pamiątkowe_poświęcone_ofiarom_zbrodni_OUN_i_UPA&oldid=73634720”