Ṕ

Ṕ ṕ

Ṕ – litera alfabetu łacińskiego ze znakiem diakrytycznym w postaci ukośnej kreski.

W dawnym języku polskim

Alfabet języka polskiego zaproponowany przez Jana Kochanowskiego, zawarty w traktacie Ortografia polska umieszczony w książce Nowy karakter polski wydanej w 1594 roku przez Jana Januszowskiego

Litera ṕ występowała w zapisie języka średniopolskiego sugerowanym przez Jana Kochanowskiego w traktacie Ortografia polska^[1], a także przez Jana Januszowskiego w Nowym karakterze polskim^[2]. Oznaczała zmiękczone p, które w szesnastowiecznej polszczyźnie pojawiało się w wygłosie^[3]. Jako przykład zastosowania Kochanowski podawał w swoim traktacie ortograficznym wyraz „łuṕ”^[4], czyli drugą osobę liczby pojedynczej trybu rozkazującego od czasownika „łupić”^[5], w odróżnieniu od rzeczownika „łup”, zapisywanego przez zwykłe p^[4]. W siedemnastym wieku zmiękczone wersje spółgłosek b, p, w i f zaczęły zanikać w wymowie, by w kolejnym stuleciu zniknąć całkowicie^[3]. W 1830 podczas prac nad reformą ortografii stwierdzono brak tych spółgłosek w języku^[a]^[3].

W innych językach

Ṕ występuje również w zgodnej ze standardem ISO 9 transliteracji alfabetu abchaskiego jako odpowiednik znaku Ԥ/Ҧ^[6]^[7], a także, w zapisie języka washoe(inne języki), którym posługuje się niewielka grupa rdzennych mieszkańców Ameryki z plemienia Washoe^[8] i w zapisie języka tsimane(inne języki)^[9]. Dawniej również w zapisie języka dolnołużyckiego^[10].

Kodowanie

Unicode^[11]
	Symbol	Kod
Wielka litera	Ṕ	U+1E54
Mała litera	ṕ	U+1E55

Uwagi

↑ Klemensiewicz w przypisie 403 (na s. 740) podaje jednak przykłady na to, że według niektórych autorów w wymowie istnienie tych spółgłosek utrzymywało się nieco dłużej, cytuje m.in. J. Rozwadowskiego, który w 1923 r. pisał „Oznaczanie miękkości wyszło z użycia dopiero pod koniec XIX wieku, chociaż w wymowie palatalność znikła już nieco wcześniej” (podkreślenie Z.K.).

Przypisy

↑ Kochanowski 2021 ↓, s. 165.
↑ Decyk-Zięba 2020 ↓, s. 103–104.
↑ ^a ^b ^c Klemensiewicz 2015 ↓, s. 295.
↑ ^a ^b Kochanowski 2021 ↓, s. 165, 186.
↑ Słownik polszczyzny XVI wieku – łupić [online], spxvi.edu.pl [dostęp 2024-09-17] .
↑ Polski KomitetP.K. Normalizacyjny Polski KomitetP.K. (red.), Informacja i dokumentacja – Transliteracja znaków cyrylickich na znaki łacińskie – Języki słowiańskie i niesłowiańskie, Warszawa: Wydawnictwa Normalizacyjne, 2000, s. 12, 15, ISBN 978-83-7330-996-8 [dostęp 2024-09-26] .
↑ ViacheslavV. Chirikba ViacheslavV., Unified Abkhaz-Abaza Alphabet on the Latin Graphic Basis. A Project. Sukhum 2919. Единый абхазо-абазинский алфавит на латинской графической основе. Проект. Сухум, 2019. [online] [dostęp 2024-09-26] .
↑ William HortonW.H. Jacobsen William HortonW.H., jr., Beginnig Washo, [w:] Nevada State Museaum Occasional Papers [online], Nevada State Museaum, grudzień 1996, s. 3 [dostęp 2024-09-17] .
↑ JeanetteJ. Sakel JeanetteJ., El Mosetén y Chimane (Tsimane’) [online] (hiszp.).
↑ GeorgG. Kral GeorgG., Grammatik der wendischen Sprache in der Oberlausitz, Bautzen M. Schmaler, 1919, s. 1 [dostęp 2024-09-18] .
↑ Latin Extended Additional [online], Unicode.org [dostęp 2024-09-17] .

Bibliografia

WandaW. Decyk-Zięba WandaW., Ortografie Kochanowskiego, Górnickiego i Januszowskiego nowym karakterem polskim złożone, „Poradnik Językowy”, 2020 (10/2020(779)), 2020, s. 103–104, DOI: 10.33896/PorJ.2020.10.8, ISSN 0551-5343 [dostęp 2024-09-16] (pol.).
Zenon Klemensiewicz: Historia języka polskiego. Wyd. IX. Warszawa: PWN, 2015, s. 295. ISBN 978-83-01-18131-4.
Jan Kochanowski: Dzieła wszystkie: wydanie sejmowe. T. 11: Ortografia polska. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich, 2021, seria: Biblioteka Pisarzów Polskich. Seria B. ISBN 978-83-66448-93-3. [dostęp 2024-09-16].

[6] Klemensiewicz w przypisie 403 (na s. 740) podaje jednak przykłady na to, że według niektórych autorów w wymowie istnienie tych spółgłosek utrzymywało się nieco dłużej, cytuje m.in. J. Rozwadowskiego, który w 1923 r. pisał „Oznaczanie miękkości wyszło z użycia dopiero pod koniec XIX wieku, chociaż w wymowie palatalność znikła już nieco wcześniej” (podkreślenie Z.K.).

[CITEREFKochanowski2021165-1] Kochanowski 2021 ↓, s. 165.

[CITEREFDecyk-Zięba2020103–104-2] Decyk-Zięba 2020 ↓, s. 103–104.

[CITEREFKlemensiewicz2015295-3] Klemensiewicz 2015 ↓, s. 295.

[CITEREFKochanowski2021165,_186-4] Kochanowski 2021 ↓, s. 165, 186.

[5] Słownik polszczyzny XVI wieku – łupić [online], spxvi.edu.pl [dostęp 2024-09-17] .

[7] Polski KomitetP.K. Normalizacyjny Polski KomitetP.K. (red.), Informacja i dokumentacja – Transliteracja znaków cyrylickich na znaki łacińskie – Języki słowiańskie i niesłowiańskie, Warszawa: Wydawnictwa Normalizacyjne, 2000, s. 12, 15, ISBN 978-83-7330-996-8 [dostęp 2024-09-26] .

[8] ViacheslavV. Chirikba ViacheslavV., Unified Abkhaz-Abaza Alphabet on the Latin Graphic Basis. A Project. Sukhum 2919. Единый абхазо-абазинский алфавит на латинской графической основе. Проект. Сухум, 2019. [online] [dostęp 2024-09-26] .

[9] William HortonW.H. Jacobsen William HortonW.H., jr., Beginnig Washo, [w:] Nevada State Museaum Occasional Papers [online], Nevada State Museaum, grudzień 1996, s. 3 [dostęp 2024-09-17] .

[10] JeanetteJ. Sakel JeanetteJ., El Mosetén y Chimane (Tsimane’) [online] (hiszp.).

[11] GeorgG. Kral GeorgG., Grammatik der wendischen Sprache in der Oberlausitz, Bautzen M. Schmaler, 1919, s. 1 [dostęp 2024-09-18] .

[12] Latin Extended Additional [online], Unicode.org [dostęp 2024-09-17] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[a]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Podstawowe litery*	A a B b C c D d E e F f G g H h I i J j K k L l M m N n O o P p Q q R r S s T t U u V v W w X x Y y Z z
Inne litery	Æ æ Ð ð Ə ə Ɣ ɣ Ŋ ŋ Œ œ Þ þ Ʃ ʃ ẞ ß Ʒ ʒ Ɑ ɑ Ʌ ʌ Ꞵ ꞵ Ꝺ ꝺ Ɛ ɛ Ɜ ɜ Ǝ ǝ ꟻ Ɡ ɡ Ɣ̓ ɣ̓ Ɣ̌ ɣ̌ Ꜧ ꜧ Ɥ ɥ I ı Ɪ ɪ Ɩ ɩ J ȷ Kʼ ĸ Ʞ ʞ Ꞁ ꞁ ƛ ƛ̓ ꟽ Ƞ ƞ Ŋ́ ŋ́ Ŋ̀ ŋ̀ Ŋ̂ ŋ̂ Ŋ̋ ŋ̋ Ŋ̏ ŋ̏ Ŋ̄ ŋ̄ Ŋ̈ ŋ̈ Ɔ ɔ ꟼ Ɋ ɋ Ƣ ƣ Ʊ ʊ Ʊ́ ʊ́ Ʊ̀ ʊ̀ Ꞷ ꞷ ﬆ Ʇ ʇ Ʋ ʋ ϴ θ Ƹ ƹ Ȣ ȣ Ꭓ ꭓ Ꞌ ꞌ
Nieużywane współcześnie litery	Ꞛ ꞛ Ꜳ ꜳ Ꜳ́ ꜳ́ Ꜳ̋ ꜳ̋ Ꜳ̇ ꜳ̇ Ꜳ̈ ꜳ̈ Ꜳ̣ ꜳ̣ Æ̆ æ̆ Æ̇ æ̇ Ǣ́ ǣ́ Ǣ̆ ǣ̆ Æ̨ æ̨ Ǽ̨ ǽ̨ Æ̣ æ̣ Ꜵ ꜵ Ꜵ́ ꜵ́ Ꜵ̋ ꜵ̋ Ꜵ̣ ꜵ̣ Ꜷ ꜷ Ꜷ́ ꜷ́ Ꜷ̣ ꜷ̣ Ꜹ ꜹ Ꜹ́ ꜹ́ Ꜹ̋ ꜹ̋ Ꜻ ꜻ Ꜹ̨ ꜹ̨ Ꜹ̣ ꜹ̣ Ꜽ ꜽ Ꜽ̇ ꜽ̇ Ꜽ̣ ꜽ̣ Ƃ ƃ Ↄ ↄ Ꜿ ꜿ Ꝣ ꝣ Ꝯ ꝯ Ƌ ƌ Ꝺ ꝺ Ꝺ́ ꝺ́ Ꝺ̇ ꝺ̇ ẟ Ꞝ ꞝ Ⅎ ⅎ ꟻ Ꝼ ꝼ Ꝼ́ ꝼ́ Ꝼ̇ ꝼ̇ Ꝼ̣ ꝼ̣ Ᵹ ᵹ Ꝿ ꝿ Ƣ ƣ Ⱶ ⱶ Ƕ ƕ ꟾ ꟷ Ʞ ʞ Ꝇ ꝇ Ꞁ ꞁ Ỻ ỻ ꟽ ꟿ Œ̄̆ œ̄̆ Ꝏ ꝏ Ꝏ́ ꝏ́ Ꝏ̋ ꝏ̋ Ꝏ̈ ꝏ̈ Ꝏ̣ ꝏ̣ Ɔ̨ ɔ̨ ꟼ Ʀ ʀ Ʀ̣ ʀ̣ Ꝛ ꝛ Ꝛ́ ꝛ́ Ꝛ̣ ꝛ̣ Ꝝ ꝝ Ꞃ ꞃ ſ ſ́ ẜ ẝ Ꞅ ꞅ Ꝭ ꝭ Ꞇ ꞇ Ʇ ʇ Ꜩ ꜩ Ꝥ ꝥ Ꝧ ꝧ Þ̣ þ̣ Ꝫ ꝫ Ꞟ ꞟ Ỽ ỽ Ꝡ ꝡ Ꝡ̋ ꝡ̋ Ꝡ̈ ꝡ̈ Ƿ ƿ Ꝩ ꝩ Ꝩ́ ꝩ́ Ꝩ̇ ꝩ̇ Ꝩ̣ ꝩ̣ Ɯ ɯ ꟿ Ỿ ỿ Ȝ ȝ Ꜫ ꜫ Ꜭ ꜭ Ꜯ ꜯ Ƨ ƨ Ƽ ƽ Ƅ ƅ ꭠ ꭡ ꭢ ꭣ
Dwuznaki	Aa aa Ae ae Ai ai An an Ao ao Au au Aw aw Ay ay Bh bh Ch ch C’h c’h C̱h c̱h Ci ci Ck ck Cö cö Cs cs Cu cu Cx cx Cz cz Dd dd Dh dh Dj dj Dx dx Dz dz Dž dž Dź dź Dż dż Ea ea Ee ee Ei ei Eu eu Ew ew Ey ey Ff ff Fh fh Gb gb Gh gh Għ għ Gi gi Gj gj Gl gl Gn gn Gx gx Gy gy Hh hh Hs hs Hu hu Hx hx Ie ie Ii ii Ij ij Jö jö Jx jx Kh kh Kn kn Kp kp Ku ku Lh lh Lj lj Ll ll Ly ly Mb mb Mh mh Mp mp Nd nd Ng ng Nh nh Ni ni Nj nj Nk nk Ns ns Nt nt Ny ny Nz nz Oa oa Oe oe Oi oi Oo oo Ou ou Ow ow Oy oy Ph ph Qu qu Rd rd Rh rh Rl rl Rn rn Rr rr Rt rt Rz rz Sc sc Sh sh Si si Sj sj Sv sv Sx sx Sy sy Sz sz Th th Tj tj Tr tr Ts ts Tx tx Ty ty Tz tz Ue ue Ui ui Uu uu Ux ux Wh wh Xh xh Xö xö Yh yh Yk yk Yy yy Zh zh Zi zi Zs zs Zv zv
Trójznaki	Dzi dzi Dzs dzs Eau eau Ngb ngb Ngh ngh Ngk ngk Nkp nkp Nth nth Nyk nyk Rnd rnd Sch sch Tsj tsj
Tetragrafy	Dsch dsch Ough ough Tsch tsch Zsch zsch
Pentagrafy	Tzsch tzsch
Heksagrafy	Eabhai eabhai Eadhai eadhai Eamhai eamhai Eidhea eidhea Eighea eighea Oidhea oidhea Oighea oighea
Heptagrafy	Schtsch schtsch
Inne symbole	ᴀ ɐ ᴁ ʙ ᴃ ᴄ ᴅ ᴆ ᴇ ⱻ ꜰ ɢ ʛ ʜ ᵻ ᴊ ᴋ ʟ ᴌ ᴍ ɴ ᴎ ᴏ ᴐ ɶ ᴕ ꭥ ᴘ ʀ ʁ ᴙ ᴚ ꭆ ꝶ ꜱ ᴛ ᴜ ᵾ ꟺ ᴠ ᴡ ʏ ᴢ ᴣ ᶏ ɒ ꭤ ɒ ᶐ ꬰ ꬱ ᴂ ᶀ ᵬ ɕ ꞔ ʗ ȡ ᵭ ᶁ ƍ ȸ ʣ ʥ ʤ ꬳ ᶒ ⱸ ꬴ ɘ ꬲ Ɜ ɜ ᴈ Ꞝ ꞝ ɞ ɟ ᵮ ᶂ ꬵ ɸ ⱷ ᶃ ꬶ ᶖ ᴉ ȷ ᶄ ᶅ ɭ ȴ ꬷ ꬸ ꬹ ᶆ ᵯ ꬺ ᴟ ᵰ ȵ ɳ ᶇ ꬻ ꬼ ⱺ ᴑ ᴓ ɔ ꬿ ᴒ ɷ ᴥ ᴖ ᴖ̈ ᴗ ᴗ̈ ꬽ ꬾ ꭀ ᴔ ꭁ ꭂ ꭃ ꭄ ᵱ ᶈ ʠ ȹ ᵲ ɼ ᶉ ⱹ ɾ ᵳ ɿ ʅ ꭅ ꭇ ꭈ ꭉ ꭊ ꭋ ꭌ ʂ ꭍ ʆ ᶘ ƪ ᵵ ƫ ȶ ʨ ᵺ ƾ ʦ ʧ ꭎ ꭏ ꭐ ꭑ ꭒ ᴝ ᴞ ʮ ʯ ᶙ ᵫ ᵿ ⱴ ⱱ ᶌ ɤ ʍ ᶍ ꭔ ꭕ ꭖ ꭗ ꭘ ꭙ ʎ ꭚ ᵶ ʑ ᶎ ʐ ʓ ƺ ᶚ ʖ ↊ ↋ Ɂ ʔ ɂ ʕ ǀ ǁ ǂ ǃ ʘ ʻ ˀ