Aérospatiale Super Frelon

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aérospatiale Super Frelon
Ilustracja
Aérospatiale Super Frelon na francuskim lotniskowcu Clemenceau (1985)
Dane podstawowe
Państwo

 Francja

Producent

Sud Aviation i Aérospatiale

Typ

ciężki śmigłowiec transportowy

Konstrukcja

półskorupowa, metalowa, podwozie stałe trzypunktowe + pływaki

Załoga

5

Historia
Data oblotu

1962

Dane techniczne
Napęd

3 × Turboméca 3C III turbowałowe

Moc

1570 KM (1171 kW) każdy

Wymiary
Średnica wirnika

18,90 m

Długość

23,03 m

Długość kadłuba

19,40 m

Wysokość

6,66 m

Masa
Własna

6863 kg

Startowa

13000 kg

Osiągi
Prędkość maks.

248 km/h

Wznoszenie maks. w locie pionowym

300 m/min

Pułap praktyczny

3100 m

Zasięg

1000 km

Długotrwałość lotu

4 h

Dane operacyjne
Uzbrojenie
Strzeleckie: działko automatyczne kalibru 20 mm
Podwieszane: 4 torpedy Aerojet Mk 46 (w wersji do walki z okrętami podwodnymi)
lub 2 pociski Exocet (w wersji przeciwokrętowej)
Liczba miejsc
27 osób (cywilna wersja pasażerska)
lub 38 żołnierzy z wyposażeniem
lub 15 par noszy
Użytkownicy
Argentyna, Chiny, Francja, Irak, Izrael, Libia, RPA, i Zair
Rzuty
Rzuty samolotu

Aérospatiale SA 321 Super Frelon – ciężki śmigłowiec transportowy napędzany trzema silnikami turbowałowymi, zaprojektowany przez francuski koncern Aérospatiale.

Głównym przeznaczeniem śmigłowca jest transport żołnierzy i komandosów podczas operacji morskich i akcji antyterrorystycznych na morzu, ratowanie pilotów zestrzelonych nad terenem wroga i nad zbiornikami wodnymi, operacje logistyczne i transportowe dla jednostek morskich, ratownictwo morskie, walka z zanieczyszczeniami morza.

Historia[edytuj | edytuj kod]

SE 3200 Frelon[edytuj | edytuj kod]

Śmigłowiec powstał na zamówienie armii francuskiej z 1955 roku potrzebującej śmigłowca transportowego mogącego przewozić wojsko, uzbrojenie, duże ładunki podwieszone pod kadłubem, realizować misje ewakuacji rannych, walki z okrętami podwodnymi i usuwania min morskich. Firma SNCASE zaprojektowała śmigłowiec oznaczony jako SE 3200 Frelon (fr. szerszeń)[1]. Był to ważący 7 ton śmigłowiec napędzany trzema silnikami Turboméca Turmo II o mocy 1175 KM każdy, zamontowanymi w górnej części kadłuba, dwa po bokach, a trzeci za osią wirnika głównego. Wloty powietrza do silników umiejscowiono nad i za kokpitem pilotów. Długość przestrzeni ładunkowej tyłu śmigłowca wynosząca 14,80 m, przy szerokości 2,55 m i wysokości 2,30 m umożliwiała przewiezienie dwóch samochodów terenowych klasy jeep.

Zbudowano dwa prototypy z których pierwszy wzbił się w powietrze 10 czerwca, a drugi (przeznaczony dla marynarki) 26 października 1959 roku.

W kwietniu 1960 inżynierowie z firmy Sud Aviation powstałej po połączeniu w 1957 roku firm SNCASO i SNCASE zaproponowali trzy kolejne wersje śmigłowca Frelon oznaczone jako SA 3210, SA 3220 i SA 3230. W dniu 23 kwietnia 1961 roku odbyła się narada, w wyniku której wyłoniono śmigłowiec w wersji SA 3210 jako rozwojowy, przemianowując go na SA 321 Super Frelon.

SA 321 Super Frelon[edytuj | edytuj kod]

Kadłub śmigłowca, zbudowany na wzór śmigłowca Sikorsky S-61 (SH-3) Sea King zaopatrzono w wersji morskiej w pływaki umożliwiające unoszenie się na powierzchni wody. Śmigłowiec posiada sześciołopatowy wirnik główny z układami anty-wibracyjnymi, oraz składaną belkę ogonową z pięciołopatowym wirnikiem zaprojektowanym przez amerykańską firmę Sikorsky. Przekładnie główną i do wirnika ogonowego wyprodukowano we włoskiej firmie FIAT. Wirnik zamocowany jest po prawej stronie belki ogonowej a po lewej znajduje się pojedynczy statecznik poziomy. Dostęp do przestrzeni ładunkowej umożliwiała podnoszona rampa załadunkowa. Maszyna wyposażona była także w autopilota. Przewidywano zbudowanie dwóch prototypów i czterech maszyn serii przedprodukcyjnej.

Pierwszy prototyp brał udział w testach przeciwokrętowego pocisku rakietowego Exocet w 1973 roku, by w marcu 1974 trafić do muzeum w Le Bourget. Drugi prototyp jako pierwszy wylądował na francuskim krążowniku śmigłowcowymJeanne d’Arc”, a później użyto jego kabiny jako symulatora, a kadłub przeznaczono do testów.

Super Frelon budowany był w trzech wersjach wojskowych: transportowej, przeciwokrętowej i do zwalczania okrętów podwodnych. Produkcję śmigłowca już zakończono.

Wersja transportowa może przewieźć maksymalnie do 38 żołnierzy lub 15 par noszy z rannymi. Wersja do zwalczania okrętów podwodnych i nawodnych jest wyposażona zazwyczaj w radar nawigacyjno-poszukiwawczy ORB-42 i 50 metrową linę ratunkową. Uzbrojenie stanowi 20 mm działko, systemy umożliwiające widzenie w nocy, laserowe znaczniki celu. Wyposażony jest także w końcówkę do tankowania w locie.

Super Frelon na pokładzie krążownika Jeanne d’Arc

Śmigłowce Super Frelon jako transportowe służyły m.in. na okrętach „Jeanne d’Arc”, okrętach desantowych typu Foudre i francuskich lotniskowcach.

Z-8[edytuj | edytuj kod]

W połowie lat 70. Chiny nawiązały współpracę gospodarczą z państwami zachodnimi i zakupiły 13 śmigłowców SA-321H Super Frelon, oraz prawdopodobnie zestawy do montażu dalszych i licencję na produkcję śmigłowca[2]. Do jego produkcji pod oznaczeniem Z-8 przystąpiły zakłady CHAIC, a nadzór konstrukcyjny sprawował instytut nr 602 w Xi’an[2]. Należy zaznaczyć, że informacje dotyczące początku produkcji tego śmigłowca w Chinach nie zostały oficjalnie ujawnione i nie są znane z pewnością. Prawdopodobnie pierwszy zbudowany w Chinach Z-8 został oblatany 11 grudnia 1985 roku, a produkcja ruszyła w 1989 roku[2]. Jest on od tej pory produkowany i rozwijany w Chinach, w różnych wariantach pochodnych, znacznie różniących się od pierwowzoru[2].

Wyposażenie dodatkowe[edytuj | edytuj kod]

  • Radar ORB-42
  • Wyrzutnik pułapek termicznych i antyradarowych
  • Gogle do obserwacji w podczerwieni
  • Ochronne płyty pancerne
  • Systemy PLS (Personal Locator System) i GPS (Global Positioning System)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Niccoli 2001 ↓, s. 13.
  2. a b c d Tomasz Szulc. Chiński śmigłowiec Z-8 i jego wersje rozwojowe. „Nowa Technika Wojskowa”. 4/2021, s. 51-52, kwiecień 2021. ISSN 1230-1655. 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]