Ziemia sieradzka

Herb ziemi sieradzkiej

Dawna Ziemia sieradzka

Fara w Sieradzu

Klasztor w Sieradzu

Rynek w Sieradzu

Klasztor bernardynów w Warcie

Rynek w Warcie

Zamek Królewski w Piotrkowie Trybunalskim

Fara w Piotrkowie Trybunalskim

Rynek w Piotrkowie Trybunalskim

Opactwo cystersów w Sulejowie

Romańska fasada w opactwie

Opactwo cystersów w Sulejowie

Zamek w Uniejowie

Kościół gotycki w Szadku

Ziemia sieradzka (łac. terra Siradiae) – jednostka podziału terytorialnego Korony Królestwa Polskiego na początku XIV wieku. W 1339 z jej zrębów powstało województwo sieradzkie. Wiązana jest z plemieniem Warcian (Wierczan), co pozwalałoby na nazywanie tej części kraju nazwą „Warcja” lub „Wiercza”.

Według Zygmunta Glogera (h.: „Ziemia”) terminem „ziemia” w początkach Państwa Polskiego określano przestrzeń będącą siedliskiem jakiegoś plemienia bronioną wodami rzek i innymi przeszkodami naturalnymi. Pojęcie „ziemi” (łac. terrae) pojawia się w nomenklaturze polskich jednostek terytorialnych w XII–XIII w. stanowiąc ważne ogniwo w historii kształtowania się organizmu państwa po rozbiciu dzielnicowym Polski. W latach 1305/1306 Władysław I Łokietek, jeszcze przed śmiercią czeskiego Wacława III, opanował wraz z Małopolską, Kujawami i cząstką Wielkopolski także dzielnice łęczycką i sieradzką, które weszły w skład zasadniczego zrębu odbudowywanego Państwa Polskiego. Od tego czasu dzielnice te zaczęły zmieniać swój charakter, co przejawiało się również w sposobie ich określania. Zaczyna zanikać dotychczasowa nazwa „księstwa”, a w to miejsce zaczyna się używać terminu „ziemia”. Początkowo terminów tych używano wymiennie. S. Zajączkowski przywołuje przykład przywilejów Łokietka z lat 1296 i 1308 dla klasztoru w Sulejowie, gdzie są wymienione wsie „in ducatu Syradie” (w Księstwie Sieradzkim). Jednakże w innych dokumentach, tak książęcych, jak i biskupich, z lat 1296, 1298, 1314 i 1331 występuje określenie „terra”. Staje się ono wkrótce częścią składowa tytulatury Łokietka, którego kancelaria jednak, nawet już po koronacji w 1320 r., w wydawanych dokumentach używała preambuły następującej treści: „Rex Poloniae, nec non terrarum Cracoviae, Sandomiriae, Lanciciae, Cujaviae, Siradiaeque dux”. Stopniowe zanikanie określenia „księstwo” i coraz częstsze pojawianie się terminu „ziemia” wskazują na coraz większą integrację państwa, które dawne udzielne księstwa zaczęło traktować jako części składowe swego terytorium. W XV w. dawne księstwa dzielnicowe, nad którymi w imieniu króla władał wojewoda, nazwano województwami, natomiast mniejsze nazywano w dalszym ciągu ziemiami, np. dotyczyło to ziemi wieluńskiej, która ok. 1420 r. weszła w zależność od wojewody sieradzkiego.

Zobacz też

• prowincja łęczycka
• księstwo łęczyckie
• księstwo sieradzkie
• kasztelania sieradzka
• województwo sieradzkie w I Rzeczypospolitej
• województwo sieradzkie w latach 1975–1998
• województwo piotrkowskie w latach 1975–1998
• województwo łódzkie
• krainy historyczne w Polsce
• Sieradzka Brygada Obrony Narodowej

Literatura

• Dylik J., „Województwo ze stolicą bez antenatów”, Łódź 1971.
• Gloger Z., Encyklopedia staropolska”, t. I, Warszawa 1972.
• Zajączkowski S., „Studia nad terytorialnym formowaniem ziemi łęczyckiej i sieradzkiej”, Łódź 1951.