Pietro Badoglio
Data i miejsce urodzenia |
28 września 1871 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
1 listopada 1956 |
Premier Włoch | |
Okres |
od 25 lipca 1943 |
Poprzednik | |
Następca | |
Odznaczenia | |
Marszałek Włoch | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data śmierci | |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1892–1943 |
Siły zbrojne | |
Główne wojny i bitwy |
I wojna włosko-abisyńska, |
Późniejsza praca |
polityk |
Pietro Badoglio (ur. 28 września 1871 w Grazzano Monferrato, zm. 1 listopada 1956 tamże) – włoski dowódca wojskowy i polityk[1][2][3], pierwszy książę Addis Abeby.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w miejscowości Grazzano Monferrato, która obecnie nosi na jego cześć nazwę Grazzano Badoglio[4]. Jego rodzicami byli Mario Badoglio i Antonietta Pittarelli[4]. Ukończył Akademię Wojskową w Turynie[3]. W armii włoskiej służył od 1892. Jako porucznik artylerii brał udział w wojnach kolonialnych: kampanii etiopskiej[2], gdzie walczył m.in. pod Aduą (1896) oraz w kampanii libijskiej przeciwko Turcji w latach 1911–1912[5]. Uczestnik I wojny światowej, już jako generał pomagał przywrócić porządek po klęsce Włochów pod Caporetto w 1917[2].
Podpisał rozejm w Villa Giusti.
W 1919 został wybrany senatorem[1][3], a następnie pełnił misje dyplomatyczne w różnych krajach, m.in. w latach 1923–24 był ambasadorem Włoch w Brazylii[4]. W 1926 otrzymał stanowisko głównodowodzącego armii włoskiej i stopień marszałka[2][3][6] i w latach 1929–1933 pełnił obowiązki generalnego gubernatora Cyrenajki i Trypolitanii[6].
W 1936, w trakcie ponownej agresji włoskiej na Abisynię, objął funkcję głównodowodzącego[1] wojsk inwazyjnych po generale Emilio De Bono[7]; zintensyfikował działania zbrojne, czego efektem było triumfalne wkroczenie do Addis Abeby 5 maja. Po kampanii otrzymał od króla Wiktora Emanuela III tytuł księcia Addis Abeby[4] i został mianowany generalnym gubernatorem i wicekrólem Etiopii[2].
W 1940 był szefem sztabu generalnego. Przeciwny udziałowi Włoch w II wojnie światowej, po agresji na Grecję podał się do dymisji[1][6].
26 lipca 1943 mianowany premierem po zdymisjonowaniu Benito Mussoliniego przez króla[1]. Wraz z rządem schronił się na południu kraju, kiedy Niemcy zaczęły okupować Włochy[8]. Podpisał akt bezwarunkowej kapitulacji Włoch, a następnie wypowiedział wojnę III Rzeszy 13 października 1943[1][2]. Premierem pozostał aż do wyzwolenia Rzymu w czerwcu 1944[2][3].
Pod naciskiem antyfaszystowskich polityków, niechętnych Badoglio ze względu na jego udział w budowaniu kolonialnego imperium Włoch, ustąpił ze stanowiska i przeszedł w stan spoczynku. Jego miejsce zajął Ivanoe Bonomi[9].
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]Odznaczony następującymi odznaczeniami[10]:
- Wielka Wstęga Orderu Korony Włoch (30 grudnia 1919)
- Wielki Oficer Orderu Korony Włoch (11 listopada 1918)
- Komandor Orderu Korony Włoch (30 grudnia 1917)
- Kawaler Orderu Korony Włoch (4 czerwca 1908)
- Krzyż Wielki Orderu Świętych Maurycego i Łazarza (17 lipca 1921)
- Komandor Orderu Świętych Maurycego i Łazarza (18 czerwca 1920)
- Oficer Orderu Świętych Maurycego i Łazarza (13 września 1917)
- Krzyż Wielki Orderu Sabaudzkiego Wojskowego (6 listopada 1918)
- Order Annuncjaty (1929)
- Wielki Oficer Orderu Kolonialnego Gwiazdy Włoch
- Komandor Orderu Grobu Świętego (4 grudnia 1939)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f Badoglio Pietro, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-12-05] .
- ↑ a b c d e f g Pietro Badoglio, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-12-05] (ang.).
- ↑ a b c d e Pietro Badoglio. encyclopedia.com. [dostęp 2017-12-05]. (ang.).
- ↑ a b c d Piero Pieri: BADOGLIO, Pietro. [w:] Dizionario Biografico degli Italiani – Volume 5 (1963) [on-line]. treccani.it. [dostęp 2017-12-05]. (wł.).
- ↑ Spencer C. Tucker (red.): World War I: A Student Encyclopedia. Santa Barbara: ABC-CLIO, 2006, s. 270. ISBN 978-1-85109-879-8. (ang.).
- ↑ a b c Pietro Badoglio. biografiasyvidas.com. [dostęp 2017-12-05]. (hiszp.).
- ↑ Pietro Badoglio. larousse.fr. [dostęp 2017-12-05]. (fr.).
- ↑ Badòglio, Pietro. treccani.it. [dostęp 2017-12-05]. (wł.).
- ↑ Bonòmi, Ivanoe. treccani.it. [dostęp 2017-12-05]. (wł.).
- ↑ Scheda senatore BADOGLIO Pietro [online], notes9.senato.it [dostęp 2022-05-31] .
- ISNI: 000000010929092X
- VIAF: 100907172
- LCCN: n83141018
- GND: 118646281
- NDL: 00540256
- BnF: 12033622r
- SUDOC: 02851579X
- SBN: RAVV069488
- NLA: 35699655
- BNE: XX842737
- NTA: 068033966
- BIBSYS: 90797034
- CiNii: DA05972280
- Open Library: OL126362A
- PLWABN: 9810700573205606
- NUKAT: n2005094905
- J9U: 987007275126405171
- PTBNP: 45411
- NSK: 000057119
- CONOR: 44112995
- LIH: LNB:0xZ;=Bo
- Premierzy Włoch
- Włoscy marszałkowie
- Ambasadorowie Włoch w Brazylii
- Ministrowie spraw zagranicznych Królestwa Włoch (1861–1946)
- Uczestnicy I wojny światowej (Królestwo Włoch)
- Odznaczeni Orderem Korony Włoch
- Odznaczeni Orderem Świętych Maurycego i Łazarza
- Odznaczeni Orderem Sabaudzkim Wojskowym
- Odznaczeni Orderem Annuncjaty
- Odznaczeni Orderem Grobu Świętego
- Odznaczeni Orderem Kolonialnym Gwiazdy Włoch
- Urodzeni w 1871
- Zmarli w 1956