Drezdenko: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
(Pokaż wszystkie zmiany oczekujące na przejrzenie)
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Juka (dyskusja | edycje)
65 edycji
m ort.
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Historia: drobne merytoryczne
Linia 55: Linia 55:
Historia Drezdenka sięga początków państwa polskiego. Drzeń, pełniący początkowo funkcję grodu granicznego, zyskał na znaczeniu za panowania [[Bolesław III Krzywousty|Bolesława Krzywoustego]] i jego następców, o czym świadczy wyniesienie go do rangi [[kasztelan]]ii. W okresie [[Polska w okresie rozbicia dzielnicowego|rozbicia dzielnicowego]] gród przechodził zmienne koleje losu. W roku 1252 wszedł w skład [[Wielkopolska|Wielkopolski]]. W 1266 wspólnie z [[Santok]]iem stał się celem najazdu rycerstwa [[Brandenburgia|brandenburskiego]]. W wyniku układu zawartego między [[Bolesław Pobożny|Bolesławem Pobożnym]] i księciem Ottonem obydwa grody zostały spalone. W czasie toczonych pod koniec [[XIII wiek|XIII]] w. walk z Brandenburgią Drzeń kilkakrotnie przechodził z rąk do rąk. W 1272 roku wojska Bolesława Pobożnego pod dowództwem Przemysła II odbiły Drezdenko<ref>Stanisław Szczur "Historia Polski. Średniowiecze" Wydawnictwo Literackie, Kraków 2003, s.278</ref>. {{fakt|Po zamordowaniu w 1296 roku polskiego króla Przemysła II Drezdenko ponownie opanowali Brandenburczycy.|data=2011-11}}
Historia Drezdenka sięga początków państwa polskiego. Drzeń, pełniący początkowo funkcję grodu granicznego, zyskał na znaczeniu za panowania [[Bolesław III Krzywousty|Bolesława Krzywoustego]] i jego następców, o czym świadczy wyniesienie go do rangi [[kasztelan]]ii. W okresie [[Polska w okresie rozbicia dzielnicowego|rozbicia dzielnicowego]] gród przechodził zmienne koleje losu. W roku 1252 wszedł w skład [[Wielkopolska|Wielkopolski]]. W 1266 wspólnie z [[Santok]]iem stał się celem najazdu rycerstwa [[Brandenburgia|brandenburskiego]]. W wyniku układu zawartego między [[Bolesław Pobożny|Bolesławem Pobożnym]] i księciem Ottonem obydwa grody zostały spalone. W czasie toczonych pod koniec [[XIII wiek|XIII]] w. walk z Brandenburgią Drzeń kilkakrotnie przechodził z rąk do rąk. W 1272 roku wojska Bolesława Pobożnego pod dowództwem Przemysła II odbiły Drezdenko<ref>Stanisław Szczur "Historia Polski. Średniowiecze" Wydawnictwo Literackie, Kraków 2003, s.278</ref>. {{fakt|Po zamordowaniu w 1296 roku polskiego króla Przemysła II Drezdenko ponownie opanowali Brandenburczycy.|data=2011-11}}


W roku 1317 ówczesny właściciel Drezdenka margrabia Waldemar sprzedał miasto wraz z okolicznymi włościami braciom Henrykowi i Burkhardowi von der Ost za cenę 2 000 marek brandenburskich w srebrze. W początkach [[XV wiek|XV]] w., w obliczu zawirowań politycznych w Marchii Brandenburskiej, czterej panowie von Osten (Dobrogost, Arnold, Holryk i Bartold), którzy posiadali oba grody z ramienia margrabiego, zdecydowali się na zbliżenie z Polską i w 1365 roku złożyli hołd lenny Kazimierzowi Wielkiemu, dzięki czemu Królestwo Polskie odzyskało i Santok, i Drezdenko. W 1402 roku Drezdenko wraz z innymi okolicznymi ziemiami zostały przez cesarza Zygmunta Luksemburskiego oddane w zastaw zakonowi krzyżackiemu, który uważał, że ma dzięki temu prawa do Drezdenka, pomimo że było to lenno polskiego króla<ref name="Historia Polski 2003">Stanisław Szczur "Historia Polski. Średniowiecze" Wydawnictwo Literackie, Kraków 2003, s.488</ref>. W 1404 roku w Drezdenku odbyło się spotkanie [[landwójt]]a Nowej Marchii Roldwina Stahla z przedstawicielami Wielkopolski. W roku następnym Ulryk von Osten przekazał drezdenecki zamek [[zakon krzyżacki|Krzyżakom]] i najechał Wielkopolskę. Król Władysław II Jagiełło wysłał swe wojska i zażądał od wielkiego mistrza pomocy przeciwko ich zbuntowanemu wasalowi, czego mistrz odmówił, uznając von Ostena za poddanego Zakonu – rozpoczął się tym samym spór kompetencyjny o Drezdenko. W 1408 roku dobra von Ostenów zostały wykupione przez Krzyżaków<ref name="Historia Polski 2003"/>. Osłabiony grunwaldzką porażką zakon krzyżacki nie był w stanie utrzymać w należytym stanie miejskich murów obronnych, które uległy znacznym zniszczeniom. W tym samym okresie miasto spustoszył pożar. W 1455 roku Krzyżacy sprzedali Drezdenko Brandenburgii. W 1603 rozpoczęto budowę nowej twierdzy, opartej na planie pięcioramiennej gwiazdy, którą ukończono w 1605. W okresie [[wojna trzydziestoletnia|wojny trzydziestoletniej]] miasto zostało w 1639 opanowane przez wojska [[Szwecja|szwedzkie]] i znajdowało się w ich władaniu przez kolejnych 10 lat.
W roku 1317 ówczesny właściciel Drezdenka margrabia Waldemar sprzedał miasto wraz z okolicznymi włościami braciom Henrykowi i Burkhardowi von der Ost za cenę 2 000 marek brandenburskich w srebrze. W początkach [[XV wiek|XV]] w., w obliczu zawirowań politycznych w Marchii Brandenburskiej, czterej panowie von Osten (Dobrogost, Arnold, Holryk i Bartold), którzy posiadali oba grody z ramienia margrabiego, zdecydowali się na zbliżenie z Polską i w 1365 roku złożyli hołd lenny Kazimierzowi Wielkiemu, dzięki czemu Królestwo Polskie odzyskało i Santok, i Drezdenko. W 1402 roku Drezdenko wraz z innymi okolicznymi ziemiami zostały przez cesarza Zygmunta Luksemburskiego oddane w zastaw zakonowi krzyżackiemu, który uważał, że ma dzięki temu prawa do Drezdenka, pomimo że było to lenno polskiego króla<ref name="Historia Polski 2003">Stanisław Szczur "Historia Polski. Średniowiecze" Wydawnictwo Literackie, Kraków 2003, s.488</ref>. W 1402 roku [[Ulryk von Osten]] złożył hołd królowi Jagielle i zobowiązał się do przejścia lenna na króla polskiego w razie swej bezpotomnej śmierci – hołd ów stał się przyczyną sporu między Zakonem krzyżackim, a Królestwem Polskim o miasto<ref>Stefan Kuczyński: Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim w latach 1409-1411. Warszawa: MON, 1955, s. 82.</ref>. W 1404 roku w Drezdenku odbyło się spotkanie [[landwójt]]a Nowej Marchii Roldwina Stahla z przedstawicielami Wielkopolski. W roku następnym Ulryk von Osten przekazał drezdenecki zamek [[zakon krzyżacki|Krzyżakom]] i najechał Wielkopolskę. Król Władysław II Jagiełło wysłał swe wojska i zażądał od wielkiego mistrza pomocy przeciwko ich zbuntowanemu wasalowi, czego mistrz odmówił, uznając von Ostena za poddanego Zakonu – rozpoczął się tym samym spór kompetencyjny o Drezdenko. W 1408 roku dobra von Ostenów zostały wykupione przez Krzyżaków<ref name="Historia Polski 2003"/>. Osłabiony grunwaldzką porażką zakon krzyżacki nie był w stanie utrzymać w należytym stanie miejskich murów obronnych, które uległy znacznym zniszczeniom. W tym samym okresie miasto spustoszył pożar. W 1455 roku Krzyżacy sprzedali Drezdenko Brandenburgii. W 1603 rozpoczęto budowę nowej twierdzy, opartej na planie pięcioramiennej gwiazdy, którą ukończono w 1605. W okresie [[wojna trzydziestoletnia|wojny trzydziestoletniej]] miasto zostało w 1639 opanowane przez wojska [[Szwecja|szwedzkie]] i znajdowało się w ich władaniu przez kolejnych 10 lat.


W 1662 roku Drezdenko ponownie zostało dotknięte wielkim pożarem, który strawił je doszczętnie. Odbudowane Drezdenko w II poł. [[XVIII wiek|XVIII]] w. kilkakrotnie było zajmowane przez wojska [[Rosja|rosyjskie]] i [[Prusy (państwo)|pruskie]] zmagające się w czasie [[wojna siedmioletnia|wojny siedmioletniej]].
W 1662 roku Drezdenko ponownie zostało dotknięte wielkim pożarem, który strawił je doszczętnie. Odbudowane Drezdenko w II poł. [[XVIII wiek|XVIII]] w. kilkakrotnie było zajmowane przez wojska [[Rosja|rosyjskie]] i [[Prusy (państwo)|pruskie]] zmagające się w czasie [[wojna siedmioletnia|wojny siedmioletniej]].

Wersja z 13:07, 26 kwi 2013

Szablon:POL miasto infobox Drezdenko (dawniej Drdzeń, niem. Driesen) – miasto w województwie lubuskim, w powiecie strzelecko-drezdeneckim. Leży na pograniczu Pojezierza Wielkopolskiego i Pomorskiego, nad Notecią, 40 km na wschód od Gorzowa Wielkopolskiego.

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 10 193 mieszkańców[1].

Od czerwca 1946 znajdowało się ono w województwie poznańskim, zaś już od czerwca 1950 należało do województwa zielonogórskiego. Przez następne 24 lata, od czerwca 1975 do stycznia 1999 było częścią województwa gorzowskiego.

Toponimia

W dokumentach historycznych można spotkać różne nazwy miejscowości, najczęściej są to "Drzeń" lub "Drżeń", ponadto pojawiają się "Drizina", "Drecen", "Driesen", "Dersen", "Droczen", "Dirzen", "Drezen", "Dirczen", "Drczen", "Drdzen". Najprawdopodobniej pochodzi ona od nazwy drzewa, leśnej miejscowości składającej się z drewnianych domów bądź też zbudowanej na palach. Kojarzy się też z rdzeniem drzewnym. Być może o przyjęciu tej nazwy przesądziło leśne i bagniste otoczenie grodu. Niektórzy polscy uczeni wywodzą tę nazwę od imienia "Drzesław", czyli dziarski, sławny. Obecna nazwa "Drezdenko" została utworzona od niemieckiej nazwy "Driesen"[2].

Na polskiej mapie wojskowej z 1935 r. oznaczając miasto podano polski egzonim Drezdenko[3].

Historia

Szablon:Źródła

Obelisk postawiony z okazji rocznicy nadania praw miejskich w Drezdenku

Historia Drezdenka sięga początków państwa polskiego. Drzeń, pełniący początkowo funkcję grodu granicznego, zyskał na znaczeniu za panowania Bolesława Krzywoustego i jego następców, o czym świadczy wyniesienie go do rangi kasztelanii. W okresie rozbicia dzielnicowego gród przechodził zmienne koleje losu. W roku 1252 wszedł w skład Wielkopolski. W 1266 wspólnie z Santokiem stał się celem najazdu rycerstwa brandenburskiego. W wyniku układu zawartego między Bolesławem Pobożnym i księciem Ottonem obydwa grody zostały spalone. W czasie toczonych pod koniec XIII w. walk z Brandenburgią Drzeń kilkakrotnie przechodził z rąk do rąk. W 1272 roku wojska Bolesława Pobożnego pod dowództwem Przemysła II odbiły Drezdenko[4]. Po zamordowaniu w 1296 roku polskiego króla Przemysła II Drezdenko ponownie opanowali Brandenburczycy.[potrzebny przypis]

W roku 1317 ówczesny właściciel Drezdenka margrabia Waldemar sprzedał miasto wraz z okolicznymi włościami braciom Henrykowi i Burkhardowi von der Ost za cenę 2 000 marek brandenburskich w srebrze. W początkach XV w., w obliczu zawirowań politycznych w Marchii Brandenburskiej, czterej panowie von Osten (Dobrogost, Arnold, Holryk i Bartold), którzy posiadali oba grody z ramienia margrabiego, zdecydowali się na zbliżenie z Polską i w 1365 roku złożyli hołd lenny Kazimierzowi Wielkiemu, dzięki czemu Królestwo Polskie odzyskało i Santok, i Drezdenko. W 1402 roku Drezdenko wraz z innymi okolicznymi ziemiami zostały przez cesarza Zygmunta Luksemburskiego oddane w zastaw zakonowi krzyżackiemu, który uważał, że ma dzięki temu prawa do Drezdenka, pomimo że było to lenno polskiego króla[5]. W 1402 roku Ulryk von Osten złożył hołd królowi Jagielle i zobowiązał się do przejścia lenna na króla polskiego w razie swej bezpotomnej śmierci – hołd ów stał się przyczyną sporu między Zakonem krzyżackim, a Królestwem Polskim o miasto[6]. W 1404 roku w Drezdenku odbyło się spotkanie landwójta Nowej Marchii Roldwina Stahla z przedstawicielami Wielkopolski. W roku następnym Ulryk von Osten przekazał drezdenecki zamek Krzyżakom i najechał Wielkopolskę. Król Władysław II Jagiełło wysłał swe wojska i zażądał od wielkiego mistrza pomocy przeciwko ich zbuntowanemu wasalowi, czego mistrz odmówił, uznając von Ostena za poddanego Zakonu – rozpoczął się tym samym spór kompetencyjny o Drezdenko. W 1408 roku dobra von Ostenów zostały wykupione przez Krzyżaków[5]. Osłabiony grunwaldzką porażką zakon krzyżacki nie był w stanie utrzymać w należytym stanie miejskich murów obronnych, które uległy znacznym zniszczeniom. W tym samym okresie miasto spustoszył pożar. W 1455 roku Krzyżacy sprzedali Drezdenko Brandenburgii. W 1603 rozpoczęto budowę nowej twierdzy, opartej na planie pięcioramiennej gwiazdy, którą ukończono w 1605. W okresie wojny trzydziestoletniej miasto zostało w 1639 opanowane przez wojska szwedzkie i znajdowało się w ich władaniu przez kolejnych 10 lat.

W 1662 roku Drezdenko ponownie zostało dotknięte wielkim pożarem, który strawił je doszczętnie. Odbudowane Drezdenko w II poł. XVIII w. kilkakrotnie było zajmowane przez wojska rosyjskie i pruskie zmagające się w czasie wojny siedmioletniej.

Niespokojny dla miasta był także XIX wiek. W okresie wojen napoleońskich na krótko zajęły je wojska francuskie, które opuściły je w czasie odwrotu resztek Wielkiej Armii. W 1831 mieszkańcy byli świadkami przemarszu uchodzących do Francji uczestników powstania listopadowego. W 1855 w mieście wybuchła epidemia cholery. W 1871 roku Drezdenko weszło w skład zjednoczonych Niemiec.

W 1945 roku miasto zostało włączone do Polski. Jego dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec.

Miasto dwukrotnie uzyskało tytuł "Krajowego Mistrza Gospodarności" (1967 i 1976)[7].

Zabytki

Kościół pw. Przemienienia Pańskiego

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są[8]:

  • układ urbanistyczny
  • kościół ewangelicki, obecnie rzymsko-katolicki parafialny pw. Przemienienia Pańskiego, pl. Kościelny 2, neogotycki z lat 1896-1902, do 1945 r. protestancki, jest 27 najwyższym kościołem w Polsce. Jego wieża mierzy 78 metrów, co daje mu tytuł najwyższego kościoła w województwie lubuskim
  • kościół ewangelicki, obecnie rzymsko-katolicki filialny pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa, ul. Niepodległości 41, z 1914 roku w dzielnicy Nowe Drezdenko; wczesnomodernistyczny, do 1945 r. protestancki
  • zespół kościoła filialnego, ul. Żeromskiego, z 1898 roku:
    • kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Różańcowej, neogotycki poświęcony 26.10.1898 roku
    • cmentarz kościelny
    • ogrodzenie, murowano-metalowe
  • mur oporowy z piwnicą, pozostałość umocnień ziemno-murowanych twierdzy, obok domu pl. Wolności 12, z XVII/XVIII wieku
  • domy, ul. Kościuszki 16 szachulcowy, nr 19 z XIX wieku
  • budynek zwany ratuszem, mieszczący początkowo sąd, potem liceum medyczne, obecnie instytucje gminne i powiatowe, ul. Kościuszki 31, z 1885 roku
  • dom, ul. Krakowska nr 11; i kamienica z oficynami nr 12 a, z końca XIX wieku
  • domy, ul. Krakowska nr 15 szachulcowy z XVIII wieku, nr 17 z XIX wieku
  • dom, ul. Lwowska 6, szachulcowy z 1760 roku
  • zespół zabudowy, ul. Łąkowa, z XVIII wieku
  • domy, ul. Łąkowa 6, 11, z XIX wieku
  • willa, ul. Marszałkowska 18, z XIX wieku
  • willa z ogrodem, ul. Niepodległości 10, z 1899 roku
  • dom, ul. Poniatowskiego 25, szachulcowy z XIX wieku
  • budynek gospodarczy z gołębnikiem, ul. Słoneczna 1, szachulcowy z początku XX wieku
  • szkoła, ul. Szkolna 11, z lat 1903-04
  • zespół zabudowy ul. Wiejskiej, z XVIII wieku
  • domy, ul. Wiejska 6, 27, z XIX wieku
  • domy, pl. Wileński 2, 3, szachulcowe z końca XVIII wieku
  • pałac, pl. Wolności 8, późnobarokowy z 1766 roku, z parkiem; po 1945 r. opuszczony, od 1958 r. zaadaptowany na szkołę podstawową, obecnie gimnazjum
    • kordegarda, z 1766 roku
  • spichrz szachulcowy, pl. Wolności 11, z ok. 1640 r. , pierwotnie arsenał, od 1985 r. muzeum
  • dom, pl. Wolności 21, z XVIII wieku
  • dom, ul. Żeromskiego 4
  • dom, ul. Żeromskiego 11, szachulcowy z połowy XVIII wieku

inne zabytki:

  • cmentarz żydowski
  • apteka z 1667 roku
  • zabudowa z XVIII–XIX w., głównie eklektyczna, dwa równolegle położone rynki.

Sport

Od 1946 roku w Drezdenku funkcjonuje klub piłkarski Lubuszanin Drezdenko. Klub obecnie rozgrywa mecze na Stadionie im. Józefa Nojego w Drezdenku.

Kultura

Edukacja

  • Publiczne Przedszkole
  • Przedszkole im. bł. Edmunda Bojanowskiego
  • Szkoła Podstawowa nr 1 im. Janusza Korczaka
  • Gimnazjum nr 1 im. Józefa Nojiego
  • Zespół Szkół im. Henryka Sienkiewicza (w jego skład wchodzą: Szkoła Podstawowa nr 3 oraz Gimnazjum nr 2)
  • Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych

Współpraca międzynarodowa

Miasta partnerskie:

Wspólnoty wyznaniowe

Zobacz też

  1. ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2011-06-10. ISSN 1734-6118.
  2. ↑ Urząd Miasta i Gminy w Drezdenku: Drezdenko. Plan miasta, mapa gminy, historia miasta i gminy, informator turystyczny. Piła: Wydawnictwo BiK, 2007. ISBN 978-83-8896-339-1.
  3. ↑ Arkusz 52 Zbąszyń-Frankfurt. Mapa operacyjna 1:300 000. Warszawa: Wojskowy Instytut Geograficzny, 1935.
  4. ↑ Stanisław Szczur "Historia Polski. Średniowiecze" Wydawnictwo Literackie, Kraków 2003, s.278
  5. ↑ a b Stanisław Szczur "Historia Polski. Średniowiecze" Wydawnictwo Literackie, Kraków 2003, s.488
  6. ↑ Stefan Kuczyński: Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim w latach 1409-1411. Warszawa: MON, 1955, s. 82.
  7. ↑ Drezdenko.pl Strona Urzędu Miasta i Gminy
  8. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego - stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 59=60. [dostęp 7.2.13].
  9. ↑ Drezdenko.pl - miasta partnerskie
  10. ↑ Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 21 stycznia 2013.

Linki zewnętrzne

Gmina Drezdenko
Wsie
Osady
Osady leśne
Integralne
części wsi
  • Białacz
  • Chojna
  • Chwalenice
  • Drawiniec-Nadleśnictwo
  • Dziuplina
  • Gościmski Młyn
  • Grudzieniec
  • Jelenia Głowa
  • Kosinek
  • Krzęcinek
  • Lubiatówka
  • Nowe Krzywki
  • Pątczyce
  • Podłążek
  • Stare Krzywki
  • Zadzianek
  • Zawada
  • Żarek
Nieofic.
cz. Wsi

Herb gminy Drezdenko

Powiat strzelecko-drezdenecki
Miasta
Gminy miejsko-wiejskie
Gminy wiejskie

Herb powiatu strzelecko-drezdeneckiego

Powiat strzelecki (1945–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta (1945–1975)
Gminy wiejskie
(1945–54 i 1973–75)
Gromady (1954–72)
Miasta województwa lubuskiego
Miasta na prawach powiatu
Miasta powiatowe
Miasta gminne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Drezdenko&oldid=36280330”