Homel: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎W granicach Wielkiego Księstwa Litewskiego: drobne merytoryczne, źródła/przypisy
Linia 37: Linia 37:
=== W granicach Wielkiego Księstwa Litewskiego ===
=== W granicach Wielkiego Księstwa Litewskiego ===
[[Plik:Coat of Arms of Gomel, 1560.gif|thumb|100px|left|Historyczny herb Homla]]
[[Plik:Coat of Arms of Gomel, 1560.gif|thumb|100px|left|Historyczny herb Homla]]
W [[1335]] zdobyty przez księcia [[Olgierd Giedyminowic|Olgierda]] i włączony do [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]], po czym wybudowano tu [[zamek w Homlu|drewniany zamek]]{{r|rad}}. W latach [[1406]]–[[1419]] Homel był zarządzany przez urzędników litewskich, po czym do [[1435]] należał do księcia [[Świdrygiełło|Świdrygiełły]]. [[Król Polski]] [[Kazimierz IV Jagiellończyk|Kazimierz Jagiellończyk]] podarował gród ruskiemu księciu [[Siemion Możajski|Siemionowi Możajskiemu]], który w [[1500]] r. zdradził [[I Rzeczpospolita|Rzeczpospolitą]] i przyłączył Homel do [[Wielkie Księstwo Moskiewskie|Księstwa Moskiewskiego]]{{r|rad}}. W [[1535]] r. Homel został odzyskany dla Rzeczypospolitej przez hetmanów [[Jerzy Radziwiłł Herkules|Jerzego Radziwiłła]] i [[Jan Amor Tarnowski|Jana Amora Tarnowskiego]]{{r|rad}}. W tym samym roku Homel został siedzibą starostwa{{r|rad}}. W [[1560]] Homlowi nadano [[herb]]. Od [[1566]] roku w granicach [[Województwo mińskie|województwa mińskiego]]. W czasie wojen z [[Kozacy|Kozakami]] i Moskwą wielokrotnie zdobywany i odbijany. W czerwcu [[1651]] homelski zamek został obroniony przed szturmami kozackimi{{r|rad}}. Na mocy [[Rozejm andruszowski|rozejmu andruszowskiego]] z roku [[1667]] Homel pozostał w granicach Rzeczypospolitej. W [[1670]] Homel otrzymał [[prawo magdeburskie|prawo miejskie magdeburskie]]. Starostwo homelskie było duże i zamożne; w [[XVII wiek|XVII]] oraz [[XVIII wiek]]u dzierżawione przez [[Sapiehowie herbu Lis|Sapiehów]] i [[Czartoryscy|Czartoryskich]].
W [[1335]] zdobyty przez księcia [[Olgierd Giedyminowic|Olgierda]] i włączony do [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]], po czym wybudowano tu [[zamek w Homlu|drewniany zamek]]{{r|rad}}. W latach [[1406]]–[[1419]] Homel był zarządzany przez urzędników litewskich, po czym do [[1435]] należał do księcia [[Świdrygiełło|Świdrygiełły]]. [[Król Polski]] [[Kazimierz IV Jagiellończyk|Kazimierz Jagiellończyk]] podarował gród ruskiemu księciu [[Siemion Możajski|Siemionowi Możajskiemu]], który w [[1500]] r. zdradził [[I Rzeczpospolita|Rzeczpospolitą]] i przyłączył Homel do [[Wielkie Księstwo Moskiewskie|Księstwa Moskiewskiego]]{{r|rad}}. W [[1535]] r. Homel został odzyskany dla Rzeczypospolitej przez hetmanów [[Jerzy Radziwiłł Herkules|Jerzego Radziwiłła]] i [[Jan Amor Tarnowski|Jana Amora Tarnowskiego]]{{r|rad}}. W tym samym roku Homel został siedzibą starostwa{{r|rad}}. W [[1560]] Homlowi nadano [[herb]]. Od [[1566]] roku w granicach [[Województwo mińskie|województwa mińskiego]]. W czasie wojen z [[Kozacy|Kozakami]] i Moskwą wielokrotnie zdobywany i odbijany. Podczas Powstania Chmielnickiego w czerwcu [[1651]] homelski zamek został obroniony przed szturmami kozackimi{{r|rad}}. Oblężenie miasta rozpoczęło się w niedzielę 3 czerwca. Wzięło w nim udział 7–8 tys. Kozaków. Pierwszy atak nastąpił w nocy z 4 na 5 czerwca, a Kozakom udało się nawet wedrzeć na umocnienia i chwilowo opanować jedną z kwater. Jednakże załoga, pozostawiona przez miejscowego starostę, chorążego nadwornego litewskiego [[Zygmunt Adam Słuszka|Zygmunta Adama Słuszkę]], wzmocniona przez posiłki przysłane przez hetmana polnego (dowodził nią kapitan piechoty niemieckiej [[Hugon Montgomery]]), zdołała po zaciętych, dramatycznych walkach odeprzeć zarówno ten szturm, jak i kolejny, w nocy z 6 na 7 czerwca. Dowódcą jednostek wysłanych na odsiecz miastu przez Janusza Radziwłła został porucznik chorągwi husarskiej hetmana polnego, starosta mozyrski [[Maciej Frąckiewicz Radzimiński]], który stacjonował w Bobrujsku. Na samą wiadomość o wysłaniu odsieczy Kozacy przerwali oblężenie i już 9 czerwca odeszli na południe<ref>http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Przeglad_Historyczno_Wojskowy/Przeglad_Historyczno_Wojskowy-r2013-t14(65)-n3_(245)/Przeglad_Historyczno_Wojskowy-r2013-t14(65)-n3_(245)-s7-30/Przeglad_Historyczno_Wojskowy-r2013-t14(65)-n3_(245)-s7-30.pdf</ref>.

Na mocy [[Rozejm andruszowski|rozejmu andruszowskiego]] z roku [[1667]] Homel pozostał w granicach Rzeczypospolitej. W [[1670]] Homel otrzymał [[prawo magdeburskie|prawo miejskie magdeburskie]]. Starostwo homelskie było duże i zamożne; w [[XVII wiek|XVII]] oraz [[XVIII wiek]]u dzierżawione przez [[Sapiehowie herbu Lis|Sapiehów]] i [[Czartoryscy|Czartoryskich]].


[[Miasto królewskie]] położone było w końcu XVIII wieku w starostwie niegrodowym homelskim w [[powiat rzeczycki (I Rzeczpospolita)|powiecie rzeczyckim]] [[województwo mińskie|województwa mińskiego]]<ref> Вялiкi гicтарычны атлас Беларусi Т.2, Mińsk 2013, s. 113.</ref>.
[[Miasto królewskie]] położone było w końcu XVIII wieku w starostwie niegrodowym homelskim w [[powiat rzeczycki (I Rzeczpospolita)|powiecie rzeczyckim]] [[województwo mińskie|województwa mińskiego]]<ref> Вялiкi гicтарычны атлас Беларусi Т.2, Mińsk 2013, s. 113.</ref>.

Wersja z 16:47, 12 kwi 2017

Homel
Ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Białoruś

Obwód

homelski

Zarządzający

Uładzimir Alaksandrawicz Prywałaŭ↗

Powierzchnia

135,34[1] km²

Populacja (2015)
• liczba ludności
• gęstość


527 691[2]
3899 os./km²

Nr kierunkowy

(+375) 232(2)

Kod pocztowy

246000–246145

Tablice rejestracyjne

3

Położenie na mapie Białorusi
Mapa konturowa Białorusi
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:city}
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Homel (biał. i ros. Гомель; jid. האָמל, Homl) – miasto obwodowe położone na południowo-wschodniej Białorusi nad rzeką Soż, stolica obwodu i rejonu homelskiego. Drugie najludniejsze miasto kraju oraz najludniejsze miasto na Polesiu.

Liczba mieszkańców: 527,7 tys. (2015)

Gospodarka

W mieście rozwinął się przemysł maszynowy, chemiczny, elektrotechniczny, metalowy, drzewno-papierniczy, szklarski, przetwórstwa spożywczego.

W mieście znajduje się stacja kolejowa Homel.

Historia

Średniowiecze

Na prawym brzegu rzeki Soż w epoce żelaza funkcjonowało grodzisko, na którego miejscu w X–XI w. wybudowano gród obronny, który należał do Rusi Kijowskiej. W XII wieku grodzisko leżało w granicach księstwa czernihowskiego[3]. Homel był przedmiotem sporów między okolicznymi książętami, przechodził kolejno w ręce książąt smoleńskich, czernihowskich i siewierskich. W XIII był atakowany przez Mongołów.

W granicach Wielkiego Księstwa Litewskiego

Historyczny herb Homla

W 1335 zdobyty przez księcia Olgierda i włączony do Wielkiego Księstwa Litewskiego, po czym wybudowano tu drewniany zamek[3]. W latach 1406–1419 Homel był zarządzany przez urzędników litewskich, po czym do 1435 należał do księcia Świdrygiełły. Król Polski Kazimierz Jagiellończyk podarował gród ruskiemu księciu Siemionowi Możajskiemu, który w 1500 r. zdradził Rzeczpospolitą i przyłączył Homel do Księstwa Moskiewskiego[3]. W 1535 r. Homel został odzyskany dla Rzeczypospolitej przez hetmanów Jerzego Radziwiłła i Jana Amora Tarnowskiego[3]. W tym samym roku Homel został siedzibą starostwa[3]. W 1560 Homlowi nadano herb. Od 1566 roku w granicach województwa mińskiego. W czasie wojen z Kozakami i Moskwą wielokrotnie zdobywany i odbijany. Podczas Powstania Chmielnickiego w czerwcu 1651 homelski zamek został obroniony przed szturmami kozackimi[3]. Oblężenie miasta rozpoczęło się w niedzielę 3 czerwca. Wzięło w nim udział 7–8 tys. Kozaków. Pierwszy atak nastąpił w nocy z 4 na 5 czerwca, a Kozakom udało się nawet wedrzeć na umocnienia i chwilowo opanować jedną z kwater. Jednakże załoga, pozostawiona przez miejscowego starostę, chorążego nadwornego litewskiego Zygmunta Adama Słuszkę, wzmocniona przez posiłki przysłane przez hetmana polnego (dowodził nią kapitan piechoty niemieckiej Hugon Montgomery), zdołała po zaciętych, dramatycznych walkach odeprzeć zarówno ten szturm, jak i kolejny, w nocy z 6 na 7 czerwca. Dowódcą jednostek wysłanych na odsiecz miastu przez Janusza Radziwłła został porucznik chorągwi husarskiej hetmana polnego, starosta mozyrski Maciej Frąckiewicz Radzimiński, który stacjonował w Bobrujsku. Na samą wiadomość o wysłaniu odsieczy Kozacy przerwali oblężenie i już 9 czerwca odeszli na południe[4].

Na mocy rozejmu andruszowskiego z roku 1667 Homel pozostał w granicach Rzeczypospolitej. W 1670 Homel otrzymał prawo miejskie magdeburskie. Starostwo homelskie było duże i zamożne; w XVII oraz XVIII wieku dzierżawione przez Sapiehów i Czartoryskich.

Miasto królewskie położone było w końcu XVIII wieku w starostwie niegrodowym homelskim w powiecie rzeczyckim województwa mińskiego[5].

W zaborze rosyjskim

Pomnik księcia Józefa Poniatowskiego w Homlu

Po I rozbiorze Polski w 1772 r. Homel został przyłączony do Rosji jako miasto powiatowe guberni białoruskiej. Caryca Katarzyna II podarowała te dobra rosyjskiemu feldmarszałkowi Piotrowi Rumiancewowi, który w latach 1777–1796 wzniósł pałac. Od 1802 Homel administracyjnie przynależał do guberni mohylewskiej. W latach 1818-1822 wybudowano katolicki kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. W 1835 r. dobra homelskie przeszły w ręce Iwana Paskiewicza, w rękach tej rodziny były do 1917 r. W latach 1842-1922 przy pałacu stał przewieziony z Warszawy pomnik księcia Józefa Poniatowskiego, zwrócony później Polsce. W XIX wieku Homel rozwinął się z prowincjonalnego miasteczka do drugiego największego miasta guberni. Według danych z carskiego spisu powszechnego z 1897 Homel zamieszkiwało tylko o kilka tysięcy mniej mieszkańców niż stolicę guberni Mohylew. Od 1897 do 1913 populacja miasta się potroiła. Homel był wówczas znaczącym ośrodkiem przemysłowym i liczył 104 500 mieszkańców.

Rządy Sowietów

Plik:Homiel, Trajeckaja. Гомель, Траецкая (1939).jpg
Homel w 1939 roku

W styczniu 1919 Homel wpadł w ręce bolszewików. W mieście wybuchł bunt, który został stłumiony przez nowych okupantów. W czerwcu 1919 miasto zostało stolicą guberni homelskiej. Od 1926 część radzieckiej Białorusi. W dwudziestoleciu międzywojennym bolszewicy zamknęli świątynie katolickie i prawosławne, a niektóre z nich z czasem zniszczyli, jak np. kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny czy cerkiew Św. Trójcy. Pobliski Las Szczakatowski jest cmentarzyskiem kilku tysięcy ofiar wielkiego terroru. W 1941 ok. 30% mieszkańców stanowili Żydzi, z których większość opuściła miasto lub została zamordowana. Od sierpnia 1941 do listopada 1943 miasto znajdowało się pod okupacją Niemiec. Po II wojnie światowej zniszczone miasto odbudowano w stylu socrealizmu. W maju 1962 uruchomiona została komunikacja trolejbusowa. W 1968 roku otwarty został port lotniczy, a rok później lokalny Instytut Pedagogiczny został przekształcony w Homelski Uniwersytet Państwowy. Obszar silnie skażony po katastrofie czarnobylskiej w 1986 roku. W 1989 władze zwróciły prawosławnym wiernym sobór Świętych Piotra i Pawła, a w 1990 katolicy otrzymali budynek dawnej cerkwi Narodzenia Bogurodzicy.

W granicach Białorusi

Kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny

Od 1991 Homel stanowi część niepodległej Białorusi. W 1994 w Homlu założono prawosławny klasztor męski. W 2000 kardynał Kazimierz Świątek wyświęcił wyremontowany kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny. W 2004 roku oddano do użytku Stadion Centralny.

Ludność

Według spisu białoruskiego:

Zabytki

Domek myśliwski w Homlu
Wybrane zabytki Homla
Pałac Rumiancewów i Paskiewiczów
Sobór Świętych Piotra i Pawła
Dwór Bogusławskich
Kaplica grobowa Paskiewiczów
Monaster św. Mikołaja


Klimat

W 2010 roku został pobity rekord ciepła dla tego miasta – obecnie wynosi +38,9 °C.

Wybrane kamienice Homla
Gmach Banku Wileńskiego
ul. Sowiecka 20
ul. Sowiecka 9
ul. Sowiecka 3
ul. Sowiecka 10
ul. Sowiecka 18


Oświata i nauka

Homelski Uniwersytet Państwowy im. Franciszka Skaryny

Uczelnie wyższe:

Sport

Postacie związane z miastem

Miasta partnerskie

Budynek administracji obwodu
  1. ↑ Сборник «Государственный земельный кадастр по состоянию на 1 января 2012 года»
  2. ↑ Социально-экономическое развитие регионов Республики Беларусь за январь-июль 2015 г
  3. ↑ a b c d e f miasto Homel. Radzima.org. [dostęp 2016-04-11].
  4. ↑ http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Przeglad_Historyczno_Wojskowy/Przeglad_Historyczno_Wojskowy-r2013-t14(65)-n3_(245)/Przeglad_Historyczno_Wojskowy-r2013-t14(65)-n3_(245)-s7-30/Przeglad_Historyczno_Wojskowy-r2013-t14(65)-n3_(245)-s7-30.pdf
  5. ↑ Вялiкi гicтарычны атлас Беларусi Т.2, Mińsk 2013, s. 113.
  6. ↑ [1]
  7. ↑ [2]
{{Przypisy}} Nieprawidłowe pola: przypisy.

Linki zewnętrzne

Stolice rejonów obwodu homelskiego

Herb obwodu homelskiego

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Homel&oldid=49047331”