Władysław III Warneńczyk: Różnice pomiędzy wersjami

Władysław III Warneńczyk
	; Uwaga! Nieoparta na źródłach historycznych, współczesna (2010) rekonstrukcja herbu Władysława Warneńczyka o charakterze autorskiej fantazji!
	Król Polski
Okres	od 25 lipca 1434; do 10 listopada 1444
Poprzednik	Władysław II Jagiełło
Następca	bezkrólewie (do 1447); Kazimierz IV Jagiellończyk
	Król Węgier i Chorwacji
Okres	od 15 maja 1440; do 10 listopada 1444
Poprzednik	Albrecht I
Następca	Władysław V Pogrobowiec
	Dane biograficzne
Dynastia	Jagiellonowie
Data i miejsce urodzenia	31 października 1424 ; Kraków
Data i miejsce śmierci	10 listopada 1444 ; pod Warną
Ojciec	Władysław II Jagiełło
Matka	Zofia Holszańska
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 13:20, 10 mar 2016

Pomnik–mauzoleum Władysława Warneńczyka na polu bitwy pod Warną

Władysław III Warneńczyk (ur. 31 października 1424 w Krakowie, zm. 10 listopada 1444 pod Warną) – król Polski, król Węgier jako Władysław I (I. Ulászló) od 1440, starszy syn Władysława Jagiełły i Zofii Holszańskiej. Na tronie Litwy Władysław nie zasiadł, choć formalnie tytułował się najwyższym księciem litewskim.

Tytuł królewski

Wladislaus, Dei gracia rex Polonie, Hungarie, Dalmacie, Croacie, Rascie, Bulgarie, Sclavonie, nec non terrarum Cracovie, Sandomirie, Lancicie, Syradie, Cuyavie, Lythuanie princeps suppremus, Pomeranie, Russieque dominus et heres etc.

Tłumaczenie: Władysław z Bożej Łaski król Polski, Węgier, Dalmacji, Chorwacji, Raszki, Bułgarii, Slawonii, ziemi krakowskiej, sandomierskiej, łęczyckiej, sieradzkiej, Kujaw, najwyższy książę Litwy, pan i dziedzic Pomorza i Rusi etc.

Aż do XIX w. Władysław III powszechnie nazywany był Władysławem Jagiellończykiem.

Rządy Rady Opiekuńczej

Po śmierci Władysława II Jagiełły (1386-1434), królem został jego najstarszy syn Władysław III. Mimo poważnego oporu możnych, który ujawnili swoje obiekcje w czasie zjazdu w Opatowie, biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki przeforsował jego kandydaturę i w dniu 25 lipca 1434 roku, Władysław został w katedrze wawelskiej koronowany na króla Polski przez arcybiskupa gnieźnieńskiego i prymasa Polski Wojciecha Jastrzębca. Ponieważ w chwili wstąpienia na tron Władysław miał zaledwie 10 lat, przez kilka lat w jego imieniu rządy sprawowała Rada Opiekuńcza i regent, którym był kardynał Zbigniew Oleśnicki. Biskup szybko zajął dominującą pozycję w Radzie Opiekuńczej i to on faktycznie w latach małoletnich króla decydował o polityce wewnętrznej i zagranicznej, co wzbudzało sprzeciw niektórych możnych.

W momencie wstąpienia na tron, toczyła się wojna polsko-krzyżacka, którą zakończył w 1435 pokój w Brześciu Kujawskim. Natomiast po 4 latach, w 1439 roku w Nowym Mieście Korczynie zawiązała się konfederacja pod dowództwem Spytka z Melsztyna, możnowładcy z Małopolski. Dążyli oni do zmarginalizowania wpływów Zbigniewa Oleśnickiego, którego Spytek obwiniał o odsunięcie od urzędów^[1]. Wojna domowa została zakończona dzięki zdecydowanej postawie biskupa Oleśnickiego. W bitwie pod Grotnikami wojska konfederatów zostały pokonane, a Spytko, odnosząc śmiertelne rany, zginął.

Król Węgier

W 1440 r. Władysław III został także królem Węgier, liczących bardzo na pomoc Polski w obronie przed zagrażającym im bezpośrednio pochodem islamskiej Turcji. W tym samym roku opuścił Polskę i wyruszył na Węgry, gdzie został koronowany 17 lipca w katedrze w Białogrodzie Królewskim^[2]. W Polsce nieobecnego króla zastąpili dwaj namiestnicy, którzy wkrótce popadli w konflikt, co sprawiło, że państwu groził poważny kryzys.

Przez pierwsze dwa lata pobytu na Węgrzech Władysław III musiał rywalizować z Elżbietą – wdową po zmarłym władcy czeskim i węgierskim, Albrechcie II, która chciała osadzić na tronie swego nowo narodzonego syna, Władysława Pogrobowca. Zwaśnione strony pogodził papież Eugeniusz IV, który również przedstawił Władysławowi III plan powstrzymania potęgi tureckiej.

Wojna z Turcją

Faktycznie Władysław III podjął w 1443 roku zbrojną wyprawę przeciwko Turcji, zakończoną zwycięstwem i 10-letnim rozejmem w Segedynie. Jednak za usilną namową legata papieskiego Juliana Cesariniego (obiecał on pomoc floty burgundzkiej i weneckiej, co okazało się obietnicą bez pokrycia) dwudziestoletni król zerwał rozejm, po czym w 1444 roku poprowadził przeciw Turcji źle przygotowaną krucjatę chrześcijańską, złożoną z ok. 25 tys. wojsk węgiersko-polsko-wołoskich. Po początkowych sukcesach skończyła się ona klęską i śmiercią Władysława III 10 listopada w bitwie pod Warną nad Morzem Czarnym.

Według niektórych relacji, głowę polskiego króla sułtan turecki przechowywał potem, jako trofeum wojenne, w garnku z miodem^[3] przez wiele lat. Nigdy nie odnaleziono ciała monarchy (mimo że nawet odarte z odzieży było łatwe do rozpoznania, bowiem Warneńczyk miał 6 palców u jednej ze stóp), dlatego szerzyły się opowieści o jego cudownym ocaleniu, które spowodowały zwlekanie z koronacją przez Kazimierza Jagiellończyka.

Władysław III nie był żonaty oraz nie miał dzieci.

Po trzyletnim bezkrólewiu po śmierci Władysława Warneńczyka koronę królewską przejął jego młodszy brat, wielki książę litewski Kazimierz Jagiellończyk (1447-1492). Długi okres oczekiwania Kazimierza z koronacją wynikał z konfliktu pomiędzy wielkim księciem i polskimi możnowładcami o układ sił politycznych w państwie a pretekstem do oddalania rozstrzygnięć i koronacji były utrzymujące się pogłoski o przeżyciu przez Władysława bitwy^[4]^[5], teoria ta była popularna wśród mieszkańców różnych państw przez długi okres po śmierci króla, a wynikała z tego, że nigdy nie odnaleziono ciała Władysława. Dało to podstawę do licznych wersji historii, mówiących o ucieczce króla, który chciał odpokutować zerwanie przez siebie 10-letniego zawieszenia broni, wynegocjowanego z Turkami w Segedynie^[6]. Istnieją różne legendy, mówiące o przebywaniu Warneńczyka w różnych miejscach Europy, m.in. w Santiago de Compostela czy na Maderze. Istnieli także oszuści podający się za zmarłego króla, jak na przykład Jan z Wilczyny^[7]. Obecnie większość historyków odrzuca możliwość przeżycia przez króla bitwy, powołując się na zapis Chodży Effendiego o przesłaniu sułtanowi odciętej głowy królewskiej. Oto śmierć króla zgodnie z tą relacją:

janczar imieniem Kodża Chazer dzielnym natarciem ranił mu konia, zwalił na ziemię wychowańca piekła, uciął nikczemną głowę i, przynosząc ją padyszachowi, pochwały, względy i hojną nagrodę osiągnął. Głowa nieszczęsnego króla posłaną została do Brussy, przedtem stolicy państwa, aby na widok pospolitego ludu była tam wystawiona. Dla zachowania od zepsucia w miodzie była zatopiona.

Po klęsce pod Warną Europa nie chciała uwierzyć w śmierć Władysława. Wysłano między innymi wysłannika z Wenecji, któremu w Stambule okazano zakonserwowaną głowę męską. Miała ona jednak jasne kędziory, a król był ciemnowłosy^[8]. Mimo poszukiwań, ciała króla nie odnaleziono.

Legenda portugalska głosi, iż król przeżył bitwę pod Warną, by następnie pod mianem Henrique Alemao (Henryk Niemiec, zwany także O Principe Polako – Książę Polak) – rycerza św. Katarzyny z góry Synaj – osiąść w posiadłości Madalena do Mar na portugalskiej Maderze, którą miał mu podarować książę Henryk Żeglarz. Tam miał się ożenić, doczekać syna i zginąć na morzu w wieku ponad 40 lat^[9]. Rozwinięciem tej legendy jest twierdzenie, że jego syn, którego miał z zaślubioną na Maderze szlachcianką Eanes João dos Reis Gomes, to Krzysztof Kolumb^[10]^[11].

Pamięć o królu

W 1935 roku powstał w Warnie pomnik–mauzoleum (właściwie cenotaf) Władysława Warneńczyka, wzniesiony na jednym z kurhanów ponad polem warneńskiej bitwy, które jest do dziś bardzo często odwiedzane przez turystów.

Na jego cześć nazwę nosił (nieistniejący już) jeden z bułgarskich klubów piłkarskich, Władysław Warna, będącym pierwszym zdobywcą tytułu mistrza Bułgarii.

Jego imieniem została także nazwana jedna z głównych ulic w Warnie.

Genealogia

Olgierd
ur. ok. 1296
zm. maj 1377

Julianna twerska
ur. w lub po 1320
zm. wiosna 1392

Andrzej Holszański

Aleksandra Drucka
zm. 1426

Władysław II Jagiełło
ur. ok. 1362
zm. 1 VI 1434

Zofia Holszańska
ur. ok. 1405
zm. 21 IX 1461

				Władysław III Warneńczyk ur. 31 X 1424 zm. 10 XI 1444

Zobacz też

stosunki polsko-tureckie

↑ Herby zaczęto nakładać na płaszcze od końca XVI wieku. Obie tarcze, główna i sercowa, przypominają kształtem francuską tarczę współczesną, używaną od XIX w.

↑ http://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/plain-content?id=202.
↑ Potwierdzenie przez sejm węgierski koronacji Władysława Warneńczyka na króla Węgier z dnia 17 VII 1440 roku.
↑ Praca zbiorowa: Dynastie – Jagiellonowie. Wyd. I. Warszawa: Agora S.A., 2010, s. 29. ISBN 978-83-268-0081-8.
↑ Mariusz Trąba, Lech Bielski, Władcy i królowie Polski, wyd. Reader’s Digest, Warszawa, 2005.
↑ Biber T., Leszczyński M., Leszczyńska A., Poczet władców Polski, wyd. Roszak, Raniowski i Spółka.
↑ L. Kielanowski, s. 42.
↑ Król Warneńczyk żył jeszcze długo na ciepłej Maderze.
↑ L. Kielanowski, s. 19.
↑ Tak m.in. Joao Reis Gomes (1941), Joao C.D.Nacimento (1934), Conego Homen (1934), Alberto Artur Sarmento (1953) i in.
↑ Manuel da Silva Rosa, Kolumb. Historia Nieznana. Dom Wydawniczy Rebis, 2012.
↑ „Kolumb. Historia nieznana”, Manuel Rosa. Kolumb, syn Władysława.

Bibliografia

Filipa Kallimacha Historia o królu Władysławie, tłum. Anna Komornicka, [w:] By czas nie zaćmił i niepamięć. Wybór kronik średniowiecznych, oprac. Antonina Jelicz, PIW, Warszawa 1975.
Leopold Kielanowski, Odyseja Władysława Warneńczyka, Oficyna Poetów i Malarzy, Londyn 1991, ISBN 0-948668-19-9.
Zbigniew Święch, Ostatni krzyżowiec Europy. Oddychający sarkofag Warneńczyka?, Wydawnictwo Wawelskie, Kraków 1995, ISBN 83-85347-09-7.
Paweł Jasienica, Polska Jagiellonów, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1983, ISBN 83-06-00305-5.

[1] Herby zaczęto nakładać na płaszcze od końca XVI wieku. Obie tarcze, główna i sercowa, przypominają kształtem francuską tarczę współczesną, używaną od XIX w.

[2] ttp://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/plain-content?id=202.

[3] Potwierdzenie przez sejm węgierski koronacji Władysława Warneńczyka na króla Węgier z dnia 17 VII 1440 roku.

[4] Praca zbiorowa: Dynastie – Jagiellonowie. Wyd. I. Warszawa: Agora S.A., 2010, s. 29. ISBN 978-83-268-0081-8.

[5] Mariusz Trąba, Lech Bielski, Władcy i królowie Polski, wyd. Reader’s Digest, Warszawa, 2005.

[6] Biber T., Leszczyński M., Leszczyńska A., Poczet władców Polski, wyd. Roszak, Raniowski i Spółka.

[7] L. Kielanowski, s. 42.

[8] Król Warneńczyk żył jeszcze długo na ciepłej Maderze.

[9] L. Kielanowski, s. 19.

[10] Tak m.in. Joao Reis Gomes (1941), Joao C.D.Nacimento (1934), Conego Homen (1934), Alberto Artur Sarmento (1953) i in.

[11] Manuel da Silva Rosa, Kolumb. Historia Nieznana. Dom Wydawniczy Rebis, 2012.

[12] „Kolumb. Historia nieznana”, Manuel Rosa. Kolumb, syn Władysława.

[a]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

@@ Linia 57: / Linia 57: @@
 == Rządy Rady Opiekuńczej ==
-Po śmierci [[Władysław II Jagiełło|Władysława II Jagiełły]] ([[1386]]-[[1434]]), królem został jego najstarszy syn Władysław III. [[25 lipca]] [[1434]] roku, popierany przez [[Biskupi krakowscy|biskupa krakowskiego]] [[Zbigniew Oleśnicki (kardynał)|Zbigniewa Oleśnickiego]], został w [[bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie|katedrze wawelskiej]] koronowany na króla Polski przez [[Biskupi gnieźnieńscy|arcybiskupa gnieźnieńskiego i prymasa]] Polski [[Wojciech Jastrzębiec|Wojciecha Jastrzębca]]. Ponieważ w chwili wstąpienia na tron miał zaledwie 10 lat, przez kilka lat w jego imieniu rządy sprawowała Rada Opiekuńcza i regent, którym był kardynał [[Zbigniew Oleśnicki (kardynał)|Zbigniew Oleśnicki]], co wzbudzało sprzeciw niektórych możnych i szlachty.
+Po śmierci [[Władysław II Jagiełło|Władysława II Jagiełły]] ([[1386]]-[[1434]]), królem został jego najstarszy syn Władysław III. Mimo poważnego oporu możnych, który ujawnili swoje obiekcje w czasie zjazdu w Opatowie, [[Biskupi krakowscy|biskup krakowski]] [[Zbigniew Oleśnicki (kardynał)|Zbigniew Oleśnicki]] przeforsował jego kandydaturę i w dniu [[25 lipca]] [[1434]] roku, Władysław został w [[bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie|katedrze wawelskiej]] koronowany na króla Polski przez [[Biskupi gnieźnieńscy|arcybiskupa gnieźnieńskiego i prymasa]] Polski [[Wojciech Jastrzębiec|Wojciecha Jastrzębca]]. Ponieważ w chwili wstąpienia na tron Władysław miał zaledwie 10 lat, przez kilka lat w jego imieniu rządy sprawowała Rada Opiekuńcza i regent, którym był kardynał [[Zbigniew Oleśnicki (kardynał)|Zbigniew Oleśnicki]]. Biskup szybko zajął dominującą pozycję w Radzie Opiekuńczej i to on faktycznie w latach małoletnich króla decydował o polityce wewnętrznej i zagranicznej, co wzbudzało sprzeciw niektórych możnych.
 W momencie wstąpienia na tron, toczyła się [[Wojna polsko-krzyżacka w latach 1431-1435|wojna polsko-krzyżacka]], którą zakończył w [[1435]] [[pokój w Brześciu Kujawskim]]. Natomiast po 4 latach, w [[1439]] roku w [[Nowy Korczyn|Nowym Mieście Korczynie]] zawiązała się [[Konfederacja Spytka z Melsztyna|konfederacja]] pod dowództwem [[Spytko III z Melsztyna|Spytka z Melsztyna]], możnowładcy z Małopolski. Dążyli oni do zmarginalizowania wpływów [[Zbigniew Oleśnicki (kardynał)|Zbigniewa Oleśnickiego]], którego Spytek obwiniał o odsunięcie od urzędów<ref>http://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/plain-content?id=202.</ref>. Wojna domowa została zakończona dzięki zdecydowanej postawie biskupa Oleśnickiego. W [[bitwa pod Grotnikami|bitwie pod Grotnikami]] wojska konfederatów zostały pokonane, a Spytko, odnosząc śmiertelne rany, zginął.