Stare Kotkowice

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stare Kotkowice
wieś
Ilustracja
Kościół pw. św. Barbary
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

prudnicki

Gmina

Głogówek

Liczba ludności (2011)

409[2]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

48-250[3]

Tablice rejestracyjne

OPR

SIMC

0493907[4]

Położenie na mapie gminy Głogówek
Mapa konturowa gminy Głogówek, w centrum znajduje się punkt z opisem „Stare Kotkowice”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Stare Kotkowice”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Stare Kotkowice”
Położenie na mapie powiatu prudnickiego
Mapa konturowa powiatu prudnickiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Stare Kotkowice”
Ziemia50°20′34″N 17°54′17″E/50,342778 17,904722[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Stare Kotkowice (dodatkowa nazwa w j. niem. Alt Kuttendorf) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Głogówek[5]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Kotliny Raciborskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.

Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 409 osób[2].

Geografia[edytuj | edytuj kod]

Widok ogólny wsi od północy

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 11 km od granicy z Czechami, w zachodniej części Kotliny Raciborskiej. Należy do Euroregionu Pradziad[6]. Leży na terenie Nadleśnictwa Prudnik (obręb Prudnik)[7].

Środowisko naturalne[edytuj | edytuj kod]

W Starych Kotkowicach panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,4 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Starych Kotkowic wynoszą 630 mm. Dominują wiatry zachodnie[8].

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod zniekształconą, polską nazwą Stara Kuttkowice oraz nazwą zgermanizowaną Alt Kuttendorf we fragmencie Kuttendorf Alt, polnisch Stara Kuttkowice”[9]. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod niemiecką nazwą Alt Kuttendorf, a także wymienia polską nazwę Stary Kutkowice[10].

W Spisie miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego wydanym w Katowicach w 1946 wieś wymieniona jest pod polską nazwą Kutkowice Stare[11]. 1 grudnia 2009 wprowadzono dodatkową nazwę wsi w języku niemieckim – Alt Kuttendorf[12]. Nazywana też Kotkowice Stare[13].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Wieś po raz pierwszy wzmiankowana była w kronikach z XIII wieku w akcie darowizny księcia Kazimierza I opolskiego dla klasztoru w Czarnowąsach[14]. Miejscowość powstała na skrzyżowaniu szlaku bursztynowego i szlaku z Wieliczki do Czech[15].

Pieczęć Starych Kotkowic (1902)

Następna wzmianka, o sporze proboszcza Michaela z Biedrzychowic z parafianami ze Starych Kotkowic, pochodzi z dokumentu księcia głogówecko-prudnickiego Bolka V Husyty z dnia 27 marca 1430. Stamtąd pochodzi również pierwsza wzmianka o istniejącym kościele we wsi. Kościół został dokładnie opisany w protokole wizytacyjnym Diecezji Wrocławskiej z 1687. Wówczas patronat nad nim sprawował klasztor w Czarnowąsach. Obecny kościół pw. św. Barbary został zbudowany w 1847[14]. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[16]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[17]. W 1885 powstał budynek szkolny, który przebudowano w 1901[15].

Pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I i II wojny światowej

Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu łopatę skrzyżowaną ze szpadlem, pod nimi trawa, a w otoku napis: Gem. Alt-Kuttendorf / Kreis Neustadt O.S. (pol. Gmina Stare Kotkowice / Powiat Prudnicki, Górny Śląsk)[18]. Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 483 mieszkańców Starych Kotkowic 16 posługiwało się językiem niemieckim, a 497 językiem polskim[19]. Po I wojnie światowej we wsi powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas niej.

Stare Kotkowice na mapie z 1913

W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Stare Kotkowice znalazły się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[20]. Do głosowania uprawnionych było w Starych Kotkowicach 279 osób, z czego 207, ok. 74,2%, stanowili mieszkańcy (w tym 207, ok. 74,2% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 276 głosów (ok. 98,9% uprawnionych), w tym 275 (ok. 99,6%) ważnych; za Niemcami głosowało 255 osób (ok. 92,4%), a za Polską 20 osób (ok. 7,2%)[21].

Po zakończeniu II wojny światowej do pomnika upamiętniającego I wojnę została dobudowana płyta poświęcona mieszkańcom poległym w latach 1939–1945.

W latach 1945–1950 Stare Kotkowice należały do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Biedrzychowice[22], a w latach 1954–1972 do gromady Biedrzychowice. Podlegała urzędowi pocztowemu w Głogówku[23].

W 1949 we wsi znajdowała się szkoła podstawowa prowadzona przez Inspektorat Szkolny w Prudniku[24]. W 1998 Stare Kotkowice przystąpiły do Programu Odnowy Wsi Opolskiej[25]. W dniach 18–20 sierpnia 2006 obchodzono 830-lecie powstania Starych Kotkowic. Podczas uroczystości odsłonięto pamiątkowy głaz z tablicą[15].

Mieszkańcy[edytuj | edytuj kod]

Tablica z podwójną nazwą przed wjazdem do Starych Kotkowic od strony Prudnika

Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków[26]. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego.

Liczba mieszkańców wsi[edytuj | edytuj kod]

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Kościół filialny pw. św. Barbary
Dom, ul. Sudecka 32

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[32]:

  • kaplica pw. św. Barbary, obecnie kościół fil., z XVIII w.
  • kapliczka, ul. Polna 1, z XIX w., wypisana z księgi rejestru
  • kaplica przy domu nr 17, z 1827 r.

Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Starych Kotkowicach chronione są ponadto[33]:

  • kapliczka, ul. Sudecka 22
  • budynek gospodarczy, ob. kaplica, przy domu ul. Sudecka 14
  • dom mieszkalny, ul. Sudecka 18
  • dom mieszkalny, ul. Sudecka 23
  • szkoła, ob. przedszkole i świetlica, ul. Sudecka 27
  • dom mieszkalny, ul. Sudecka 30
  • dom mieszkalny, ul. Sudecka 32
  • zespół folwarczny, ul. Sudecka nr 33
    • spichlerz
    • kapliczka obok spichlerza folwarcznego
  • cmentarz parafialny

Pomniki i obiekty upamiętniające[edytuj | edytuj kod]

  • Pomnik poległych w I i II wojnie światowej – pomnik przy placu kościelnym w Starych Kotkowicach powstały w latach 20. XX wieku jako upamiętnienie mieszkańców wsi, którzy polegli w I wojnie światowej. Po II wojnie światowej został rozbudowany[34].

Transport[edytuj | edytuj kod]

Droga krajowa nr 40 w Starych Kotkowicach
Przystanek autobusowy

Transport drogowy[edytuj | edytuj kod]

Przez Stare Kotkowice przebiega droga krajowa:

Stare Kotkowice posiadają połączenia autobusowe z Głogówkiem, Głuchołazami, Kędzierzynem-Koźlem, Prudnikiem, Twardawą. We wsi znajdują się dwa przystanki autobusowe – „Stare Kotkowice 01”, „Stare Kotkowice 02”[35].

Transport kolejowy[edytuj | edytuj kod]

W rejonie miejscowości przebiega linia kolejowa nr 137 łącząca Katowice z Legnicą przez Gliwice, Kędzierzyn-Koźle, Prudnik, Nysę, Świdnicę i Strzegom. Najbliższa stacja kolejowa znajduje się w Głogówku.

Kultura[edytuj | edytuj kod]

W Starych Kotkowicach działa Niemieckie Koło Przyjaźni (Deutscher Freundeskreis) – oddział terenowy Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim[36].

Religia[edytuj | edytuj kod]

W Starych Kotkowicach znajduje się katolicki kościół św. Barbary, który należy do parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Biedrzychowicach (dekanat Głogówek)[37].

Bezpieczeństwo[edytuj | edytuj kod]

W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń w Starych Kotkowicach działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej[38].

Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 11 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku (Komisariat Policji w Głogówku)[39].

Teren wsi, jak i całej gminy Głogówek, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa[40]. Gminę Głogówek obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG[41].

Ludzie związani ze Starymi Kotkowicami[edytuj | edytuj kod]

  • Valentin Torka (1867–1952) – botanik, badacz flory i fauny na Śląsku i Wielkopolsce, urodzony w Starych Kotkowicach

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 129083
  2. ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1195 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. Dziennik Ustaw 2013 poz.200. [dostęp 2014-01-05].
  5. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  6. ↑ Mapa interaktywna [online], emapy.com [dostęp 2020-06-08].
  7. ↑ Bank Danych o Lasach – Mapa [online], bdl.lasy.gov.pl [dostęp 2021-01-23].
  8. ↑ Klimat: Stare Kotkowice: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org [online], pl.climate-data.org [dostęp 2020-06-08].
  9. ↑ Knie 1830 ↓, s. 396.
  10. ↑ Triest 1865 ↓, s. 1075.
  11. ↑ P. Wicik: Spis miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego, tudzież podział administracyjny województwa na powiaty, gminy i gromady. Katowice: 1946, s. 28.
  12. ↑ Stanisław Stadnicki, Głogówek – Oberglogau [online], tygodnikprudnicki.pl, 1 października 2008 [dostęp 2022-06-22] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-07].
  13. ↑ Andrzej Hanich, Słownik nazw miejscowości diecezji opolskiej w XX i XXI wieku, Opole: Instytut Śląski, 2021, s. 280, ISBN 97-83-7126-390-3.
  14. ↑ a b Sołectwa Gminy Głogówek [online], www.gminaglogowek.info [dostęp 2020-06-08].
  15. ↑ a b c 830 lat Starych Kotkowic, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 34 (816), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 23 sierpnia 2006, s. 9, ISSN 1231-904X.
  16. ↑ Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736.
  17. ↑ Andrzej Dereń, XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X.
  18. ↑ 832 Alt Kuttendorf (Stare Kotkowice) [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 12 sierpnia 2021 [dostęp 2024-01-11] (pol.).
  19. ↑ Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 75.
  20. ↑ Natomiast z pow. prudnickiego należą do terenu plebiscytowego tylko następujące gminy, które tutaj poniżej według polskich i niemieckich nazw imiennie podajemy, „Instrukcja dla Komitetów Parytetycznych”, 2, 1921, s. 22.
  21. ↑ Odpis urzędowego dziennika Komisji Międzysojuszniczej Rządzącej i Plebiscytowej na Górnym Śląsku w Opolu „Journal Officiel de Haute-Silésie” Nr. 21 z dnia 7-go maja 1921 r., zawierającego wyniki plebiscytu na Górnym Śląsku.. Katowice: Biuro Sejmu Śląskiego, 1932-10-10, s. 7. [dostęp 2013-07-05]. (fr. • pol.).
  22. ↑ Powiat Prudnicki (Prudnik), [w:] Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Według stanu na z dnia 1 VII 1952 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1952, s. 249–250.
  23. ↑ Wykaz gromad wchodzących w skład gminy, „Głos Prądnika”, Czesław Żelazny – redaktor naczelny, 3 (4), Prądnik [Prudnik]: Powiatowy Komitet Osadniczy, 23 listopada 1946, s. 5.
  24. ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 151.
  25. ↑ Stare Kotkowice, gm. Głogówek [online], Rozwój Wsi Opolskiej Program Odnowy Wsi, 23 listopada 2020 [dostęp 2023-05-30] (pol.).
  26. ↑ Ludność Ziemi Prudnickiej, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 52 (266), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 24 grudnia 1995, s. 10, ISSN 1231-904X.
  27. ↑ a b c Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt [online], treemagic.org [dostęp 2020-06-08].
  28. ↑ Willkommen bei Gemeindeverzeichnis.de [online], www.gemeindeverzeichnis.de [dostęp 2020-06-08].
  29. ↑ Ludność wiejska. Wyniki badania struktury ludności wsi z dnia 15 X 1966, Opole: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, 1969, s. 212.
  30. ↑ a b c d Wieś Stare Kotkowice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-06-08], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  31. ↑ Andrzej Dereń, Jak wyludniła się Twoja miejscowość: sprzedam wieś pod Prudnikiem, „Tygodnik Prudnicki”, 2 (1202), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 stycznia 2014, s. 11, ISSN 1231-904X.
  32. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 107. [dostęp 2013-01-09].
  33. ↑ Studium 2016 ↓, s. 66.
  34. ↑ Pomnik w Starych Kotkowicach upamiętniający mieszkańców – ofiary I i II wojny światowej [online], upamietnienia.e-wojewoda.pl [dostęp 2023-12-28].
  35. ↑ Rozkład jazdy PKS na przystanku Stare Kotkowice 01, gm. Głogówek [online], e-podroznik.pl [dostęp 2023-08-18].
  36. ↑ DFK Stare Kotkowice / Alt Kuttendorf
  37. ↑ Parafie według dekanatów [online], www.diecezja.opole.pl [dostęp 2023-05-01] (pol.).
  38. ↑ Jednostki OSP oraz OSP KSRG – Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Prudniku [online], gov.pl [dostęp 2024-02-24] (pol.).
  39. ↑ Komisariat Policji w Głogówku [online], prudnik.policja.gov.pl [dostęp 2024-02-24] (pol.).
  40. ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 sierpnia 2005 r. w sprawie wykazu gmin i innych jednostek zasadniczego podziału terytorialnego państwa położonych w strefie nadgranicznej oraz tablicy określającej zasięg tej strefy (Dz.U. z 2005 r. nr 188, poz. 1580).
  41. ↑ PSG w Opolu [online], slaski.strazgraniczna.pl, 19 sierpnia 2012 [dostęp 2024-05-08].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Gmina Głogówek
Miasto
Wsie
Osada
Integralne
części wsi
Części
miasta

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stare_Kotkowice&oldid=73730934”