Przejdź do zawartości

Województwo bełskie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Województwo bełskie
Palatinatus Belzensis
województwo
1462–1793
Herb
Herb
Sentencja: In recto dirigitur[1]
Państwo

 I Rzeczpospolita

Prowincja

Małopolska

Data powstania

1462

Siedziba wojewody

Bełz

Wojewoda

zobacz: wojewodowie bełscy

Siedziba sejmiku

Bełz
(1772-93 Dubienka)

Popis

pod Bełzem[2]

Powierzchnia

ok. 9 000 km²

Populacja (1790[3])
• liczba ludności


5 934

Podział administracyjny
Liczba powiatów

4

Liczba reprezentantów
Liczba senatorów

2

Położenie na mapie Rzeczypospolitej
Położenie na mapie Polski
Województwo bełskie w składzie małopolskiej prowincji Korony Polskiej, 1635

Województwo bełskie (łac. Palatinatus Belzensis) – województwo Korony Królestwa Polskiego I Rzeczypospolitej, część prowincji małopolskiej

Zostało utworzone w 1462 r. przez Kazimierza IV Jagiellończyka po przyłączeniu ziemi bełskiej do Korony Polskiej[4]. Województwo bełskie miało senatorów większych dwóch, to jest wojewodę i kasztelana bełskiego, mniejszych także dwóch, którymi byli kasztelanowie lubaczowski i buski. System prawny w oparciu o prawo magdeburskie. Herbem województwa był w polu czerwonym gryf srebrny pod złotą koroną, wspinający się przednimi łapami do góry. Województwo bełskie było najmniejszym z województw małopolskich, licząc w XVII wieku 483 wsi i 33 miast i miasteczek. Oprócz Bugu, większych rzek województwo nie miało. W całym województwie jedyne szkoły funkcjonowały w Warężu, pod zarządem księży pijarów[5].

Po pierwszym rozbiorze roku 1772 prawie całe województwo bełskie dostało się pod panowanie Austrii (zobacz cyrkuł zamojski). Przy Koronie pozostały tylko: z dóbr prywatnych – miasteczko Korytnica na prawym brzegu Bugu i 16 wsi; z dóbr królewskich – miasto Dubienka i 10 włości; z dóbr duchownych – 2 wsie. Mimo to, Sejm Wielki nie dopuścił do zupełnego zniesienia województwa bełskiego, nadal obierając dwóch posłów oraz deputata trybunalskiego do sejmików. Miejscem wyborów był kościół farny w Dubience. Z przyczyny szczupłości województwa (liczącego wówczas już tylko kilka mil kwadratowych) dopuszczano obywateli ziemi chełmskiej i województwa wołyńskiego, którzy posiadali posesje dziedziczne, do sejmikowania w województwie bełskim, wraz z dostępem do jego wszelkich urzędów i funkcji[5].

Ostatecznie, województwo bełskie przestało istnieć po II rozbiorze Polski (23 listopada 1793), kiedy to na mocy sejmu grodzieńskiego utworzono nowe województwa. Skrawki województwa bełskiego zostały wcielone do nowo utworzonych województw chełmskiego i włodzimierskiego[5].

Powiaty

[edytuj | edytuj kod]

Wojewodowie

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Stefan Krzysztof Kuczyński, Polskie herby ziemskie. Geneza, treści, funkcje, Warszawa 1993, s. 215.
  2. Antoni Sozański, Wykład politycznej geografii, rządu i administracyi dawnej Polski przy końcu istnienia całego państwa (1648–1772), Kraków 1889, s. 6.
  3. Tabela: Summaryusz Generalny wszelkich dochodów Rzeczypospolitey tak w Koronie iako i w Litwie z kalkulacyą mil kwadratowych, tak со do dymów, podatków, iako i ludzi, w: Dziennik rządowo-ekonomiczno handlowy. Zaymuiący różne Wiadomości, Rządowe, Handlowe, Ekonomiczne, Fabryczne, Kontraktowe na Dobra, Summy, i Produkta. Zajmujący 3 miesiące kwiecień may czerwiec 1790. R.5. T. II. Warszawa 1790.
  4. Volumina Legum T. 1 s. 91
  5. a b c Zygmunt Gloger (1903): Geografia historyczna ziem dawnej Polski; Kraków

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Andrzej Janeczek: Osadnictwo pogranicza polsko-ruskiego. Województwo bełskie od schyłku XIV do początku XVII w., PAN, Warszawa 1993.
  • Zygmunt Gloger: Województwo Bełskie. w: tenże: Geografia historyczna ziem dawnej Polski, Kraków 1903.