Dargomyśl (powiat myśliborski)
Na mapach: 
52°42′29″N 14°38′55″E/52,708056 14,648611
52°42′29″N 14°38′55″E/52,708056 14,648611| wieś | |
 Kościół Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
32 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2022) |
527[2] |
| Strefa numeracyjna |
95 |
| Kod pocztowy |
74-404[3] |
| Tablice rejestracyjne |
ZMY |
| SIMC |
0179795 |
Położenie na mapie gminy Dębno  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu myśliborskiego  | |
| 52°42′29″N 14°38′55″E/52,708056 14,648611[1]
| |
Dargomyśl (do 1945 niem. Darrmietzel) – wieś w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie myśliborskim, w gminie Dębno. Według danych z 2013 miejscowość liczyła 586 mieszkańców[4].
Wieś zalicza się do ziemi lubuskiej[a]. Od 1 połowy XIII w. znajdowała się na uposażeniu chwarszczańskich templariuszy i następnie joannitów. Od 1540 Dargomyśl wchodził w skład domeny elektora brandenburskiego w Chwarszczanach, następnie do 1945 stanowił majątek państwowy (w latach 1820–1875 przejściowo własność rodziny Pampe). Od 1945 leży w granicach Polski. W miejscowości znajduje się szkoła podstawowa.
Kościół późnoromański zbudowany został około 1260 prawdopodobnie z fundacji chwarszczańskich templariuszy. Ludność zajmuje się głównie rolnictwem. Wieś ma charakter ulicowy.
Toponimia[edytuj | edytuj kod]
Niemiecka nazwa wsi – Darrmietzel – pochodzić może od:
- Nazw rzek Darre (Sienica) i Mietzel (Myśla),
- Od łacińskiego słowa „dare” – „dać, darować” i Mietzel – Myśla, co oznaczałoby darowiznę nad Myślą,
- Od nazwy osobowej Dargomysł, następnie zgermanizowanej jako Dargumizl, później Darrmietzel[6].
Niektóre źródła niepoprawnie identyfikują jako Dargomyśl wieś Moclisov[7], wymienioną w nadaniu templariuszom w 1232 przez księcia wielkopolskiego Władysława Odonica posiadłości w Wielkopolsce oraz Chwarszczan wraz z 1000 łanami ziemi między Odrą, Wartą i Myślą – była to bliżej niezidentyfikowana wieś w kasztelani żońskiej[8][9].
Nazwa na przestrzeni wieków: Dargumiz 1234; dargumizle 1262; Dermüczel 1385; Dermessel 1393-94; dormizel 1401; Dermitczel 1451; Darmützel 1460; Darmietzel 1833; do 1945 Darrmietzel.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Wieś położona jest w odległości 4 km na płd.-zach. od Dębna, 16 km od Kostrzyna, 47 km od Gorzowa.
Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Polski według Kondrackiego teren na którym położony jest Dargomyśl należy do prowincji Niziny Środkowoeuropejskiej, podprowincji Pojezierza Południowobałtyckiego, makroregionu Pojezierze Południowopomorskie oraz w końcowej klasyfikacji do mezoregionu Równina Gorzowska[10].
Historia[edytuj | edytuj kod]
- Mezolit (8000-4800 p. n. e) – miejsce stosunkowo natężonego osadnictwa z epoki kamienia, kiedy to ustępujące zlodowacenie skandynawskie umożliwia przemieszczającym się gromadom społeczności myśliwsko-zbierackich penetrację tych terenów
- VIII–poł. X w. – w widłach Odry i dolnej Warty znajduje się odrębna jednostka terytorialna typu plemiennego, prawdopodobnie powiązana z plemieniem Lubuszan. Na północy od osadnictwa grupy cedyńskiej oddzielały ją puszcze mosińska (merica Massen) i smolnicka (merica Smolnitz). Mieszkańcy zajmowali się gospodarką rolniczo-hodowlaną
- 960–972 – książę Mieszko I opanowuje tereny nadodrzańskie, obejmujące obręb późniejszej kasztelani cedyńskiej, ziemię kiniecką i kostrzyńską
- 1005 (lub 1007) – Polska traci zwierzchność nad Pomorzem, w tym również nad terytorium w widłach Odry i dolnej Warty
- 1112–1116 – w wyniku wyprawy Bolesława Krzywoustego, Pomorze Zachodnie uznaje zwierzchność lenną Polski
- XII w. – we wsi mogła powstać mała świątynia w okresie wyprawy misyjnej świętego Ottona z Bambergu, rozbudowana następnie przez templariuszy
- Pocz. XIII w. – obszar na północ od linii Noteci-dolnej Warty i zachód od Gwdy w dorzeczu Myśli, Drawy, środkowej Iny, stanowi część składową księstwa pomorskiego; w niewyjaśnionych okolicznościach zostaje przejęty przez księcia wielkopolskiego Władysława Laskonogiego, a następnie jego bratanka, Władysława Odonica[11]
- 1234 – posiadłości chwarszczańskich templariuszy powiększają się o wieś Dargomyśl i 200 łanów ziemi nad rzeką Myślą[12]; nadanie to niewątpliwie pochodziło od Henryka Brodatego, który w tym czasie zajął ziemię kiniecką, ale dokument fundacyjny wystawił książę pomorski Barnim I, podkreślając w ten sposób swoje uprawnienia do tego obszaru[13]; we wsi istnieje młyn
- 1250 – margrabiowie brandenburscy z dynastii Askańczyków rozpoczynają ekspansję na wschód od Odry; z zajmowanych kolejno obszarów powstaje następnie Nowa Marchia
- Około 1260 – templariusze budują (lub rozbudowują) kościół[14]
- 31.12.1262[15] – wzmianka w dokumentach templariuszy pod nazwą Dargumizle; Jan i Otton z dynastii askańskiej zawierają ugodę z Widekindem (Widekinusem), mistrzem templariuszy w Niemczech i krajach słowiańskich, na mocy którego templariusze w zamian za zrzeczenie się praw do miejscowości leżących przy drodze do Gorzowa (oppidum – prawdopodobnie przedlokacyjna osada targowa pod Kostrzynem, Kłośnica, Warniki, Dąbroszyn, Pudignowe i Witnica) oraz dóbr komandorii w Myśliborzu, otrzymują potwierdzenie posiadania komandorii chwarszczańskiej wraz z dziesięcioma wsiami (Bogusław, Carkzowe?, Cychry, Dargomyśl, Dębno, Gudzisz, Krześnica, Nyvik?, Oborzany, Sarbinowo); formą zadośćuczynienia jest dodatkowo wieś Kaleńsko w ziemi kostrzyńskiej, będąca wcześniej w posiadaniu rycerskim[16]
- 02.05.1312 – rozwiązanie zakonu templariuszy bullą Ad providam papieża Klemensa V
- 1312 – posiadłości templariuszy na obszarze Marchii zajmują margrabiowie brandenburscy
- 1318 – w układzie zawartym w Cremmen, negocjowanym przez przedstawicieli przeora niemieckiego Pawła z Modeny i Leonarda de Tiburtis, margrabiowie brandenburscy potwierdzają joannitom posiadanie dóbr templariuszy
- 1320–1323 – po wygaśnięciu dynastii askańskiej, Nowa Marchia przejściowo przechodzi we władanie książąt pomorskich
- 1323 – władzę w Nowej Marchii obejmują Wittelsbachowie
- 02.04.1335 – w Chwarszczanach wymienia się joannitów jako właścicieli[17]
- Około 1370 – zapis w statutach kapituły kamieńskiej o powinnościach fiskalnych na rzecz biskupa kamieńskiego, joannickiego komtura ze Swobnicy (w ziemi bańskiej) wraz z joannickimi plebaniami z Chojny, Choszczna, Chwarszczan i Dargomyśla[18]
- 1373 – pod zwierzchnictwem Korony Czeskiej i dynastii Luksemburgów
- 1385 – pierwsza wzmianka o kościele jako parafialnym – zatwierdzenie przez biskupa kamieńskiego Filipa fundacji nowego ołtarza w kościele parafialnym w Gorzowie, dokonanej przez plebana z Dargomyśla, Mathiasa Schultego z własnych dochodów (Gorzów był jego rodzinnym miastem)[18]; wymieniana nazwa wsi to Dermuczel
- 1401 – zgoda biskupa lubuskiego Jana III z Borsznic na przejęcie wikarii w kościele parafialnym w Dargomyślu po śmierci plebana Wojciecha (recter ecclesie parochialis ville Dormizel – rektor kościoła parafialnego we wsi Dargomyśl) przez wikarego Andrzeja Unkopa z kościła parafialnego w Boleszkowicach w dekanacie kostrzyńskim[18]
- 1402 – w Krakowie osiągnięto porozumienie w sprawie sprzedaży przez Luksemburgów wsi wraz z Nową Marchią Koronie Polskiej, jednakże ostatecznie region został sprzedany zakonowi krzyżackiemu
- pocz. XV w. – Dargomyśl zostaje wymieniony jako przynależny administracyjnie do dekanatu kostrzyńskiego w diecezji lubuskiej[5]
- 1433 – w czasie wojny polsko-krzyżackiej wieś spalona wraz z kościołem podczas najazdu husytów
- 1433–1434 – zbrojne najazdy dokonane przez wójta krzyżackiego Henryka von Rabensteina na dwór chwarszczański i konfiskata mienia komandorii
- 1434 – zaangażowanie w spór najwyższych władz świeckich i kościelnych kończy spór komandorii chwarszczańskiej z zakonem krzyżackim wydaniem wyroku korzystnego dla joannitów
- 1454/55 – po wybuchu kolejnej wojny polsko-krzyżackiej Krzyżacy sprzedają wieś i region w celu pozyskania środków na prowadzenie wojny
- 5.11.1460 – potwierdzenie przez margrabiego Fryderyka II Hohenzollerna posiadłości joannitów, w tym Dargomyśla wraz z młynem („...Darmützel mit der Mollen...”)[19] w komandorii chwarszczańskiej
- 1535–1571 – za rządów Jana z Kostrzyna Nowa Marchia staje się niezależnym państwem w ramach Świętego Cesarstwa Rzymskiego
- 1538 – margrabia Jan z Kostrzyna oficjalnie wprowadza na terenie Nowej Marchii luteranizm jako religię obowiązującą; zlikwidowana zostaje parafia rzymskokatolicka, a gmina Dargomyśl podlega pastorowi w Chwarszczanach (do 1693)
- 15.06.1540 – komandoria Chwarszczany (w niej również wieś Dargomyśl) zostaje od joannitów przejęta przez margrabiego Jana kostrzyńskiego, którzy zostają zmuszeni do przeniesienia konwentu do Świdwina. W Chwarszczanach zorganizowano siedzibę domeny państwowej
- 1680 lub 1689 – zbudowano karczmę, tzw. „Dom Gospodarza”
- 1693 – Dargomyśl z urzędu zaczyna podlegać konsystorzowi w Cychrach
- 1701 – powstanie Królestwa Prus
- 1718 – we wsi jest według wykazu 16 gospodarzy i 6 komorników; nie obejmował on jednak tzw. ludności służebnej
- 1748 – kościół zostaje rozbudowany o zachodnią część nawową (usunięto wówczas portal główny w ścianie zachodniej) i wieżę
- 24.08.1758 – maszerujące znad Odry w kierunku Dębna wojska pruskie dokonują pozorowanego ataku na Dargomyśl, w wyniku którego zabudowania, w tym i kościół, stają w płomieniach; zachował się jedynie młyn i budynki do niego przyległe. Po wojnie wieś odbudowano
- 25.08.1758 – prusko-rosyjska bitwa pod Sarbinowem
- XIX w. – we wsi powstaje kilkadziesiąt nowych zagród oraz 2 nowe młyny w miejsce średniowiecznych; wybudowano pałac
- XII.1805 – po bitwach pod Austerlitz i Jeną, dwór pruski uciekając z Berlina zatrzymuje się w drodze do Królewca w Dargomyślu u właściciela gospodarstwa lennego Boldta. Wojska francuskie palą wieś wraz z kościołem, ocalał znów tylko młyn i przyległe do niego zabudowania
- 1806-1807 – Nowa Marchia pod okupacją wojsk napoleońskich; na mocy traktatu w Tylży w dniu 12.07.1807 wojska francuskie opuszczają terytorium państwa pruskiego z wyjątkiem niektórych ważniejszych twierdz, pod warunkiem spłaty bądź zabezpieczenia nałożonej na Prusy kontrybucji wojennej
- 1807-1811 – reformy gospodarcze Steina- Hardenberga dotyczące zniesienia poddaństwa chłopów w Prusach
- 1815-1818 – reformy administracyjne Prus zmieniają strukturę Nowej Marchii; wieś należy do powiatu Kostrzyn, w rejencji frankfurckiej, w prowincji brandenburskiej
| Niemiecka nazwa | Obiekt | Położenie | Polska nazwa |
|---|---|---|---|
| Karlsruche[20] | osada | 2,5 km na płn.-zach. | Roztok (część wsi Dargomyśl) |
| Neumannswalde[21] | leśniczówka nad jeziorem Doszatyń |
2,5 km na wsch. | Łowacz (część wsi Dargomyśl) |
- 1820 – majątek w Dargomyślu kupuje najmłodszy syn pastora Benjamina Friedricha Pampego z Zielina, Karl Friedrich
- 1836 (1839) – w związku z likwidacją powiatu Kostrzyn[22], wieś przechodzi do powiatu Chojna, w rejencji frankfurckiej, w prowincji brandenburskiej
- 1863 – gospodarstwo przejmuje syn Karla Friedricha Pampego, Johann Friedrich Wilhelm[23].
- 1871-1918 – Nowa Marchia w ramach Cesarstwa Niemieckiego
- 1875 – gospodarstwo zostaje sprzedane państwu; powodem jest irytacja Johanna Pampego na to, iż landrat von Levetzow oraz mieszkańcy Dargomyśla wybrali na naczelnika urzędu wiejskiego właściciela młyna Jaenickego, a nie jego
- 5.04.1897 – pożar wieży kościelnej; została ona następnie częściowo rozebrana
- 1898 – dobudowano z cegły górną część wieży kościelnej, którą zakończono drewnianą strzelistą wieżyczką, dobudowano również we wnętrzu kościoła drewniany chór oraz założono nowy drewniany sufit
- 31.01.1945 – oddziały 5 Armii Uderzeniowej gen. Nikołaja Bierzarina (1 Front Białoruski ) przechodzą przez miejscowość; brak informacji o podpaleniach i rabunkach żołnierzy radzieckich
- Po 1945 – napływ przesiedleńców z kresów wschodnich (z okolic Lwowa, Tarnopola, z Wołynia), Białostocczyzny i centralnej Polski; funkcję sołtysa sprawuje St. Kawczyński
- 30.05.1946 – poświęcenie świątyni jako kościoła rzymskokatolickiego w parafii Dębno
- IX.1946 – otwarto szkołę podstawową
- 1948 – pożar pałacu; według tradycji podpalili go ewakuowani Niemcy
- Lata 50. XX w. – ekshumowano szczątki poległych żołnierzy Armii Czerwonej, które przeniesiono na cmentarz wojskowy w Dębnie; ekshumowane zwłoki żołnierza polskiego przeniesiono na cmentarz w Siekierkach
- 1952-1956 – funkcjonuje Rolnicza spółdzielnia produkcyjna; po jej rozwiązaniu mieszkańcy objęli własne, przeważnie 10-hektarowe gospodarstwa
- 1953 (lub 1954) – powstało leśnictwo Dargomyśl, prowadzone przez byłego żołnierza Armii Krajowej, Wł. Krawczyka
- 1957 – do Dargomyśla przybywają z ZSRR zesłańcy pochodzący z Wileńszczyzny
- 02.07.1957 – powstanie parafii rzymskokatolickiej pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Cychrach[24]; kościół pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych w Dargomyślu staje się filialnym tej parafii
- 1998 – powstanie Klubu Sportowego Myśla Dargomyśl
| Właściciel | Lata |
|---|---|
| Zakon templariuszy | 1232-1312 |
| Margrabiowie brandenburscy | 1312-1318 |
| Zakon joannitów | 1318-1540 |
| Margrabiowie brandenburscy, królowie Prus [w domenie Chwarszczany] |
1540-1820 |
| Karl Friedrich Pampe | 1820-1863 |
| Johann Friedrich Wilhelm Pampe | 1863-1875 |
| Państwo niemieckie | 1875-1945? |
Ludność[edytuj | edytuj kod]
Ludność w ostatnich 3 wiekach[25][26][27]:
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
Struktura działalności gospodarczej na dzień 01.01.2005[28]:
| Dział | Ilość |
|---|---|
| Produkcja | 4 |
| Usługi | 15 |
| Handel | 3 |
| Gastronomia | 2 |
| Transport | 5 |
w tym:
- 7 zakładów usług leśnych świadczących usługi na terenie kilku nadleśnictw, zatrudnienie ok. 100 osób
- 2 stolarnie, zatrudnienie 30 osób
- Gospodarstwo produkujące ekologiczne odżywki roślinne, zatrudnienie 15 osób
- 2 sklepy spożywczo-przemysłowe
- Elektrownia wodna, zatrudnienie 2 osoby
W Dargomyślu funkcjonują 63 gospodarstwa rolne o łącznej powierzchni 491,88 ha (grunty użytkowane rolniczo: grunty orne, sady, łąki, pastwiska), w tym użytki rolne 473,09 ha.
Struktura użytków rolnych:
| Użytki rolne | Pow. w ha |
|---|---|
| Orne | 407,88 |
| Zielone | 64,84 |
| Inne | 0,35 |
Powierzchnia gospodarstw:
| Pow. w ha | Ilość |
|---|---|
| 1-5 | 34 |
| 5-10 | 16 |
| 10-20 | 8 |
| 20-50 | 3 |
| 50-100 | 1 |
| >100 | 1 |
Edukacja[edytuj | edytuj kod]
- Dzieci uczęszczają do szkoły podstawowej w Dargomyślu[29], natomiast młodzież do gimnazjum publicznego w Dębnie[30].
- Szkoła Podstawowa – powstała w 1946 jako punkt filialny szkoły w Cychrach; organizację jednostki powierzono Katarzynie Podbielskiej, pierwszym kierownikiem został Alojzy Szmid. W 1950 do szkoły uczęszczało 90 uczniów, nauczało 2 nauczycieli. Od roku szkolnego 1966/67 przekształcona została w szkołę 8-klasową. Od roku szkolnego 1973/1974 uczniowie starszych klas uczęszczali do zbiorczej Szkoły Podstawowej nr 1 w Dębnie. W latach 80. XX w. oddalono się od koncepcji szkół zbiorczych i młodzież ponownie zaczęła uczęszczać do szkoły w miejscu zamieszkania. Od 1985 stała się samodzielną jednostką organizacyjną[31]. Od 1 września 1999 w wyniku reformy szkolnictwa przekształcona ponownie w szkołę 6-klasową[32].
Organizacje i instytucje[edytuj | edytuj kod]
- Sołectwo Dargomyśl – ogół mieszkańców wsi Dargomyśl stanowi Samorząd Mieszkańców Sołectwa; teren działania sołectwa obejmuje wieś Dargomyśl – w jej granicach administracyjnych.
- Klub Sportowy Myśla Dargomyśl – założony w 1998, barwy: biało-zielone[33][34]
- Ochotnicza straż pożarna
- Koło Inicjatyw Wiejskich
- Szkolne Koło Ligi Obrony Kraju
- Filia Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy Dębno
Atrakcje turystyczne[edytuj | edytuj kod]
- Kościół Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych – zbudowany ok. 1260 prawdopodobnie z fundacji chwarszczańskich templariuszy, z kostki granitowej, orientowany, salowy; rozbudowany został w 1748 o zachodnią część nawową i wieżę; w 1898 dobudowano górną część wieży z cegły, którą zakończono drewnianą strzelistą wieżyczką.
- Zespół młyński – zbudowany około 1914 W skład zespołu wchodzą: budynek produkcyjny i magazynowy, łącznik, siłownia oraz komora turbiny. Młyn i magazyn to budynki 4-kondygnacyjne, podpiwniczone, ceglane (nietynkowane), nakryte płaskimi dachami. Po pożarze młyna budynek został odbudowany na cele mieszkalne, magazyn natomiast pełni funkcje składowe. W dawnej turbinowni działa elektrownia wodna. Przy moście na rzece Myśli zachowały się urządzenia hydrotechniczne (zasuwy jazów) oraz upust jałowy i roboczy.
- Domek myśliwski nad jeziorem Doszatyń, w osadzie Łowacz – z 1910, zbudowany dla jednego z dębnowskich fabrykantów, po 1945 leśniczówka; wpisany do rejestru zabytków pod nr rej. 383/92 z 13.03.1992[35].
- Przez wieś przebiegają szlaki turystyczne:
„Wokół Dębna”, 
„Historii i zabytków”.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jako przynależna do dawnej diecezji lubuskiej. Leżała w jej północno-wschodniej części, administracyjnie w dekanacie kostrzyńskim[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 21490
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 207 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Urząd Miasta i Gminy Dębno, Dane Statystyczne. [dostęp 2014-04-04].
- ↑ a b Siegmund Wilhelm Wohlbrück, Geschichte des ehemaligen Bisthums Lebus und des Landes dieses Nahmens, tom I, Berlin 1829, s. 99.
- ↑ Nazwy miejscowe Polski: historia – pochodzenie – zmiany. Kazimierz Rymut (red.). T. II. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, 1996, s. 266. ISBN 83-85579-29-X.
- ↑ Kreis Königsberg/Neumark. Erinnerungen an einen ostbrandenburgischen Landkreis. Berlin/Bonn: Westkreuz-Verlag GmbH, 1996, s. 267.
- ↑ „...dedi venerabili Domui militie Templi fratribusque ad eam pertinentibus hospitale Gniznense cum omnibus suis attinentiis, addens eidem villam Cinitlo cum alia parva villa adiacente et lacum etiam Rogov. Ad hec villas duas Oporino et Moclisov, pertinentes ad Zun. Contuli quoque dicte Domui Templi villam Velikavetz cum omnibus suis attinentiis. Insuper Chvartsane villam super Mizzla fluvium sitam, cum mille mansis et foro infra terminos illorum, habendo iure et more Teutonicali...”; Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, tom I. [dostęp 2010-01-09].
- ↑ Por. Maria Starnawska: Między Jerozolimą a Łukowem. Zakony krzyżowe w średniowieczu na ziemiach polskich. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2006, s. 56. ISBN 83-7181-426-7.: „Owocniejsza okazała się inna dokonana w 1232 darowizna tego księcia. Składał się na nią szpital pod Gnieznem wraz z jego uposażeniem ziemskim, liczącym kilka wsi w jego okolicach, do którego książę dodał jedną wieś położoną ww pobliżu Gniezna i 2 inne w kasztelanii żońskiej”. Owa druga obok Moclisov wieś Oporino to Oporzyn.
- ↑ Karty z dziejów Dębna. Dębno: PPH „Zapol” Dmochowski Sobczyk, 2005, s. 25. ISBN 83-60140-35-9.
- ↑ Edward Rymar: Studia i materiały z dziejów Nowej Marchii i Gorzowa: szkice historyczne. Gorzów Wlkp.: Towarzystwo Przyjaciół Archiwum i Pamiątek Przeszłości, 1999, s. 8–9. ISBN 83-909122-1-X.
- ↑ „...Dargumiz in terra Chinz iuxta Aquam, que Mizla wlgari nomine appellatur, cum Ducentis mansis, cum omni libertate et utilitate, nec non Jure Teutonicali contulimus et donamus possidendam...” Adolph Friedrich Johann Riedel: Codex diplomaticus Brandenburgensis: Sammlung der Urkunden, Chroniken und sonstigen Quellenschriften für die Geschichte der Mark Brandenburg und ihrer Regenten. T. XIX. 1860, s. 2. [dostęp 2010-08-19].
- ↑ Maria Starnawska: Między Jerozolimą a Łukowem. Zakony krzyżowe w średniowieczu na ziemiach polskich. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2006, s. 58. ISBN 83-7181-426-7.
- ↑ Według: Jerzy Kosacki, Bogdan Kucharski: Pomorze Zachodnie i Środkowe. Warszawa: Sport i Turystyka MUZA SA, 2001, s. 341. ISBN 83-7200-583-4. W pracy: Zygmunt Świechowski: Architektura granitowa Pomorza Zachodniego w XIII wieku. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1950, s. 73–74., wskazanie na początek trzeciej ćwierci XIII w.
- ↑ Data układu za: Edward Rymar. Datacja układu templariuszy z margrabiami brandenburskimi w sprawie komandorii chwarszczańskiej i myśliborskiej (31 I 1262) [Błąd W druku, powinno być 31 XII 1262]. „Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny”. Nr 8, 2001. Gorzów Wlkp.: Towarzystwo Przyjaciół Archiwum i Pamiątek Przeszłości. ISSN 1231-3033.
- ↑ Adolph Friedrich Johann Riedel: Codex diplomaticus Brandenburgensis: Sammlung der Urkunden, Chroniken und sonstigen Quellenschriften für die Geschichte der Mark Brandenburg und ihrer Regenten. T. XIX. 1860, s. 5–6. [dostęp 2010-08-19].
- ↑ Adolph Friedrich Johann Riedel: Codex diplomaticus Brandenburgensis: Sammlung der Urkunden, Chroniken und sonstigen Quellenschriften für die Geschichte der Mark Brandenburg und ihrer Regenten. T. XIX. 1860, s. 196–197. [dostęp 2010-08-19].
- ↑ a b c Edward Rymar: Studia i materiały z dziejów Nowej Marchii i Gorzowa: szkice historyczne. Gorzów Wlkp.: Towarzystwo Przyjaciół Archiwum i Pamiątek Przeszłości, 1999, s. 58–60. ISBN 83-909122-1-X.
- ↑ Adolph Friedrich Riedel: Codex diplomaticus brandenburgensis: Sammlung der urkunden, chroniken und sonstigen quellenschriften für die geschichte der mark Brandenburg und ihrer regenten. T. XXIV. F.H. Morin, 1863, s. 174. [dostęp 2010-08-19].
- ↑ GenWiki-Karlsruhe (Königsberg). [dostęp 2010-05-29].
- ↑ GenWiki-Neumannswalde (Königsberg). [dostęp 2010-05-29].
- ↑ Powiat kostrzyński rozwiązano w 1836, lecz na skutek protestów junkrów król Fryderyk Wilhelm III zawiesił rozporządzenie i dopiero w 1839 ostatecznie rozwiązał powiat, pozostawiając w Kostrzynie ekspozyturę landratury w Chojnie, która stanowiła organ zwierzchni dla południowej części powiatu chojeńskiego. Kostrzyn nad Odrą. Dzieje dawne i nowe. Jerzy Marczewski (red.). Poznań: Instytut Zachodni, 1991, s. 252. ISBN 83-85003-58-4.
- ↑ Chronik der Stadt Neudamm 1896 – GenWiki. [dostęp 2010-05-14].
- ↑ Tygodnik Katolicki Niedziela, edycja szczecińska 23/2003. [dostęp 2010-05-14].
- ↑ Topographische Uebersicht des Appellationsgerichts-Departements Frankfurt a/O: Zusammengestellt von Güthlein. Gustav Harnecker & Co., 1856, s. 21. [dostęp 2010-08-19].
- ↑ Gemeindeverzeichnis Deutschland. Landkreis Königsberg (Neumark). [dostęp 2010-08-19].
- ↑ Deutsche Verwaltungsgeschichte Provinz Brandenburg. [dostęp 2010-05-14].
- ↑ Plan Rozwoju wsi Dargomyśl, Załącznik 2 do uchwały Nr XVIII/117/2007 Rady Miejskiej w Dębnie z dnia 6 grudnia 2007.
- ↑ Uchwała Nr XVIII/188/04 Rady Miejskiej w Dębnie z dnia 27 maja 2004 r. w sprawie: ustalenia planu sieci publicznych szkół podstawowych i gimnazjów oraz granic ich obwodów na terenie miasta i gminy Dębno. [dostęp 2010-06-12].
- ↑ Uchwała nr LXII/369/2006 Rady Miejskiej w Dębnie z dnia 30 marca 2006 w sprawie: zmiany uchwały Nr XVIII/188/04 Rady Miejskiej w Dębnie z dnia 27 maja 2004 w sprawie: ustalenia planu sieci publicznych szkół podstawowych i gimnazjów oraz granic ich obwodów na terenie miasta i gminy Dębno. [dostęp 2010-06-12].
- ↑ Szkoła Podstawowa w Dargomyślu, Historia. [dostęp 2010-05-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-25)].
- ↑ Marek Karolczak, Magdalena Umińska. „Leksykon oświaty zachodniopomorskiej 1945-2005. Powiat myśliborski”, 2005. Szczecin: Centrum Doradztwa i Doskonalenia Nauczycieli w Szczecinie.
- ↑ Urząd Miasta i Gminy Dębno, Kluby sportowe. [dostęp 2013-08-22].
- ↑ ligowiec.net. [dostęp 2010-05-14].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo zachodniopomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Karty z dziejów Dębna. Dębno: PPH „Zapol” Dmochowski Sobczyk, 2005, s. 70–73. ISBN 83-60140-35-9.
