Kalendarium inwazji Rosji na Ukrainę – kwiecień 2022

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
2022 2023 2024
styczeń styczeń
luty luty luty
marzec marzec
kwiecień kwiecień
maj maj
czerwiec czerwiec
lipiec lipiec
sierpień sierpień
wrzesień wrzesień
październik październik
listopad listopad
grudzień grudzień

Kwiecień 2022[edytuj | edytuj kod]

1 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

Brytyjskie Ministerstwo Obrony potwierdziło, że wojska ukraińskie zajęły wsie Słoboda i Łukaszywka na południe od Czernihowa i ustawiły się wzdłuż głównych szlaków zaopatrzenia między Czernihowem a Kijowem. Ukraina kontynuowała również przeprowadzanie udanych, ale ograniczonych kontrataków przeciwko siłom rosyjskim na wschód i północny wschód od stolicy. Zarówno Czernihów, jak i Kijów były celem ciągłych rosyjskich ataków lotniczych i rakietowych[1]. Na wschodzie i południu siły rosyjskie próbowały zająć miasta Popasna, Rubiszne, a następnie Mariupol w celu poszerzenia terytorium separatystycznych obwodów donieckiego i ługańskiego. Według informacji armii rosyjskiej zniszczono pięć dużych składów amunicji i skład paliwa. W sumie 52 obiekty wojskowe zostały zniszczone na Ukrainie w ciągu doby w wyniku nalotów[2]. Według Ministerstwa Obrony Ukrainy od początku inwazji zniszczono rosyjski sprzęt o wartości 10 mld dolarów[3].

Według rosyjskich źródeł wczesnym rankiem dwa ukraińskie śmigłowce szturmowe Mi-24 przebiły się na małej wysokości na ok. 40 km w głąb Rosji i zaatakowały skład paliwa w Biełgorodzie. Rakiety niekierowane wznieciły duży pożar. Według gubernatora obwodu obwodu biełgorodzkiego Wiaczesława Gładkowa nikt nie został skrzywdzony[4][5]. Strona ukraińska oświadczyła, że nie jest odpowiedzialna za każdy wypadek w Rosji. Filmy pokazywały dwa helikoptery nad miastem, a także atak na skład paliwa[6].

Według informacji brytyjskich rosyjskie kierownictwo wojskowe wzmocniło swoje wojska na Ukrainie świeżymi oddziałami z Gruzji. Trzy taktyczne grupy batalionowe miałyby zostać utworzone z 1200–2000 rosyjskich żołnierzy, wcześniej stacjonujących na separatystycznych gruzińskich terytoriach Abchazji i Osetii Południowej[2]. Analitycy uznali dotychczasowe działania wojenne Rosji za porażkę, ponieważ nie udało się zdobyć Kijowa, uzyskać przewagi powietrznej nad Ukrainą ani podjąć decyzji co dalej z terenami separatystycznymi. Jest to tym bardziej poważne, że rosyjskie siły zbrojne poniosły znaczne straty, które były trudne do zastąpienia, natomiast Ukraina otrzymała logistyczno-wojskowe wsparcie z Zachodu, a jej ludność była zmotywowana do wytrwałego oporu[7][8]. Sekretarz Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy Ołeksij Daniłow podał, że Rosjanie przegrupowywali swoje wojska, aby kontynuować atak na Ukrainę. Wycofano niektóre jednostki z obwodu kijowskiego i czernihowskiego, aby utworzyć siły uderzeniowe na kierunku słobodzkim i donieckim[9]. Z kolei OSW, powołując się na władze lokalne i Dowództwo Wojsk Lądowych Ukrainy, podał, że siły rosyjskie częściowo wycofały się na Białoruś, jednak opuszczone obszary zostały „zrujnowane”. Na kierunku północno-wschodnim SZ Ukrainy miały pod kontrolą Irpień i Makarów, natomiast wojska rosyjskie kontrolowały Borodziankę, Buczę, Hostomel i Worzel. Na kierunku wschodnim toczyły się ciężkie walki w rejonach obwodów charkowskiego, ługańskiego i donieckiego. Siły ukraińskie ostrzelały Rosjan w rejonie miast Kamjanka i Tychoćke oraz powstrzymywały natarcie na Słowiańsk i Barwinkowe. Trwały walki i ostrzał w miastach Rubiżne, Popasna, Marjinka i Mariupol. Pod ostrzałem były Siewierodonieck, Lisiczańsk, Kreminna, Awdijiwka, Krasnohoriwka i Wuhłedar. Z kolei na kierunku południowo-wschodnim doszło do walk w rejonie Ołeksandriwki na pograniczu obwodów mikołajowskiego i dniepropetrowskiego. Według armii ukraińskiej wyzwolono 11 miejscowości na południe od Krzywego Rogu[10].

2 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

Ofensywa kijowska rozpadła się kilka dni po tym, jak Rosja zapowiedziała wycofanie część wojsk z północy Ukrainy. Rosjanie wycofali się z północnego wschodu Kijowa, a ataki na południowym wschodzie nasiliły się; m.in. Mariupol i Czernihów zostały zaatakowane z powietrza. Według wywiadu brytyjskiego odbito 30 wsi wokół Kijowa. Rosyjskie wojsko wycofało się również ze Strefy Wykluczenia wokół elektrowni atomowej w Czarnobylu, lotniska Hostomel i sąsiednich obszarów blisko Białorusi, i przeniosło się do Donbasu i Charkowa[11][12]. Później wiceminister obrony Ukrainy Hanna Maliar potwierdziła, że siły ukraińskie odzyskały kontrolę nad całym obwodem kijowskim[13][14]. Z kolei według gubernatora obwodu połtawskiego Dmytro Łunina rosyjskie rakiety uderzyły w miasta Połtawa i Krzemieńczuk w środkowej Ukrainie na początku, uszkadzając infrastrukturę i budynki mieszkalne; nie było informacji o ofiarach[15]. W godzinach nocnych wojska rosyjskie ostrzelały kilka dużych miast na południu kraju. Co najmniej trzy pociski balistyczne zostały wystrzelone w rejon Odessy[16]. W okolicach Dniepru doszło do potężnych eksplozji, kiedy to według armii rosyjskiej zbombardowano lotnisko wojskowe oraz według ukraińskich informacji, stację benzynową[12]. Według Sztabu Generalnego SZ Ukrainy Rosjanie stracili od początku inwazji ok. 17,8 tys. żołnierzy i 631 czołgów[17].

Według Ośrodka Studiów Wschodnich Ukraińcy przejęli kontrolę nad 15 miejscowościami w obwodzie kijowskim i 14 w obwodzie czernihowskim; częściowo Rosjanie wycofali się z kilku innych miejscowości (Borodzianka, Bucza i Hostomel). Na kierunku wschodnim i południowo-wschodnim trwały walki, a także bombardowania i ostrzał. W obwodzie charkowskim obrońcy odparli sześć ataków. Wojska rosyjskie przegrupowały się i kontynuowały natarcie na południe od rzeki Doniec. W obwodach ługańskim i donieckim Rosjanie 10 razy atakowali pozycje ukraińskie. Główne walki toczyły się w miastach Popasna, Rubiżne i Mariupol, a siły rosyjskie nacierały 30 km na zachód od Wuhłedaru. Pod ostrzałem znalazły się pozycje ukraińskie na południe od Zaporoża i na pograniczu obwodów chersońskiego i dniepropetrowskiego[18].

3 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcie opublikowane przez Ukrinform, pokazujące cywilów w Buczy zabitych przez rosyjskich żołnierzy

W nocy wojsko rosyjskie ogłosiło otwarcie korytarzy ewakuacyjnych dla cudzoziemców z Mariupola i Berdiańska. Były to załogi statków towarowych, które zostały zablokowane w portach[19]. Nad ranem w Odessie odnotowano kilka dużych eksplozji, w wyniku których mieszkańcy szukali miejsc do schronienia. Ukraińscy urzędnicy stwierdzili, że rosyjskie siły powietrzne wystrzeliły na miasto pociski, a część z nich została przechwycona[20][21]. Według mera Czernihowa Władysława Atroszenki miasto zostało zniszczone w ok. 70%[22].

 Osobny artykuł: Zbrodnia w Buczy.

W mieście Bucza na północny zachód od Kijowa, opuszczonym przez wojska rosyjskie, znaleziono liczne ciała zabitych cywilów. Dokładna liczba zmarłych nie była wówczas znana w momencie składania raportu. Jednak reporterzy donosili, że widzieli co najmniej 20 zabitych ukraińskich cywilów, z kolei według mera Buczy 280 ciał pochowano w masowych grobach, ponieważ trzy miejskie cmentarze wciąż znajdowały się w zasięgu wojsk rosyjskich. Według mieszkańców rosyjscy żołnierze strzelali do ludności cywilnej bez widocznej prowokacji, z kolei zdjęcia przedstawiały zwłoki z rękami związanymi za plecami[23][24][25][26]. Natomiast Human Rights Watch, niezależna grupa zajmująca się prawami człowieka, poinformowała, że udokumentowała zarzuty dotyczące zbrodni wojennych popełnionych przez siły rosyjskie na Ukrainie przeciwko cywilom, w tym gwałty, egzekucje, tortury i grabież mienia cywilnego[27][28].

Brytyjskie ministerstwo obrony podało, że rosyjskie siły morskie utrzymywały blokadę ukraińskiego wybrzeża Morza Czarnego i Azowskiego, uniemożliwiając Ukrainie zaopatrywanie się drogą morską. Ponadto Rosja wciąż miała możliwości do przeprowadzenia desantu na wybrzeże ukraińskie, jednak taka operacja byłaby ryzykowna, ponieważ siły ukraińskie miały czas na przygotowanie się do obrony[29]. OSW podał, że cały obszar obwodu kijowskiego został wyzwolony, jednak wojska wycofujące się na Białoruś zaminowały drogi, zabudowania i sprzęt wojskowy. Na kierunkach wschodnim i południowo-wschodnim sytuacja nie uległa zmianie. Na południu obwodu charkowskiego odparto dwa ataki, trwała blokada i ostrzał Charkowa. W obwodach ługańskim i donieckim wojska rosyjskie przeprowadziły sześć nieudanych ataków. Trwały walki w Popasnej, Rubiżnem, Mariupolu, Marjince i Wuhłedarze, a Rosjanie przygotowywali się do ataku na Siewierodonieck. Siły rosyjskie dokonały ataku rakietowego na Odessę, gdzie zniszczono trzy bazy paliwowe; zaatakowali rakietami również szereg miejscowości w obwodach charkowskim, dniepropetrowskim i połtawskim[30].

4 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

Główna ulica w Buczy po rosyjskiej inwazji.

Serhiy Haidai, gubernator obwodu ługańskiego, stwierdził, że rosyjski ostrzał uderzył w zbiornik z kwasem azotowym. Dodał, że do incydentu doszło nad ranem w pobliżu miasta Rubiżne, które według ukraińskich wojskowych Rosjanie próbowali zdobyć[31][32]. Gubernator obwodu sumskiego Dmytro Żywycki poinformował, że Rosjanie wycofali się i nie kontrolują żadnego miasta lub wsi z w tym regionie. Następnie gubernator obwodu czernihowskiego Wiaczesław Czaus podał, że wojska rosyjskie opuściły przedmieścia Czernihowa i wyszły z granic obwodu. Natomiast szef obwodu żytomierskiego Witalij Buneczko stwierdził, że w tym regionie również nie ma już rosyjskich wojsk; pozostawili także swój sprzęt wojskowy, lecz odchodząc zaminowali tamtejsze domy i lasy[33]. Brytyjskie ministerstwo obrony podało, że siły rosyjskie konsolidowały i reorganizowały się, koncentrując swoją ofensywę w regionie Donbasu na wschodzie Ukrainy. W rejon ten przerzucane były oddziały rosyjskie, w tym najemnicy z prywatnej firmy wojskowej Grupa Wagnera[34].

W wyzwolonym przez ukraińskie wojska mieście Bucza pochowano ciała około 330–350 cywilów, jednak dokładna liczba osób zamordowanych przez Rosjan dalej była ustalana[35]. Z kolei Rosja oskarżyła Ukrainę o zaaranżowanie fałszywej flagi w Buczy, twierdząc, że zdjęcia i filmy były „ustawionym przedstawieniem”[36]. Prezydent USA Joe Biden wezwał do osądzenia Putina za zbrodnie wojenne popełnione przez rosyjskich żołnierzy w Buczy[37]. Ponadto według ukraińskiego Sztabu Generalnego Rosjanie starali się uzupełnić dotychczasowe straty za pomocą oficerów z wyższych wojskowych placówek oświatowych w Rosji. Według informacji Akademia Wojskowa Korpusu Łączności w Petersburgu pilnie szkoliła oficerów do obejmowania stanowisk w jednostkach wojskowych na Ukrainie[38].

Według OSW Sztab Generalny Ukrainy potwierdził, że Rosjanie wycofali regularne oddziały z obwodów kijowskiego, czernihowskiego i sumskiego, jednak pozostawili tam grupy dywersyjno-rozpoznawcze. Ukraińcy podali również, że Rosja wciąż miała problemy z uzupełnieniem strat i odmowami udziału w wojnie, w wyniku czego w Kraju Krasnodarskim, Dagestanie, Inguszetii i Kałmucji oraz w obwodzie permskim prowadzona była mobilizacja rezerwistów w celu uzupełnienia jednostek (dotyczyła ok. 60 tys. osób). Na kierunkach południowym i południowo-wschodnim sytuacja nie uległa zmianie. Trwały bombardowania i ostrzał obiektów cywilnych i wojskowych. Nadal trwała blokada Charkowa, a Rosjanie podejmowali próby natarcia na południe od Iziumu. Główne starcia toczyły się w Rubiżnem, Popasnej, Awdijiwce, Marjince, Krasnohoriwce i Trojićke. Wojska rosyjskie nasiliły również ostrzał pozycji ukraińskich i obiektów cywilnych w obwodzie mikołajowskim oraz na pograniczu obwodów chersońskiego i dniepropetrowskiego[39].

5 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

Wojska rosyjskie wycofując się z obwodów kijowskiego, czernihowskiego i sumskiego pozostawiły część swojego sprzętu. Według Ukraińców przejęto ok. 30 jednostek sprzętu, w tym m.in. czołgi, bojowe wozy piechoty oraz system rakietowy Buk[40]. Według agencji Ukrinform Rosjanie „użyli amunicji fosforowej i termobarycznej podczas walk o miejscowość Mała Rohań, leżącą pod Charkowem”, czego dowodem była „wypalona ziemia, zrujnowane budynki, ale i przejęty sprzęt przeciwnika”. Ponadto mer Charkowa Ihor Terechow zapowiedział, że miasto jest dobrze uzbrojone i przygotowane do obrony przed rosyjskimi atakami[41]. Z kolei Wołodymyr Zełenski zwrócił się do Rady Bezpieczeństwa ONZ w sprawie wydarzeń w Buczy[42].

Jens Stoltenberg stwierdził, że NATO spodziewało się nowej, skoncentrowanej ofensywy rosyjskiej w Donbasie i próby zajęcia całego tego regionu, ponieważ w tym obszarze Ukraina posiadała większość swoich sił zbrojnych[43]. Według Institute for the Study of War, jeśli wojska rosyjskie nacierające z Iziumu zdobędą położone na południowy wschód miasto Słowiańsk, będą mogły spróbować połączyć się z siłami walczącymi w Rubiżnem lub posuwać się w kierunku Gorłówki i Doniecka. Pozwoliłoby to na większe okrążenie wojsk ukraińskich. Jeśli jednak Rosjanie nie zdobędą miasta, nie będą w stanie sami przełamać ukraińskiej obrony i operacja mająca na celu opanowanie obwodów ługańskiego i donieckiego może zakończyć się niepowodzeniem[44].

Ośrodek Studiów Wschodnich podał, że trwało przegrupowanie wojsk rosyjskich do rosyjskich obwodów kurskiego i biełgorodzkiego. Jednostki z Centralnego Okręgu po przywróceniu zdolności bojowej miały stać częścią nowego zgrupowania w miejscowości Wałujki w obwodzie biełgorodzkim. Celem nowej ofensywy miał być Charków. W obwodzie charkowskim trwał ostrzał i bombardowanie pozycji ukraińskich, głównie w Charkowie i Czuhujewie. W obwodzie ługańskim miały miejsce walki uliczne w Popasnej i Rubiżnem, a siły rosyjskie miały atakować miejscowości na południe od Siewierodoniecka. Z kolei w obwodzie donieckim kontynuowano natarcia na ukraińskie pozycje na zachód, północ i północny wschód od Gorłówki; w sumie odparto siedem ataków. Celem ostrzału Rosjan stał się również Kramatorsk. Ponadto siły rosyjskie ostrzeliwały pozycje ukraińskie w obwodzie mikołajowskim oraz na pograniczu obwodów chersońskiego i dniepropetrowskiego. Głównym celem bombardowań był Mikołajów oraz cele cywilne na południe od Krzywego Rogu[45].

6 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

Po wycofaniu się wojsk rosyjskich z rejonów na północ od Kijowa ukraińskie jednostki posuwały się dalej na północ. Ukraińskie wojsko poinformowało o wyzwoleniu miasteczka Borodzianka, które zostało w większości zniszczone poprzez rosyjskie bombardowania; ukraińscy ratownicy rozpoczęli akcje sprzątania i usuwania gruzu[46]. Gdy wojska rosyjskie skupiały swoją kampanię wojskową na froncie wschodnim, wicepremier Ukrainy Iryna Wereszczuk wezwała mieszkańców wschodniej Ukrainy (obwodów charkowskiego, donieckiego i ługańskiego) do „bezzwłocznej ewakuacji” z regionu w obawie przed ofensywą ze strony Rosjan na Donbas. Gwałtowne starcia miały miejsce na froncie południowym, zwłaszcza w Mikołajowie, gdzie zbombardowano m.in. przychodnię psychiatryczną[47][48]. Z kolei lokalni urzędnicy poinformowali, że w punkcie dystrybucji pomocy humanitarnej rosyjski ostrzał artyleryjski zabił co najmniej cztery osoby i zranił cztery inne. Ponadto siły rosyjskie bombardowały miasta oraz infrastrukturę miejską i kolejową we wschodniej Ukrainie. Później Koleje Ukraińskie poinformowały o kilku ofiarach po tym, jak trzy rakiety uderzyły w nieokreśloną stację kolejową na wschodzie kraju[49]. Według doniesień, dwóch cywilów zostało zabitych przez rosyjskie wojsko w Wuhłedarze w obwodzie donieckim. Ukraińskie władze podały, że rannych zostało pięć osób[50]. Siły rosyjskie ostrzelały również Siewierodonieck w obwodzie ługańskim, podpalając dziesięć wieżowców[51]. Natomiast mer Mariupola podał, że w ciągu miesiąca blokady zginęło 5 tys. osób, w tym ok. 210 dzieci[48].

Rosja stwierdziła, że zakończy swoją inwazję, jeśli prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski zgodzi się na warunki ustalone w trakcie negocjacji, a konkretnie na prawną gwarancję, że Ukraina nie przystąpi do NATO poprzez zmianę ukraińskiej konstytucji na taki zapis. Rosja podała również, że zawiesiła operacje w Kijowie jako „gest dobrej woli” w celu promowania rozmów pokojowych[52].

Ośrodek Studiów Wschodnich podał, że SZ Ukrainy wyparły wojska rosyjskie z trzech miejscowości w obwodzie chersońskim. Ukraina zwróciła uwagę na rosnące zagrożenie atakiem z obszaru Naddniestrza oraz możliwość pozostawienia przez Rosjan sił na Białorusi w celu wiązania jednostek ukraińskich na północy. Na wschodniej i południowej Ukrainie toczyły się ciężkie walki. Trwała m.in. blokada i ostrzał Charkowa oraz starcia na pograniczu obwodów charkowskiego i donieckiego. Według doniesień siły rosyjskie wycofały się również częściowo z zajmowanych wcześniej pozycji w obwodzie mikołajowskim i skupili się na ostrzale z obwodu chersońskiego. Ponadto Rosjanie kontynuowali ataki rakietowo-powietrzne na obiekty infrastruktury krytycznej, głównie na składy paliwa i węzły kolejowe; do ataków doszło na północy obwodu połtawskiego, obwodzie tarnopolskim oraz okolicach miast Nowomoskowsk, Synelnykowe, Radziechów i Koziatyn[53].

7 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

Borodzianka po rosyjskim ostrzale. Pogotowie Ratunkowe Ukrainy usuwa gruz i poszukuje osób, które mogły się pod nim znaleźć. Zaangażowano 109 żołnierzy i 18 pojazdów
Borodzianka po rosyjskim ostrzale

Według oświadczeń rosyjskiego ministerstwa obrony zniszczono 29 obiektów wojskowych na Ukrainie, w tym systemy przeciwlotnicze, środki artyleryjskie, kilka punktów dowodzenia i baz ukraińskich SZ, a także amunicję i co najmniej cztery składy paliw, znajdujące w miastach Mikołajów, Charków, Zaporoże i Czuhujew. Według Rosjan obiekty były wykorzystywane przez Ukrainę do zaopatrywania wojsk w pobliżu Mikołajowa i Charkowa oraz w regionie Donbasu[54][55]. Według ukraińskich źródeł rankiem doszło do ostrzału Popasnej w obwodzie ługańskim. W tym samym rejonie wojska rosyjskie nie przebiły się przez ukraińskie umocnienia. Ukraina oskarżyła Rosjan o przemoc wobec ludności cywilnej. Z kolei gubernator oświadczył, że z powodu rosyjskich ostrzałów w obwodzie ługańskim przestały funkcjonować szpitale[54][56]. Według doniesień separatystów, zajęli oni wraz z siłami rosyjskimi centrum Mariupola. W porcie miejskim i w hucie Azowstal trwały walki. Wówczas w Mariupolu przebywało ok. 3000 ukraińskich żołnierzy[57]. Gubernator obwodu charkowskiego Ołeh Synjehubow poinformował, że Charków nadal był celem rosyjskich bombardowań; Rosjanie ostrzelali miasto 48 razy w ciągu doby z wyrzutni rakiet, artylerii i moździerzy. Inne miasta, m.in. Bałaklija i Łozowa w tym samym regionie, również znalazły się pod ostrzałem[56]. Ponadto rząd ukraiński i gubernator obwodu ługańskiego wezwali ludność cywilną Donbasu do natychmiastowego opuszczenia regionu, gdyż siły rosyjskie szykowały się tam do wielkiej ofensywy i próbowałyby odciąć ewentualne drogi ucieczki. Wezwanie do ewakuacji dotyczyło również okręgów Łozowa i Barwinkowe w obwodzie charkowskim. Później strona ukraińska poinformowała, że Rosja ostrzelała ostatnią kolejową drogę ucieczki z Donbasu. Według brytyjskiego wywiadu wojskowego Rosja kontynuowała naloty artyleryjskie i powietrzne na froncie w Donbasie[54][56].

Zgromadzenie Ogólne ONZ wydaliło Rosję z Rady Praw Człowieka ONZ[58]. W Brukseli minister spraw zagranicznych Ukrainy Dmytro Kułeba poprosił NATO o „broń, broń i broń”. Z kolei Kongres Stanów Zjednoczonych zajął się uchwaleniem ustawy, ułatwiającej wysyłanie broni na Ukrainę[59]. Sztab Generalny SZ Ukrainy podał, że Rosjanie koncentrowali się na przygotowaniu operacji ofensywnej na wschodniej Ukrainie, której celem jest ustanowienie pełnej kontroli nad terytorium obwodów donieckiego i ługańskiego[60]. OSW, powołując się na informacje ze SG Ukrainy, podał, że rosyjskie jednostki były przemieszczane na obszarze Rosji w celu przygotowań do operacji na wschodzie kraju, której celem ma być przejęcie pełnej kontroli nad obwodami ługańskim i donieckim. Rosjanie prowadzili działania na kierunkach słobodzkim, donieckim, taurydzkim i południowobużańskim, a artyleria i lotnictwo ostrzeliwały cele wojskowe i cywilne. W obwodzie charkowskim trwała częściowa blokada Charkowa, a celem ataku rakietowego był węzeł kolejowy Łozowa. W obwodzie ługańskim walki toczyły się w Popasnej, Rubiżnem, Siewierodoniecku oraz Nyżne i Nowotoszkiwśke. W obwodzie donieckim trwały starcia w miejscowościach Nowobachmutiwka, Stepne, Sołodke i Mariupolu. Kilkanaście miast, w których znajdowały się pozycje ukraińskie, zostało ostrzeliwanych. W obwodzie zaporoskim Rosjanie wznowili ostrzał pozycji ukraińskich na południe od Zaporoża, z kolei w obwodzie chersońskim Ukraińcy odzyskali kontrolę nad Osokoriwką. Pod ostrzałem znalazły się pozycje ukraińskie pograniczu obwodów chersońskiego i mikołajowskiego[61].

8 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

Wywiad brytyjski podał, że wojska rosyjskie całkowicie wycofały się z północnej części Ukrainy za granice Białorusi i Rosji. Według informacji amerykańskich, z terenów wokół Kijowa i Czernihowa na północy kraju wycofało się co najmniej 24 tys. rosyjskich żołnierzy[62][63][56]. Według rosyjskich doniesień, w nocy i nad ranem rosyjskie siły powietrzne i rakietowe ostrzelały 81 „obiektów wojskowych” na terenie Ukrainy[64]. Następnie Rosja poinformowała, że zniszczyła ośrodek szkoleniowy dla zagranicznych najemników w pobliżu Odessy. Rzecznik ministerstwa obrony stwierdził, że „wysoce precyzyjne pociski systemu rakietowego Bastion zniszczyły centrum szkolenia zagranicznych najemników w pobliżu wsi Krasnosilka, na północny wschód od Odessy”. Jednakże doniesienia te nie zostały potwierdzone[65]. Z kolei mer Czernihowa poinformował, że w wyniku rosyjskich bombardowań i ostrzałów miasta zginęło blisko 700 osób, żołnierzy i cywilów; 40 osób uznano za zaginione[66].

Zabici 8.04 na dworcu w Kramatorsku

Dworzec kolejowy w Kramatorsku, na którym przebywali cywile, czekający na ewakuację, został trafiony dwiema rosyjskimi rakietami Toczka-U z ładunkiem bomb kasetowych, w wyniku czego zginęły co najmniej 57 osób[67][68][63], a ok. 110 zostało rannych[69]. Pawło Kyrylenko, gubernator obwodu donieckiego, powiedział, że w czasie, gdy uderzyły dwie rakiety, na stacji znajdowały się tysiące ludzi. Kyrylenko opublikował w sieci zdjęcie przedstawiające kilka ciał leżących na ziemi obok stosów walizek i innych bagaży. Widoczny był także uzbrojony personel policji w kamizelkach kuloodpornych[70]. Rosyjskie Ministerstwo Obrony zaprzeczyło atakowi i stwierdziło w oświadczeniu: „Wszystkie wypowiedzi przedstawicieli kijowskiego reżimu nacjonalistycznego dotyczące „ataku rakietowego” rzekomo przeprowadzonego przez Rosję 8 kwietnia na stacji kolejowej w mieście Kramatorsk są prowokacją i są całkowicie nieprawdziwe”[71].

Ośrodek Studiów Wschodnich, powołując się na informacje od SG Ukrainy, podał, że Ukraińcy stopniowo wypierali siły rosyjskie z okupowanych terytoriów; według lokalnej administracji wyzwolono cały obwód sumski. W obwodzie charkowskim odparto sześć ataków Rosjan. Jednostki rosyjskie nacierały na sześć miejscowości w Donbasie, jednak nigdzie nie odnieśli sukcesu. We wszystkich obwodach na południu i wschodzie Ukrainy, w których toczyły się walki, Rosjanie bombardowali i ostrzeliwali cele cywilne. W wyniku rosyjskich uderzeń doszło do kilkugodzinnej blokady pociągów ewakuacyjnych ze Słowiańska i Kramatorska, ucierpiała też infrastruktura w Odessie i Nowogrodzie Wołyńskim[72].

9 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

Siły rosyjskie skupiały się na zajęciu w Donbasie miast Rubiżne, Niżne, Popasna i Nowobachmutiwka; część Rubiżnego została zajęta przez wojska rosyjskie[73]. Serhiy Haidai, gubernator obwodu ługańskiego poinformował, że rosyjskie siły ponownie uderzyły w zbiornik z kwasem azotowym w Rubiżnem. Dodał, że zbiornik zawierał około trzech ton kwasu azotowego[74]. Cztery osoby w Wuhłedarze i jedna osoba w Nowomychajłówce w rejonie Marinka zginęły w wyniku ostrzału rosyjskiego. Dwie osoby zostały ranne[75]. Ponadto prezydent Rosji Putin mianował generała armii Aleksandra Dwornikowa (dowódcę Południowego Okręgu Wojskowego) głównodowodzącym kampanii wojskowej Rosji na Ukrainie. Wcześniej Dwornikow dowodził siłami rosyjskimi podczas interwencji wojskowej w Syrii[76][77]. Z kolei siły zbrojne Ukrainy poinformowały, że w walkach zginęło dwóch rosyjskich oficerów; wśród nich byli podpułkownik Dinar Chametow, dowódca dywizjonu artylerii rakietowej 200. Samodzielnej Brygady Zmechanizowanej oraz pułkownik Aleksandr Bespałow, dowódca 59. Gwardyjskiego Pułku Czołgów[78][79][80].

Premier Wielkiej Brytanii Boris Johnson spotkał się z Zełenskim w Kijowie, oferując 120 pojazdów opancerzonych, nowe systemy rakiet przeciwokrętowych oraz obiecując kredyty i złagodzenie ceł[81]. Z kolei OSW poinformował, że sytuacja militarna nie uległa zmianie. Mimo że Rosjanie wycofali swoje siły z północnych obwodów Ukrainy, to dalej znajdowały się one w obszarach z nimi graniczącymi. Trwały walki w południowej części obwodu charkowskiego i w Donbasie, jednak Rosja nie poczyniła żadnych postępów. Na pozostałych kierunkach dominował ostrzał i bombardowanie pozycji ukraińskich, głównie Siewierodoniecka. Rosjanie kontynuowali ataki rakietowe na cele w głębi Ukrainy, m.in. zniszczono infrastrukturę w Mirhorodzie w obwodzie połtawskim i Czarnomorsku w obwodzie odeskim. Według SG Ukrainy strona rosyjska nadal miała problemy z uzupełnieniem oddziałów, a ponad 80% personelu niektórych pododdziałów miała odmawiać udziału w wojnie. Zdaniem wiceminister obrony Hanny Malar siły rosyjskie odzyskiwały zdolność bojową i zwiększały liczebność w rejonach graniczących z Ukrainą. Szef ukraińskiego wywiadu Kirył Budanow podał, że Rosjanie przegrupowali się na wschodzie Ukrainy i siłami skoncentrowanymi w pobliżu Biełgorodu planowali atak w kierunku Charkowa[82].

10 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcia satelitarne opublikowane przez Maxar Technologies ukazywały około 13 km rosyjski konwój wojskowy poruszający się na południe przez wschodnioukraińskie miasto Wełykyj Burłuk w kierunku Charkowa[83][84]. Następnie rosyjskie Ministerstwo Obrony poinformowało, że rosyjskie śmigłowce szturmowe Ka-52 zniszczyły konwój ukraińskich pojazdów opancerzonych i sprzętu przeciwlotniczego. Ministerstwo opublikowało materiał wideo przedstawiający śmigłowce szturmowe Ka-52 lecące na bardzo małej wysokości, wystrzeliwujące pociski i strzelające z dział do celów naziemnych. Miejsce i czas ataku nie zostały określone. Według rosyjskich doniesień w ciągu ostatniej doby zniszczono 86 ukraińskich obiektów wojskowych, w tym lotnisko w Dnieprze[85][86]. Z kolei Walentyn Reznichenko, szef administracji wojskowej Dniepru, stwierdził, że lotnisko Dniepr, jak i infrastruktura wokół niego, zostały całkowicie zniszczone przez rosyjski ostrzał[87]. Następnie dwie osoby zginęły, a kilka zostało rannych w wyniku rosyjskiego ostrzału w mieście Dergacze w obwodzie charkowskim[88]. Wieczorem w Charkowie i położonym nad Morzem Czarnym mieście Mikołajowie doszło do serii silnych eksplozji[89]. Natomiast w Buzowej, wyzwolonej wiosce niedaleko Kijowa, która tygodniami była okupowana przez siły rosyjskie, odnaleziono nowe groby z dziesiątkami cywilnych Ukraińców[90], z kolei prokurator generalny Ukrainy, Iryna Wenediktowa stwierdziła, że w obwodzie kijowskim odkryto dotychczas 1222 ciała[91].

W Mariupolu kolejne ataki rosyjskie doprowadziły do rozdzielenia skupionych przy wybrzeżu sił ukraińskich w oblężonym od początku wojny mieście. Udana ofensywa rosyjska przełamała ukraińską obronę i pozwoliła Rosjanom na zajęcie portu rybackiego, wbijając klin między siły ukraińskie skupione w głównym porcie Mariupola a pułk „Azow”, który broni terenu zakładów fabrycznych „Azovstal”, nie mając już dokąd się wycofać[92]. Jednocześnie ukraińska 36. Brygada Piechoty Morskiej, broniąca trzeciego i ostatniego obszaru pod kontrolą Ukrainy wokół kompleksu sportowego Azovmash, poinformowała o dramatycznej sytuacji i wyczerpaniu możliwości prowadzenia walki w ciągu najbliższej doby[93]. Zastępca mera Serhij Orłow stwierdził, że „bitwy o Mariupol wciąż trwały”, zaprzeczając doniesieniom, które pojawiły się w mediach społecznościowych, jakoby ukraińskim siłom kończyła się amunicja, a także miało dojść do „ostatniej bitwy” o miasto[94].

Doradca prezydenta Ukrainy Ołeksij Arestowycz stwierdził, że pierwszy etap rosyjskiej ofensywy w Donbasie rozpoczął się, jednak Rosjanie oczekiwali na wzmocnienie dla rozpoczęcia drugiego etapu. Według niego siły z Dalekiego Wschodu nie osiągnęły jeszcze pozycji do ataku, a wojska wycofane z północy Ukrainy nie były jeszcze gotowe do ofensywy. Dodał również, przeciwnik będzie próbował atakować jednocześnie z północy i południa[95]. Sztab Generalny Ukrainy podał, że wojska rosyjskie próbowały dokończyć przygotowania do ofensywy w celu zdobycie wschodniej części Ukrainy. Według SG były „podejmowane działania zmierzające do przegrupowania, budowy systemu dowodzenia oraz wsparcia logistycznego. Okupanci przenosili batalionowe grupy taktyczne ze wschodnich i centralnych okręgów wojskowych do graniczących z Ukrainą obwodów biełgorodzkiego, woroneskiego i kurskiego[96]. Według OSW sytuacja militarna niewiele zmieniła się. Walki toczyły się w obwodach charkowskim, ługańskim, donieckim i zaporoskim oraz na pograniczu obwodu chersońskiego z dniepropetrowskim i mikołajowskim. We wszystkich Rosjanie kontynuowali ostrzał celów cywilnych i wojskowych. W obwodzie charkowskim siły rosyjskie wyprowadziły trzy ataki, lecz nie podano rezultatów. W Donbasie Ukraińcy odparli osiem ataków, a z kolei SG Ukrainy poinformował o kolejnych nieudanych atakach na południe od Mikołajowa. Doszło również do ataków rakietowych na cele w obwodzie dniepropetrowskim i mikołajowskim (siedem ataków). Ponadto w związku ze znacznymi stratami w personelu i wyposażeniu Rosjanie stworzyli na okupowanych obszarach obwodów charkowskiego, zaporoskiego i chersońskiego szpitale polowe i polowe warsztaty remontowe oraz kontynuowali przymusową mobilizację[97].

11 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

Wizyta premiera Ukrainy Denysa Szmyhala i premier Litwy Ingridy Šimonytė w Borodziance

Rosyjskie Ministerstwo Obrony oświadczyło, że pociski Kalibr wystrzelone z bazy morskiej zniszczyły sprzęt baterii rakiet przeciwlotniczych S-300, ukryty w hangarze na południowych obrzeżach Dniepru; miał to być sprzęt dostarczony przez „jeden z krajów europejskich”. Według Igora Konaszenkowa zniszczono cztery wyrzutnie S-300 i zabito 25 członków personelu SZ Ukrainy[98]. Rząd Słowacji, po uprzednim potwierdzeniu darowizny swojego systemu obrony plot. S-300 na Ukrainę, zaprzeczył informacjom podawanym przez Rosję[99][100][101]. Następnie Rosja poinformowała o użyciu pocisku hipersonicznego Kindżał do zniszczenia podziemnego stanowiska dowodzenia ukraińskich sił zbrojnych w obwodzie donieckim[102]. Z kolei siły zbrojne samozwańczej Donieckiej Republiki Ludowej podały, że zajęły port w mieście Mariupol[103]. Wieczorem przedstawiciele pułku „Azow” poinformowali o użyciu przez Rosjan broni chemicznej na terenie Mariupola[104][105]. W obwodzie charkowskim podczas ostrzału rosyjskiego zginęło osiem osób[106]. Ponadto według szacunków ukraińskiego SG od początku agresji Rosjanie stracili ok. 19,5 tysiąca żołnierzy, 725 czołgów i ponad 150 samolotów[107].

Przedstawiciel Pentagonu podał, że w ostatnich dniach odnotowano przybycie na wschód Ukrainy części jednostek wycofanych wcześniej z północy kraju, a także dodatkowych konwojów logistycznych i artylerii krótkiego zasięgu. Siły te koncentrowały się m.in. w okolicach Iziumu w obwodzie charkowskim. Dodał również, że na południowym wschodzie Rosja zgromadziła 55 batalionowych grup taktycznych[108]. OSW poinformował, że Rosjanie kontynuowali tworzenie zgrupowania uderzeniowego do działań w obwodzie charkowskim i w najbliższych dniach mogliby wznowić ofensywę. Trwało również przemieszczenie wojsk z Centralnego i Wschodniego Okręgu Wojskowego pod wschodnią granicę Ukrainy. Ponadto do walki byli kierowani żołnierze i sprzęt wojskowy z głębi Rosji. Na kierunku słobodzkim wojska rosyjskie kontynuowały blokadę Charkowa; w ciągu 24h miasto i okoliczne miejscowości były ostrzeliwane 66 razy. Na kierunku donieckim odparto cztery wrogie ataki, m.in. na miasto Zołote. Główne walki toczyły się w Rubiżnem, Nyżnem, Popasnej, Nowobachmutiwce i Mariupolu. W obwodzie ługańskim Ukraińcy zniszczyli rosyjski magazyn amunicji. Na kierunku południowobużańskim Rosjanie próbowali odzyskać wcześniejsze pozycje (Osokoriwka) i ostrzeliwać pozycje ukraińskie na pograniczu obwodów chersońskiego i dniepropetrowskiego na południe od Krzywego Rogu. Do walk i ostrzałów dochodziło także na pograniczu obwodów chersońskiego i mikołajowskiego. Ponadto strona ukraińska poinformowała, że głównym celem uderzeń rakietowo-powietrznych Rosji stała się infrastruktura transportowa[109].

12 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

Szef wojskowej administracji Krzywego Rogu Ołeksandr Wilkul poinformował, że działania ofensywne armii ukraińskiej umożliwiły wyzwolenie ponad 15 miejscowości[110]. Rosyjskie Ministerstwo Obrony poinformowało, że rakiety powietrzne i morskie zniszczyły składnicę amunicji i hangar z ukraińskimi samolotami na lotnisku wojskowym w Starokonstantynowie w obwodzie chmielnickim, a także składnicę amunicji w okolicach Gawryłówki w obwodzie kijowskim[111][112]. Z kolei doradca Szefa Kancelarii Prezydenta Ukrainy Ołeksij Arestowycz poinformował, że odcięta w centrum Mariupola 36. Brygada Piechoty Morskiej przebiła pierścień okrążenia i dołączyła do pułku „Azow”, utrzymującego pozycje obronne na terenie zakładów fabrycznych Azowstal nad Morzem Azowskim[113]. Mer Mariupola stwierdził, że od rozpoczęcia rosyjskiej inwazji zginęło około 21 tys. cywilnych mieszkańców miasta[114]. Według rzeczniczki praw człowieka Ludmyły Denisowej do Rosji wywieziono już ponad 700 tys. Ukraińców. Ponadto Władimir Putin wydał dekret, nakazujący przymusowe przesiedlenia ok. 100 tys. ukraińskich uchodźców w odległe zakątki Rosji, w tym na Syberię i za koło podbiegunowe[115][116].

Brytyjskie ministerstwo obrony podało, że walki na wschodzie Ukrainy nasilą się w ciągu dwóch lub trzech tygodni, w związku z przegrupowywaniem się Rosjan. Według ministerstwa rosyjskie ataki nadal koncentrowały się na pozycjach ukraińskich w okolicach Donabsu, z dalszymi walkami wokół Chersonia i Mikołajowa oraz natarciem w kierunku Kramatorska. Siły rosyjskie w dalszym ciągu wycofywały się z Białorusi w celu przegrupowania i wsparcia operacji we wschodniej Ukrainie[117]. Ośrodek Studiów Wschodnich poinformował, że Rosjanie kontynuowali przemieszczanie pododdziałów 41. Armii do rejonów w obwodach biełgorodzkim i woroneskim, a także przenieśli lotnictwo w pobliże wschodniej granicy Ukrainy. Trwała również mobilizacja organizowana przez separatystów w obwodzie ługańskim i obejmująca osoby do 65. roku życia. Sytuacja militarna nie uległa zmianie. Na kierunku słobodzkim trwała blokada Charkowa i walki w rejonie Iziumu. W Donbasie Ukraińcy odparli sześć ataków; trwały walki o Popasną i Mariupol, a Rosjanie nacierali na Siewierodonieck i Kurachowe. Na kierunku południowobużańskim wojska rosyjskie utrzymywały pozycje na pograniczu obwodu chersońskiego z obwodami dniepropetrowskim i mikołajowskim. Na wszystkich kierunkach Rosjanie prowadzili ostrzał celów cywilnych i wojskowych[118].

13 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

Prezydent Ukrainy z prezydentami Polski, Litwy, Łotwy i Estonii w Kijowie 13 kwietnia 2022 roku[119]

Według rosyjskiego Ministerstwa Obrony, w oblężonym mieście Mariupol poddało się 1026 żołnierzy z 36. Brygady Morskiej Ukrainy, w tym 162 oficerów[120][121]. Następnie ukraińskie Ministerstwo Obrony stwierdziło, że nie było informacji o kapitulacji[122]. Później tego samego dnia dowódca Pułku „Azow” Denys Prokopenko przyznał, że niektórzy ukraińscy obrońcy poddali się[123]. Z kolei mer Mariupola powtórzył oświadczenie, że trujący gaz został użyty przeciwko żołnierzom w Mariupolu[124]. Siły rosyjskie przeprowadzały nieudane lokalne ataki na wschodniej Ukrainie (w obwodzie charkowskim i zaporoskim), w miarę jak trwały przygotowania do większej ofensywy. Rosjanie nadal przegrupowywali się w obwodzie charkowskim i przeprowadzili tylko niewielkie ataki na południe od Iziumu. Z kolei Ukraińcy kontynuowali swój kontratak na południu kraju w rejonie Mikołajowa i Chersonia[125][126][127]. Iwan Ariefiew, rzecznik regionalnej administracji wojskowej obwodu zaporoskiego, powiedział, że Rosjanie zaatakowali wieś Nowodanylówka w obwodzie zaporoskim bombami fosforowymi[128]. Gubernator obwodu charkowskiego Ołeh Synjehubow powiedział, że w ciągu ostatniej doby w obwodzie zginęło siedem osób, a 22 zostały ranne[129].

Wieczorem Ukraina podała, że rosyjski krążownik rakietowy Moskwa, okręt flagowy Floty Czarnomorskiej, został trafiony przez dwa ukraińskie przeciwokrętowe pociski manewrujące Neptun, które uszkodziły i podpaliły statek. W wyniku tego doszło do wybuchu amunicji[130][131][132]. Ministerstwo Obrony Rosji potwierdziło, że okręt wojenny doznał poważnych uszkodzeń, a cała załoga okrętu została ewakuowana[133], jednak podano, że pozostał na powierzchni, co zostało potwierdzone przez Pentagon[134]. Rosja stwierdziła później, że podjęto kroki w celu odholowania uszkodzonego statku do portu[135].

W wywiadzie wiceminister spraw zagranicznych Rosji Siergiej Riabkow ostrzegł, że Rosja będzie postrzegać pojazdy amerykańskie i NATO dostarczające broń na terytorium Ukrainy jako uzasadnione cele wojskowe. Dodał, że wszelkie próby Zachodu wyrządzenia znacznych szkód wojskowym Rosji lub jej separatystycznym sojusznikom na Ukrainie będą „surowo tłumione”[136]. Według OSW sytuacja militarna nie zmieniła się. Na kierunku słobodzkim trwała blokada i ostrzał Charkowa. Pod ostrzałem znalazło się również Barwinkowe. Na kierunku donieckim siły ukraińskie odeparły sześć ataków. Główne walki toczyły się w obwodzie ługańskim wzdłuż linii Popasna–Zołote–Nyżnie i Kreminna–Rubiżne–Nowodrużeśk, a w obwodzie donieckim w miastach Awdijiwka, Oczeretyne, Marjinka, Stepne, Wuhłedar i Mariupol. Na kierunku taurydzkim Rosjanie ostrzelali pozycje ukraińskie na południe od Zaporoża. Na kierunku południowobohskim kolejną dobę trwały walki na pograniczu obwodu chersońskiego z obwodami dniepropetrowskim i mikołajowskim. W wyniku uderzeń rakietowych została zniszczona infrastruktura w Mirhorodzie oraz linia kolejowa na trasie SzepetówkaBerdyczów[137].

14 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

W nocy na wschodzie kraju, w obwodach charkowskim, ługańskim, donieckim i chersońskim, trwały rosyjskie ostrzały. Do potężnego wybuchu doszło na lotnisku Czornobajiwka pod Chersoniem. Toczyły się walki w okolicach Iziumu. Najcięższa sytuacja była w rejonie miasta Zołote. W obwodzie donieckim Rosjanie ostrzeliwywali Awdijiwkę, Marjinkę i hromady Oczeretyne i Torećk[138]. Następnie Rosja podałą, że dwa ciężko uzbrojone ukraińskie śmigłowce weszły w rosyjską przestrzeń powietrzną i przeprowadziły co najmniej sześć nalotów na budynki mieszkalne w obwodzie briańskim, raniąc siedem osób[139][140]. Ponadto władze rosyjskie oskarżyły Ukrainę o ostrzał miasta Klimowo i wsi Spodorashino. Dodatkowo Federalna Służba Bezpieczeństwa (FSB) podała, że ukraińskie SZ otworzyły ogień do przejścia granicznego Nowyje Jurowiczi w obwodzie briańskim[141]. Następnie według armii rosyjskiej ostrzelano lotnisko we wschodnioukraińskim mieście Dniepr oraz zaatakowano dwa składy broni w obwodach odeskim i donieckim[142].

Rosyjskie ministerstwo obrony potwierdziło, że flagowy krążownik rosyjskiej marynarki wojennej krążownik rakietowy Moskwa zatonął na Morzu Czarnym po eksplozji i pożarze na pokładzie. Ukraina stwierdziła, że uderzyła w okręt dwoma rakietami przeciwokrętowymi Neptun[143][144]. Natomiast w związku z obowiązującym od 28 lutego zakazem przepuszczania okrętów wojennych przez Dardanele i Bosfor na Morze Czarne, Rosja nie ma możliwości zastąpienia straconego okrętu. Z kolei były deputowany rosyjskiej Dumy Państwowej i opozycjonista Ilja Ponomariow podał, że według jego informacji uratowano tylko 58 z 510 członków załogi[145].

Ośrodek Studiów Wschodnich poinformował, że sytuacja militarna nie zmieniła się znacząco. Siły rosyjskie kontynuowały uderzenia rakietowo-powietrzne i ostrzał obiektów cywilnych i wojskowych. Na kierunku słobodzkim obrońcy Charkowa prowadzili kontrnatarcia na kierunku Dergaczy i Rohania. Ponadto trwały walki na południe od Iziumu. Na kierunku donieckim odparto osiem ataków. Trwał ostrzał miejscowości i walki w rejonach Słowiańska oraz linii Popasna–Zołote, a także w okolicach Awdijiwki, Marjinki, Kurachowego i Oczeretyne. Na kierunku bohskim główne walki miały miejsce w Ołeksandriwce na wschód od Mikołajowa oraz Osokoriwce na południe od Krzywego Rogu. Na jednym z kierunków ukraińskie Wojska Powietrznodesantowe zniszczyły dowództwo 4. batalionowej grupy taktycznej z 201. Dywizji Zmechanizowanej[146].

15 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

W ciągu dnia donoszono o dużych eksplozjach w Kijowie, Chersoniu, Charkowie i Iwano-Frankiwsku[147]. Rosyjskie Ministerstwo Obrony stwierdziło, że ich systemy S-400 zestrzeliły ukraiński śmigłowiec Mi-8, który rzekomo został użyty do ataku na wioskę Klimowo w obwodzie briańskim. Podano również, że huta stali i żelaza Iljicza w Mariupolu została „uwolniona” od sił ukraińskich, co miało sugerować, że siły rosyjskie przejęły kontrolę nad fabryką[148][149]. Ministerstwo poinformowało także, że rosyjskie siły rakietowe „wyeliminowały do 30 polskich najemników” w ataku na wioskę Izyumsko[150]. Z kolei według źródeł ukraińskich Rosja użyła bombowców naddźwiękowych TU-22M3 po raz pierwszy od rozpoczęcia inwazji[151]. Siły ukraińskie odzyskały kontrolę nad osadą Rohan w obwodzie charkowskim[152] i odparły rosyjskie jednostki próbujące zająć miasta Popasna i Rubiżne[153]. Szef administracji obwodowej Pawło Kyryłenko podał, że na południowym wschodzie kraju trwał atak na niemal wszystkie miasta i wsie na linii frontu w obwodzie donieckim[154].

Wiceminister obrony Ukrainy Anna Malar stwierdziła, że wojska rosyjskie aktywnie przygotowują się do ofensywy na wschodzie Ukrainy, w związku z czym koncentrują broń, sprzęt wojskowy, personel oraz przygotowują infrastrukturę medyczną i terytorium Białorusi do wystrzeliwania rakiet w kierunku Ukrainy[155]. Z kolei OSW podał, że siły rosyjskie kontynuowały przygotowania do operacji na wschodniej Ukrainie, jednak według ukraińskiego SG Rosjanie nadal mieli problemy z uzupełnieniem strat. Siły rosyjskie atakowały Słowiańsk i przygotowywały natarcie na to miasto siłami z obwodu charkowskiego. Na kierunku słobodzkim wojska rosyjskie przeprowadziły cztery ataki, przygotowywały atak na Barwinkowe i kontynuowali blokadę Charkowa. W obwodzie ługańskim trwały walki w Popasnej, Rubiżnem i Nowotoszkiwśke. W obwodzie donieckim starcia trwały „na całej linii frontu”, a 11 miast na północ i zachód od Doniecka ostrzelano. Na pograniczu obwodu chersońskiego z mikołajowskim i dniepropetrowskim Rosjanie umacniali pozycje i prowadzili ostrzał miejscowości będących pod kontrolą Ukraińców. Po raz pierwszy od wycofania się z północy kraju siły rosyjskie ostrzelały Horodnię oraz okolice Ochtyrki i Wełyka Pysariwka[156].

16 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

Armia rosyjska ostrzelała obiekty w rejonie darnyckim w Kijowie. Według rosyjskiego Ministerstwa Obrony zniszczeniu uległy zakłady produkcyjne pojazdów opancerzonych. Podano również, że miały miejsce ataki na wojskowy zakład naprawczy i dwa magazyny z rakietami i artylerią w Mikołajowie oraz ataki w okolicach Odessy i centralnej Połtawy[157][158]. Natomiast strona ukraińska donosiła o rosyjskich atakach z użyciem pocisków manewrujących na Lwów[159]. Pojawiły się również sprzeczne doniesienia o walkach w Mariupolu; według nich 2,5 tys. żołnierzy ukraińskich okopało się w kompleksie hutniczym Azowstal, a ich sytuacja była katastrofalna[160]. Ponadto ukraińska policja podała, że odnaleziono 900 ofiar cywilnych na terenie Kijowa[161]. Rosyjscy urzędnicy podali także, że podczas walk na Ukrainie zginął generał major Władimir Pietrowicz Frołow, zastępca dowódcy 8 Armii[162][163].

Ośrodek Studiów Wschodnich podał, że na kierunkach donieckim i zaporoskim wojska rosyjskie utrzymywały zajęte tereny i koncentrowały wysiłki na opanowaniu Popasnej, Rubiżnego i Mariupola. Odnotowano ostrzał pozycji ukraińskich w okolicach Siewierodoniecka i Torećka. Rosjanie mieli również szturmować Marjinkę. Ukraiński SG zwrócił uwagę na rosnące zagrożenie uderzeń rakietowych na obiekty przemysłu zbrojeniowego i infrastruktury logistycznej ze strony okrętów rosyjskich na Morzu Czarnym. Rosjanie „prawie całkowicie” zajęli rejon borowski w obwodzie charkowskim. Na kierunku donieckim Ukraińcy odparli dziesięć ataków. Ponadto ostrzelano kilkanaście miejscowości. Na kierunku taurydzkim rosyjska artyleria ostrzelała okupowaną Wasylówkę i oskarżyła o to armię ukraińską. Na kierunku bohskim odnotowano wzmożoną aktywność artylerii; ostrzelano m.in. rejon Krzywego Rogu i ukraińskie posterunki przygraniczne w obwodzie czernihowskim. Według źródeł ukraińskich doszło do dużej liczby ataków rakietowych w obwodach: dniepropietrowskim, kijowskim, kirowohradzkim, lwowskim, mikołajowskim i połtawskim[164].

17 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

W nocy armia rosyjska postawiła ultimatum pozostałym oddziałom ukraińskim i „zagranicznym bojownikom” wciąż utrzymującym się w hucie żelaza i stali Azowstal w Mariupolu, aby w godzinach 6:00–13:00 czasu moskiewskiego złożyli broń i poddali się. Generał pułkownik Michaił Mizincew ogłosił, że: „Gwarantujemy, że życie wszystkich, którzy złożą broń, zostanie oszczędzone”. Obrońcy portu zignorowali ultimatum, a rosyjskie Ministerstwo Obrony zagroziło, że „wszyscy zostaną wyeliminowani”[165][166][167][168]. Siły rosyjskie starały się zmusić pozostałych obrońców Mariupola do poddania się przytłaczającą siłą ognia, aby uniknąć kosztownych operacji oczyszczania, jednak pozostali żołnierze ukraińscy wydawali się być zdeterminowani, aby zorganizować ostateczną bitwę[169]. W wyniku serii rosyjskich nalotów na Charków zginęło 5 osób, a 13 zostało rannych. Zbombardowano również fabrykę wojskową na obrzeżach Kijowa[170]. Sześć osób zgineło w wyniku rosyjskich ataków rakietowych na Lwów[171]. Według ukraińskiego SG siły rosyjskie planowały przeprowadzenie desantu morskiego na terytorium Ukrainy. Ponadto Rosjanie kontynuowali przerzut wojsk z obwodów kurskiego, briańskiego i woroneskiego, mając „istotne problemy z logistyką”[172].

18 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

We Lwowie ratownicy gasili pożar stacji obsługi, do którego doszło po ostrzale Rosjan

Prezydent Zełenski i Sztab Generalny SZ Ukrainy ogłosili, że Rosja rozpoczęła ofensywę na wschodzie kraju, szczególnie w obwodach charkowskim i donieckim[173][174][175]. Według brytyjskich doniesień prowadzona operacja ma na celu przejęcie całego obwodu donieckiego i ługańskiego. Rosjanie od kilku tygodni koncentrowali na osi Donbasu posiłki, zarówno nowe jednostki, jak i wycofane z północno-wschodniej Ukrainy. Siły rosyjskie rozpoczęły zakrojone na szeroką skalę ataki na Rubiżne, Popasnę i Marjinkę z ciężkim wsparciem artyleryjskim, wcześniej przeprowadzając jedynie lokalne ataki i ostrzał. Jednakże Rosjanie nie dokonali żadnych większych zdobyczy terytorialnych[176]. Według gubernatora obwodu Maksyma Kozyckiego miasto Lwów zostało rano trafione pięcioma pociskami[177] (później zweryfikowano liczbę trafień: było ich cztery)[178]. Trzy z nich uszkodziły instalacje infrastruktury wojskowej. Zginęło siedem osób, a 11 zostało rannych[177][179]. Pod ciężkim ostrzałem znalazł się tego dnia Charków, w wyniku czego zginęło 15 osób[180]. Ponadto według ukraińskiego ministra infrastruktury Aleksandra Kubakowa ponad 300 mostów i ponad 8000 km dróg zostało zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku działań wojennych[175].

19 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

Rosyjski minister spraw zagranicznych Siergiej Ławrow stwierdził, że rozpoczęła się „kolejna faza” inwazji, której celem jest „całkowite wyzwolenie republik donieckiej i ługańskiej”[181][182]. Serhij Haidai, gubernator obwodu ługańskiego, poinformował, że Rosjanie rozpoczęli ofensywę na wschodzie Ukrainy. Stwierdził, że „zaczął się bardziej zmasowany ostrzał, o wiele intensywniej atakuje lotnictwo. Czujemy, że nastąpiła chwila ataku. Ruszyli ze wszystkich kierunków. Możemy stwierdzić, że ofensywa, o której uprzedzaliśmy, rozpoczęła się”. Dodał również, że siły rosyjskie zajęły Kreminnę[183][184]. Z kolei siły ukraińskie odzyskały kontrolę nad miastem Marjinka, leżącą w bezpośrednim sąsiedztwie Doniecka[185]. Według źródeł ukraińskich, w nocy miały miejsce eksplozje na linii frontu oraz w okolicach Mikołajowa, Zaporoża, Marjinki, Słowiańska, Kramatorska i Charkowa[186][187]. Następnie według prorosyjskich źródeł, dokonano szturmu na ostatni obszar zajmowany przez wojska ukraińskie w pobliżu Mariupola, hutę Azowstal[186].

Według Departamentu Obrony USA Rosja starała się wzmocnić swoje wojska przed ofensywą we wschodniej Ukrainie. Wówczas na Ukrainie było 78 rosyjskich batalionów, w porównaniu do 65 tydzień wcześniej. Ponadto Rosja przygotowywała swoje wojska do przyszłych ofensyw[183]. SG Ukrainy podał, że siły rosyjskie kontynuowały ofensywę we wschodniej Ukrainie w celu zdobycia pełnej kontroli nad obwodami donieckim i ługańskim oraz Mariupolem i Morzem Azowskim[188]. Według OSW dzień wcześniej rozpoczęła się rosyjska ofensywa na wschodzie kraju, którą określono bitwą o Donbas. Walki toczyły się kierunkach słobodzkim i donieckim, a Rosjanie prowadzili ataki rakietowo-powietrzne na cele wojskowe i cywilne na całej Ukrainie. Rosja wprowadzała z przygranicznych rejonów nowe jednostki. W obwodzie rostowskim i na Krymie formowano nowe pododdziały, przeznaczone do wsparcia jednostek drugorzutowych oraz ochrony obiektów administracyjnych. Rosjanie kontynuowali ofensywę w obwodach charkowskim i donieckim, rozwijając zgrupowanie uderzeniowe na tzw. kierunku iziumskim i atakując pozycje ukraińskie w Zawodach oraz na linii Dmytriwka–Dibrowne. W Donbasie walki prowadzone były na całej linii frontu. Po trzydniowym szturmie Rosjanie przejęli kontrolę nad Kreminną, ale starcia toczyły się na jej obrzeżach. Jednostki rosyjskie miały też zacieśnić pozycje wokół Siewierodoniecka. W obwodzie donieckim trwały walki o Łyman i atakowane były pozycje ukraińskie w rejonie Gorłówki oraz na zachód i północ od Doniecka. Siły rosyjskie zintensyfikowały działania na kierunku Zaporoża. Ostrzeliwano i atakowano pozycje ukraińskie od miasta Kamieńskie, poprzez węzły drogowe Orichiw i Hulajpołe aż po Pryjutne. Ostrzeliwane były także ostatnie pozycje obrońców w rejonie wołnowaskim. Wojska rosyjskie z obwodu chersońskiego prowadziły ostrzał pozycji ukraińskich w obwodach mikołajowskim oraz na pograniczu obwodów chersońskiego i dniepropetrowskiego[189].

20 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

Według amerykańskiego instytutu ISW, zdobycie Kreminnej było jedyną rosyjską ofensywą w ciągu 24 godzin, podczas której poczyniono znaczne postępy[190]. Według ukraińskich źródeł w wyniku zdobycia Kreminnej ok. 80% obwodu ługańskiego znalazło się pod kontrolą Rosji[191]. Wojska rosyjskie bezskutecznie próbowały zdobyć miasta Rubiżne i Siewierodonieck w obwodzie ługańskim. Według ukraińskiego dowództwa toczyły się również ciężkie walki wokół Marjinki, Popasny, Torśke, Seleny Doliny i Kreminnej[192][193]. Z kolei doradca prezydenta Ołeksij Arestowycz podał, że Ukraina zablokowała próby rosyjskiego natarcia na Słowiańsk[194]. Ponadto rosyjskie Ministerstwo Obrony podało, że siły rosyjskie uderzyły w nocy na 1053 ukraińskie obiekty wojskowe i zniszczyły 106 stanowisk strzeleckich[195]. Rosja wystrzeliła także co najmniej cztery kierowane pociski rakietowe Ch-35 Uran przeciwko celom na Ukrainie, korzystając z systemu obrony wybrzeża 3K60 Bal[196]. Z kolei Ukraina oskarżyła Rosję o zbombardowanie szpitala z 300 osobami w Mariupolu[197].

Według europejskiego urzędnika, Rosja wysłała 10 000–20 000 najemników, składających się z członków grupy Wagnera oraz Syryjczyków i Libijczyków, do walki podczas ofensywy na wschodniej Ukrainie[192]. Z kolei OSW podał, że rozpoczęta 18 kwietnia ofensywa w Donbasie napotkała opór sił ukraińskich, co uniemożliwiło szybkie postępy Rosjan. Charków jak dotąd nie został zaatakowany, jednak siły rosyjskie blokowały drogi dojazdowe do miasta i kontynuowały jego ostrzał. W Donbasie ostrzelano pozycje ukraińskie blokujące postęp Rosjan na północny zachód od Doniecka. Ponadto trwały walki w okolicach Kreminnej i Torśkego. W ciągu 24h na terenie obwodów donieckiego i ługańskiego SZ Ukrainy odparły dziesięć ataków, w wyniku czego próby osiągnięcia szybkich postępów na wschodzie kraju zakończyły się niepowodzeniem. Rosjanie kontynuowali ostrzał Azowstalu w Mariupolu. W pobliżu miejscowości Połohy, ok. 100 km na południe od Zaporoża, trwały intensywne walki. W obwodach chersońskim i mikołajowskim nie odnotowano działań ofensywnych w kierunku zachodnim, jednak trwał ostrzał pozycji ukraińskich. Kontynuowano również ostrzał rakietowy obiektów cywilnych w Mikołajowie[198].

21 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

Według rosyjskich wojskowych i prezydenta Putina, oblężony od początku wojny Mariupol został zdobyty z wyjątkiem huty Azowstal, będącej ostatnim punktem ukraińskiej obrony w mieście. Władimir Putin zarządził, aby huta nie była szturmowana, lecz zablokowana w następnych dniach i tygodniach[199][200][201]. Według źródeł brytyjskich rosyjskie wojsko umocniło się w rejonie kramatorskim i zmierzało w kierunku Kramatorska. We wschodniej Ukrainie Rosjanie próbowali zniszczyć ukraińską obronę przeciwlotniczą. Z kolei ukraińska administracja regionalna podała, że wszystkie składy zaopatrzenia w Siewierodoniecku zostały zniszczone w wyniku rosyjskich ataków do tego stopnia, że mieszkańcy mogli być zaopatrywani jedynie w pomoc humanitarną. Ukraina ogłosiła dzień wcześniej, że wojska rosyjskie bezskutecznie atakowały miasto Rubiżne. Niedługo później potwierdzono częściowe zajęcie miasta przez Rosjan po tym, jak prorosyjskie władze ogłosiły zdobycie Rubiżnego[202]. Ukraiński wywiad poinformował, że wszystkie okupowane miejscowości w rejonie wełykoburłuckim zostały zablokowane, a wyjazd z nich był możliwy jedynie na terytorium Rosji. Ponadto SG Ukrainy podał, że w obwodzie chersońskim Rosjanie ogłosili „mobilizację mężczyzn”, a na początku maja planowano przeprowadzić referendum i spis ludności[203].

ISW nie oceniło dotychczasowych rosyjskich zdobyczy we wschodniej Ukrainie i na południu wokół Mariupola jako decydujące, ponieważ siły ukraińskie skutecznie związywały rosyjskie formacje w bitwach. Natomiast rosyjskie zwycięstwo w Mariupolu nie pozwoliło siłom rosyjskim na wzięcie udziału w innych operacjach, a sama Rosja nadal miała problemy z odświeżeniem lub wzmocnieniem swoich wojsk[204]. OSW poinformowało, że według sekretarza RBNiO Ołeksija Daniłowa ofensywa Rosjan na wschodzie jeszcze się nie rozpoczęła, a walki toczące się na całej linii frontu w obwodach donieckim, ługańskim i charkowskim miały charakter rozpoznania. W ciągu ostatnich 24h w obwodach donieckim i ługańskim odparto 10 ataków. Do starć dochodziło w rejonie Popasnej, gdzie siły ukraińskie powstrzymywały Rosjan przez zdobyciem miasta Bachmut i wyjściem na pogranicze Kramatorsk–Słowiańsk. Trwała blokada Charkowa oraz starcia w okolicach Iziumu, gdzie siły rosyjskie usiłowały rozbić oddziały ukraińskie hamujące postępy w zamykaniu „kotła donbaskiego”. W obwodzie mikołajowskim Rosjanie ostrzeliwali pozycje ukraińskie, m.in. za pomocą zestawów artyleryjskich Uragan[205].

22 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

Rosyjskie jednostki próbowały okrążyć miasto Rubiżne w obwodzie ługańskim. Walki toczyły się również wokół miast Popasna i Marjinka, które były częściowo kontrolowane przez wojska rosyjskie. Toczyły się też walki w Iziumie i oblężonym Mariupolu. Według ukraińskich raportów wojska rosyjskie w ciągu 24 godzin opanowały 42 miasta w Donbasie; według stanu na 22 kwietnia pod kontrolą Rosji znajdowało się w sumie 3,5 tys. lokalizacji na całej Ukrainie[206][207]. Z kolei ukraińskie siły zbrojne rozpoczęły kontrofensywę w obwodzie charkowskim, w wyniku czego wyzwolono trzy miejscowości: Bezruki, Słatine i Prudianka nieopodal miasta Dergacze[208]. Według raportu opublikowanego przez rosyjskie media internetowe Readovka, uważane za prorządowe, na Ukrainie zginęło 13 414 rosyjskich żołnierzy, a 7000 uznano za zaginione. Serwis usunął wiadomość tego samego dnia i stwierdził, że został zhakowany przez stronę ukraińską[209]. Z kolei według strony internetowej projektu Oryx, która opiera się na danych wywiadowczych open source, Rosja straciła podczas wojny 3,5 raza więcej sprzętu wojskowego niż Ukraina. Od początku wojny Oryx oferuje stale aktualizowaną listę ciężkiego sprzętu utraconego przez walczące strony i jest m.in. sklasyfikowany jako wiarygodne źródło przez Instytut Polityki Bezpieczeństwa (ISPK)[210][211].

Generał major Rustam Minnekajew, zastępca dowódcy Centralnego Okręgu Wojskowego Rosji, przyznał, że celem „drugiej fazy” inwazji na Ukrainę jest całkowite zajęcie Donbasu i południowej Ukrainy oraz utworzenie korytarza lądowego z rosyjskim Naddniestrzem, okupowaną republiką separatystyczną, która jest uznawana na arenie międzynarodowej jako część Mołdawii. Dodał, że istniały „dowody na to, że ludność rosyjskojęzyczna jest uciskana” w Naddniestrzu, nie podając dalszych szczegółów w swoich oskarżeniach. Ministerstwo Obrony Ukrainy skrytykowało to oświadczenie i oskarżyło Rosję o imperializm[212][213][214].

Według Ośrodka Studiów Wschodnich w Donbasie trwały ciężkie walki, a Rosjanie nie potrafili rozbić ukraińskiej obrony. Siły rosyjskie szturmowały pozycje w rejonie Rubiżnego w celu wyparcia obrońców z granic obwodu ługańskiego. Na obszarach obwodów donieckiego i ługańskiego SZ Ukrainy odparły 10 ataków, niszcząc m.in. sześć czołgów, dziewięć bezzałogowców Orłan-10, trzy samoloty i trzy śmigłowce. Rosjanie próbowali również przerwać ukraińską obronę na północ od Słowiańska i dążyli do odcięcia Donbasu od północy. Walki trwały w okolicach Popasnej. Według Departamentu Obrony USA Rosjanie zaangażowali do ataku na Ukrainę 85 batalionowych grup taktycznych, z czego siedem znajdowało się w okolicach Charkowa, a 25 w rejonie Iziumu. Z kolei w obwodach chersońskim i mikołajowskim prowadzony był ostrzał pozycji ukraińskich[215].

23 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

Gubernator regionu Serhij Hajdaj poinformował, że trwał rosyjski ostrzał wszystkich miast kontrolowanych przez siły ukraińskie w obwodzie ługańskim, a niektóre oddziały Ukraińców były zmuszono opuścić swoje pozycje w celu przegrupowania[216]. Następnie według wywiadu, SZ Ukrainy zniszczyły rosyjskie stanowisko dowodzenia w pobliżu okupowanego Chersonia na południu Ukrainy, zabijając przy tym dwóch rosyjskich generałów i ciężko raniąc kolejnego, który w stanie krytycznym został ewakuowany[217][218]. Z kolei miasto Odessa było wielokrotnie ostrzeliwane. Anton Herashchenko, doradca MSW Ukrainy, stwierdził, że wśród budynków trafionych rakietami znalazły się także budynki mieszkalne. W wyniku tego jedna osoba zginęła na podwórzu jednego z budynków. Później urzędnicy podali, że zginęło co najmniej sześć osób[219][220]. Ponadto pomimo rozkazu wstrzymania ognia, wydanego przez prezydenta Putina, siły rosyjskie nadal kontynuowały naloty i bombardowania zakładów Azowstal w Mariupolu[221].

OSW podał, że Rosjanie kończyli środkowanie sił w Donbasie, przygotowując się do zmasowanego ataku. Największą aktywność zaobserwowano na kierunku Izium–Barwinkowe, w rejonie węzła kolejowego Popasna, nieopodal Siewierodoniecka oraz na pograniczu Zaporoża. Siły ukraińskie w Donbasie odparły osiem ataków. Najcięższe walki trwały w okolicach Słowiańska i Rubiżnego. W Mariupolu kontynuowano ostrzał Azowstalu; ukraiński wywiad zaprzeczył słowom prezydenta Putina, który nakazał wstrzymanie szturmu oraz podał, że Rosjanie planowali natarcie na kombinat siłami Rosgwardii i FSB. W okolicach Chersonia zniszczono wysunięty punkt dowodzenia Rosjan, w którym przebywało ok. 50 wyższych rangą oficerów. Siły rosyjskie prowadziły także intensywny ostrzał pozycji ukraińskich, aby stworzyć warunki do ataku w kierunku Mikołajowa[222].

24 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

Według rosyjskiego Ministerstwa Obrony, w nocy siły rosyjskie ostrzelały kilkadziesiąt obiektów wojskowych, w tym magazyny i zakłady produkujące amunicję w obwodach charkowskim i dniepropietrowskim oraz liczne pozycje wojsk ukraińskich, zabijając przy tym 150 żołnierzy ukraińskich sił zbrojnych. W sumie przeprowadzono ok. 420 ostrzałów rakietowych i artyleryjskich[223][224]. Z kolei ukraińscy urzędnicy poinformowali, że siły rosyjskie przeprowadziły naloty na obleganą fabrykę Azowstal w Mariupolu, próbując wyprzeć obecne w środku ukraińskie wojska[225]. Ponadto brytyjski wywiad podał, że ukraińskie wojska odparły w ciągu tygodnia wiele ataków w Donbasie. Według brytyjskiego ministerstwa obrony Rosjanom udało się przejąć kontrolę nad niewielkimi obszarami na wschodzie Ukrainy, jednak ukraińscy żołnierze stawiali silny opór na wszystkich frontach i zadali przeciwnikowi duże straty. Ponadto „niskie morale Rosjan oraz ograniczony czas na ponowne wyposażenie i reorganizację sił wyraźnie obniżały skuteczność” rosyjskich wojsk[226].

25 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

Rosja podała, że w nocy zaatakowano 56 ukraińskich obiektów wojskowych oraz rafinerię w mieście Krzemieńczuk (obwód połtawski) w pobliżu rzeki Dniepr[227][228]. Następnie rosyjskie Ministerstwo Obrony stwierdziło, że rakiety dalekiego zasięgu zniszczyły sześć stacji kolejowych w pobliżu Krasnoje, Zdołbunowa, Żmerinki, Berdyczowa, Kowla i Korosten, przez które zagraniczna broń i sprzęt wojskowy była dostarczana wojskom ukraińskim w Donbasie. Ataki zostały potwierdzone przez stronę ukraińską[229][227]. Rano ukraińskie wojsko oświadczyło, że odparło kilka rosyjskich ataków w „kierunku Izium–Barwinkowo i Izium–Kramatorsk”[227]. Z kolei brytyjskie Ministerstwo Obrony stwierdziło, że niewielkie zdobycze terytorialne Rosjan były spowodowane niewystarczającymi siłami i problemami z logistyką w regionie Donbasu. Natomiast decyzja o obleganiu Azowstalu zamiast ataku siłami lądowymi była uzasadniona tym, że Rosja nie chciała nadużywać swoich sił w walce[230]. Przed południem Rosja ogłosiła, że będzie wstrzymywać ogień wokół Azowstalu w oblężonym Mariupolu od godziny 14:00 czasu lokalnego (11:00 GMT), aby umożliwić wyjazd cywilom. Później rosyjski dyplomata oświadczył, że „generalne zawieszenie broni nie jest w tej chwili dobrą opcją, ponieważ da siłom ukraińskim możliwość przegrupowania się i przeprowadzenia dalszych prowokacji”[231]. Wicepremier Iryna Wereszczuk stwierdziła jednak, że ostatecznie nie osiągnięto porozumienia z Rosją w sprawie korytarza ewakuacyjnego dla cywilów z huty Azowstal[232]. Ponadto Prezydent Wołodymyr Zełenski poinformował, że do tej pory spod rosyjskiej okupacji wyzwolonych zostało 931 miejscowości[233].

Według doniesień, w Ministerstwo Bezpieczeństwa Państwowego w Tyraspolu w separatystycznym regionie Naddniestrza miało miejsce kilka eksplozji. Ministerstwo obrony Ukrainy stwierdziło, że incydent był „planowaną prowokacją” Rosji, aby zaszczepić „panikę i nastroje antyukraińskie”[234][235]. Według OSW prawosławna Wielkanoc nie wpłynęła na tempo zmagań militarnych. Do nieznacznych przesunięć na korzyść Rosjan doszło na południu obwodu charkowskiego i na północy obwodu donieckiego. Pozycje stron w Donbasie i w obwodzie charkowskim pozostały bez zmian. Rosyjskie artyleria i lotnictwo kontynuowały ataki na obiekty wojskowe i cywilne w rejonach walk, a także w obwodzie sumskim, zaporoskim oraz na pograniczu obwodu chersońskiego z mikołajowskim i dniepropetrowskim. Siły rosyjskie wykonały kolejne ataki rakietowe na całej Ukrainie. Celem ataków były m.in. zakłady i obiekty kolejowe w rejonie Pawłohradu oraz Krzemieńczuka, a także pięć stacji kolejowych w centrum i na zachodzie kraju[236].

26 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

Rosyjskie Ministerstwo Obrony stwierdziło, że przejęło kontrolę nad obwodem chersońskim, częściami obwodów charkowskiego, zaporoskiego, mikołajowskiego oraz dużą częścią Donieckiej i Ługańskiej Republiki Ludowej. Ponadto Rosjanie zniszczyli w wyniku nalotów cztery ukraińskie składy amunicji w rejonie Słowiańska. Natomiast przywódca separatystów Dienis Puszylin wezwał do dalszego natarcia sił rosyjskich poza granice DRL[237][238]. Brytyjskie Ministerstwo Obrony oceniło rosyjskie operacje lądowe na wschodniej Ukrainie jako próbę okrążenia i odizolowania sił ukraińskich oraz uderzenie na Słowiańsk i Kramatorsk od północy i wschodu. Siły ukraińskie przygotowywały się również do spodziewanego ataku lądowego na miasto Zaporoże od południa[239]. Z kolei ukraińskie wojsko wyzwoliło pięć wiosek w obwodzie chersońskim na południu kraju, a Rosjanie wycofali się do granic Czarnobajewki[240]. Następnie Ukraiński SG poinformował, że został zniszczony rosyjski skład amunicji, a 70 żołnierzy wroga zginęło w obwodzie chersońskim (niedaleko miasta Wełyka Ołeksandriwka). W obwodzie odeskim zniszczono trzy samoloty, kilka dronów i pocisków rosyjskiego rozpoznania lotniczego. Ponadto odparto sześć ataków wroga w obwodach ługańskim i donieckim. Według ukraińskiego rządu armia rosyjska bombardowała ukraińską infrastrukturę kolejową, tak jak dzień wcześniej, w celu powstrzymania zachodnich dostaw broni[237][238]. Ponadto w walkach na Ukrainie zginął podpułkownik Oleg Ewsejew, służący w 281. Brygadzie Artylerii; informacja o jego śmierci została potwierdzona przez stronę rosyjską[241].

Według ukraińskiego SG Rosjanie próbowali ustanowić pełną kontrolę nad obwodami donieckim i ługańskim oraz zabezpieczyć korytarz lądowy między Donbasem a anektowanym Krymem[242]. Ośrodek Studiów Wschodnich podał, że wojska rosyjskie zintensyfikowały działania na pograniczu obwodu chersońskiego z obwodami dniepropetrowskim i mikołajowskim oraz obwodzie zaporoskim. Ukraińcy powstrzymali natarcie na kierunku Krzywego Rogu, a w rejonie Wełyka Ołeksandriwka na północy obwodu chersońskiego siły ukraińskie zniszczyły skład amunicji i zabili ponad 70 żołnierzy rosyjskich. Rosjanie ostrzeliwali pozycje ukraińskie w obwodzie dniepropetrowskim i mieli nacierać w kierunku Trudolubiwki, znajdującego się 35 km na wschód od centrum Zaporoża. W obwodach charkowskim, donieckim i ługańskim sytuacja militarna nie uległa zmianie. Walki i ostrzał pozycji ukraińskich trwał na całej linii frontu. Kolejną dobę artyleria agresora ostrzeliwała rejony obwodu sumskiego[243].

27 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

Rosja stwierdziła, że w nocy zniszczono 59 celów wojskowych na Ukrainie (w tym jeden skład broni rakietą Kalibr). Według ukraińskich wojskowych Rosjanie przenieśli „dwie batalionowe grupy taktyczne 76. dywizji powietrznodesantowej z obwodu biełgorodzkiego do miasta Izium” oraz dwie dywizje rakietowe 9K723 Iskander-M do obszaru przygranicznego w tym obwodzie. Ponadto wojskom rosyjskim udało się zdobyć część terytorium w północno-wschodnim obwodzie charkowskim[244][245]. Według brytyjskiego Ministerstwa Obrony Ukraina ponownie kontrolowała większość swojej przestrzeni powietrznej, ponieważ Rosji nie udało się zniszczyć ukraińskich sił powietrznych. Rosyjskie lotnictwo przeprowadzało głównie ataki na wschodzie i południu kraju w celu wsparcia wojsk lądowych. Cele na zachodzie i północy były atakowane pociskami dalekiego zasięgu. Natomiast w Mariupolu stosowano niekierowane pociski rakietowe i zakładano, że takie ataki nie były skuteczne, lecz zwiększały ryzyko ofiar wśród cywilów[244][246]. Ponadto według rosyjskich informacji, w rosyjskim mieście Biełgorod doszło do eksplozji, które spowodowały zapalenie się składu amunicji[247]. Tego samego dnia zbombardowano rosyjskie pozycje na Wyspie Wężowej, która należy do Ukrainy, ale została zajęta przez Rosję[244].

OSW, powołując się na SG Ukrainy, podał, że Rosjanie poczynili postępy w rejonach najcięższych walk na łączeniu obwodów charkowskiego, donieckiego i ługańskiego. Siły rosyjskie odniosły sukcesy na kierunku miasta Barwinkowe, przełamując obronę w Zawodach i podchodząc pod miejscowość Wełyka Komyszuwacha. W Donbasie Rosjanie kontynuowali natarcie na Słowiańsk, gdzie całkowicie wyparto siły ukraińskie z wsi Zariczne, jednakże okupiono to dużymi stratami. Starcia i ostrzał trwały również na pozostałych kierunkach działań w obwodach donieckim, zaporoskim oraz na pograniczu obwodów chersońskiego, mikołajowskiego i dniepropetrowskiego. Ukraińcy przejęli kontrolę nad trzema wsiami na zachód od Snihuriwki w obwodzie mikołajowskim. Ponadto Rosjanie kontynuowali ataki na obiekty infrastruktury krytycznej. Celem ataków były m.in. most kolejowy nad Limanem Dniestru, Połtawa oraz Elektrociepłownia Krzyworoska w Zełenodolśku[248].

28 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

Ukraińskie wojsko podało, że Rosja „zwiększyła tempo” inwazji, podczas gdy Putin zapowiedział „błyskawiczne” uderzenia w każdego, kto będzie ingerował w cele Rosji[249]. Rosyjskie Ministerstwo Obrony poinformowało o atakach na 76 ukraińskich obiektów wojskowych, w tym o zniszczeniu sześciu składów broni i paliwa[250]. Natomiast SG Ukrainy podał, że odparto z sukcesem dziewięć ataków i zniszczono 21 jednostek rosyjskiego sprzętu w Donbasie[251]. Kijów po raz pierwszy od dwóch tygodni znalazł się pod ostrzałem rakietowym. Ostrzelano również miasta Odessa i Mikołajów[252][253]. Z kolei w rosyjskim mieście Biełgorod miały miejsce dwie potężne eksplozje. Ukraina nie przyjęła bezpośredniej odpowiedzialności, ale opisała incydenty jako odwet i „karmę” dla Rosji[254]. Ponadto według ukraińskich kolei, rosyjskie wojsko nadal atakowało stacje, mosty i tory. Do tej pory zginęło ponad 100 pracowników koleih[255].

Według ukraińskiego rządu, 35 z 49 merów z obwodu chersońskiego zostało porwanych podczas rosyjskiej okupacji. Do tej pory 17 z nich zostało zwolnionych[252]. Według agencji RIA, prorosyjscy przedstawiciele w obwodzie chersońskim chcieli 1 maja wprowadzić rubel jako środek płatniczy. Prorosyjski gubernator obwodu chersońskiego, Kirył Stremusow, stwierdził, że nie będzie referendum w sprawie statusu obwodu, ale Chersoń zostaje definitywnie oderwany od Ukrainy[253].

Według Ukraińskiego Sztabu Generalnego, rosyjskie siły zbrojne próbowały okrążyć ukraińskie wojska w Donbasie poprzez koncentrację sił w pobliżu Iziumu. Ponadto Rosjanie nadal wykorzystywali lotnisko w Melitopolu jako bazę dla swoich samolotów bojowych i śmigłowców[252][253]. Według urzędnika Pentagonu, mimo ciągłych walk o Mariupol, odnotowano oznaki opuszczania tego miasta przez część sił rosyjskich, które skierowały się w kierunku północno-zachodnim[256]. Według OSW Sztab Generalny Ukrainy i lokalne administracje podały, że Rosjanie zwiększyli tempo działań zaczepnych i zintensyfikowali ostrzał na wszystkich kierunkach, ponosząc jednak dotkliwe straty. Siły rosyjskie wyprowadziły ataki na czterech kierunkach: na zachód od Iziumu, na północ od miasta Barwinkowe, na północny wschód od Słowiańska i na południe od Siewierodoniecka. Nacierali również w kierunku obszarów na łączeniu obwodów donieckiego, zaporoskiego i dniepropetrowskiego, a także na pograniczu obwodu chersońskiego z mikołajowskim i dniepropetrowskim. Walki trwały na całej linii walk w Donbasie. W centralnej części obwodu charkowskiego i rejonach obwodu sumskiego Rosjanie ograniczyli się do ostrzału i bombardowań. Odnotowano także ataki rakietowe na Zaporoże i węzeł kolejowy Synelnykowe[257].

29 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

Siły ukraińskie wyzwoliły miejscowość Ruśka Łozowa w obwodzie charkowskim, która jest ważnym strategicznie miejscem na trasie Charków-Biełgorod; stąd Rosjanie prowadzili ostrzał infrastruktury cywilnej i osiedli Charkowa podczas okupacji. Z kolei gubernator obwodu charkowskiegp Ołeh Syniehubow podał, że Charków był ostrzeliwany z artylerii i systemów rakietowych w ciągu ostatnich 24h, w wyniku czego zginęło pięć osób, a 11 zostało rannych[258]. Według brytyjskiego Ministerstwa Obrony operacja ofensywna w Donbasie została określona jako główny cel sił rosyjskich w celu uzyskania pełnej kontroli nad obwodami donieckim i ługańskim. Głównym celem bitew lądowych był rejon Lisiczańska i Siewierodoniecka, z próbą wyprowadzenia głównego natarcia z Izium w kierunku Słowiańska. W obliczu zaciekłego oporu ukraińskiego siły rosyjskie zyskały jedynie ograniczony teren, same ponosząc przy tym znaczne straty[259]. Słowacja zgodziła się dostarczyć Ukrainie samoloty MiG-29. Z kolei Polska zgodziła się zabezpieczyć słowacką przestrzeń powietrzną i dostarczyć na Ukrainę ponad 200 czołgów T-72[260].

Ośrodek Studiów Wschodnich podał, że najcięższe walki toczyły się na styku obwodów charkowskiego, donieckiego i ługańskiego, a pozycje obu stron nie uległy zmianie. Rosjanie rozpoczęli szturm na miejscowość Wełyka Komyszuwacha, jednak obrońcy utrzymywali tam najważniejsze obiekty. Siły ukraińskie przejęły kontrolę nad dwiema kolejnymi wsiami: Ruśka Łozowa i Kutuziwka, z kolei w obwodzie donieckim przeszły do obrony i lokalnie wyprowadziły kontrofensywy. Drugim pod względem intensywności działań obszarem była północna obwodu zaporoskiego i część obwodu donieckiego. Liczba zaangażowanych na Ukrainie rosyjskich batalionowych grup taktycznych wzrosła z 85 do 92 w ciągu tygodnia. Po kilkunastodniowej przerwie doszło do ostrzału graniczących z terytorium Rosji rejonów obwodu czernihowskiego. Ponadto rakiety spadły na Kijów, Odessę i rejon szepietowski w obwodzie chmielnickim[257].

30 kwietnia[edytuj | edytuj kod]

Rosja podała, że w nocy zniszczyła 389 obiektów wojskowych na Ukrainie, w tym 35 centrów kontroli i 15 składów broni[261]. Ukraińskie wojsko stwierdziło, że Rosja przeprowadziła atak rakietowy na lotnisko w Odessie, uszkadzając pas startowy i czyniąc go niezdatnym do użytku. Gubernator obwodu odeskiego Maksym Marczenko stwierdził, że Rosja zainstalowała na Krymie system Bastion, natomiast rosyjskie Ministerstwo Obrony poinformowało, że do ataku użyło pocisków P-800 Oniks[262][263][264]. ISW donosił o bitwach na obszarze wokół miast Izium, Jampil, Rubiżne i Popasna[265]. Gwardia Narodowa Ukrainy podała, że artyleria zadała poważne straty siłom rosyjskim w obwodzie charkowskim, niszcząc ponad 30 jednostek, w tym czołgi, transportery opancerzone i wozy bojowe piechoty[266]. Później podano, że siły ukraińskie zaatakowały pozycje rosyjskie na Wyspie Wężowej, w wyniku czego zniszczono co najmniej trzy działa przeciwlotnicze, zestaw rakietowy 9K35 Strieła-10 i zabito 42 żołnierzy[267].

Według ukraińskiego rządu siły rosyjskie konfiskowały zebrane zboże w okupowanych przez siebie obwodach zaporoskim, chersońskim, donieckim i ługańskim. W sumie wywieziono kilkaset tysięcy ton zboża[268]. Z kolei brytyjskie Ministerstwo Obrony oceniło, rosyjskie SZ próbowały rozwiązać problemy, które wcześniej pojawiły się podczas operacji na Ukrainie, koncentrując swoje siły w regionie, skracając szlaki zaopatrzenia i usprawniając struktury dowodzenia. Jednak wciąż istniały problemy związane z ponownym złożeniem oddziałów i reorganizacją niekompletnych jednostek o niepasujących strukturach. Ponadto występowały braki w koordynacji taktycznej na poziomie jednostek oraz w integracji bliskiego wsparcia powietrznego, co oznaczało, że siły rosyjskie, pomimo lokalnych sukcesów, nie mogły wykorzystać przewagi swoich wojsk lądowych[269].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Ministry of Defence: Latest Defence Intelligence update on the situation in Ukraine – 01 April 2022. Twitter, 2022-04-01. [dostęp 2022-04-02]. (ang.).
  2. a b Der Liveblog vom Freitag zum Nachlesen. tagesschau.de, 2022-04-01. [dostęp 2022-04-02]. (niem.).
  3. Ukraińska prawda: Najdroższy rosyjski sprzęt zniszczony w Ukrainie. Ministerstwo obrony w Kijowie publikuje listę. TVN24, 2022-04-01. [dostęp 2022-04-03]. (pol.).
  4. Vishnu Som, Abhimanyu Kulkarni: Watch: Ukraine Choppers Enter Russian Airspace, Strike Fuel Depot. NDTV, 2022-04-01. [dostęp 2022-04-02]. (ang.).
  5. Waldemar Geiger: Ukrainische Kampfhubschrauber greifen Öl-Depot in Russland an. esut.de, 2022-04-01. [dostęp 2022-04-02]. (niem.).
  6. Jake Kwon, Masha Angelova, Nathan Hodge, Uliana Pavlova: Russia accuses Ukraine of helicopter strikes on fuel depot in Russian territory. CNN, 2022-04-01. [dostęp 2022-04-02]. (ang.).
  7. Mason Clark, George Barros, Karolina Hird: Russian Offensive Campaign Assessment, April 1. Institute for Study of War, 2022-04-01. [dostęp 2022-04-02]. (ang.).
  8. Mark F. Cancian: Russian Casualties in Ukraine: Reaching the Tipping Point. Center for Strategic and International Studies, 2022-03-31. [dostęp 2022-04-02]. (ang.).
  9. Polska Agencja Prasowa: Sztab generalny: Rosjanie przygotowują natarcie. Siły powietrzne: zmienili taktykę walki w powietrzu. TVN24, 2022-04-02. [dostęp 2022-04-03]. (pol.).
  10. Andrzej Wilk, Piotr Żochowski: Atak Rosji na Ukrainę – stan po 36 dniach. Ośrodek Studiów Wschodnich, 2022-04-01. [dostęp 2022-04-02]. (pol.).
  11. What Happened on Day 38 of the War in Ukraine. The New York Times, 2022-04-02. [dostęp 2022-04-03]. (ang.).
  12. a b Krieg gegen die Ukraine: So ist die Lage. zeit.de, 2022-04-02. [dostęp 2022-04-03]. (niem.).
  13. Kevin Ponniah: Ukraine retakes whole Kyiv region – deputy defence minister. BBC, 2022-04-02. [dostęp 2022-04-03]. (ang.).
  14. Kyiv region „liberated” from Russian forces, senior Ukrainian defense official says. CNN, 2022-04-02. [dostęp 2022-04-03]. (ang.).
  15. Russian missiles strike several Ukrainian cities, local officials say. Reuters, 2022-04-02. [dostęp 2022-04-03]. (ang.).
  16. Anna Kipnis, Leonard Frick: Selenski: Merkel soll sich Butscha-Opfer anschauen – Russland will Sitzung des UN-Sicherheitsrats zu Butscha. handelsblatt.com, 2022-04-02. [dostęp 2022-04-03]. (niem.).
  17. Polska Agencja Prasowa: Atak Rosji na Ukrainę. Sztab generalny Ukrainy o stratach po stronie rosyjskiej. TVN24, 2022-04-02. [dostęp 2022-04-03]. (pol.).
  18. Andrzej Wilk, Piotr Żochowski, Sławomir Matuszak: Atak Rosji na Ukrainę – stan po 37 dniach. Ośrodek Studiów Wschodnich, 2022-04-02. [dostęp 2022-04-03]. (pol.).
  19. Russisches Militär will Fluchtkorridore für Ausländer öffnen. tagesschau.de, 2022-04-03. [dostęp 2022-04-04]. (niem.).
  20. Biden calls for Putin war crimes trial over civilian killings. BBC, 2022-04-03. [dostęp 2022-04-04]. (ang.).
  21. Agence France-Presse: Air Strikes Hit Ukraine’s Strategic Black Sea Port Odessa. NDTV, 2022-04-03. [dostęp 2022-04-04]. (ang.).
  22. Mer Czernihowa: miasto jest w 70 procentach zniszczone. TVN24, 2022-04-03. [dostęp 2022-04-04]. (pol.).
  23. Simon Gardner, Zohra Bensemra, Abdelaziz Boumzar: Russian retreat leaves trail of dead civilians in Bucha, a town near Kyiv. Reuters, 2022-04-03. [dostęp 2022-04-04]. (ang.).
  24. Daniel Boffey, Martin Farrer: ‘They were all shot’: Russia accused of war crimes as Bucha reveals horror of invasion. The Guardian, 2022-04-03. [dostęp 2022-04-04]. (ang.).
  25. Anna Kipnis, Leonard Frick: In Butscha sind die russischen Kriegsverbrechen unübersehbar. t-online.de, 2022-04-03. [dostęp 2022-04-03]. (niem.).
  26. Ukraine meldet Kontrolle über Region Kiew. tagesschau.de, 2022-04-02. [dostęp 2022-04-03]. (niem.).
  27. Tara John: Human Rights Watch documents alleged war crimes by Russian forces in occupied regions of Ukraine. CNN, 2022-04-03. [dostęp 2022-04-04]. (ang.).
  28. Ukraine: Apparent War Crimes in Russia-Controlled Areas. Human Rights Watch, 2022-04-03. [dostęp 2022-04-04]. (ang.).
  29. Polska Agencja Prasowa: Atak Rosji na Ukrainę. Brytyjskie ministerstwo obrony: desant coraz bardziej ryzykowny dla Rosji. TVN24, 2022-04-03. [dostęp 2022-04-04]. (pol.).
  30. Andrzej Wilk, Piotr Żochowski: Atak Rosji na Ukrainę – stan po 38 dniach. Ośrodek Studiów Wschodnich, 2022-04-03. [dostęp 2022-04-04]. (pol.).
  31. Igor Maj: „Zamknijcie drzwi i okna”. Rosjanie ostrzelali zbiornik z kwasem azotowym. Radio Zet, 2022-04-05. [dostęp 2022-04-05]. (ang.).
  32. Associated Press: Ukrainian governor Serhiy Haidai warns residents over acid tank hit. business-standard.com, 2022-04-05. [dostęp 2022-04-05]. (ang.).
  33. Reuters: Czernihów, Sumy i Żytomierz donoszą o wycofujących się Rosjanach. TVN24, 2022-04-04. [dostęp 2022-04-05]. (pol.).
  34. Polska Agencja Prasowa: Rosjanie koncentrują ofensywę w Donbasie. „Od tego będzie zależał wynik obecnego etapu, a może całej wojny”. TVN24, 2022-04-04. [dostęp 2022-04-05]. (pol.).
  35. W Buczy pochowano już ponad 300 osób. „Nie nadążamy z pracą”. onet.pl, 2022-04-04. [dostęp 2022-04-05]. (pol.).
  36. Ukraine war: Ukraine investigates alleged execution of civilians by Russians. BBC, 2022-04-04. [dostęp 2022-04-05]. (ang.).
  37. Jordan Fabian, Jennifer Jacobs, John Follain: Biden Floats Putin War-Crimes Trial, More Russian Sanctions. Bloomberg, 2022-04-04. [dostęp 2022-04-05]. (ang.).
  38. Ukraiński sztab generalny: Rosja musi uzupełniać straty oficerami z uczelni wojskowych. TVN24, 2022-04-04. [dostęp 2022-04-05]. (pol.).
  39. Andrzej Wilk, Piotr Żochowski, Sławomir Matuszak: Atak Rosji na Ukrainę – stan po 39 dniach. Ośrodek Studiów Wschodnich, 2022-04-04. [dostęp 2022-04-05]. (pol.).
  40. Rosjanie się wycofali, sprzęt pozostał. TVN24, 2022-04-05. [dostęp 2022-04-06]. (pol.).
  41. Polska Agencja Prasowa: Walki pod Charkowem. Rosjanie użyli pocisków termobarycznych i broni fosforowej. TVN24, 2022-04-06. [dostęp 2022-04-07]. (pol.).
  42. Oleksandr Stashevskyi, Edith M. Lederer: At UN, Zelenskyy accuses Russian military of war crimes in Ukraine. chicagotribune.com, 2022-04-05. [dostęp 2022-04-06]. (ang.).
  43. Polska Agencja Prasowa: Stoltenberg: Rosja szykuje się do ataku na wschodzie Ukrainy i całkowitego zajęcia Donbasu. TVN24, 2022-04-05. [dostęp 2022-04-06]. (pol.).
  44. Institute for the Study of War: Eksperci: oto kluczowy moment wojny w Ukrainie. onet.pl, 2022-04-05. [dostęp 2022-04-06]. (pol.).
  45. Andrzej Wilk, Piotr Żochowski, Sławomir Matuszak: Atak Rosji na Ukrainę – stan po 40 dniach. Ośrodek Studiów Wschodnich, 2022-04-05. [dostęp 2022-04-06]. (pol.).
  46. Mindestens 50 Tote bei Angriff auf Bahnhof – „Das grenzenlose Böse”, sagt Selenskyj. Die Welt, 2022-04-06. [dostęp 2022-04-08]. (niem.).
  47. Salomé Vincendon: Frappes à l’Est, nouvelles sanctions... Quelle est la situation au 42e jour de la guerre en Ukraine?. bfmtv.com, 2022-04-06. [dostęp 2022-04-07]. (fr.).
  48. a b Mer Mariupola: w ciągu miesiąca blokady zginęło 5000 osób, około 210 z nich to dzieci. TVN24, 2022-04-06. [dostęp 2022-04-07]. (pol.).
  49. Reuters: Ukraine: 4 civilians killed at aid distribution point, east under heavy fire. hindustantimes.com, 2022-04-06. [dostęp 2022-04-07]. (ang.).
  50. Natalia Zinets, Max Hunder: Ukraine says four civilians killed at aid distribution point, east under heavy fire. Reuters, 2022-04-06. [dostęp 2022-04-07]. (ang.).
  51. Samantha Lock, Maanvi Singh, Gloria Oladipo, Tom Ambrose, Rachel Hall, Martin Belam: Zelenskiy says Kremlin forces are trying to cover up evidence of atrocities – as it happened. The Guardian, 2022-04-06. [dostęp 2022-04-07]. (ang.).
  52. Ishika Yadav, Sohini Goswami: Russia lists ‘goodwill gesture’ for talks, has a condition to end Ukraine war. hindustantimes.com, 2022-04-06. [dostęp 2022-04-07]. (ang.).
  53. Andrzej Wilk, Piotr Żochowski, Sławomir Matuszak: Atak Rosji na Ukrainę – stan po 41 dniach. Ośrodek Studiów Wschodnich, 2022-04-06. [dostęp 2022-04-07]. (pol.).
  54. a b c Ukraine meldet 26 Leichen in Wohngebiet von Borodjanka. spiegel.de, 2022-04-07. [dostęp 2022-04-08]. (niem.).
  55. Reuters: Russia Says It Destroyed Fuel Storage Facilities In 4 Ukrainian Cities. NDTV, 2022-04-06. [dostęp 2022-04-08]. (ang.).
  56. a b c d Lage in Borodjanka „schrecklicher als in Butscha”. tagesschau.de, 2022-04-08. [dostęp 2022-04-08]. (niem.).
  57. SDA: Ukraine Krieg: Mariupols Zentrum laut Separatisten eingenommen. nau.ch, 2022-04-07. [dostęp 2022-04-08]. (niem.).
  58. David Child, Arwa Ibrahim, Sasha Petrova, Jihan Abdalla: Russia-Ukraine live news: UN suspends Russia from rights council. Al Jazeera, 2022-04-06. [dostęp 2022-04-08]. (ang.).
  59. John Bacon, Ella Lee, Joey Garrison, Jorge L. Ortiz, Celina Tebor: UN ousts Russia from Human Rights Council; Germany reportedly intercepts chatter on atrocities: April 7 recap. USA Today via MSN, 2022-04-07. [dostęp 2022-04-08]. (ang.).
  60. Polska Agencja Prasowa: Sztab Generalny Ukrainy: Rosja skupia się na przygotowaniu ofensywy na wschodzie. TVN24, 2022-04-07. [dostęp 2022-04-08]. (pol.).
  61. Andrzej Wilk, Piotr Żochowski, Sławomir Matuszak: Atak Rosji na Ukrainę – stan po 42 dniach. Ośrodek Studiów Wschodnich, 2022-04-06. [dostęp 2022-04-07]. (pol.).
  62. Polska Agencja Prasowa: Wywiad brytyjski: siły rosyjskie całkowicie wycofały się z północnej Ukrainy. TVN24, 2022-04-08. [dostęp 2022-04-10]. (pol.).
  63. a b Russisches Militär will geschwächte Einheiten mit Reservisten verstärken. spiegel.de, 2022-04-08. [dostęp 2022-04-09]. (niem.).
  64. Elena Teslova: Russia hits 81 more Ukrainian military targets overnight: Defense Ministry. aa.com.tr, 2022-04-08. [dostęp 2022-04-09]. (ang.).
  65. Reuters: Russia Destroys Mercenary Training Centre Near Ukraine’s Odesa: Report. NDTV, 2022-04-08. [dostęp 2022-04-09]. (ang.).
  66. Polska Agencja Prasowa: Czernihów po miesięcznym oblężeniu przez Rosjan. Skalę zniszczeń udokumentowano na nagraniach. TVN24, 2022-04-08. [dostęp 2022-04-10]. (pol.).
  67. Janis Laizans, Elizabeth Piper: Ukraine and allies blame Russia for strike on station that killed over 50. Reuters, 2022-04-08. [dostęp 2022-04-09]. (ang.).
  68. Alexandra E. Petri: What Happened on Day 44 of Russia’s Invasion of Ukraine. The New York Times, 2022-04-08. [dostęp 2022-04-09]. (ang.).
  69. Кількість загиблих у Краматорську зросла до 57. unn.com.ua, 2022-04-10. [dostęp 2022-04-10]. (ukr.).
  70. Natalia Zinets, Pavel Polityuk: Ukraine says dozens killed in missile strike on railway station used by evacuees. Reuters, 2022-04-08. [dostęp 2022-04-09]. (ang.).
  71. Russia Ukraine News Highlights: Ukraine says 50 killed in rocket strike on rail evacuation hub. moneycontrol.com, 2022-04-08. [dostęp 2022-04-09]. (ang.).
  72. Andrzej Wilk, Piotr Żochowski, Sławomir Matuszak: Atak Rosji na Ukrainę – stan po 43 dniach. Ośrodek Studiów Wschodnich, 2022-04-08. [dostęp 2022-04-10]. (pol.).
  73. SDA: Ukraine Krieg: Russland greift weiter Gebiete um Charkiw an. nau.ch, 2022-04-09. [dostęp 2022-04-10]. (niem.).
  74. Oren Liebermann, Nathan Hodge: Russian forces strike nitric acid tank amid heavy shelling, says Luhansk regional governor. CNN, 2022-04-09. [dostęp 2022-04-10]. (ang.).
  75. Agence France-Presse: 5 killed in Russian shelling in east Ukraine, Donetsk governor says. timesofisrael.com, 2022-04-09. [dostęp 2022-04-12]. (ang.).
  76. Oren Liebermann, Nathan Hodge: Putin appoints new commander for Ukraine. CNN, 2022-04-09. [dostęp 2022-04-10]. (ang.).
  77. Generał Dwornikow ma dowodzić „specjalną operacją” w Ukrainie. Doradca Bidena wyraża obawy. TVN24, 2022-04-10. [dostęp 2022-04-10]. (pol.).
  78. Rosja traci kolejnych dowódców. Ukraińcy podają nazwiska. TVN24, 2022-04-11. [dostęp 2022-04-11]. (pol.).
  79. Kolejni rosyjscy dowódcy nie żyją. Ukraińska armia opublikowała dokumenty. onet.pl, 2022-04-10. [dostęp 2022-04-11]. (pol.).
  80. Śmierć rosyjskiego podpułkownika Dinara Chametowa [online], polsatnews.pl, 10 kwietnia 2022 [dostęp 2022-04-13] (pol.).
  81. Pieter Haeck: Boris Johnson meets Zelenskyy in Kyiv, promises more military, financial aid. Politico, 2022-04-09. [dostęp 2022-04-10]. (ang.).
  82. Andrzej Wilk, Piotr Żochowski, Sławomir Matuszak: Atak Rosji na Ukrainę – stan po 44 dniach. Ośrodek Studiów Wschodnich, 2022-04-09. [dostęp 2022-04-10]. (pol.).
  83. Satellite images show apparent Russian military convoy east of Kharkiv. CNN, 2022-04-10. [dostęp 2022-04-11]. (ang.).
  84. Ukraine-Krieg: Neues Massengrab gefunden! Russen hinterlassen erneut Dutzende Tote. derwesten.de, 2022-04-10. [dostęp 2022-04-11]. (niem.).
  85. Russian forces destroy Ukrainian military convoy, Interfax reports. Reuters, 2022-04-10. [dostęp 2022-04-11]. (ang.).
  86. 4,5 Millionen Geflüchtete seit Kriegsbeginn. tagesschau.de, 2022-04-10. [dostęp 2022-04-11]. (niem.).
  87. Agence France-Presse: Ukraine Claims Russia Has „Completely Destroyed” Dnipro Airport. NDTV, 2022-04-10. [dostęp 2022-04-11]. (ang.).
  88. Two killed, several injured by Russian shelling, Kharkiv governor says. Reuters, 2022-04-10. [dostęp 2022-04-12]. (ang.).
  89. Reuters: Potężne eksplozje słyszalne w Charkowie i Mikołajowie. onet.pl, 2022-04-11. [dostęp 2022-04-11]. (pol.).
  90. Lidia Kelly, Natalia Zinets: Dozens of civilian Ukrainians found in grave near Kyiv, local official says. Reuters, 2022-04-10. [dostęp 2022-04-10]. (ang.).
  91. Agence France-Presse: More than 1,200 bodies found in Kyiv region, says Ukrainian prosecutor. timesofisrael.com, 2022-04-10. [dostęp 2022-04-12]. (ang.).
  92. Mason Clark, Karolina Hird, George Barros: Russian Offensive Campaign Assessment, April 11. Institute for the Study of War, 2022-04-11. [dostęp 2022-04-11]. (ang.).
  93. Bitwa o Mariupol. Rosjanie okrążyli ostatnich obrońców miasta. rp.pl, 2022-04-11. [dostęp 2022-04-11]. (pol.).
  94. Mer Mariupola dementuje informacje o końcu amunicji i „ostatniej bitwie”. onet.pl, 2022-04-12. [dostęp 2022-04-12]. (pol.).
  95. Polska Agencja Prasowa: Doradca Zełenskiego: Rozpoczął się pierwszy etap rosyjskiej ofensywy w Donbasie. Szykują się ciężkie walki. TVN24, 2022-04-10. [dostęp 2022-04-11]. (pol.).
  96. Polska Agencja Prasowa: Rosjanie kończą przygotowania do ofensywnej operacji na wschodzie. TVN24, 2022-04-11. [dostęp 2022-04-11]. (pol.).
  97. Andrzej Wilk, Piotr Żochowski, Tadeusz Iwański: Atak Rosji na Ukrainę – stan po 45 dniach. Ośrodek Studiów Wschodnich, 2022-04-10. [dostęp 2022-04-11]. (pol.).
  98. Briefing by Russian Defence Ministry. Ministry of Defence of the Russian Federation, 2022-04-11. [dostęp 2022-04-12]. (ang.).
  99. Robert Muller: Slovakia sends its air defence system to Ukraine. Reuters, 2022-04-11. [dostęp 2022-04-12]. (ang.).
  100. Rob Cameron: Slovakia denies equipment sent to Ukraine already destroyed. BBC, 2022-04-11. [dostęp 2022-04-12]. (ang.).
  101. Premier Słowacji: Nie, Rosjanie nie zniszczyli naszego systemu S-300. rp.pl, 2022-04-11. [dostęp 2022-04-12]. (pol.).
  102. Frankreich weist sechs russische Diplomaten wegen Spionagevorwürfen aus. spiegel.de, 2022-04-11. [dostęp 2022-04-12]. (niem.).
  103. Alena Kammer: Russland berichtet über Einnahme von Hafen in Mariupol. zeit.de, 2022-04-11. [dostęp 2022-04-12]. (niem.).
  104. Remigiusz Półtorak: Pułk Azow: W Mariupolu Rosjanie wykorzystali substancję nieznanego pochodzenia. wiadomosci.wp.pl, 2022-04-11. [dostęp 2022-04-11]. (pol.).
  105. Anne Schwedt: Großbritannien prüft Berichte über Chemiewaffeneinsatz in Mariupol. zeit.de, 2022-04-11. [dostęp 2022-04-12]. (niem.).
  106. Polska Agencja Prasowa: Ukraińskie władze: rosyjski atak w obwodzie charkowskim, zginęło osiem osób, w tym dziecko. TVN24, 2022-04-11. [dostęp 2022-04-12]. (pol.).
  107. Polska Agencja Prasowa: Ukraiński sztab podał szacowane straty Rosjan od początku inwazji. TVN24, 2022-04-11. [dostęp 2022-04-12]. (pol.).
  108. Polska Agencja Prasowa: Rosyjskie wojska na południowym wschodzie Ukrainy. 55 batalionowych grup taktycznych. TVN24, 2022-04-11. [dostęp 2022-04-12]. (pol.).
  109. Andrzej Wilk, Piotr Żochowski, Jadwiga Rogoża: Atak Rosji na Ukrainę – stan po 46 dniach. Ośrodek Studiów Wschodnich, 2022-04-11. [dostęp 2022-04-12]. (pol.).
  110. Polska Agencja Prasowa: Atak Rosji na Ukrainę. Najważniejsze wydarzenia ostatnich godzin. TVN24, 2022-04-12. [dostęp 2022-04-13]. (pol.).
  111. Briefing by Russian Defence Ministry. Ministry of Defence of the Russian Federation, 2022-04-12. [dostęp 2022-04-13]. (ang.).
  112. Sara Tomšić: Russland berichtet von zerstörten ukrainischen Munitionsdepots. zeit.de, 2022-04-12. [dostęp 2022-04-13]. (ang.).
  113. Doradca szefa kancelarii prezydenta Ukrainy: Marines przebili się w Mariupolu. rp.pl, 2022-04-12. [dostęp 2022-04-13]. (pol.).
  114. OPCW says it’s monitoring the situation closely in Ukraine. Reuters, 2022-04-12. [dostęp 2022-04-13]. (ang.).
  115. Polska Agencja Prasowa: Doniesienia o Ukraińcach wywożonych na Syberię. Informacje o dekrecie Putina, ulotki w Mariupolu. TVN24, 2022-04-12. [dostęp 2022-04-13]. (pol.).
  116. Putin nakazał przesiedlenie prawie 100 tys. Ukraińców na Syberię i koło podbiegunowe – „The Independent”. onet.pl, 2022-04-12. [dostęp 2022-04-13]. (pol.).
  117. Polska Agencja Prasowa: Doradca ukraińskiego prezydenta: bitwa o Donbas kluczowym momentem wojny. TVN24, 2022-04-12. [dostęp 2022-04-13]. (pol.).
  118. Andrzej Wilk, Piotr Żochowski, Jadwiga Rogoża: Atak Rosji na Ukrainę – stan po 47 dniach. Ośrodek Studiów Wschodnich, 2022-04-12. [dostęp 2022-04-13]. (pol.).
  119. Lesen Sie zeit.de mit Werbung oder im PUR-Abo. Sie haben die Wahl.. zeit.de, 2022-04-13. [dostęp 2022-04-15]. (niem.).
  120. Russia says over 1,000 Ukrainian marines surrender in Mariupol. Reuters, 2022-04-13. [dostęp 2022-04-14]. (ang.).
  121. Briefing by Russian Defence Ministry. Ministry of Defence of the Russian Federation, 2022-04-13. [dostęp 2022-04-14]. (ang.).
  122. Reuters: Ukraine defence ministry says it has no information on surrender of marines in Mariupol. timesofindia.indiatimes.com, 2022-04-13. [dostęp 2022-04-14]. (ang.).
  123. Statement from Azov commander. CNN, 2022-04-13. [dostęp 2022-04-14]. (ang.).
  124. Alexander Eydlin: Mögliche Symptome einer Vergiftung nach mutmaßlichem Chemieangriff in Mariupol. zeit.de, 2022-04-13. [dostęp 2022-04-14]. (niem.).
  125. Mason Clark, Kateryna Stepanenko, Karolina Hird: Russian Offensive Campaign Assessment, April 13. Institute for the Study of War, 2022-04-13. [dostęp 2022-04-14]. (ang.).
  126. Ukraine meldet Abschuss von Kampfflugzeug. tagesschau.de, 2022-04-13. [dostęp 2022-04-14]. (niem.).
  127. Ukraina odzyskuje tereny pod Chersoniem. Rosja szykuje atak na Donbas. onet.pl, 2022-04-13. [dostęp 2022-04-15]. (pol.).
  128. Russia uses white phosphorus bombs in Zaporizhzhia Oblast, no casualties reported.. kyivindependent.com, 2022-04-13. [dostęp 2022-04-14]. (ang.).
  129. Reuters: Seven killed, 22 wounded by shelling in Ukraine’s Kharkiv region, says governor. jpost.com, 2022-04-13. [dostęp 2022-04-14]. (ang.).
  130. Daniel Górecki: Krążownik Moskwa w płomieniach. Rosyjski okręt zniszczony pociskami Neptun. Co o nim wiemy?. Interia-GeekWeek, 2022-04-14. [dostęp 2022-04-14]. (pol.).
  131. Hubert Rabiega: „Moskwa” płonie. Najpotężniejszy okręt Rosjan na Morzu Czarnym trafiony Neptunami przez Ukraińców. Polska Times, 2022-04-13. [dostęp 2022-04-14]. (pol.).
  132. Rosyjski krążownik „Moskwa” trafiony ukraińskimi rakietami. wp.pl, 2022-04-13. [dostęp 2022-04-14]. (pol.).
  133. Russia confirms severe damage to Black Sea Fleet Flagship Moskva, Crew Abandoned Ship. freepressjournal.in, 2022-04-13. [dostęp 2022-04-14]. (ang.).
  134. Nathan Hodge: Russian cruiser Moskva „remains afloat,” Russian Ministry of Defense says. CNN, 2022-04-13. [dostęp 2022-04-14]. (ang.).
  135. Pavel Polityuk, Oleksandr Kozhukhar: Ukraine says explosion aboard Russian warship was missile strike. Reuters, 2022-04-13. [dostęp 2022-04-14]. (ang.).
  136. Russia says U.S., NATO weapon transports in Ukraine are legitimate targets. Reuters, 2022-04-13. [dostęp 2022-04-14]. (ang.).
  137. Andrzej Wilk, Jadwiga Rogoża, Krzysztof Nieczypor: Atak Rosji na Ukrainę – stan po 48 dniach. Ośrodek Studiów Wschodnich, 2022-04-13. [dostęp 2022-04-15]. (pol.).
  138. Polska Agencja Prasowa: Sytuacja na wschodzie Ukrainy. Ostrzały regionów, media o potężnej eksplozji w Chersoniu. TVN24, 2022-04-14. [dostęp 2022-04-15]. (pol.).
  139. Russia says Ukraine helicopters strike homes in cross-border attack. Reuters, 2022-04-14. [dostęp 2022-04-15]. (ang.).
  140. Russia Accuses Ukraine Of Shelling Its Bryansk Region, Kyiv Rejects Claim. rferl.org, 2022-04-14. [dostęp 2022-04-15]. (ang.).
  141. Agence France-Presse: Russia evacuates two border villages, accuses Kyiv of shelling. timesofisrael.com, 2022-04-14. [dostęp 2022-04-15]. (ang.).
  142. Russland berichtet von Angriff auf Flughafen von Dnipro. ariva.de, 2022-04-14. [dostęp 2022-04-15]. (niem.).
  143. Fire breaks out onboard Moskva missile cruiser, crew evacuated – defense ministry. TASS, 2022-04-14. [dostęp 2022-04-15]. (ang.).
  144. Ukrinform: Ministerstwo obrony Rosji: krążownik Moskwa zatonął. TVN24, 2022-04-14. [dostęp 2022-04-14]. (pol.).
  145. NEXTA: Former State Duma deputy and opposition activist Ilya Ponomarev said that of the 510 people who were on the sunken cruiser „Moskva”, only 58 were saved.. Twitter, 2022-04-15. [dostęp 2022-04-15]. (ang.).
  146. Andrzej Wilk, Sławomir Matuszak, Krzysztof Nieczypor: Atak Rosji na Ukrainę – stan po 49 dniach. Ośrodek Studiów Wschodnich, 2022-04-14. [dostęp 2022-04-15]. (pol.).
  147. Vera Sprothen: Schwere Explosionen in Kiew und Cherson gemeldet. zeit.de, 2022-04-16. [dostęp 2022-04-16]. (niem.).
  148. Russia-Ukraine War Highlights: Russia bars UK PM Boris Johnson from entering country over ‘hostile action’. indianexpress.com, 2022-04-16. [dostęp 2022-04-16]. (ang.).
  149. Leon Holly: Russland meldet Angriff auf Raketenfabrik bei Kiew. zeit.de, 2022-04-16. [dostęp 2022-04-16]. (niem.).
  150. Agence France-Presse: Russia says killed up to 30 ‘Polish mercenaries’ in Ukraine. timesofindia.indiatimes.com, 2022-04-15. [dostęp 2022-04-16]. (ang.).
  151. Ukraine: Russische Überschallbomber werfen Bomben auf Mariupol ab. rnd.de, 2022-04-15. [dostęp 2022-04-16]. (niem.).
  152. Kharkiv regional governor visits village of Rohan liberated from Russian control. ukrinform.net, 2022-04-16. [dostęp 2022-04-16]. (ang.).
  153. Leon Holly: Ukrainisches Militär: Russische Einheiten konzentrieren sich auf Städte in Luhansk. zeit.de, 2022-04-16. [dostęp 2022-04-16]. (ang.).
  154. Polska Agencja Prasowa: Ukraińskie władze: miasta i wsie na linii frontu w obwodzie donieckim pod ostrzałem Rosjan. TVN24, 2022-04-15. [dostęp 2022-04-16]. (pol.).
  155. Polska Agencja Prasowa: Ukraińska wiceminister obrony: Rosja aktywnie przygotowuje się do nowej ofensywy na wschodzie Ukrainy. TVN24, 2022-04-16. [dostęp 2022-04-16]. (pol.).
  156. Andrzej Wilk, Krzysztof Nieczypor, Sławomir Matuszak: Atak Rosji na Ukrainę – stan po 50 dniach. Ośrodek Studiów Wschodnich, 2022-04-15. [dostęp 2022-04-16]. (pol.).
  157. Sarah Lena Grahn: Russland bestätigt Beschuss von Kiew. zeit.de, 2022-04-16. [dostęp 2022-04-17]. (niem.).
  158. Russia strikes armoured vehicle plant, military repair facility in Ukraine, Interfax reports. Reuters, 2022-04-16. [dostęp 2022-04-17]. (ang.).
  159. Sarah Lena Grahn: Russland greift Region Lwiw mit Marschflugkörpern an. zeit.de, 2022-04-16. [dostęp 2022-04-17]. (niem.).
  160. Euronews: Russische Armee zu Mariupol-Verteidigern: „Ergebt euch”. YouTube, 2022-04-17. [dostęp 2022-04-17]. (niem.).
  161. BBC: Russia warns West against sending weapons to Ukraine. YouTube, 2022-04-16. [dostęp 2022-04-17]. (ang.).
  162. James Hookway: Russia Loses Another Major General in Ukraine Fighting. The Wall Street Journal, 2022-04-16. [dostęp 2022-04-17]. (ang.).
  163. BBC, Polska Agencja Prasowa: Rosjanie stracili kolejnego generała. Nie żyje zastępca dowódcy 8. Armii. TVN24, 2022-04-16. [dostęp 2022-04-17]. (pol.).
  164. Andrzej Wilk, Krzysztof Nieczypor, Sławomir Matuszak: Atak Rosji na Ukrainę – stan po 51 dniach. Ośrodek Studiów Wschodnich, 2022-04-16. [dostęp 2022-04-17]. (pol.).
  165. David Ljunggren, Lidia Kelly: Russia sets deadline for Ukraine troops in Mariupol to surrender. Reuters, 2022-04-17. [dostęp 2022-04-18]. (ang.).
  166. Ukraine forces in Mariupol defy Russia’s surrender-or-die demand. Al Jazeera, 2022-04-17. [dostęp 2022-04-18]. (ang.).
  167. welt.de: ULTIMATUM für MARIUPOL: RUSSLAND fordert zur Kapitulation auf -- Aktuelle Lage im UKRAINE-KRIEG. YouTube, 2022-04-17. [dostęp 2022-04-18]. (niem.).
  168. Medwedjew warnt Europäer vor Pleite. tagesschau.de, 2022-04-18. [dostęp 2022-04-18]. (niem.).
  169. Mason Clark, George Barros: Russian Offensive Campaign Assessment, April 17. Institute for the Study of War, 2022-04-17. [dostęp 2022-04-18]. (ang.).
  170. Agence France-Presse: Guerre en Ukraine. Les principaux événements du dimanche 17 avril. nouvelobs.com, 2022-04-17. [dostęp 2022-04-18]. (fr.).
  171. Zoe Tidman: Seven killed in Russian missile strikes in Lviv, Ukraine says. The Independent, 2022-04-18. [dostęp 2022-04-18]. (ang.).
  172. Polska Agencja Prasowa: Ukraiński sztab o sytuacji na froncie. Informacje o planowanym desancie morskim Rosjan. TVN24, 2022-04-17. [dostęp 2022-04-18]. (pol.).
  173. Monique Beals: Zelensky says Russia has started ‘battle for Donbas’. thehill.com, 2022-04-18. [dostęp 2022-04-20]. (ang.).
  174. US-Regierung will Russlands »Kriegsmaschinerie« zerlegen. spiegel.de, 2022-04-18. [dostęp 2022-04-19]. (niem.).
  175. a b Ukraine: 30 Prozent der Infrastruktur zerstört. tagesschau.de, 2022-04-19. [dostęp 2022-04-19]. (niem.).
  176. Mason Clark, George Barros, Kateryna Stepanenko, Karolina Hird: Russian Offensive Campaign Assessment, April 18. Institute for the Study of War, 2022-04-18. [dostęp 2022-04-19]. (ang.).
  177. a b Nikhil Pandey: Five ‘powerful’ missiles hit Lviv as Russia bombards multiple Ukrainian cities. wionews.com, 2022-04-18. [dostęp 2022-04-18]. (ang.).
  178. Magdalena Mach: Atak rakietowy na Lwów. Są zabici i ranni, wśród nich 3-letni Artem. Mer Lwowa: „Dziś w Ukrainie nie ma bezpiecznych miast” [AKTUALIZACJA]. wyborcza.pl, 2022-04-18. [dostęp 2022-04-19]. (pol.).
  179. Polska Agencja Prasowa: Rosyjski ostrzał Lwowa. Celem obiekty infrastruktury wojskowej, są zabici i ranni. TVN24, 2022-04-18. [dostęp 2022-04-19]. (pol.).
  180. welt.de: RAKETEN auf LWIW – MOSKAU droht mit Kiews Truppen mit „Vernichtung” – Lage im UKRAINE-KRIEG. YouTube, 2022-04-18. [dostęp 2022-04-19]. (niem.).
  181. Associated Press: Russia says „another phase” of its Ukraine invasion has begun. CBS News, 2022-04-19. [dostęp 2022-04-20]. (ang.).
  182. Rosja potwierdza rozpoczęcie bitwy o Donbas. Ławrow: to bardzo ważny moment. onet.pl, 2022-04-19. [dostęp 2022-04-20]. (pol.).
  183. a b Reuters: Russian forces seize city of Kreminna in east Ukraine, regional governor says. hindustantimes.com, 2022-04-19. [dostęp 2022-04-20]. (ang.).
  184. Polska Agencja Prasowa: Rosjanie rozpoczęli ofensywę na wschodzie Ukrainy. Szef obwodu ługańskiego: ruszyli ze wszystkich kierunków. TVN24, 2022-04-19. [dostęp 2022-04-20]. (pol.).
  185. Polska Agencja Prasowa: Sztab Generalny: ukraińskie wojska odzyskały kontrolę nad Marjinką w Donbasie. TVN24, 2022-04-20. [dostęp 2022-04-20]. (pol.).
  186. a b Gabriel räumt Fehler bei Nord Stream 2 ein. tagesschau.de, 2022-04-19. [dostęp 2022-04-20]. (niem.).
  187. Ukraine wirft Russland Angriff mit bunkerbrechenden Bomben vor. spiegel.de, 2022-04-19. [dostęp 2022-04-20]. (niem.).
  188. Polska Agencja Prasowa: Sztab Generalny Sił Zbrojnych Ukrainy: Rosja kontynuuje działania na wschodzie. TVN24, 2022-04-19. [dostęp 2022-04-20]. (ang.).
  189. Andrzej Wilk, Piotr Żochowski, Sławomir Matuszak: Atak Rosji na Ukrainę – stan po 54 dniach. Ośrodek Studiów Wschodnich, 2022-04-19. [dostęp 2022-04-20]. (pol.).
  190. Separatisten melden Einnahme von Kreminna. tagesschau.de, 2022-04-20. [dostęp 2022-04-21]. (niem.).
  191. US-Verteidigungsminister lädt zu Ukraine-Treffen in Ramstein. spiegel.de, 2022-04-20. [dostęp 2022-04-21]. (niem.).
  192. a b Melnyk berichtet von »sehr gutem Gespräch« mit SPD-Chefin Esken. spiegel.de, 2022-04-20. [dostęp 2022-04-21]. (niem.).
  193. Alexander Sarovic: So verläuft die Front in der zweiten Kriegsphase. spiegel.de, 2022-04-21. [dostęp 2022-04-21]. (niem.).
  194. Ukrainian forces stop Russian advance towards Sloviansk – presidential aide. Reuters, 2022-04-20. [dostęp 2022-04-21]. (ang.).
  195. Reuters: Russia says it hit 1,053 targets in Ukraine overnight. nationalpost.com, 2022-04-20. [dostęp 2022-04-21]. (ang.).
  196. Ночной «Бал» для инфраструктуры ВСУ: кадры пуска четырех ракет БРК в ходе спецоперации. tvzvezda.ru, 2022-04-20. [dostęp 2022-04-21]. (ros.).
  197. Daniel Bird, Heather Carrick, Karen Roberts: LiveUkraine latest: Mariupol’s mayor says Russians have buried hundreds of Ukrainians outside besieged city. nationalworld.com, 2022-04-21. [dostęp 2022-04-21]. (ang.).
  198. Piotr Żochowski, Jadwiga Rogoża, Sławomir Matuszak: Atak Rosji na Ukrainę – stan po 55 dniach. Ośrodek Studiów Wschodnich, 2022-04-20. [dostęp 2022-04-21]. (pol.).
  199. John Bacon, Joey Garrison, Celina Tebor: Putin declares victory in Mariupol; Biden to announce $800M more in military aid: Live updates. USA Today via MSN, 2022-04-22. [dostęp 2022-04-22]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  200. Samantha Lock, Léonie Chao-Fong: Russia-Ukraine war: what we know on day 57 of the invasion. The Guardian, 2022-04-21. [dostęp 2022-04-22]. (ang.).
  201. Putin will Mariupoler Stahlwerk nicht stürmen – aber blockieren. tagesspiegel.de, 2022-04-21. [dostęp 2022-04-22]. (niem.).
  202. Scholz soll Verteidigungsausschuss berichten. tagesschau.de, 2022-04-22. [dostęp 2022-04-22]. (niem.).
  203. Na okupowanych terytoriach Rosjanie ogłosili „mobilizację mężczyzn”, „referendum” i „spis ludności”. TVN24, 2022-04-21. [dostęp 2022-04-22]. (pol.).
  204. Mason Clark, George Barros, Kateryna Stepanenko: Russian Offensive Campaign Assessment, April 21. Institute for the Study of War, 2022-04-21. [dostęp 2022-04-22]. (ang.).
  205. Piotr Żochowski, Jadwiga Rogoża, Krzysztof Nieczypor: Atak Rosji na Ukrainę – stan po 56 dniach. Ośrodek Studiów Wschodnich, 2022-04-21. [dostęp 2022-04-22]. (pol.).
  206. Anton Troianovski, Ivan Nechepurenko, Michael Levenson: Russians Seize 42 Towns in Eastern Ukraine as Fighting Intensifies. The New York Times, 2022-04-22. [dostęp 2022-04-23]. (ang.).
  207. Ukraine-Krieg: Weitere Tote nach Raketenangriff auf Odessa. Frankfurter Rundschau, 2022-04-23. [dostęp 2022-04-23]. (niem.).
  208. Ukraiński kontratak w okolicach Charkowa. Wojska wyzwoliły trzy miejscowości. onet.pl, 2022-04-23. [dostęp 2022-04-24]. (pol.).
  209. Russisches Onlinemedium löscht Meldung über hohe Zahl gefallener Soldaten. spiegel.de, 2022-04-22. [dostęp 2022-04-23]. (niem.).
  210. Oryx: Attack On Europe: Documenting Russian Equipment Losses During The 2022 Russian Invasion Of Ukraine. Oryxspioenkop, 2022-02-24. [dostęp 2022-04-23]. (ang.).
  211. Die militärische Lage in der Ukraine und die Aussichten für eine Beendigung des Krieges. Institut für Sicherheitspolitik, 2022-04-08. [dostęp 2022-04-23]. (niem.).
  212. Russia says it plans full control of Donbas and southern Ukraine; Moldova protests. Reuters, 2022-04-23. [dostęp 2022-04-23]. (ang.).
  213. Russia plans to seize Donbas, southern Ukraine: Military official. Al Jazeera, 2022-04-22. [dostęp 2022-04-23]. (ang.).
  214. Druga faza inwazji na Ukrainę. Wojsko Rosji wymieniło postawione cele. rp.pl, 2022-04-22. [dostęp 2022-04-23]. (pol.).
  215. Piotr Żochowski, Krzysztof Nieczypor, Jadwiga Rogoża: Atak Rosji na Ukrainę – stan po 57 dniach. Ośrodek Studiów Wschodnich, 2022-04-22. [dostęp 2022-04-23]. (pol.).
  216. Polska Agencja Prasowa, Reuters: Zmasowany ostrzał ukraińskich pozycji w obwodzie ługańskim. Szef lokalnych władz: ataki się nasilają. TVN24, 2022-04-23. [dostęp 2022-04-25]. (pol.).
  217. Ukrainian Armed Forces Liquidate 2 Russian Generals In Kherson Region On April 22 – Intelligence. ukranews.com, 2022-04-23. [dostęp 2022-04-24]. (ang.).
  218. Polska Agencja Prasowa: Ukraiński wywiad wojskowy: w obwodzie chersońskim zlikwidowano dwóch rosyjskich generałów. TVN24, 2022-04-23. [dostęp 2022-04-25]. (pol.).
  219. Yulia Kesaieva, Nathan Hodge: At least 5 reported killed in missile strikes on southern Ukrainian city of Odesa, according to official. CNN, 2022-04-23. [dostęp 2022-04-24]. (ang.).
  220. Russia claims missile strikes in Odesa area. BBC, 2022-04-23. [dostęp 2022-04-24]. (ang.).
  221. Rosjanie wciąż atakują Azowstal. Mimo rozkazu Putina. rp.pl, 2022-04-23. [dostęp 2022-04-25]. (pol.).
  222. Piotr Żochowski, Krzysztof Nieczypor, Sławomir Matuszak: Atak Rosji na Ukrainę – stan po 58 dniach. Ośrodek Studiów Wschodnich, 2022-04-23. [dostęp 2022-04-25]. (pol.).
  223. Russia says it struck arms depots in Ukraine’s Kharkiv region. Reuters, 2022-04-24. [dostęp 2022-04-25]. (ang.).
  224. Sarmat-Rakete soll mehrere Hyperschallwaffen tragen können. spiegel.de, 2022-04-24. [dostęp 2022-04-25]. (niem.).
  225. Russia-Ukraine war highlights: Russia says village in Belgorod region shelled by Ukraine. hindustantimes.com, 2022-04-25. [dostęp 2022-04-25]. (ang.).
  226. Karolina Mianecka: Wojna w Ukrainie. Brytyjski wywiad donosi o „niskim morale rosyjskich żołnierzy”. gazeta.pl, 2022-04-24. [dostęp 2022-04-25]. (pol.).
  227. a b c Lawrow spricht von »echter Gefahr« für Atomkrieg. spiegel.de, 2022-04-25. [dostęp 2022-04-26]. (niem.).
  228. Russia strikes Ukrainian oil depot and military installations. Reuters, 2022-04-25. [dostęp 2022-04-25]. (ang.).
  229. Briefing by Russian Defence Ministry. Ministry of Defence of the Russian Federation, 2022-04-25. [dostęp 2022-04-25]. (ang.).
  230. Ministry of Defence: Intelligence Update, 25 April 2022. Facebook, 2022-04-25. [dostęp 2022-04-26]. (ang.).
  231. Jude Sheerin: Ceasefire in Ukraine not a good option – Russian diplomat. BBC, 2022-04-25. [dostęp 2022-04-26]. (ang.).
  232. Nathan Hodge, Julia Presniakova: Ukrainian deputy prime minister: No agreement with Russia on corridor to evacuate Azovstal plant in Mariupol. CNN, 2022-04-25. [dostęp 2022-04-25]. (ang.).
  233. Polska Agencja Prasowa: Atak Rosji na Ukrainę. Najważniejsze wydarzenia ostatnich godzin. TVN24, 2022-04-26. [dostęp 2022-04-25]. (pol.).
  234. Jude Sheerin: Reports of explosions in Russian-backed separatist region of Moldova. BBC, 2022-04-25. [dostęp 2022-04-26]. (ang.).
  235. Вибухи в «ПМР» – спланована провокація російських спецслужб. Документ. gur.gov.ua, 2022-04-25. [dostęp 2022-04-26]. (ukr.).
  236. Andrzej Wilk, Piotr Żochowski, Sławomir Matuszak: Atak Rosji na Ukrainę – stan po 60 dniach. Ośrodek Studiów Wschodnich, 2022-04-25. [dostęp 2022-04-27]. (pol.).
  237. a b Russland meldet Einnahme der Region Cherson. tagesschau.de, 2022-04-26. [dostęp 2022-04-27]. (niem.).
  238. a b Moskau droht mit Attacken auf westliche Politiker. spiegel.de, 2022-04-26. [dostęp 2022-04-27]. (niem.).
  239. Ministry of Defence: Intelligence Update, 26 April 2022. Facebook, 2022-04-26. [dostęp 2022-04-27]. (ang.).
  240. Sukcesy Ukraińców na południu. Wypierają Rosjan w kierunku Chersonia. onet.pl, 2022-04-26. [dostęp 2022-04-28]. (pol.).
  241. Ukraińcy zabili rosyjskiego podpułkownika. onet.pl, 2022-04-26. [dostęp 2022-04-28]. (pol.).
  242. Polska Agencja Prasowa: Sztab generalny Ukrainy: Rosjanie próbują ustanowić pełną kontrolę nad wschodnimi obwodami. TVN24, 2022-04-26. [dostęp 2022-04-28]. (pol.).
  243. Andrzej Wilk, Piotr Żochowski, Sławomir Matuszak: Atak Rosji na Ukrainę – stan po 61 dniach. Ośrodek Studiów Wschodnich, 2022-04-26. [dostęp 2022-04-27]. (pol.).
  244. a b c Gauck nennt Lawrow-Aussagen zu drittem Weltkrieg »Einschüchterungsversuch«. spiegel.de, 2022-04-27. [dostęp 2022-04-28]. (niem.).
  245. Polska Agencja Prasowa: Sytuacja w obwodzie charkowskim. Rosjanie przerzucili setki sztuk sprzętu oraz spadochroniarzy do Iziumu. TVN24, 2022-04-28. [dostęp 2022-04-28]. (pol.).
  246. Ministry of Defence: Intelligence Update, 27 April 2022. Facebook, 2022-04-27. [dostęp 2022-04-27]. (ang.).
  247. Guterres in Kiew eingetroffen. tagesschau.de, 2022-04-28. [dostęp 2022-04-28]. (niem.).
  248. Andrzej Wilk, Piotr Żochowski, Jadwiga Rogoża: Atak Rosji na Ukrainę – stan po 62 dniach. Ośrodek Studiów Wschodnich, 2022-04-27. [dostęp 2022-04-28]. (pol.).
  249. Greg Norman: Russia is ‘increasing the pace’ of its invasion after Putin threatens West, Ukraine says. Fox News via MSN, 2022-04-28. [dostęp 2022-04-29]. (ang.).
  250. Reuters: Russia says it destroyed 6 arms and fuel depots in Ukraine with missiles. timesofindia.indiatimes.com, 2022-04-28. [dostęp 2022-04-29]. (ang.).
  251. Ukraiński sztab: w Donbasie obrońcy odparli dziewięć ataków, zniszczyli 21 jednostek rosyjskiego sprzętu. TVN24, 2022-04-28. [dostęp 2022-04-29]. (pol.).
  252. a b c Putin lehnt generellen Fluchtkorridor aus Azow-Stahlwerk ab. spiegele.de, 2022-04-28. [dostęp 2022-04-29]. (niem.).
  253. a b c Europarat fordert Einrichtung von Strafgericht. tagesschau.de, 2022-04-28. [dostęp 2022-04-29]. (niem.).
  254. Two powerful blasts heard in Russian city near Ukraine border – witnesses. Reuters, 2022-04-28. [dostęp 2022-04-29]. (ang.).
  255. »Es ist egal, wie viele Waffen man hat – wenn man sie nicht an die Front bekommt«. spiegel.de, 2022-04-28. [dostęp 2022-04-29]. (niem.).
  256. Polska Agencja Prasowa: Pentagon: widzimy oznaki opuszczania Mariupola przez część sił rosyjskich. TVN24, 2022-04-28. [dostęp 2022-04-29]. (pol.).
  257. a b Andrzej Wilk, Piotr Żochowski, Jadwiga Rogoża: Atak Rosji na Ukrainę – stan po 63 dniach. Ośrodek Studiów Wschodnich, 2022-04-28. [dostęp 2022-04-29]. (pol.).
  258. Ukraińskie wojsko odbiło strategicznie ważną miejscowość. onet.pl, 2022-04-29. [dostęp 2022-04-30]. (pol.).
  259. Ministry of Defence: Latest Defence Intelligence update on the situation in Ukraine – 29 April 2022. Twitter, 2022-04-29. [dostęp 2022-04-30]. (ang.).
  260. Russland sieht keine Notwendigkeit für UN-Hilfe. tagesschau.de, 2022-04-29. [dostęp 2022-04-30]. (niem.).
  261. Reuters: Russia says destroyed control centres, military facilities in Ukraine overnight. anews.com.tr, 2022-04-30. [dostęp 2022-05-01]. (ang.).
  262. Russia knocks out Odesa runway, Zelenskiy says it will be rebuilt. Reuters, 2022-05-01. [dostęp 2022-05-01]. (ang.).
  263. Reuters: Russia strikes US weapons at airfield near Odesa, defence ministry says. timesofindia.indiatimes.com, 2022-05-01. [dostęp 2022-05-01]. (ang.).
  264. Atak rakietowy na lotnisko w Odessie. onet.pl, 2022-04-30. [dostęp 2022-05-01]. (pol.).
  265. Reuters: Russian Offensive Campaign Assessment, April 30. Institute for the Study of War, 2022-04-30. [dostęp 2022-05-01]. (ang.).
  266. Pancerni Rosjanie rozgromieni pod Izium. Stracili coś więcej niż tylko 30 ciężkich jednostek. onet.pl, 2022-04-30. [dostęp 2022-05-01]. (pol.).
  267. liga.net: Ukraińcy przypuścili atak na okupowaną Wyspę Węży. TVN24, 2022-05-01. [dostęp 2022-05-01]. (pol.).
  268. Zivilisten dürfen Stahlwerk in Mariupol verlassen. tagesschau.de, 2022-05-01. [dostęp 2022-05-01]. (niem.).
  269. Ministry of Defence: Intelligence Update 30, April 2022. Facebook, 2022-04-30. [dostęp 2022-05-01]. (ang.).