Smoleńsk: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

(Pokaż wszystkie zmiany oczekujące na przejrzenie)

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 15:58, 8 mar 2011

Szablon:Miasto zagranica infobox Smoleńsk (ros. Смоленск) – miasto w Rosji, stolica obwodu smoleńskiego. Położone nad Dnieprem. 319 tys. mieszkańców (2005).

Węzeł kolejowy, stacja Smoleńsk, i drogowy. Leży na szlaku kolejowym z Warszawy do Moskwy. Siedziba eparchii smoleńskiej i wiaziemskiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego^[1].

Historia

Pierwsze wzmianki o Smoleńsku pochodzą z 863. Był ośrodkiem plemienia Krywiczów i ważnym punktem na szlaku "od Waregów do Greków". Od 882 wchodził w skład Rusi Kijowskiej.

Od XII wieku stolica Księstwa Smoleńskiego. W czasach panowania Włodzimierza Monomacha na jednym z siedmiu wzgórz, na których leżał Smoleńsk, zbudowany został sobór Zaśnięcia Matki Bożej (zburzony w 1611, później odbudowany), od czego wzgórze zyskało nazwę Wzgórza Soborowego.

W roku 1395 Wielki Książę Witold opanował Smoleńsk, który odtąd należał do Wielkiego Księstwa Litewskiego^[2].

6 września 1502 roku podczas wojny moskiewsko-litewskiej 1500-1503 miasto obroniło się przed armią moskiewską dowodzoną przez syna cara Iwana III Srogiego Dymitra Iwanowicza Żyłkę^[2]. Skuteczną obroną dowodził Stanisław Kiszka.

W styczniu 1513 wojska moskiewskie podeszły pod miasto^[2]. W połowie kwietnia 1514 rozpoczęły oblężenie miasta wspierane przez posiłki pod wodzą kniazia Michała Glińskiego, a później również Szczeni Oboleńskiego i samego wielkiego księcia Wasyla III. 31 lipca 1514 - wojewoda smoleński Jurij Sołłohub skapitulował przed wojskami Wielkiego Księstwa Moskiewskiego.

Posłujący do Rosji Antonio Possevino oceniał w 1582 roku ludność Smoleńska na 20 000 ludzi, choć zastrzegał przy tym, że władze rosyjskie rozmyślnie spędzają wieśniaków do miast, przez które przejeżdżają poselstwa, by wydawały się bogatsze i ludniejsze niż w rzeczywistości.

Do końca XVI wieku Smoleńsk posiadał wały drewniano-ziemne. W 1596 car Fiodor I postanowił unowocześnić fortyfikacje miasta, powierzając kierownictwo robót Borysowi Godunowowi^[2]. Budową bezpośrednio kierował jeden z najlepszych specjalistów rosyjskich w dziedzinie fortyfikacji Fiodor Sawilejew, zwany przez współczesnych "Koniem"^[2]. Gdy Godunow w 1598 został carem, powierzył nadzór okolniczemu Buturlinowi, kniaziowi Zwinigrodzkiemu i diakowi Pieriefijewowi. Pomimo, że prace nad umocnieniami uległy znacznemu przyspieszeniu, a do robót miano spędzić według niektórych nawet 300 tys. ludzi^[2], główne roboty ukończono dopiero w 1602. Prace wykończeniowe ciągnęły się do 1609 roku. Długość murów nowej twierdzy wynosiła 6500 metrów, ich wysokość 10-15 metrów, baszt do 33 m, a grubość 5-6 metrów^[2].

W czasie wojny polsko-rosyjskiej 1609-1618, oblężony i zdobyty w 1611 przez wojska Rzeczypospolitej. W tym też roku król Zygmunt III Waza erygował tu biskupstwo smoleńskie Kościoła katolickiego.

Zdobycie Smoleńska przez wojska polskie umożliwiła niekorzystna konstrukcja zachodniej części twierdzy, która umożliwiła polskim żołnierzom podkładanie min. Po zdobyciu twierdzy postanowiono to zmienić i w tym celu w latach 1629-1631 wyburzono wspomniany odcinek murów wraz z dwoma basztami, a na jego miejscu wybudowano wzorowaną na nowoczesnych fortyfikacjach holenderskich pięcioramienną murowano-ziemną konstrukcję, znaną pod nazwą Fortalicja Zygmuntowska. Pracami zarządzał wojewoda smoleński Aleksander Gosiewski. Do dawnych umocnień dobudowano potężną pięciobastionową fortyfikację nazwaną "fortalicją zygmuntowską", a od południowej strony, która była najbardziej dostępna dla nieprzyjaciela, usypano wysoki wał wzmocniony palisadą.

Podczas wojny smoleńskiej Rosjanie ponownie oblegali Smoleńsk w dniach od 18 października 1632 do 3 października 1633 (Oblężenie Smoleńska 1632). W dniu 1 marca 1634 wojska moskiewskie pod dowództwem Michaiła Szeina skapitulowały pod Smoleńskiem przed królem Władysławem IV, który przybył na odsiecz obrońcom.

Ludność Smoleńska w 1635 roku szacowano na 6000 ludzi mieszkających w około 1000 domów.

W czasie walk z Powstaniem Chmielnickiego latem 1654 roku trzy armie rosyjskie liczące łącznie około 200 000 żołnierzy zaatakowały Rzeczpospolitą. 7 lipca car Aleksy Romanow obległ Smoleńsk, który po obronie skapitulował 3 października 1654 roku. Na mocy kończącego wojnę rozejmu w Andruszowie w 1667 Smoleńsk przeszedł do Rosji.

W 1708 Szwedzi pokonali Rosjan podczas bitwy w czasie wielkiej wojny północnej.

Według spisu z 1780 roku w Smoleńsku było około 3000 domów, w których mieszkało około 11000 ludzi.

Podczas wojny Napoleona z Rosją, w pobliżu miasta stoczono jedną z największych bitew kampanii (15-18 listopada 1812, bitwa pod Krasnym).

XX wiek

Od 25 marca 1918 do 5 stycznia 1919 Smoleńsk wchodził w skład Białoruskiej Republiki Ludowej - pierwszego w historii niepodległego państwa białoruskiego. 1 stycznia 1919 grupa komunistów białoruskich, na terenie kontrolowanym przez Armię Czerwoną, ogłosiła w Smoleńsku, gdzie tymczasowo mieściły się władze radzieckie tzw. obwodu zachodniego (formalnie obejmował teren całej Białorusi), powstanie Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. 5 stycznia 1919 roku, po zajęciu bez walki Mińska przez Armię Czerwoną, nastąpił kres istnienia Białoruskiej Republiki Ludowej. 7 stycznia przeniesiono do Mińska stolicę nowo powstałej BSRR.

Podczas II wojny światowej Smoleńsk został zajęty przez Niemców i prawie w całości zniszczony.

Warto odnotować przypadek niemieckiego oporu antyhitlerowskiego z okresu II wojny światowej. Dwaj oficerowie ze Sztabu Grupy Armii Środek: generał major Henning von Tresckow i jego adiutant Fabian von Schlabrendorff 13 marca 1943 na lotnisku w Smoleńsku umieścili bombę w samolocie, którym Hitler wracał do Kętrzyna po inspekcji wojsk. Bomba jednak nie zadziałała.

W pobliżu miasta znajduje się miejscowość Katyń, znana ze zbrodni popełnionej na polskich oficerach.

Katastrofa polskiego samolotu rządowego w Smoleńsku

Osobny artykuł: Katastrofa polskiego Tu-154 w Smoleńsku.

10 kwietnia 2010 w Smoleńsku, przy lądowaniu na lotnisku wojskowym Smoleńsk-Siewiernyj, miała miejsce katastrofa polskiego samolotu rządowego z prezydentem Lechem Kaczyńskim na pokładzie^[3].

Zabytki

Stara część miasta znajduje się na prawym brzegu rzeki.

cerkiew św. Piotra i Pawła
cerkiew św. Jana
cerkiew św. Michała Archanioła
kreml (przełom XVI i XVII)
sobór Zaśnięcia Matki Bożej (XVII-XVIII)
mury obronne
bastion królewski Zygmunta III Wazy z XVII
kościół Niepokalanego Poczęcia NMP z lat 90. XIX

Sport

Dniepr Smoleńsk - klub piłkarski
Iskra Smoleńsk - klub piłkarski

Osoby związane ze Smoleńskiem

Galeria

Makieta twierdzy smoleńskiej
Smoleński kreml
Baszta Gromowa
Ulica w Smoleńsku

Zobacz też

↑ Opis w serwisie patriarchatu moskiewskiego
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Jerzy Besala. Smoleńsk w bojach osmalony. „Polityka”, s. 67-70, 2010-05-15. „Polityka” Spółdzielnia Pracy.
↑ Komunikat Nr 152/VI kad.. Biuro Prasowe Kancelarii Sejmu, 10 kwietnia 2010. [dostęp 10 kwietnia 2010].

Linki zewnętrzne

Zdjęcia ze Smoleńska

[1] Opis w serwisie patriarchatu moskiewskiego

[besala-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Jerzy Besala. Smoleńsk w bojach osmalony. „Polityka”, s. 67-70, 2010-05-15. „Polityka” Spółdzielnia Pracy.

[3] Komunikat Nr 152/VI kad.. Biuro Prasowe Kancelarii Sejmu, 10 kwietnia 2010. [dostęp 10 kwietnia 2010].

[1]

[2]

[3]

@@ Linia 57: / Linia 57: @@
 W czasie [[wojna polsko-rosyjska 1609-1618|wojny polsko-rosyjskiej 1609-1618]], [[Oblężenie Smoleńska 1609-1611|oblężony i zdobyty]] w [[1611]] przez wojska [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej]]. W tym też roku [[Władcy Polski|król]] [[Zygmunt III Waza]] [[Akt erekcyjny|erygował]] tu [[diecezja smoleńska|biskupstwo smoleńskie]] [[Kościół katolicki|Kościoła katolickiego]].
-Zdobycie Smoleńska przez wojska polskie umożliwiła niekorzystna konstrukcja zachodniej części twierdzy, która umożliwiła polskim żołnierzom podkładanie min.  Po zdobyciu twierdzy postanowiono to zmienić i w tym celu w latach [[1629]]-[[1631]] wyburzono wspomniany odcinek murów wraz z dwoma basztami, a na jego miejscu wybudowano wzorowaną na nowoczesnych fortyfikacjach holenderskich pięcioramienną murowano-ziemną konstrukcję, znaną pod nazwą [[Fortalicja Zygmuntowska]].
+Zdobycie Smoleńska przez wojska polskie umożliwiła niekorzystna konstrukcja zachodniej części twierdzy, która umożliwiła polskim żołnierzom podkładanie min. Po zdobyciu twierdzy postanowiono to zmienić i w tym celu w latach [[1629]]-[[1631]] wyburzono wspomniany odcinek murów wraz z dwoma basztami, a na jego miejscu wybudowano wzorowaną na nowoczesnych fortyfikacjach holenderskich pięcioramienną murowano-ziemną konstrukcję, znaną pod nazwą [[Fortalicja Zygmuntowska]]. Pracami zarządzał [[województwo smoleńskie|wojewoda smoleński]] [[Aleksander Korwin Gosiewski|Aleksander Gosiewski]]. Do dawnych umocnień dobudowano potężną pięciobastionową fortyfikację nazwaną "fortalicją zygmuntowską", a od południowej strony, która była najbardziej dostępna dla nieprzyjaciela, usypano wysoki wał wzmocniony palisadą.
-[[1 marca]] [[1634]] wojska moskiewskie pod dowództwem [[Michaił Szein|Michaiła Szeina]] skapitulowały pod Smoleńskiem przez królem [[Władysław IV Waza|Władysławem IV]] podczas [[Wojna polsko-rosyjska 1632-1634|wojny smoleńskiej]].
+Podczas [[Wojna polsko-rosyjska 1632-1634|wojny smoleńskiej]] Rosjanie ponownie oblegali Smoleńsk w dniach od 18 października 1632 do 3 października 1633 ([[Oblężenie Smoleńska 1632]]). W dniu [[1 marca]] [[1634]] wojska moskiewskie pod dowództwem [[Michaił Szein|Michaiła Szeina]] skapitulowały pod Smoleńskiem przed królem [[Władysław IV Waza|Władysławem IV]], który przybył na odsiecz obrońcom.
 Ludność Smoleńska w [[1635]] roku szacowano na 6000 ludzi mieszkających w około 1000 domów.
+W czasie walk z Powstaniem Chmielnickiego latem 1654 roku trzy armie rosyjskie liczące łącznie około 200 000 żołnierzy zaatakowały Rzeczpospolitą. 7 lipca car [[Aleksy Romanow]] obległ Smoleńsk, który po obronie skapitulował 3 października 1654 roku. Na mocy kończącego wojnę [[Rozejm andruszowski|rozejmu w Andruszowie]] w [[1667]] Smoleńsk przeszedł do Rosji.
-Na mocy [[Rozejm andruszowski|rozejmu w Andruszowie]] w [[1667]] ostatecznie przechodzi do Rosji.
 W [[1708]] [[Szwedzi]] pokonali [[Carstwo Rosyjskie|Rosjan]] [[Bitwa pod Smoleńskiem (1708)|podczas bitwy]] w czasie [[III wojna północna|wielkiej wojny północnej]].