Rekonstrukcja (architektura): Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Węgry: drobne redakcyjne
Linia 265: Linia 265:


== Węgry ==
== Węgry ==
* południowa część murów [[Zamek Królewski w Budapeszcie|zamku w Budapeszcie]] (do 1966 roku)
* Zamek Thury-vár w [[Várpalota]]
* Zamek Thury-vár w [[Várpalota]]
* Zamek w [[Nyírbátor]] na Węgrzech
* Zamek w [[Nyírbátor]] na Węgrzech

Wersja z 17:55, 18 lut 2015

Dzwonnica św. Marka w Wenecji po rekonstrukcji z 1912 r.
Sukiennice w Ypres w 1921 r.
Sukiennice w Ypres po rekonstrukcji w latach 1933-1967

Rekonstrukcja – odtworzenie zniszczonego budynku lub jego nieistniejących już detali do stanu sprzed zniszczenia zabytku, które dokonywane jest na podstawie zachowanych planów, projektów, fotografii lub szkiców. Może towarzyszyć konserwacji zabytków, gdy wymaga tego potrzeba zachowania większej części oryginalnych elementów (np. rekonstrukcja części pieca w obozie Auschwitz). Rekonstrukcji poddawane są obiekty o dużej wartości artystycznej, historycznej, kulturowej, krajobrazowej lub duchowej i symbolicznej dla społeczeństwa. Po częściowych rekonstrukcjach dokonywanych w XIX wieku, jak np części zamku w Malborku, za pierwszą kompletną rekonstrukcją można uznać odbudowanie dzwonnicy na Placu Św. Marka w Wenecji, która zawaliła się w 1902 roku. Kolejne liczne rekonstrukcje przeprowadzono po zniszczeniach w I wojny światowej (Sukiennice w Ypres).

Szczególne znaczenie zagadnienie rekonstrukcji zniszczonych zabytków zaczęło mieć po zakończeniu II wojny światowej. Jan Zachwatowicz w dniu 1 września 1945 roku na Ogólnopolskiej Konferencji Historyków Sztuki powiedział:

Nie mogąc się zgodzić na wydarcie nam pomników kultury, będziemy je rekonstruowali, będziemy je odbudowywali od fundamentów, aby przekazać pokoleniom, jeśli nie autentyczną, to przynajmniej dokładną formę tych pomników, żywą w pamięci i dostępną w materiałach. (...) Poczucie odpowiedzialności wobec przyszłych pokoleń domaga się odbudowy tego, co nam zniszczono, odbudowy pełnej, świadomej tragizmu popełnionego fałszu konserwatorskiego.[1]

Przykładem rekonstrukcji związanych z przywracaniem struktury architektonicznej zniszczonej w wyniku działań wojennych było odbudowanie Starego Miasta w Warszawie w latach 1948-1953, a także odbudowa Długiego Targu w Gdańsku, Starego Miasta w Poznaniu, Zamku w Szczecinie i Zamku w Malborku. W latach 1971-1974 odbudowano Zamek Królewski w Warszawie co spotkało się z uznaniem UNESCO, które odbudowany zespół warszawskiego Starego Miasta i zamku wpisało na Listę Światowego Dziedzictwa. Często jednak rekonstrukcje dokonywane na terenie Warszawy odwoływały się do kształtu wcześniejszego niż stan sprzed zniszczenia (np. Pałac Biskupów Krakowskich w Warszawie). Pomimo krytyki prowadzenia rekonstrukcji przez zwolenników budowy obiektów wyłącznie w stylach współczesnych zarzucających "fałszowanie historii", rekonstrukcje są prowadzone nieprzerwanie w wielu europejskich krajach szczególnie od zakończenia II wojny światowej, podczas której zniszczono wiele budynków o ogromnym znaczeniu duchowym, krajobrazowym i kulturowym dla społeczeństw europejskich. Po 1990 roku szczególnie dużo rekonstrukcji zniszczonych budynków prowadzonych jest w Niemczech, pomimo tego, że od ich zburzenia minęło ponad pół wieku (Zamek w Berlinie, Zamek w Poczdamie, Stare Miasto w Dreźnie, Lubeka i inne). Prowadzone są także rekonstrukcje budynków zniszczonych kilkaset lat temu, ale które mają duże znaczenie emocjonalne dla społeczności, jak np. zniszczony w XVIII wieku Zamek Dolny w Wilnie lub będący w ruinie od XVII wieku Zamek w Trokach. Rekonstrukcje prowadzone są też na skutek zniszczenia zabytku w wyniku katastrofy budowlanej (np. Kampanila św. Marka w Wenecji) lub zniszczonych wskutek klęsk żywiołowych. Rekonstrukcje są też prowadzone w celach edukacyjnych, aby przedstawić wygląd obiektów zniszczonych wiele wieków temu, np. wille rzymskie (np. Villa Getty), gród w Biskupinie, fragmenty rzymskiego Limes (np. Saalburg pod Bad Homburg vor der Höhe, Walzheim, Biriciana) i inne.

Rekonstrukcje a kreacje i stylizacje

Rekonstrukcje, które zawsze są oparte na materiale ikonograficznym sporządzonym w przeszłości i prowadzone wg wskazówek historyków sztuki, a często też przy wykorzystaniu materiałów stosowanych w przeszłości, należy odróżnić od budowy obiektów, które nie posiadają ikonografii przedstawiającej ich wygląd sprzed zniszczenia (np. Zamek w Poznaniu, Zamek w Tykocinie, Zamek w Gostyninie) i które są jedynie kreacją przypuszczalnego wyglądu z przeszłości lub świadomą stylizacją. Tego typu kreacje powstawały często także w XIX wieku w Niemczech (Neuschwanstein) i we Francji (np. Carcassonne) w związku z popularnością idei romantycznych, jednak, z uwagi na koncentrowanie się przy ich budowie na malowniczości, a nie walorach naukowych, należy odróżnić je od rekonstrukcji sensu stritco. Budynki takie określa się jako zbudowane w stylistyce historyzmu, kreacji historyzującej lub stylizacji. Stylizacje historyczne były stosowane też po 1918 roku, gdy odbudowywano zniszczone podczas I Wojny światowej: Kalisz, Kazimierz nad Wisłą, Niedzicę, Działdowo, a także po 1945 roku, np. podczas budowy jednej z pierzei rynku w Sandomierzu, na Podzamczu w Lublinie, socrealistycznej dzielnicy Mariensztat w Warszawie, rynku w Raciborzu, rynku w Gliwicach. Za rekonstrukcje nie można uznać budowy nowych obiektów w dawnym obrysie, jak na przykład w Szczecinie, Głogowie, Elblągu, które mają charakter współczesnego historyzmu lub pastiszu i które są wznoszone, pomimo posiadanych dokładnych informacji co do formy budynków istniejących w tym miejscu poprzednio.

Przykłady rekonstrukcji:

Rekonstrukcje w Warszawie

Kościół św. Kazimierza w Warszawie
Zamek Ostrogskich
Kościół św. Krzyża

Rekonstrukcje w innych miejscach w Polsce

Poznań - Waga na rynku
Białystok, ratusz
Malbork - dach (1915) i kaplica św. Katarzyny (1919)
Malbork - Wieża główna (1967)
Dom zamkowy w Sierakowie
Ratusz w Kamieniu Pom.

Rekonstrukcje w Belgii

  • Katedra św. Marcina w Ypres w Belgii (odbudowa 1920)
  • Kościół św. Mikołaja w Ypres (odbudowa do 1945)
  • Lakenhal (sukiennice) w Ypres (odbudowa do 1967)

Rekonstrukcje w Niemczech

Frauenkirche w Dreźnie
Braunschweig, Alte Waage
pałac Bruchsal
Zamek w Brunszwiku
Poczdam, Odbudowa pałacu w 2012
  • Palatium w Goslarze (1868-1879)
  • zamek w Trifels (1937)
  • Zamek Hohenzollern
  • Kościół Główny św. Michała w Hamburgu (1945-1952)
  • Ratusz w Osnabrück (1948)
  • Kamienice mieszczańskie przy Peterstraße w Hamburgu
  • Zamek w Stolpe (2001)
  • Szpital Ducha Św. w Norymberdze (1951)
  • Kościół św. Marcina w Bremie (1952)
  • Dom Buddenbrooków w Lubece (1957)
  • Alte Brücke w Heidelbergu
  • Katedra w Hildesheim (1950)
  • Zwinger w Dreźnie (1951)
  • Katedra Świętej Trójcy w Dreźnie (1965)
  • Semperoper w Dreźnie (1968-1976)
  • Schloss Bruchsal w Bruchsal (1970)
  • Leibnizhaus w Hanowerze (1983)
  • Kościół Trójcy Świętej w Ulm (1984)
  • Wilhelma-Theater w Sztutgarcie (1985)
  • [[{{{1}}}|Brama Turecka w Helmstedt]][[:d:{{{Q}}}#sitelinks-wikipedia|(inne języki)]] (1986)
  • Zamek w Dreźnie (1986-2004)
  • Kościół św. Piotra w Lubece (do 1987)
  • Pałac Taschenberg w Dreźnie (1991)
  • Alte Waage w Brunszwiku (1994)
  • [[{{{1}}}|Knochenhaueramtshaus]][[:d:{{{Q}}}#sitelinks-wikipedia|(inne języki)]] w Hildesheim (1989)
  • Löwenapotheke w Aschaffenburgu (1991-1993)
  • Frauenkirche w Dreźnie (1992-2005)
  • Wieża Adlerturm w Dortmundzie (1993)
  • Biblioteka Uniwersytecka w Lipsku (1993)
  • [[{{{1}}}|Pałac Cosel w Dreźnie]][[:d:{{{Q}}}#sitelinks-wikipedia|(inne języki)]] (1997)
  • Komendantura w Berlinie (2003)
  • Monopteros w Poczdamie (2004)
  • Pałac Kurlandzki w Dreźnie (2006)
  • Biblioteka Miejska we Frankfurcie nad Menem (2005)
  • Belvedere w Poczdamie (2005)
  • Collegium Maius w Erfurcie
  • Residenzschloss w Brunszwiku (2005-2007)[4]
  • Neues Museum w Berlinie (2009)
  • [[{{{1}}}|Pałac Beichlingen w Dreźnie]][[:d:{{{Q}}}#sitelinks-wikipedia|(inne języki)]] (2010)
  • Stary Ratusz (Altes Rathaus) w Wesel (2010)
  • [[{{{1}}}|Kamienica "Głowa Cukru"]][[:d:{{{Q}}}#sitelinks-wikipedia|(inne języki)]] w Hildesheim (2010)
  • [[{{{1}}}|Saalhof]][[:d:{{{Q}}}#sitelinks-wikipedia|(inne języki)]] we Frankfurcie nad Menem (2011)
  • Henschelhaus w Kassel zburzony w 1920 r. (odbudowa 2012)
  • [[{{{1}}}|Schloss Herrenhausen]][[:d:{{{Q}}}#sitelinks-wikipedia|(inne języki)]] w Hanowerze (2013)
  • [[{{{1}}}|Wedekindhaus]][[:d:{{{Q}}}#sitelinks-wikipedia|(inne języki)]] w Hildesheim (2014)

Rekonstrukcje na Litwie

  • Zamek w Trokach (1951-1961)
  • Zamek Dolny w Wilnie (2001-2009)
  • Zamek w Birżach (1978-1986)
  • Karczma Królewska (Stara Plebania) w Kownie przy ul. Wileńskiej 7 (po 1971)
  • Wilno, kamienica gotycka, ul. Aušros Vartų gatvė nr 8 (po 1970)
  • Wilno, trzecia kondygnacja tzw. Baszty Giedymina (1938-1939)
  • Zamek Dolny w Wilnie
    Zamek Dolny w Wilnie
  • Zamek w Trokach
    Zamek w Trokach
  • Kamienica w Wilnie
    Kamienica w Wilnie
  • Zamek w Birżach
    Zamek w Birżach

Rekonstrukcje na Białorusi

  • Ratusz w Mohylewie
    Ratusz w Mohylewie
  • Witebsk
    Witebsk
  • Witebsk
    Witebsk
  • Orsza - Kolegium Jezuitów
    Orsza - Kolegium Jezuitów
  • Lida - zamek
    Lida - zamek
  • Cerkiew św. Ducha w Mińsku
    Cerkiew św. Ducha w Mińsku

Rekonstrukcje na Ukrainie

Kijów - Cerkiew św. Michała

Rekonstrukcje w USA

Governors Palace
  • Pałac Gubernatora w Williamsburgu, Wirginia, z lat 1706-1722, przebudowany w 1781, zniszczony w czasie Wojny Secesyjnej 1861-1865, zrekonstruowano w latach 1932-1934[5]

Rekonstrukcje we Francji

Węgry

Wielka Brytania

Londyn, Teatr Globe (1997)
  • Teatr Shakespeare's Globe w Londynie
  • Rzymski fort w Lunt w Wielkiej Brytanii
  • Rzymski fort Arbeia w Wielkiej Brytanii
  • Wieś średniowieczna Cosmeston w Wielkiej Brytanii
  • Rzymski Fort w Cardiff w Wielkiej Brytanii
  • Starożytna farma w Butser w Wielkiej Brytanii
  • Villa Urbana we Wroxeter w Wielkiej Brytanii
  • zamek Borthwick Castle w Szkocji
  • zamek Castle Stalker w Szkocji
  • zamek Eilean Donan w Szkocji
  • zamek Huntingtower Castle w Szkocji
  • zamek Newark Castle w Szkocji
  • zamek Castell Coch w Cardiff w Walii (1871-1891)

Rekonstrukcje w innych krajach

Kamienica Czarnogłowych w Rydze
Praga, Kaplica Betlejemska
Moskwa, Sobór Kazański

Rekonstrukcje cyfrowe

Rekonstrukcja cyfrowa Starego Miasta we Frankfurcie nad Menem

Oprócz odtworzenia budynków w „naturze”, często można spotykać wirtualną formą rekonstrukcji przeznaczona do prezentacji w formie filmu, slajdów lub wydruków.

  1. ↑ Piotr Majewski, Ideologia i Konserwacja, Warszawa 2009, s.53
  2. ↑ http://sedina.pl/wordpress/index.php/2006/06/05/odbudowa-zamku-po-1945-roku/
  3. ↑ S. Kwilecki, Historia i odbudowa Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie, [w:] „Kronika Miasta Szczecina 1985″, Szczecin 1986
  4. ↑ http://www.braunschweig.de/leben/stadtportraet/geschichte/schlossgeschichte.html
  5. ↑ http://www.history.org/Almanack/places/hb/hbpal.cfm

Literatura

  • Biegański P., O problemach odbudowy staromiejskich zespołów, „Architektura” 3/4, 1951, 110-119
  • Górski J., Warszawa w latach 1944–1949: odbudowa, Warszawa 1990
  • Podlewski W., Zagadnienie odbudowy miast zabytkowych Pomorza Zachodniego, „Ochrona Zabytków” 3/4, 1946
  • Stare Miasto w Warszawie. Odbudowa, [w:] „Teka Konserwatorska”, z. 4, Warszawa 1956
  • Marta Leśniakowska, Architektura w Warszawie, wyd. 1: Warszawa 1998, wyd. 2 poprawione : Warszawa 2000; wyd. 3 poprawione: 2005; wyd. polsko-angielskie The Architecture of Warsaw, Warszawa 2005.
  • Michael Braum, Ursula Baus: Rekonstruktion in Deutschland: Positionen zu einem umstrittenen Thema. Birkhäuser Verlag, Basel 2009, ISBN 978-3-0346-0067-5.
  • Jan Hanselmann: Rekonstruktion in der Denkmalpflege – Texte aus Geschichte und Gegenwart. Fraunhofer IRB Verlag, Stuttgart 2009, ISBN 978-3-8167-7825-7.

Zobacz też

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rekonstrukcja_(architektura)&oldid=41889625”