Wikiprojekt:Tłumaczenie artykułów/Isaac Asimov

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tłumaczenia z języka angielskiego

Tłumaczone artykuły

Propozycje tłumaczeń

ca • cs • de • en • bg • es • fr • hu • it • ja • pt • ru • sr • sv • szl • uk



Isaac Asimov
Izak Asimow
Ilustracja
Isaac Asimov w 1956
Data i miejsce urodzenia

2 stycznia 1920 [1]
Pietrowicze

Data i miejsce śmierci

6 kwietnia 1992
Nowy Jork

Multimedia w Wikimedia Commons

Isaac Asimov (ur. 2 stycznia 1920[1], zm. 6 kwietnia 1992), wym. ˈaɪzək ˈæzɪmʌv[2], oryginalnie Исаак Озимов, według współczesnej transkrypcji na rosyjski jako Айзек Азимов, znany amerykański pisarz i profesor biochemiki rosyjskiego pochodzenia. Największy sukces osiągnął jako autor książek science fiction oraz popularnonaukowych. Większość prac Asimova z zakresu popularyzacji nauki wyjaśnia koncepcje naukowe w sposób historyczny, cofając się w czasie w miarę możliwości jak najdalej, do samych początków rozwoju danej dziedziny. Często podaje narodowości, daty urodzenia i śmierci wspominanych przez siebie naukowców, jak również etymologie i sposoby wymawiana terminów technicznych. Jako przykłady można wymienić Guide to Science, trzytomowy zbiór Understanding Physics oraz Asimov's Chronology of Science and Discovery.

Asimov, jako autor i redaktor ponad 500 książek, oraz w przybliżeniu 9000 listów i kartek pocztowych[3]. był jednym z najbardziej płodnych pisarzy wszech czasów. Jego prace zostały opublikowane w dziewięciu z dziesięciu głównych kategorii Klasyfikacji Dziesiętnej Deweya (z wyjątkiem 100, filozofii)[4].

Powszechnie uważany jest za mistrza gatunku fantastyki naukowej. Za życia postrzegany był jako jeden z "Wielkiej Trójki" pisarzy science-fiction, wraz z Robertem A. Heinleinem oraz Arthurem C. Clarke[5]. Najsłynniejszym dziełem Asimova jest Cykl Fundacja[6]; inne znane cykle to Galactic Empire oraz Roboty, które osadził późnej w tym samym świecie fikcyjnym co Fundacja tworząc spójną "historię przyszłości" dla wszystkich jego książek, w podobny sposób jak uczynili to wcześniej w swojej twórczości Robert A. Heinlein, Cordwainer Smith oraz Poul Anderson[7]. Spod jego pióra wyszły liczne opowiadania, między innymi "Nastanie nocy", które w roku 1964 głosami członków stowarzyszenia Science Fiction Writers of America zdobyło tytuł opowiadania wszech czasów, przez wielu uznawany do dziś. Pisał również książki kryminalne i fantasy, a pod pseudonimem Paul French stworzył młodzieżowy cykl Lucky Starr.

Asimov był wieloletnim członkiem i wiceprezesem Mensy, choć funkcję tę pełnił niechętnie; niektórych członków organizacji opisał jako "dumnych i agresywnych w kwestii swojego IQ"[8]. Więcej przyjemności sprawiało mu piastowanie stanowiska prezesa American Humanist Association[9]. Na jego cześć nazwane zostały asteroida 5020 Asimov, czasopismo Asimov's Science Fiction, szkoła podstawowa na Brooklynie (Nowy Jork), oraz dwie różne nagrody literackie.

Biografia[edytuj | edytuj kod]

Asimov urodził się między 4 października 1919 a 2 stycznia 1920 w Pietrowiczach, w obwodzie smoleńskim ZSRR (obecnie Rosja), jako syn Anny Racheli Berman Asimov i Judy Asimova, w żydowskiej rodzinie młynarzy. Dokładna data jego urodzin nie jest znana za względu na różnice w kalendarzu gregoriańskim i hebrajskim oraz brak oficjalnych zapisów, a sam Asimov obchodził urodziny 2 stycznia[1]. Nazwisko rodziny pochodzi od słowa озимые (zboże ozime).

Gdy miał trzy lata, rodzina wyemigrowała do Stanów Zjednoczonych. Rodzice rozmawiali z nim zawsze w języku jidysz lub po angielsku, stąd nigdy nie nauczył się rosyjskiego.[10] Dorastając na Brooklynie, Asimov nauczył się czytać w wieku pięciu lat, i zachował płynną znajomość jidysz na równi z angielskim. Jego rodzice byli właścicielami kolejnych sklepów ze słodyczami, pracy w których oczekiwano od każdego członka rodziny.

Tam właśnie Asimov zetknął się z tzw. pulp magazines i zaczął je czytać. W wieku około jedenastu lat zaczął pisać swoje własne historyjki, a przed ukończeniem lat dziewiętnastu, odkrywszy środowisko fandomu fantastyki naukowej, sprzedawał je już do czasopism science-fiction. Duży wpływ na jego początkową karierę miał John W. Campbell, ówczesny wydawca Astounding Science Fiction, a potem przyjaciel.[11]

Asimov uczęszczał do Miejskich Szkół Publicznych Nowego Jorku na Brooklynie. Następnie studiował na Uniwersytecie Columbia, który ukończył w roku 1939. Po przerwie powrócił na uczelnię i w roku 1948 zdobył tytuł doktora biochemii. W międzyczasie spędził trzy lata w trakcie II wojny światowej w służbie cywilnej, pracując w Eksperymentalnej Stacji Lotniczej Marynarki w Philadelphia Navy Yard. Po zakończeniu wojny został powołany do wojska, jednak po niecałych dziewięciu miesiącach otrzymał honorowe zwolnienie ze służby. W trakcie krótkiej kariery wojskowej dzięki umiejętności pisania na maszynie osiągnął stopień kaprala, i szczęśliwie uniknął uczestnictwa w próbach bomby atomowej na Atolu Bikini.

Od lewej: Robert A. Heinlein, L. Sprague de Camp i Asimov. Stocznia wojenna w Filadelfii, gdzie pracowali w czasie II wojny światowej, 1944.

Po ukończeniu doktoratu Asimov rozpoczął pracę na wydziale Szkoły Medycyny Uniwersytetu Bostońskiego, z którym pozostał związany także później. Począwszy od roku 1958 nie była to już praca dydaktyczna, ponieważ zajął się pisaniem na pełen etat (już wtedy dochody z pisarstwa przewyższały jego pensję akademicką). Mając stałe zatrudnienie na uczelni zatrzymał jednak tytuł associate professor (odpowiednik adiunkta), a w roku 1979 uniwerstytet w uznaniu dla jego twórczości przyznał mu tytuł profesora biochemii. Prywatne dokumenty Asimova z roku 1965, przekazane przez niego na prośbę kustosza Howarda Gottlieba, przechowywane są w muzealnej bibiliotece uniwersyteckiej (Mugar Memorial Library). Zbiór wypełnia 464 pudła zajmujące 71 metrów przestrzeni na półkach.

W lipcu 1942 Asimov poślubił Gertrudę Blugerman (ur. 1917, Kanada, zm. 1990, Boston). Mieli dwoje dzieci, Davida (ur. 1951) i Robyn Joan (ur. 1955). Od 1970 pozostawali w separacji. Rozwiedli się w 1973, później w tym samym roku Asimov ożenił się z Janet O. Jeppson.

Asimov był klaustrofilem; lubił przebywać w małych, zamkniętych przestrzeniach[12]. W pierwszym tomie swojej autobiografii wspomina dziecięce marzenie, aby mieć kiosk z gazetami na stacji nowojorskiego metra, gdzie w zamknięciu mógłby czytać nasłuchując odgłosów przejeżdżających pociągów.[13]

Obawiał się latania samolotem[14]; latał jedynie dwukrotnie w życiu (raz w trakcie pracy w Eksperymentalnej Stacji Lotnictwa Marynarki, i raz wracając do domu z bazy wojskowej na Oahu w 1946)[14]. Rzadko podróżował na większe odległości, głównie z tego powodu, że awersja do lotnictwa komplikowała logistycznie jakiekolwiek dłuższe wyprawy. Fobia ta miała wpływ na niektóre z jego książek beletrystycznych, jak opowiadania kryminalne o Wendellu Urth czy opowiadania z cyklu Roboty w których występowała postać Elijaha Baley'a. W późniejszych latach odkrył że lubi podróże na statkach, i kilkakrotnie włączał się w program "rozrywkowy" rejsów, wygłaszając pogadanki naukowe na statkach takich jak RMS Queen Elizabeth 2[14]. Asimov miał talent do publicznych wystąpień i lubił je.[14]

Często brał udział w konwentach science-fiction, gdzie odnosił się do innych uczestników przyjaźnie i przystępnie.[14] Cierpliwie odpisywał na kartkach pocztowych na dziesiątki tysięcy pytań nadchodzących pocztą, lubił też dawać autografy.

Był średniego wzrostu i krępej budowy ciała, nosił bokobrody i miał charakterystyczny brooklyński akcent. Jego sprawność fizyczna była niska - nigdy nie nauczył się pływać ani jeździć na rowerze. Po przeprowadzce do Bostonu nauczył się jednak prowadzić samochód. W książce satyrycznej Asimov Laughs Again opisuje obyczaje kierowców w Bostonie jako "anarchię na kółkach".

Szerokie zainteresowania Asimova obejmowały również członkostwo w organizacjach zrzeszających miłośników operetek Gilberta i Sullivana[14] , czy też The Wolfe Pack[1], grupie wielbicieli powieści kryminalnych o Nero Wolfe stworzonych przez Rexa Stouta. Był ważnym członkiem Baker Street Irregulars, głównego stowarzyszenia miłośników Sherlocka Holmes'a.[14] Od roku 1985 aż do śmierci w 1992 pełnił funkcję prezesa American Humanist Association; następcą Asimova na tym stanowisku został jego przyjaciel i kolega po piórze Kurt Vonnegut. Pozostawał również w bliskiej przyjaźni z twórcą Star Treka Genem Roddenberrym, i został wymieniony w napisach Star Trek: The Motion Picture jako konsultant w procesie produkcji (ogólnie rzecz biorąc, za upewnienie Paramount Pictures że pomysły Roddenberry'ego są prawdopodobnymi ekstrapolacjami fantastyczno-naukowymi).

Asimov zmarł 6 kwietnia 1992. Przeżyła go druga żona, Janet, oraz dzieci z pierwszego małżeństwa. Dziesięć lat po jego śmierci zredagowane przez Janet Asimov wydanie autobiografii Asimova It's Been a Good Life ujawniło, że zgon spowodowany był przez AIDS; zaraził się wirusem HIV przez transfuzję krwi otrzymaną w czasie operacji by-passów w grudniu 1983.[15] Dokładną przyczyną zgonu była zapaść układu krążenia i wydalniczego w wyniku komplikacji po zakażeniu HIV. W epilogu It's Been a Good Life Janet Asimov napisała że Asimov chciał sprawę "upublicznić", jednak lekarze nakłonili go do zachowania milczenia, ostrzegając iż uprzedzenia przeciw AIDS rozciągną się na innych członków rodziny. Już po jego śmierci rodzina Asimova ponownie rozważała ujawnienie choroby, jednak kontrowersje narosłe wokół ujawnienia przez Arhura Ashe własnego zakażenia AIDS odwiodły ich od tego zamiaru. Dziesięć lat później, kiedy zmarli już lekarze Asimova, Janet i Robyn zgodziły się na opublikowanie całej historii.[16]

Stanowiska intelektualne[edytuj | edytuj kod]

Isaac Asimov był humanistą i racjonalistą.[17] Nie sprzeciwiał się przekonaniom religijnym innych, często jednak podnosił głos przeciw przesądom i pseudonaukowym wierzeniom próbującym uchodzić za prawdziwą naukę. Gdy był dzieckiem, jego rodzice przestrzegali reguł judaizmu ortodoksyjnego, choć nie tak rygorystycznie jak wcześniej w Pietrowiczach; nie narzucali jednak swoich przekonań młodemu Isaakowi. Dorastając bez silnych wpływów religijnych wyrobił sobie pogląd iż Biblia opisuje mitologię hebrajską, w podobny sposób jak Iliada opisywała mitologię grecką (przez krótki czas jego ojciec pracował w lokalnej synagodze, aby nacieszyć się znajomym otoczeniem i zabłysnąć jako uczony w piśmie. To doświadczenie nie wywarło wpływu na Isaaka, poza tym że nauczył się wtedy alfabetu hebrajskiego). Przez wiele lat Asimov opisywał siebie jako ateistę; uważał jednak to określenie za niadekwatne, ponieważ odnosiło się raczej do tego, w co nie wierzył, niż do tego, w co wierzył. W końcu określił się jako humanista, uważając ten termin za bardziej praktyczny.

W swojej ostatniej autobiografii Asimov napisał: "Gdybym nie był ateistą, wierzyłbym w Boga który osądza ludzi na podstawie całego ich życia, a nie ich słów. Myślę, że wolałby on uczciwego i prawego ateistę, niż telewizyjnego kaznodzieję, który ma Boga na ustach, a jego czyny są plugawe." Ten sam pamiętnik wyraża jego przekonanie, iż piekło to "sen zaślinionego sadysty", prymitywnie przypisany wszechmiłosiernemu Bogu; skoro nawet ludzkie rządy skłaniały się ku ograniczeniu okrutnych i wyszukanych kar, dlaczego kara w życiu pośmiertnym miałaby być nieograniczona? Asimov odrzucał ideę, że jakikolwiek ludzkie przekonanie bądź czyn mógłby zasługiwać na wieczne potępienie. Gdyby istniało życie pośmiertne, a w nim sprawiedliwe sądy, jak twierdził, najdłuższy i najsurowszy wymiar kary byłby zarezerwowany dla tych, którzy "spotwarzyli Boga wymyślając piekło". Jak świadczą jego książki Treasury of Humor i Asimov Laughs Again, chętnie opowiadał dowcipy dotyczące judeo-chrześcijańskiego Boga, Szatana, Raju, i innych tematów religijnych, wychodząc z założenia że dobry żart bardziej prowokuje do myślenia niż godziny dysput filozoficznych.

W okresie reform New Deal Asimov stał się zagorzałym zwolennikiem Partii Demokratycznej i odtąd pozostał liberałem. Głośno wyrażał sprzeciw wobec wojny w Wietnamie w latach 60-tych, a w wywiadzie udzielanym telewizji we wczesnych 70-tych publicznie poparł George'a McGoverna. Był niezadowolony z "irracjonalistycznej" - jak uważał - postawy przyjmowanej przez wielu polityków liberalnych w późnych latach 60-tych i później. W swojej autobiografii In Joy Still Felt, wspomina spotkanie z przedstawicielem kontrkultury, Abbie Hoffmannem; Asimov's impression was that the 1960s' counterculture heroes had ridden an emotional wave which, in the end, left them stranded in a "no-man's land of the spirit" from which he wondered if they would ever return. (This attitude is echoed by The Wave Speech in Hunter S. Thompson's Fear and Loathing in Las Vegas.) Jego poparcie dla cywilnych zastosowań energii atomowej po wypadku w elektrowni Three Miles Island spowodowało pogorszenie stosunków z niektórymi z pozostałych liberałów. W liście przedrukowanym później w Yours, Isaac Asimov, stwierdzał że choć wolałby żyć "w całkowitym bezpieczeństwie", to jednak lepiej jest mieszkać w pobliżu elektrowni jądrowej, niż w slumsach Love Canal czy obok "fabryki Union Carbide produkującej izocyjanian metylu" (w nawiązaniu do katastrofy w Bhopal). Wystosował wiele apeli w kwestii kontroli urodzeń, odzwierciedlających poglądy prezentowane od Thomasa Malthusa po Paula R. Ehrlicha. Asimov uważał się za feministę jeszcze zanim Ruch Wyzwolenia Kobiet "Women's Liberation" stał się popularny; argumentował, że kwestia wyzwolenia kobiet jest ściśle powiązana z kontrolą urodzeń. Ponadto wierzył, iż homoseksualizm powinien być uważany za "prawo moralne" z punktu widzenia populacji, tak samo jak inne nie prowadzące do reprodukcji rodzaje aktywności seksualnej między dorosłymi, którzy wyrażają na to zgodę (Yours, Isaac Asimov).

W swoich ostatnich latach Asimov składał winę za pogorszenie jakości życia, jakie zaobserwował w Nowym Jorku, na obniżenie wpływów z podatków spowodowane przez wyprowadzanie się obywateli należących do klasy średniej na przedmieścia. Jego ostatnia książka niefabularna Our Angry Earth (1991, napisana wspólnie z długoletnim przyjacielem, autorem science-fiction Frederikiem Pohlem), traktuje o problemach kryzysu ekologicznego takich jak globalne ocieplenie czy zniszczenie warstwy ozonowej.

Pisarstwo[edytuj | edytuj kod]

Informacje ogólne[edytuj | edytuj kod]

Kariera Asimova dzieli się na kilka okresów. Najwcześniejszy, zdominowany przez fantastykę naukową, zaczął się od opowiadań w roku 1939 i powieści w 1950. Trwał do 1958 i zakończył się po wydaniu Nagiego słońca. W 1952 zaczął publikować pozycje niefabularne, debiutując jako współautor podręcznika uniwersyteckiego pod tytułem Biochemia i ludzki metabolizm (Biochemistry and Human Metabolism). Po wystrzeleniu na orbitę przez ZSRR w 1957 pierwszego sztucznego satelity Sputnik 1, znacznie wzrosła liczba publikacji Asimova z zakresu literatury faktu, zwłaszcza popularnonaukowych, czego konsekwencją był spadek liczby publikowanych pozycji science-fiction. W ciągu kolejnych 25 lat napisał jedynie cztery powieści fantastyczno-naukowe. Druga część jego kariery jako pisarza science-fiction rozpoczęła się w 1982, z wydaniem Agenta Fundacji. Od tego czasu Asimov opublikował kilka sequeli i prequeli do swoich istniejących powieści, wiążąc je razem w sposób, którego wcześniej nie przewidywał, i tworząc jednolitą serię. Mimo tej unifikacji cykl zawiera wiele niespójności, zwłaszcza we wcześniejszych częściach.

Asimov wierzył, że jego najbardziej trwałym wkładem w literaturę będą "trzy prawa robotyki" i cykl Fundacja (Yours, Isaac Asimov). Poza tym, według Oxford English Dictionary to jego książki wprowadziły wyrazy: pozytronika (całkowicie fikcyjna technologia), psychohistoria (używany często w innym znaczeniu niż wymyślone przez Asimova) oraz robotyka do języka angielskiego. Asimov ukuł termin robotyka nie podejrzewając, że takie słowo mogło już istnieć; miało być analogiczne do słów mechanika, hydraulika, i tym podobnych. (Oryginalny wyraz robot pochodzi z języka czeskiego i nawiązuje do "pracy przymusowej", robotovat, robota, a użyty został po raz pierwszy przez Karela Čapka w R.U.R. /Roboty Uniwersalne Rossuma/.) W przeciwieństwie do słowa psychohistoria, słowo robotyka przetrwało w terminologii technicznej w znaczeniu nadanym mu przez Asimova. W Star Trek: The Next Generation pojawiały się androidy z "mózgami pozytronowymi" – Data, Lore, Lal, i B-4, a Asimov był wymieniany jako "wynalazca" tej fikcyjnej technologii. Jak na ironię (choć może niezupełnie, biorąc pod uwagę poczucie humoru Asimova), nie podobało mu się wykorzystanie słowa "pozytron" jako określenia na antycząsteczkę elektronu. Jak wyjaśnił w swojej pracy Atom: Journey across the Subatomic Cosmos, poprawny przyrostek to "-on," jak proton czy mion, nie zaś "-ron," jak elektron lub neutron, ponieważ "r" w tych wyrazach pochodzi od tematu.

Fantastyka naukowa[edytuj | edytuj kod]

Asimov zaczął czytać fantastycznonaukowe pulp magazines, sprzedawane w rodzinnym sklepie, w 1929. W latach 30-tych nawiązał kontakt ze środowiskiem fandomu, szczególnie z osobami z kręgu przyszłych Futurian. W 1937 zaczął pisać swoje pierwsze opowiadanie fantastyczne, Cosmic Corkscrew (Kosmiczny korkociąg), nie ukończył go jednak aż do czerwca 1938. Zainspirowany wizytą w biurze Astounding Science Fiction dokończył opowiadanie 19 czerwca i osobiście zaniósł je wydawcy Astounding, Johnowi Campbellowi, dwa dni później. Campbell odrzucił Cosmic Corkscrew, zachęcił jednak Asimova do dalszych prób. W październiku Asimov sprzedał swoje trzecie opowiadanie, Marooned Off Vesta, magazynowi Amazing Stories, który opublikował je w marcu 1939. W późniejszych latach Asimov nadal pisywał, i okazjonalnie sprzedawał, opowiadania do fantastycznych pulp magazines.

W 1941 wydane zostało 32. opowiadanie Asimova, Nastanie nocy (Nightfall), opisywane jako jedno z "najsłynniejszych opowiadań science-fiction wszech czasów".[18] W 1968 the Science Fiction Writers of America w głosowaniu ogłosiło Nastanie nocy najlepszym opowiadaniem fantastycznonaukowym napisanym kiedykolwiek.[19] W zbiorze Nightfall and Other Stories napisał: "Stworzenie Nastania nocy było przełomowym punktem w mojej karierze... Nagle zaczęto mnie brać serio i świat fantastyki naukowej stał się świadomy mojego istnienia. Z biegiem lat stało się jasne, że napisałem opowiadanie, które weszło do kanonu".

Nastanie nocy stanowi archetypiczny przykład "społecznej fantastyki naukowej". Określenie to zostało ukute przez Asimova dla opisania nowego trendu w latach 40-tych, zapoczątkowanego przez autorów takich jak Asimov czy Heinlein, odchodzących od gadżetów i space opery w stronę spekulacji na temat natury ludzkiej.

Do roku 1941 Asimov sprzedawał już regularnie swoje utwory do Astounding, wiodącego w tej tematyce magazynu. Między 1943 a 1949 wszystkie opowiadania science-fiction Asimova były publikowane wyłącznie w Astounding.

W 1942 wydana została pierwsza opowieść z cyklu Fundacja, później włączona do trylogii: Fundacja (1951), Fundacja i Imperium (1952), oraz Druga Fundacja (1953), opowiadającej o upadku i odrodzeniu rozległego imperium międzygwiezdnego w świecie przyszłości. Łącznie powieści te stanowią najsłynniejsze dzieło science-fiction Asimova, porównywalne z cyklem o robotach. Wiele lat później Asimov kontynuował serię, pisząc Agenta Fundacji (1982) oraz Fundację i Ziemię (1986), po czym wrócił do czasów sprzed oryginalnej Fundacji prequelami Preludium Fundacji (1988) i Narodziny Fundacji (1992). W serii pojawia się fikcyjna nauka, psychohistoria, pozwalająca na przewidzenie przyszłości wielkich populacji.

W tym samym okresie Asimov zaczął pisać opowiadania o robotach pozytronowych, w dużej części wydane w zbiorze Ja, robot (1950). Wprowadził w nich zestaw zasad etyki dla robotów i inteligentnych maszyn (prawa robotów Asimova), które wywarły ogromny wpływ na innych pisarzy i myślicieli. Na podstawie jednego z tych opowiadań zrealizowano film Człowiek przyszłości (Bicentennial man), z Robinem Williamsem w roli głównej.

Film Ja, robot (I, Robot), w którym zagrał Will Smith, oparty został na skrypcie Jeffa Vintara zatytułowanym Hardwired, a idee Asimova włączono do niego dopiero później, po nabyciu praw do tytułu.[20] Nie ma on związku ze skryptem I, Robot napisaym przez Harlana Ellisona, który współpracował z samym Asimovem, aby stworzyć wersję oddającą ideę oryginalnych utworów. Według Asimova realizacja scenariusza Ellisona prowadziłaby do powstania "pierwszego w historii prawdziwie złożonego i wartościowego fantastycznonaukowego filmu dla dorosłych". Scenariusz opublikowano w formie książkowej w roku 1994, gdy szanse na jego realizację stały się nikłe.

Poza filmami, cykle Asimowa Fundacja i Roboty zainspirowały powstanie innych, pochodnych utworów literackich, z których wiele zostało napisanych przez znanych autorów o ustalonej pozycji, takich jak Roger MacBride Allen, Greg Bear, Gregory Benford czy David Brin. Twórczość ta miała błogosławieństwo - a czasem wręcz powstawała na prośbę - wdowy po Asimovie, Janet Asimov.

W 1948 Asimov napisał fałszywy artykuł naukowy na temat nieistniejącego związku chemicznego: The Endochronic Properties of Resublimated Thiotimoline (Endochroniczne właściwości resublimowanej tiotimoliny). W tym samym czasie przygotowywał swoją rozprawę doktorską, w obawie przed uprzedzeniami ze strony komisji egzaminacyjnej prosił więc wydawcę o opublikowanie artykułu pod pseudonimem. Mimo to artykuł ukazał się jednak pod jego prawdziwym nazwiskiem. Niedługo potem, w czasie ustnego egzaminu, Asimov coraz bardziej przejmował się otrzymywanymi pytaniami. Pod koniec jeden z egzaminatorów obrócił się ku niemu z uśmiechem, mówiąc: "Panie Asimov, proszę opowiedzieć nam coś o właściwościach termodynamicznych tiotimoliny". Po dwudziestominutowym oczekiwaniu, Asimov został wezwany z powrotem do pokoju egzaminacyjnego i otrzymał tytuł doktora.

W 1949 redaktor działu fantastyki naukowej wydawnictwa Doubleday, Walter I. Bradbury, przyjął do druku niepublikowaną powieść Asimova Grow Old Along With Me. Ukazała się ona nakładem Doubleday w styczniu 1950 jako Kamyk na niebie (Pebble in the Sky). To samo wydawnictwo opublikowało w latach 50-tych kolejne cztery powieści fatastycznonaukowe Asimova, jak również sześć powieści młodzieżowych z cyklu Lucky Starr, napisane pod pseudonimem Paul French. Doubleday wydał także zbiory opowiadań Asimova, począwszy od The Martian Way and Other Stories w 1955. Również we wczesnych latach 50-tych ukazały się w wydawnictwie Gnome Press opowiadania o robotach, zebrane pod tytułem Ja, robot, oraz opowieści o Fundacji pod postacią trylogii.

Gdy ukazały się nowe magazyny science-fiction, zwłaszcza Galaxy Magazine oraz The Magazine of Fantasy & Science Fiction, Asimov zaczął publikować opowiadania także w nich. Określał później lata 50-te jako swoją "złotą dekadę". Pewna liczba tych opowiadań została wydana w antologii The Best of Isaac Asimov, łącznie z Ostatnim pytaniem (1956), opowiadającym o dążeniu gatunku ludzkiego do potencjalnego odwrócenia procesu entropii. Było to ulubione opowiadanie autora, przez wielu stawiane na równi z Nastaniem nocy. Asimov napisał o nim w 1973:

Dlaczego to moje ulubione opowiadanie? Po pierwsze, pomysł przyszedł do mnie kompletny i nie trzeba było go dopracowywać; napisałem całą rzecz na gorąco i nie musiałem zmieniać praktycznie ani słowa. Takie opowiadania zawsze są cenione przez pisarzy.

Poza tym miało ono nader dziwny wpływ na moich czytelników. Często ktoś pisze do mnie z prośbą o tytuł opowiadania, które jak im się wydaje ja napisałem, i abym powiedział gdzie można je znaleźć. Nie pamiętają tytułu, jednak gdy opisują treść, nieodmiennie chodzi o Ostatnie pytanie. Doszło już do tego, iż ostatnio odebrałem telefon od zdesperowanego człowieka, który zaczął w te słowa: "Doktorze Asimov, jest takie opowiadanie które jak sądzę pan napisał, a nie mogę przypomnieć sobie tytułu–". Wtedy przerwałem, aby powiedzieć że chodzi o Ostatnie pytanie, i kiedy streściłem wątek okazało się, że istotnie to tego tytułu poszukiwał. Pozostawiłem go w przekonaniu, że potrafię czytać w myslach na odległość tysięcy mil.

W grudniu 1974 były członek grupy Beatles, Paul McCartney, skontaktował się z Asimovem i zapytał, czy ten nie mógłby napisać scenariusza do filmowego musicalu science-fiction. McCartney miał mglisty pomysł dotyczący głównego wątku, oraz urywki dialogów; chciał zrobić film na temat zespołu rockowego, którego członkowie odkrywają, że podszywa się pod nich grupa kosmitów. Zarówno członków zespołu, jak oszustów prawdopodobnie zagraliby członkowie grupy McCartneya Wings, wtedy u szczytu popularności. Zaintrygowany pomysłem, choć nie był fanem muzyki rockowej, Asimov szybko stworzył zarys scenariusza. Zachował ogólną ideę McCartneya, tworząc poruszającą i dramatyczną historię, nie wykorzystał jednak dostarczonych fragmentów dialogów i prawdopodobnie z tej przyczyny propozycja została odrzucona. Scenariusz zachował się jedynie w archiwach Uniwersytetu Bostońskiego.

Od roku 1977 użyczył swojego nazwiska Isaac Asimov's Science Fiction Magazine (teraz Asimov's Science Fiction), i pisał artykuł wstępny do każdego wydania. Przez krótki czas istniały również Asimov's SF Adventure Magazine i towarzyszący mu Asimov's Science Fiction Anthology, publikowane jako magazyny (podobnie jak "antologie" Ellery Queen's Mystery Magazine oraz Alfred Hitchcock's Mystery Magazine).

Pisarstwo popularnonaukowe[edytuj | edytuj kod]

W późnych latach 50-tych i w 60-tych Asimov zmienił nieco profil swojej twórczości i znacznie ograniczył liczbę publikowanych powieści fabularnych (wydał jedynie cztery powieści dla dorosłych pomiędzy Nagim słońcem w 1957 oraz Agentem Fundacji w 1982, z czego dwie to kryminały). Zwiększył natomiast liczbę publikacji popularnonaukowych; wystrzelenie Sputnika w 1957 uświadomiło społeczeństwu istnienie "luki naukowej", którą wydawcy Asimova chcieli zapełnić za pomocą wszelkich materiałów, jakie ten był w stanie stworzyć.

W tym samym czasie miesięcznik Magazine of Fantasy and Science Fiction zaprosił Asimova do kontynuacji stałej rubryki, rozpoczętej w wydawanym co dwa miesiące magazynie towarzyszącym Venture Science Fiction Magazine. Rubryka miała być poświęcona tematyce popularnonaukowej, Asimov otrzymał jednak jako redaktor całkowitą swobodę. Pierwszy artykuł z cyklu F&SF ukazał się w listopadzie 1958, po czym kolejne, w liczbie 399, publikowane były bez żadnych przerw aż do śmierci Asimova. Felietony te, okresowo wydawane w postaci książkowej przez Doubleday, utrwaliły reputację Asimova jako "Wielkiego Wyjaśniacza" problemów naukowych. On sam zaś wspominał je jako jedyne swoje artykuły popularne, w których nie musiał zakładać całkowitej nieznajomości tematu ze strony czytelników. Popularność jego pierwszego kompendium przeznaczonego dla szerokiego kręgu odbiorców, The Intelligent Man's Guide to Science, pozwoliła mu porzucić większość obowiązków akademickich i zostać pełnoetatowym pisarzem.

Asimov napisał na temat współczesnych mu teorii społecznych kilka esejów, między innymi "Thinking About Thinking" oraz "Science: Knock Plastic" (1967).

Wielka różnorodność tematów poruszanych w twórczości Asimova skłoniła kiedyś Kurta Vonneguta do zapytania: "Jakie to uczucie, wiedzieć wszystko?" Asimov odpowiedział, że wie jedynie jakie to uczucie mieć reputację wszystkowiedzącego: "Nieswojo". (In Joy Still Felt, rozdział 30.) Thomas Pynchon we wstępie do swojego zbioru opowiadań Slow Learner przyznał, że polegał na publikacjach Asimova oraz Oxford English Dictionary), aby uzupełnić swoją wiedzę na temat entropii.

Miarą przyjaźni i szacunku między Asimovem a Arthurem C. Clarke było, że w tak zwanym "Pakcie Asimov-Clarke z Park Avenue", zawartym gdy jechali razem taksówką manhattańską Park Avenue w Nowym Jorku, Asimov zobowiązywał się do twierdzenia iż Clarke jest najlepszym na świecie pisarzem fantastycznonaukowym (drugie miejsce pozostawiając dla siebie), natomiast Clarke miał utrzymywać iż Asimov jest najlepszym pisarzem naukowym (drugie miejsce pozostawiając dla siebie)[21] Stąd dedykacja w książce Clarke'a Report on Planet Three (1972) brzmi: "Zgodnie z warunkami paktu Clarke-Asimov, drugi najlepszy na świecie pisarz naukowy dedykuje tę książkę drugiemu najlepszemu na świecie pisarzowi fantastycznonaukowemu."

Pozostała twórczość[edytuj | edytuj kod]

Oprócz nauk ścisłych, Asimov bardzo interesował się również historią. Począwszy od lat 60-tych napisał 14 popularnych książek historycznych, z czego najważniejsze to The Greeks: A Great Adventure (1965), The Roman Republic (1966), The Roman Empire (1967), The Egyptians (1967) oraz The Near East: 10,000 Years of History (1968).

Opublikował dwutomowy Asimov's Guide to the Bible]] — pierwszy tom, dotyczący Starego Testamentu w 1967, drugi, na temat Nowego Testamentu w 1969 — potem połączył je w jeden 300-stronicowy tom w wydaniu z roku 1981. Przewodnik, zawierający mapy i tabele, opisuje kolejne księgi biblijne, wyjaśniając ich historię i warunki polityczne w jakich powstawały, zawiera również informacje biograficzne ważnych postaci.

Zainteresowanie Asimova literaturą przejawiło się w kilku wydaniach dzieł literackich z jego komentarzami, między innymi Asimov's Guide to Shakespeare (1970), Asimov's Annotated Paradise Lost (1974), i The Annotated Gulliver's Travels (1980).

Asimov był również uznanym autorem kryminałów i często pisywał do Ellery Queen's Mystery Magazine. Zaczął od tworzenia kryminałów fantastycznonaukowych, takich jak opowiadania o Wendallu Urth, prędko jednak przerzucił się na klasyczne kryminały. Wydał tylko dwie pełnowymiarowe powieści kryminalne, napisał jednak kilka opowiadań o Czarnych Wdowcach, grupie mężczyzn spotykających się co miesiąc by zjeść obiad, pogawędzić i rozwiązać zagadkę. Pomysł na Wdowców inspirowany był związkiem Asimova z klubem dla mężczyzn "Trap Door Spiders", wszystkie główne postaci (prócz kelnera Henry'ego, który przypomina Jeeves'a z książek Wodehouse'a) stworzone zostały na wzór jego najlepszych przyjaciół[22].

Pod koniec życia Asimov wydał kilka zbiorów limeryków, w większości własnego autorstwa, poczynając od Lecherous Limericks w 1975. Tom Limericks: Too Gross, którego tytuł odzwierciedla zamiłowanie Asimova do żartów słownych (Too gross po angielsku brzmi jak zbyt obrzydliwe lub dwa grosy), zawiera 144 limeryki Asimova i drugie tyle napisane przez Johna Ciardi. Wydał nawet tomik limeryków Sherlockowskich. W książce Azazel, The Two Centimeter Demon Asimov zaprezentował humor żydowski. Dwaj główni bohaterowie, Żydzi, gawędzą przy posiłkach, opowiadając sobie anegdoty na temat "George'a" i jego przyjaciela Azazela. Z kolei Treasury of Humor Asimova jest zarówno zbiorem dowcipów, jak i wykładem poglądów autora na teorię humoru. Istotą humoru według niego jest nagła zmiana punktu widzenia, przenosząca akcent z rzeczy istotnych na trywialne, bądź z podniosłych na niedorzeczne.

Szczególnie w ostatnich latach swojego życia, Asimov w pewnym stopniu kultywował swój obraz jako sympatycznego rozpustnika. W 1971 roku, w odpowiedzi na rosnącą popularność poradników o seksie, takich jak Sensuous Woman (autorstwa "J") oraz Sensuous Man (autorstwa "M"), Asimov opublikował Sensuous Dirty Old Man, pod pseudonimem "Dr A", ale ze swoim nazwiskiem umieszczonym na okładce [23].

Asimov opublikował dwa tomy autobiografii:In Memory Yet Green(1979) orazIn Joy Still Felt(1980). Trzeci tom I. Asimov: A Memoir, został opublikowany w kwietniu 1994. Epilog został napisany przez wdowę Janet Asimov dziesięć lat po jego śmierci. It's Been Good Life(2002), zredagowane przez Janet, jest skróconą wersją jego trzech tomów autobiografii. Wydano także trzy retrospektywne tomy twórczości Asimova: Opus 100 (1969), Opus 200 (1979) i Opus 300 (1984).

Asimova i Gene Roddenberry'ego, twórcę Star Trek, połączyły wyjątkowe relacje podczas pierwszej edycji Star Trek, w późnych latach 60. Asimov napisał krytyczny esej o naukowej rzetelności Star Trek dla magazynu TV Guide. Roddenberry odpowiedział w osobistym uprzejmym liście, w którym wyjaśnił ograniczenia wynikające z pisania serialu, którego odcinki ukazują się co tydzień. Asimov skorygował swoje stanowisko w kolejnym eseju w TV Guide, twierdząc, że mimo nieścisłości Star Trek jest wyzwaniem intelektualnym i wnosi świeżość do telewizyjnych widowisk fantastycznych. Obaj zaprzyjaźnili się do tego stopnia, iż Asimov pracował nawet jako konsultant w kilku odcinkach Star Trek.

Literary themes[edytuj | edytuj kod]

Much of Asimov's fiction dealt with themes of paternalism.[potrzebny przypis][twórczość własna?] His first robot story, "Robbie", concerned a robotic nanny. "Lenny" deals with the capacity of robopsychologist Susan Calvin to feel maternal love towards a robot whose positronic brain capacities are those of a 3-year-old. As the robots grew more sophisticated, their interventions became more wide-reaching and subtle. In "Evidence", the story revolves around a candidate who successfully runs for office who may be a robot masquerading as a human. In "The Evitable Conflict", the robots run humanity from behind the scenes, acting as nannies to the whole species.

Later, in The Robots of Dawn and Robots and Empire, a robot develops what he calls the Zeroth Law of Robotics, which states that: "A robot may not injure humanity, nor, through inaction, allow humanity to come to harm". He also decides that robotic presence is stifling humanity's freedom, and that the best course of action is for the robots to phase themselves out. A non-robot, time travel novel, The End of Eternity, features a similar conflict and resolution. The significance of the Zeroth Law is that it outweighs and supersedes all other Laws of Robotics: if a robot finds himself in a situation whereby he must murder one or more humans (a direct violation of the First Law of Robotics) in order to protect all of humanity (and preserve the Zeroth Law), then the robot's positronic programming will require him to commit murder for humanity's sake. Only highly advanced robots (such as Daneel and Giskard) could comprehend this law.

In The Foundation Series (which did not originally have robots), a scientist implements a semi-secret plan to create a new galactic empire over the course of 1,000 years. This series has its version of Platonic guardians, called the Second Foundation, to perfect and protect the plan. When Asimov stopped writing the series in the 1950s, the Second Foundation was depicted as benign protectors of humanity. When he revisited the series in the 1980s, he made the paternalistic themes even more explicit.

Foundation's Edge introduced the planet Gaia, obviously based on the Gaia hypothesis. Every animal, plant, and mineral on Gaia participated in a shared consciousness, forming a single super-mind working together for the greater good. In Foundation and Earth, the protagonist starts searching for the Earth, thinking that there he could find the answer of why he decided, in Foundation's Edge, that Galaxia was the right choice to take. Gaia is one of Asimov's best attempts at exploring the possibility of a collective awareness, and is compounded further in Nemesis, in which the planet Erythro composed primarily of prokaryotic life has a mind of its own and seeks communion with human beings.

Foundation and Earth introduces robots to the Foundation universe. Two of Asimov's last novels, Prelude to Foundation and Forward the Foundation, explore their behavior in fuller detail. The robots are depicted as covert operatives, acting for the benefit of humanity.

Another frequent theme, perhaps the reverse of paternalism, is social oppression. The Currents of Space takes place on a planet where a unique plant fiber is grown; the agricultural workers there are exploited by the aristocrats of a nearby planet. In The Stars, Like Dust, the hero helps a planet that is oppressed by an arrogant interplanetary empire, the Tyranni.

Often the victims of oppression are either Earth people (as opposed to colonists on other planets) or robots. In "The Bicentennial Man", a robot fights prejudice to be accepted as a human. In The Caves of Steel, the people of Earth resent the wealthier "Spacers" and in turn treat robots (associated with the Spacers) in ways reminiscent of how whites treated blacks, such as addressing robots as "boy". Pebble in the Sky shows an analogous situation: the Galactic Empire rules Earth and its people use such terms as "Earthie-squaw", but Earth is a theocratic dictatorship that enforces euthanasia of anyone older than 60. One hero is Bel Arvardan, an upper-class Galactic archaeologist who must overcome his prejudices. The other is Joseph Schwartz, a 62-year-old 20th century American who had emigrated from Europe, where his people were persecuted (he is quite possibly Jewish), and is accidentally transported forward in time to Arvardan's period. He must decide whether to help a downtrodden society that thinks he should be dead.

Yet another frequent theme in Asimov is rational thought. He invented the science-fiction mystery with the novel The Caves of Steel and the stories in Asimov's Mysteries, usually playing fair with the reader by introducing early in the story any science or technology involved in the solution. Later, he produced non-SF mysteries, including the novel Murder at the ABA (1976) and the "Black Widowers" and "Union Club" short stories, in which he followed the same rule. In his fiction, important scenes are often essentially debates, with the more rational, humane—or persuasive—side winning.

Awards[edytuj | edytuj kod]

  • 1997 posthumous induction into the Science Fiction and Fantasy Hall of Fame

Criticisms[edytuj | edytuj kod]

One of the most common impressions of Asimov's fiction work is that his writing style is extremely unornamental. In 1980, science fiction scholar James Gunn, professor emeritus of English at the University of Kansas wrote of I, Robot:[24] Szablon:Cquote

Gunn observes that there are places where Asimov's style rises to the demands of the situation; he cites the climax of "Liar!" as an example. Sharply drawn characters occur at key junctures of his storylines: In addition to Susan Calvin in "Liar!" and "Evidence", we find Arkady Darell in Second Foundation, Elijah Baley in The Caves of Steel and Hari Seldon in the Foundation prequels.

Asimov was also criticised for the lack of sex and aliens in his science fiction. Asimov once explained that his reluctance to write about aliens came from an incident early in his career when Astounding's editor John Campbell rejected one of his early science fiction stories because the alien characters were portrayed as superior to the humans. He decided that, rather than write weak alien characters, he would not write about aliens at all. Nevertheless, in response to these criticisms he wrote The Gods Themselves, which contains aliens, sex, and alien sex. Asimov said that of all his writings, he was most proud of the middle section of The Gods Themselves.[25]

In the Hugo Award-winning novella "Gold", Asimov describes an author clearly based on himself who has one of his books (The Gods Themselves) adapted into a "compu-drama", essentially photo-realistic computer animation. The director criticizes the fictionalized Asimov ("Gregory Laborian") for having an extremely nonvisual style making it difficult to adapt his work, and the author explains that he relies on ideas and dialogue rather than description to get his points across.

Others have criticised him for a lack of strong female characters in his early work. In his autobiographical writings he acknowledges this, and responds by pointing to inexperience. His later novels, written with more female characters but in essentially the same prose style as his early SF stories, brought this matter to a wider audience. For example, the 25 August 1985 Washington Post's "Book World" section reports of Robots and Empire as follows:

Szablon:Cquote

Be that as it may, a considerable portion of such criticism boils down to the charge that Asimov's works are simply dated. More precisely, some details of Asimov's imaginary future technology as he described in the 1940s and 1950s have not aged well. He, for example, described powerful robots and computers from the distant future as still using punch cards or punched tape and engineers using slide rules. In one dramatic scene in Foundation and Empire, a character gets the news by buying a paper at a vending machine.

In addition, his stories also have occasional internal contradictions: names and dates given in The Foundation Series do not always agree with one another, for example. Some such errors may plausibly be due to mistakes the characters make, since characters in Asimov stories are seldom fully informed about their own situations. Other contradictions resulted from the many years elapsed between the time Asimov began the Foundation series and when he resumed work on it; occasionally, advances in scientific knowledge forced him to revise his own fictional history.

Other than books by Gunn and Patrouch, there is a relative dearth of "literary" criticism on Asimov (particularly when compared to the sheer volume of his output). Cowart and Wymer's Dictionary of Literary Biography (1981) gives a possible reason:

Szablon:Cquote

In fairness, Gunn's and Patrouch's respective studies of Asimov both take the stand that a clear, direct prose style is still a style. Gunn's 1982 book goes into considerable depth commenting upon each of Asimov's novels published to that date. He does not praise all of Asimov's fiction (nor does Patrouch), but he does call some passages in The Caves of Steel "reminiscent of Proust". When discussing how that novel depicts night falling over futuristic New York City, Gunn says that Asimov's prose "need not be ashamed anywhere in literary society".

Although he prided himself on his unornamented prose style (for which he credited Clifford Simak as an early influence), Asimov also enjoyed giving his longer stories complicated narrative structures, often by arranging chapters in non-chronological ways. Some readers have been put off by this, complaining that the nonlinearity is not worth the trouble and adversely affects the clarity of the story. For example, the first third of The Gods Themselves begins with Chapter 6, then backtracks to fill in earlier material.[26] (John Campbell advised Asimov to begin his stories as late in the plot as possible. This advice helped Asimov create "Reason," one of the early Robot stories. See In Memory Yet Green for details of that time period.) Patrouch found that the interwoven and nested flashbacks of The Currents of Space did serious harm to that novel, to such an extent that only a "dyed-in-the-kyrt Asimov fan" could enjoy it. Asimov's tendency to contort his timelines is perhaps most apparent in his later novel Nemesis, in which one group of characters live in the "present" and another group starts in the "past", beginning fifteen years earlier and gradually moving toward the time period of the first group.

In 2002, Donald Palumbo, an English professor at East Carolina University, published Chaos Theory, Asimov's Foundations and Robots, and Herbert’s Dune: The Fractal Aesthetic of Epic Science Fiction. This includes a review of Asimov's narrative structures that compares them with the scientific concepts of fractals and chaos. Palumbo finds that though the traditional interests of literature (such as symbolism and characterization) are often somewhat lacking or even absent, a fascination with the Foundation and Robot metaseries remains. He determines that the purposeful complexities of the narrative build unusual symmetric and recursive structures to be perceived by the mind's eye. This volume contains some of the most scholarly and in-depth criticism of Asimov to date.

John Jenkins, who has reviewed the vast majority of Asimov's written output, once observed:[27] Szablon:Cquote

Selected bibliography[edytuj | edytuj kod]

Szablon:See Including all titles, charts, and edited collections, there are currently 515 items in Asimov's complete bibliography. For his 100th, 200th, and 300th books (based on his personal count), Asimov published Opus 100 (1969), Opus 200 (1979), and Opus 300 (1984), celebrating his writing; he did not choose to do this for his 400th book, however. Asimov's writings span across all major categories of the Dewey Decimal Classification except for Philosophy.[4]

For a listing of Asimov's books in chronological order within his future history, see the Foundation Series list of books.

Science fiction[edytuj | edytuj kod]

Fantastic Voyage series[edytuj | edytuj kod]

"Greater Foundation" series[edytuj | edytuj kod]

The Robot series was originally separate from the Foundation series. The Galactic Empire novels were originally published as independent stories. Later in life, Asimov synthesized them into a single coherent 'history' that appeared in the extension of the Foundation series.

 Osobny artykuł: Foundation series.
 Osobny artykuł: Isaac Asimov's Robot Series.
 Osobny artykuł: Isaac Asimov's Galactic Empire Series.

Lucky Starr series[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Lucky Starr series.

Norby Chronicles[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Norby.
  • Norby, the Mixed-Up Robot (1983)
  • Norby's Other Secret (1984)
  • Norby and the Lost Princess (1985)
  • Norby and the Invaders (1985)
  • Norby and the Queen's Necklace (1986)
  • Norby Finds a Villain (1987)
  • Norby Down to Earth (1988)
  • Norby and Yobo's Great Adventure (1989)
  • Norby and the Oldest Dragon (1990)
  • Norby and the Court Jester (1991)

Novels not part of a series[edytuj | edytuj kod]

Novels marked with an asterisk * have minor connections to the Foundation series.

Short story collections[edytuj | edytuj kod]

See also List of short stories by Isaac Asimov

Mysteries[edytuj | edytuj kod]

Novels[edytuj | edytuj kod]

Short story collections[edytuj | edytuj kod]

Black Widowers series[edytuj | edytuj kod]

Other mysteries[edytuj | edytuj kod]

Nonfiction[edytuj | edytuj kod]

Popular science[edytuj | edytuj kod]

Collections of columns from the Magazine of Fantasy and Science Fiction

  1. Fact and Fancy (1962)
  2. View from a Height (1963)
  3. Adding a Dimension (1964)
  4. Of Time, Space, & Other Things (1965)
  5. From Earth to Heaven (1966)
  6. Science, Numbers and I (1968)
  7. The Solar System and Back (1970)
  8. The Stars in Their Courses (1971)
  9. Left Hand of the Electron (1972)
  10. The Tragedy of the Moon (1973)
  11. Of Matters Great & Small (1975)
  12. The Planet that Wasn't (1976)
  13. Quasar, Quasar, Burning Bright (1977)
  14. Road to Infinity (1979)
  15. The Sun Shines Bright (1981)
  16. Counting the Eons (1983)
  17. X Stands for Unknown (1984)
  18. The Subatomic Monster (1985)
  19. Far as Human Eye Could See (1987)
  20. The Relativity of Wrong (1988)
  21. Out of the Everywhere (1990)
  22. The Secret of The Universe (1990)

Others

Annotations[edytuj | edytuj kod]

Guides[edytuj | edytuj kod]

Autobiography[edytuj | edytuj kod]

Other nonfiction[edytuj | edytuj kod]

TV and film appearances[edytuj | edytuj kod]

  • Stranieri in America 1988
  • Oltre New York 1986
  • Voyage to the Outer Planets and Beyond 1986
  • Target... Earth? 1980
  • The Dick Cavett Show 1970
  • The Nature of Things 1969

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Isaac Asimov: In Memory Yet Green. Cytat: The date of my birth, as I celebrate it, was January 2, 1920. It could not have been later than that. It might, however, have been earlier. Allowing for the uncertainties of the times, of the lack of records, of the Jewish and Julian calendars, it might have been as early as October 4, 1919. There is, however, no way of finding out. My parents were always uncertain and it really doesn't matter. I celebrate January 2, 1920, so let it be..
  2. ↑ Isaac Asimov: In Memory Yet Green. Cytat: There are three very simple English words: 'Has,' 'him' and 'of.' Put them together like this—'has-him-of'—and say it in the ordinary fashion. Now leave out the two h's and say it again and you have Asimov..
  3. ↑ Notes From Curator: Isaac Asimov.
  4. ↑ a b Edward Seiler: Isaac Asimov FAQ. 2008-06-27. [dostęp 2008-07-02].
  5. ↑ Carl Freedman: Critical Theory and Science Fiction. Doubleday, 2000, s. 71.
  6. ↑ Isaac Asimov Biography and List of Works. [w:] Biblio.com [on-line]. [dostęp 2008-03-05].
  7. ↑ Isaac Asimov: I. Asimov: A Memoir. Doubleday, 1994, s. 475-476. ISBN 0-385-41701-2.
  8. ↑ Isaac Asimov: I, Asimov: A Memoir. Doubleday, 1994, s. 380.
  9. ↑ Isaac Asimov: I. Asimov: A Memoir. Doubleday, 1994, s. 500. ISBN 0-385-41701-2.
  10. ↑ Isaac Asimov: It's Been a Good Life. Amherst, New York: Prometheus Books, 2002, s. 12. ISBN 1-57392-968-9.
  11. ↑ James Gunn: Isaac Asimov: The Foundations of Science Fiction. Oxford: Oxford University Press, 1982, s. 12-13, 20. ISBN 0-19-503059-1.
  12. ↑ Isaac Asimov: I. Asimov: A Memoir. New York: Doubleday, 1994, s. 129-131. ISBN 0-385-41701-2.
  13. ↑ Isaac Asimov: In Memory Yet Green: The Autobiography of Isaac Asimov, 1920-1954. Garden City, New York: Doubleday, 1979. ISBN 0-385-13679-X.
  14. ↑ a b c d e f g Isaac Asimov: I. Asimov: A Memoir. New York: Doubleday, 1994, s. 125-129. ISBN 0-385-41701-2.
  15. ↑ Asimov FAQ. 2004-09-27. [dostęp 2007-01-17].
  16. ↑ Locus Online: Letter from Janet Asimov. 2002-04-04. [dostęp 2007-01-17].
  17. ↑ Isaac Asimov, "The Way of Reason," in In Pursuit of Truth: Essays on the Philosophy of Karl Popper on the Occasion of his 80th Birthday,, ed. Paul Levinson, Humanities Press, 1982, pp. ix-x.
  18. ↑ The Invincible Spud: Isaac Asimov: The Good Doctor. [w:] Bewildering Stories article [on-line]. [dostęp 2007-05-13].
  19. ↑ Mervyn Rothstein: Isaac Asimov Obituary. [w:] quotes The New York Times, April 7, 1992 edition [on-line]. [dostęp 2007-05-13].
  20. ↑ Michael Sampson: The Bottom of Things. 2004-01-14. [dostęp 2007-01-17].
  21. ↑ Isaac Asimov FAQ, Part 1. 2001-02-09. [dostęp 2007-01-17].
  22. ↑ Isaac Asimov: Puzzles of the Black Widowers. Bantam Books, 1991, s. xiii–xiii.
  23. ↑ Tytuły tych książek można przetłumaczyć jako Zmysłowa kobieta, Zmysłowy mężczyzna i Zmysłowy staruch
  24. ↑ James Gunn. On Variations on a Robot. „Isaac Asimov's Science Fiction Magazine”, s. 56-81, 1980-07. 
  25. ↑ Isaac Asimov: I, Asimov: A Memoir. New York: Doubleday, 1994, s. 250.
  26. ↑ John Jenkins: Review of The Gods Themselves. [dostęp 2007-05-13].
  27. ↑ John Jenkins: Review of an Asimov biography, The Unauthorized Life. [dostęp 2007-05-13].

Sources[edytuj | edytuj kod]

In Joy Still Felt (1980, ISBN 0-380-53025-2).
I. Asimov: A Memoir (1994). ISBN 0-385-41701-2 (hc), ISBN 0-553-56997-X (pb).
Yours, Isaac Asimov (1996), edited by Stanley Asimov. ISBN 0-385-47624-8.
It's Been a Good Life (2002), edited by Janet Asimov. ISBN 1-57392-968-9.
  • Goldman, Stephen H., "Isaac Asimov", in Dictionary of Literary Biography, Vol. 8, Cowart and Wymer eds., (Gale Research, 1981), pp. 15–29.
  • Gunn, James. "On Variations on a Robot", IASFM, July 1980, pp. 56–81. Reprinted in the 1982 book.
Isaac Asimov: The Foundations of Science Fiction (1982). ISBN 0-19-503060-5.
The Science of Science-Fiction Writing (2000). ISBN 1-57886-011-3.

External links[edytuj | edytuj kod]

Szablon:Isaac Asimov novels Szablon:Science fiction Szablon:Asimov story collections


Szablon:Lifetime



{{link FA|es}} {{link FA|hu}} {{link FA|id}} {{link FA|ja}} [[af:Isaac Asimov]] [[ar:إسحاق عظيموف]] [[ast:Isaac Asimov]] [[bn:আইজাক আসিমভ]] [[zh-min-nan:Isaac Asimov]] [[bs:Isaac Asimov]] [[br:Isaac Asimov]] [[bg:Айзък Азимов]] [[ca:Isaac Asimov]] [[cs:Isaac Asimov]] [[da:Isaac Asimov]] [[de:Isaac Asimov]] [[et:Isaac Asimov]] [[el:Ισαάκ Ασίμωφ]] [[es:Isaac Asimov]] [[eo:Isaac Asimov]] [[eu:Isaac Asimov]] [[fa:آیزاک آسیموف]] [[fr:Isaac Asimov]] [[ga:Isaac Asimov]] [[gl:Isaac Asimov]] [[ko:아이작 아시모프]] [[hy:Իսահակ Ազիմով]] [[hr:Isaac Asimov]] [[io:Isaac Asimov]] [[id:Isaac Asimov]] [[is:Isaac Asimov]] [[it:Isaac Asimov]] [[he:אייזק אסימוב]] [[jv:Isaac Asimov]] [[la:Isaac Asimov]] [[lv:Aizeks Azimovs]] [[lt:Isaac Asimov]] [[hu:Isaac Asimov]] [[mk:Исак Асимов]] [[ms:Isaac Asimov]] [[nah:Isaac Asimov]] [[nl:Isaac Asimov]] [[ja:アイザック・アシモフ]] [[no:Isaac Asimov]] [[nn:Isaac Asimov]] [[oc:Isaac Asimov]] [[pt:Isaac Asimov]] [[ro:Isaac Asimov]] [[ru:Азимов, Айзек]] [[sq:Isaac Asimov]] [[simple:Isaac Asimov]] [[sk:Isaac Asimov]] [[sl:Isaac Asimov]] [[szl:Isaac Asimov]] [[sr:Исак Асимов]] [[sh:Isaac Asimov]] [[fi:Isaac Asimov]] [[sv:Isaac Asimov]] [[th:ไอแซค อสิมอฟ]] [[tg:Айзек Азимов]] [[tr:Isaac Asimov]] [[uk:Азімов Айзек]] [[yi:אייזיק אסימאוו]] [[zh-yue:阿西莫夫]] [[zh:艾萨克·阿西莫夫]]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikiprojekt:Tłumaczenie_artykułów/Isaac_Asimov&oldid=71763559”