Yehudi Menuhin

Yehudi Menuhin

Yehudi Menuhin (1976)
Data i miejsce urodzenia	22 kwietnia 1916 Nowy Jork
Data i miejsce śmierci	12 marca 1999 Berlin
Przyczyna śmierci	zawał serca
Instrumenty	skrzypce
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	muzyk
Aktywność	1921–1999
Instrument
skrzypce Giovanni Bussetto 1680 Giovanni Grancino 1695 Guarneri filius Andrea 1703 Soil Stradivarius Prince Khevenhüller 1733 Stradivari Guarneri del Gesù 1739 Lord Wilton 1742 Guarneri del Gesù
Odznaczenia
Strona internetowa

{{Artysta muzyczny infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | faksymile = | wydawnictwo = | nazwa oryginalna = | alt zdjęcia = | opis faksymile = Nieznane pola: "wytwórnia płytowa" oraz "podpis".

Yehudi Menuhin w wieku 12 lat (1929)

Yehudin Menuhin z Bruno Walterem (1931)

Yehudi Menuhin z siostrą Hephzibah (1951)

Yehudi Menuhin z Béla Mavrákiem (1999)

Yehudi Menuhin (ur. 22 kwietnia 1916 w Nowym Jorku, zm. 12 marca 1999 w Berlinie) – amerykański wirtuoz skrzypiec oraz dyrygent.

Życiorys

Pochodził z rodziny żydowskiej o ukraińskich korzeniach. Syn Moshe Menuhina i nauczycielki gry na fortepianie Maruthy Sher. Z urodzenia Amerykanin z wyboru Brytyjczyk. Naukę gry na skrzypcach rozpoczął w wieku czterech lat u Sigmunda Ankera w San Francisco, a następnie kontynuował u Louisa Persingera. Publicznie zadebiutował w wieku siedmiu lat. W wieku ośmiu, po raz pierwszy wystąpił w San Francisco, jako solista z towarzyszeniem San Francisco Symphony Orchestra, wykonując niezwykle trudną Symfonię hiszpańską Edouarda Lalo przy akompaniamencie jego pierwszego nauczyciela – Louisa Persingera. Od 1927 studiował w Paryżu u Georga Enescu, a w latach 1929–1930 u Adolfa Buscha. W Berlinie zadebiutował 6 stycznia 1927 w wieku 12 lat, gdzie po występie z Berlińskimi Filharmonikami pod dyrekcją Bruno Waltera okrzyknięto go złotym dzieckiem.

Występował główne w Wielkiej Brytanii. Jako skrzypek jest obok Jaschy Heifetza legendarnym wykonawcą Henryka Wieniawskiego i Niccola Paganiniego. Wielokrotnie odwiedzał Polskę, w której najchętniej koncertował w Poznaniu, współpracował także z Sinfonią Varsovia, której był pierwszym gościnnym dyrygentem. W czasie II wojny światowej dał ponad 500 koncertów dla żołnierzy amerykańskich i alianckich oraz koncertował na rzecz Czerwonego Krzyża.

W 1963 założył własną szkołę dla młodzieży pod Londynem w Anglii Yehudi Menuhin School, mającą kształcić nie tylko świetnych muzyków, lecz przede wszystkim, jak mówił istoty otwarte i zrównoważone.

W 1975 jako ówczesny prezydent Międzynarodowej Rady Muzyki działającej przy UNESCO ustanowił 1 października Międzynarodowym Dniem Muzyki. Jego najbardziej znanym uczniem jest Nigel Kennedy. Menuhin to także autor wielu książek, w tym autobiograficznej Unfinished Journey (1977). Za wybitne osiągnięcia w dziedzinie muzyki uhonorowany tytułem szlacheckim. 7 sierpnia 1983 roku wystąpił dla papieża Jana Pawła II w Castel Gandolfo razem z Polską Orkiestrą Kameralną Jerzego Maksymiuka.

Był twórcą i dyrektorem festiwali muzycznych w Gstaad (Szwajcaria), Bath (Anglia) oraz Windsor Festival.

Od pobytu w Indiach w 1952 fascynował się jogą – filozofią, medytacjami i ćwiczeniami sprawnościowymi. Był uczniem twórcy jogi iyengarowskiej B.K.S. Iyengara.

Związki z Polską

Jego związki z Polską rozpoczęły się w kwietniu 1984, kiedy przybył na zaproszenie Polskiej Orkiestry Kameralnej, jako solista i dyrygent. By sprostać wymaganiom zaplanowanego wówczas repertuaru do współpracy zaproszono wybitnych muzyków z całego kraju i powiększono skład zespołu do 40 osób. Po pierwszym entuzjastycznie przyjętym koncercie Yehudi Menuhin przyjął propozycję dyrektora Waldemara Dąbrowskiego oraz Franciszka Wybrańczyka i objął funkcję pierwszego gościnnego dyrygenta nowo powstałej orkiestry symfonicznej, która odtąd przyjęła nazwę Sinfonia Varsovia.

W 1996 roku, z okazji przypadającej 80. rocznicy urodzin Yehudiego Menuhina, orkiestra Sinfonia Varsovia pod jego dyrekcją nagrała komplet symfonii Beethovena oraz Schuberta. Odbyła szereg tournée koncertowych po Europie, a następnie praktycznie po całym świecie (USA, Kanada, Brazylia, Chile, Argentyna, Japonia, Korea, Tajwan, Hongkong), dając łącznie 65 koncertów.

Nagrody i odznaczenia

Odznaczenia państwowe

• Order Lotaryński
• Order Legii Honorowej (Francja)
• Order Korony (Belgia)
• Order Leopolda (Belgia)
• Order Zasługi (Niemcy)

W 1956 roku Królowa Elżbieta II nadała mu tytuł szlachecki i tytuł Komandora Orderu Imperium Brytyjskiego (CBE), a w 1993 został odznaczony godnością para i członkiem Izby Lordów.

Uhonorowany obywatelstwem miast: Edynburga, Bath, Reims, Warszawy, a także medalami Paryża i Jerozolimy.

Doktor honoris causa 27 uczelni na całym świecie m.in. Uniwersytetu Oksfordzkiego, Uniwersytetu Cambridge, Uniwersytetu w Bath, Belgijskiego Niderlandzkojęzycznego Uniwersytetu w Brukseli, Narodowego Uniwersytetu w Córdobie, Narodowego Uniwersytetu Muzycznego w Bukareszcie.

Za swoją autobiografię Niedokończona podróż otrzymał w 1972 nagrodę niemieckich krytyków na Międzynarodowych Targach Książki we Frankfurcie.

W 1991 otrzymał izraelską nagrodę Wolfa w dziedzinie sztuki.

W 1972 został laureatem prestiżowej duńskiej Nagrody Fundacji Muzycznej Léonie Sonning.

W 1968 roku w uznaniu zasług za działania charytatywne otrzymał od Indiry Gandhi Pokojową Nagrodą im. Nehru.

Życie osobiste

Miał dwie siostry Hephzibah (pianistka) i Yaltah (pianistka, poetka i malarka). Dwukrotnie żonaty z Nolą Nicholas (od 1938 do 1947), z którą miał dwójkę dzieci: Zamirę i Krova, oraz z primabaleriną Dianą Gould (od 1947 do 1999), z którą miał dwóch synów: Jeremiego (pianistę) i Gerarda.

Śmierć

Ostatni koncert dał 7 marca 1999 w Duesseldorfie, dyrygując Symfonią nr 3 a-moll Mendelssohna. Zmarł 12 marca 1999 w Berlinie na zawał serca, podczas europejskiej trasy koncertowej z orkiestrą Sinfonią Varsovią. Został pochowany w Londynie. Pogrzeb odbył się zgodnie z obrządkiem judaistycznym.

Dyskografia

Nagrał ponad pół tysiąca płyt z samym tylko repertuarem skrzypcowym, nie licząc jego dyrygenckich dokonań.

• 1966: West Meets East
• 1968: West Meets East, Volume 2
• 1988: Menuhin And Grappelli Play Gershwin
• 1988: Menuhin & Grappelli Play Berlin, Kern, Porter & Rodgers & Hart
• 1988: Menuhin And Grappelli Play "Jalousie" And Other Great Standards
• 1988: The Very Best of Grappelli & Menuhin
• 1988: Menuhin & Grappelli Play Gershwin
• 1990: Jealousy: Hits Of The Thirties
• 1991: Concert of the Century
• 2009: The Great EMI Recordings Yehudi Menuhin
• 2009: 100 Best Menuhin
• 2012: Bach: Works With Orchestra

Bibliografia

• W. Marchwica (red.), Słownik muzyki, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006, ISBN 83-7435-239-6, ISBN 978-83-7435-239-0.
• Yehudi Menuhin, Niedokończona Podróż. Dwadzieścia Lat Później, tłumaczenie Rafał Śmietana, 2002, ISBN 83-88667-15-7, 9788388667152.
• Yehudi Menuhin, Skrzypce i ja, Wydawnictwo Arkady, 2004, ISBN 83-213-4090-3.
• Yehudi Menuhin w bazie Filmweb
• Nowa encyklopedia powszechna PWN, Tom 5, Wydawn. Nauk. PWN, 1997, ISBN 83-01-11097-X, 9788301110970
• Portal wiedzy onet: Menuhin Yehudi

Linki zewnętrzne

• Spotkanie Jehudi Menuhina z młodymi muzykami podczas wizyty w Warszawie w 1984 roku, film dokumentalny Andrzeja Brzozowskiego, 1985
• Yehudi Menuhin dyryguje Polską Orkiestrą Kameralną w Warszawie, 1984 na stronie KronikaRP
• Amerykański skrzypek Yehudi Menuhin prowadzi próbę z Orkiestrą Sinfonia Varsovia w Warszawie, 1989 na stronie KronikaRP
• Tony Palmer: Menuhin: A Family Portrait. Gonzo Multimedia, 2016. ISBN 1-908728-06-X.brak strony w książce