Jan Nowicki
![]() Jan Nowicki podczas nagrań Norwida (2017) | |
Data i miejsce urodzenia |
5 listopada 1939 |
---|---|
Zawód | |
Współmałżonek |
1. Małgorzata Potocka |
Lata aktywności |
od 1956 |
Odznaczenia | |
![]() ![]() ![]() ![]() | |
![]() |

Jan Nowicki (ur. 5 listopada 1939 w Kowalu[1]) – polski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, reżyser teatralny, pedagog, felietonista, pisarz i poeta.
Zagrał niemal 200 ról w teatrze telewizji i filmowych, m.in. w Niepochowanym, Wielkim Szu, Magnacie, Spirali i Sanatorium pod Klepsydrą. Przez ponad 30 lat był aktorem Starego Teatru w Krakowie, gdzie zagrał dziesiątki ról, a kreacje Stawrogina w Biesach, Rogożyna w Nastazji Filipownej, Artura w Tangu czy księcia Konstantego w Nocy listopadowej przeszły do historii polskiego teatru[2].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Uczęszczał do siedmiu różnych szkół średnich[3], m.in. do Technikum Przemysłowo-Pedagogicznego Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego w Radziejowie[3] i liceum kulturalno-oświatowego w Bydgoszczy[3]. Maturę ostatecznie zdał w jednym z łódzkich liceów[3]. W latach 1958–1960 studiował na Wydziale Aktorskim Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi. Po skreśleniu z listy studentów zatrudnił się w kopalni, gdzie pracował przez rok[3]. Następnie podjął studia w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Krakowie, które ukończył w 1964.
7 października 1964 zadebiutował w Zaproszeniu do zamku Jeana Anouilha na deskach Starego Teatru w Krakowie. Na ekranie debiutował w 1963. Związany z kręgiem twórców kabaretu Piwnica pod Baranami[4].
Pozostał związany z PWST w Krakowie jako wykładowca, a w latach 1973–1974 prodziekan wydziału aktorskiego[5][2].
W 1998 podczas III Festiwalu Gwiazd w Międzyzdrojach odcisnął dłoń na Promenadzie Gwiazd[6].
W latach 1998–1999 był felietonistą „Przekroju”, felietony dedykował przyjacielowi, Piotrowi Skrzyneckiemu[7]. W latach 2015- 2019 był felietonistą w Kieleckim Magazynie Kulturalnym „Projektor”.
Jest autorem kilku książek (m.in. „Między niebem a ziemią”, „Mężczyzna i one”, „Białe walce”, „Dwaj panowie”, "Piosenki czasem wiersze", "Moje psie myśli"), wierszy, tekstów piosenek i kolęd. W 1995 nakładem Wydawnictwa Baran i Suszczyński ukazała się książka biograficzna pt. Jan Nowicki autorstwa Dariusza Domańskiego.
W 2006 został członkiem rady programowej Fundacji Centrum Twórczości Narodowej[8]. 1 czerwca 2007 był narratorem w premierowym wykonaniu kantaty Zakochani w Krakowie. Przedstawienie miało miejsce na Rynku Głównym w Krakowie i skomponowane zostało z okazji obchodów 750-lecia lokacji miasta[9]. W czerwcu 2011 wziął udział w kampanii reklamowej sieci T-Mobile, występując w pierwszych spotach tej sieci tuż po jej wejściu na polski rynek[10].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Ze związku z Barbarą Sobottą ma syna, Łukasza, który również jest aktorem[11]. Z Ireną Paszyn ma córkę Sajanę[12]. Przez blisko 30 lat związany był z reżyserką Mártą Mészáros. 16 maja 2009 zawarł związek małżeński z Małgorzatą Potocką, z którą rozwiódł się 6 lipca 2015[13]. W 2017 poślubił Annę Kondratowicz.

Odznaczenia i nagrody[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2001)
- Złoty Krzyż Zasługi (1977)
- Srebrny Krzyż Zasługi (1976)
- Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2005)[14]
- Krzyż Oficerski Zasługi Orderu Republiki Węgierskiej (2006)
- Złota Odznaka miasta Krakowa (1977)
- Nagroda na VII Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu za rolę Artura w spektaklu Tango Sławomira Mrożka w Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie (1966)
- Nagroda Miasta Krakowa za wybitne osiągnięcia aktorskie (1974)
- Nagroda Przewodniczącego Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za rolę w serialu telewizyjnym Dyrektorzy w reż. Zbigniewa Chmielewskiego (1976)
- Nagroda na III Opolskich Konfrontacjach Teatralnych w Opolu za rolę Wielkiego Księcia Konstantego w spektaklu Noc listopadowa Stanisława Wyspiańskiego w reż. Andrzeja Wajdy w Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie (1977)
- Dyplom ministra kultury i sztuki (1981)
- Złote Grono – nagroda publiczności i tytuł „Gwiazdy Filmowego Sezonu '83” na XIV Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie (1984)
- Złota Kaczka za rolę Szu w filmie Wielki Szu w reż. Sylwestra Chęcińskiego (1984)
- Nagroda Prezydenta Miasta Kalisza na XXIV Kaliskich Spotkaniach Teatralnych w Kaliszu za rolę Hansa Christiana Andersena w spektaklu Z życia glist w Starym Teatrze w Krakowie (1984)
- Nagroda Specjalna na XVIII Festiwalu Bułgarskich Filmów Fabularnych w Warnie za rolę Baumgartena w bułgarskim filmie Ratunek dla miasta w reż. Borisława Punczewa (1984)
- Złota Maska za rolę Iwana Czebutykina w spektaklu Trzy siostry Antona Czechowa w Teatrze Bagatela w Krakowie (2002)
- XIX Tarnowska Nagroda Filmowa w kategorii: najlepsza kreacja aktorska za rolę Imre Nagya w filmie Niepochowany w reż. Marty Meszaros (2005)
- Nagroda na XXXIII Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni w kategorii: pierwszoplanowa rola męska za rolę Jerzego „Wielkiego Szu” w filmie Jeszcze nie wieczór w reż. Jacka Bławuta (2008)
- Złoty Laur za mistrzostwo w sztuce aktorskiej (2008)
- Honorowy obywatel miasta Kowal (1999)
Reżyseria przedstawień teatralnych[edytuj | edytuj kod]
- Rozmowy z Piotrem – Teatr Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego w Płocku, reż. Jan Nowicki
Filmografia[edytuj | edytuj kod]
- Pierwszy dzień wolności (1964) – Anglik
- Popioły (1965) – kapitan Wyganowski
- Trzynaste piętro (1966) – uwięziony w windzie
- Bariera (1966) – bohater
- Hasło Korn (1968) – kapitan Nawrot vel Marek Olszewski
- Pan Wołodyjowski (1969) – Ketling-Hassling of Elgin
- Doktor Ewa (serial telewizyjny) (1970) – inżynier Borecki (odc. 5. Przeoczenie, odc. 6. Dwie prawdy, odc. 7. Stawka o życie i odc. 8. Porwanie)
- Dziura w ziemi (1970) – Andrzej Orawiec
- Życie rodzinne (1970) – Marek
- Trzecia część nocy (1971) – Jan, pierwszy mąż Heleny
- Anatomia miłości (1972) – Adam
- Siedem czerwonych róż, czyli Benek Kwiaciarz o sobie i o innych (1972) – kierownik budowy ośrodka „Zimna Woda” (nowela Zimna Woda)
- Skorpion, Panna i Łucznik (1972) – Jakub
- Sanatorium pod Klepsydrą (1973) – Józef
- Stracona noc (1973) – Konstanty, szofer Kisieleckiego
- Godzina za godziną (1974) – Jan, współpracownik Pawła
- Pozwólcie nam do woli fruwać nad ogrodem (1974) – Andrzej
- Opowieść w czerwieni (1974) – plutonowy Kuryło
- Czterdziestolatek (serial telewizyjny) (1975) – profesor Zygmunt Koziełło (odc. 10. Pocztówka ze Spitzbergenu, czyli oczarowanie)
- Dyrektorzy (serial telewizyjny) (1975) – inż. Adam Stokłos, kierownik wydziału, następnie z-ca dyrektora ds. technicznych, później dyrektor „Fabelu”, od 1970 dyrektor naczelny zjednoczenia (odc. 1. Swój chłop, odc. 2. Bokser, odc. 5. Pełniący obowiązki i odc. 6. Ryzykant)
- Noce i dnie (1975) – Preusker, oficer pruski w Kalińcu
- Tylko Beatrycze (1976) – Napoleon Orsini
- Czerwone ciernie (1976) – Stefan Wojnicz
- Krótka podróż (1976) – Paweł
- Zaklęty dwór (serial telewizyjny) (1976) – komisarz
- Spirala (1978) – Tomasz Piątek
- Zmory (1978) – profesor Chwostek
- Golem (1979) – „przodownik snu” z „kapeluszem”
- Krab i Joanna (1980) – Zygmunt Brzeziński, technolog na „Rybaku Morskim”
- W biały dzień (1980) – adwokat, mąż Ewy
- Z biegiem lat, z biegiem dni… (serial telewizyjny) (1980) – aktor Jan Kozicki (odc. 2. Kraków 1886)
- Anna (1981) – Janos Balint
- Spokojne lata (1981) – Mag
- Noc poślubna w biały dzień (1982) – magister
- Wielki Szu (1982) – „Wielki Szu”
- O-bi, o-ba. Koniec cywilizacji (1984) – inżynier
- Dziewczęta z Nowolipek (1985) – Różycki
- Ga, ga. Chwała bohaterom (1985) – sutener Al, opiekun Once
- Biała wizytówka (1986) – książę Hans Heinrich XV Von Teuss
- Magnat (1986) – książę Hans Heinrich XV Von Teuss
- Zygfryd (1986) – Waldo, dyrektor cyrku
- Schodami w górę, schodami w dół (1988) – malarz
- Bal na dworcu w Koluszkach (1989) – aktor
- Żegnaj, Czerwony Kapturku (Piroska és a farkas, 1989) – ornitolog
- Napoleon (serial telewizyjny) (1990) – Barras (odc. 1. Le 18 Brumaire)
- Superwizja (1990) – Robert Moren
- Panny i Wdowy (1991) – Cyprian Lechicki, mąż Eweliny
- Magneto (1993) – Zanik
- Kraj świata (1993) – literat Ryszard
- Pajęczarki (1993) – Ryszard Brun
- Matki, żony i kochanki (serial telewizyjny) (1995–1998) – rzeźbiarz Adam, kochanek Doroty
- Młode wilki (1995) – Jerzy Chmielewski, ojciec Cleo
- Opowieść o Józefie Szwejku i jego najjaśniejszej epoce (1995) – kapitan
- Wielki człowiek do małych interesów (1995) – Jenialkiewicz
- Deszczowy żołnierz (1996) – Jan Szymański, ojciec Anny
- Dzieci i ryby (1996) – Marek, reżyser teatralny, mąż Eweliny
- Poznań 56 (1996) – profesor w wagonie
- Młode wilki 1/2 (1997) – Jerzy Chmielewski
- Sztos (1997) – Eryk
- Historia kina w Popielawach (1998) – dziedzic
- Córy szczęścia (1999) – Robert
- Mała Vilma (2000) – Zdenek
- Listy miłosne (2001) – właściciel lunaparku, szef Janusza
- Marszałek Piłsudski (serial telewizyjny) (2001) – Hans von Beseler, generał-gubernator Warszawy
- Przedwiośnie (2001) – wuj Leon Skalnicki w Nawłoci
- Zostać miss (2001) – Alfred Kleber, organizator konkursu
- Bałagan (2001) – pacjent
- E=mc² (2002) – Edward „doktor X” Nowicki, ojciec „Ramzesa”
- Strefa zmierzchu (2004) – Jan
- Zostać miss 2 (2003) – Alfred Kleber, organizator konkursu „Miss Venus”
- Niepochowany (2004) – Imre Nagy
- Tulipany (2004) – „Matka”
- Nie ma takiego numeru (2005) – „Wielki Szu”
- Apetyt na miłość (serial telewizyjny) (2006) – Władysław Halberg
- Fundacja (2006) – Mieczysław Małecki
- Kochaj mnie, kochaj! (serial telewizyjny) (2006) – Grzegorz Dajewski, ojciec Darka
- Egzamin z życia (serial telewizyjny) (2007–2008) – Emil Stokłosa, kolega Jadwigi Kleiberg
- Magda M. (serial telewizyjny) (2007) – Tomasz Korzecki, ojciec Piotra
- Jeszcze nie wieczór (2008) – Jerzy „Wielki Szu”
- Daas (2011) – Nogai
- Pokaż kotku, co masz w środku (2011)
- Sztos 2 (2012) – Eryk
- 11 minut (2015) – malarz
- Fanatyk (2017) – wędkarz Bogdan
- Pan T. (2019) – handlarz kombatant
- Taksiarz (2022) - tytułowy taksówkarz Staszek

Występy gościnne[edytuj | edytuj kod]
- Gościnnie w utworze „Bankier” zespołu Hasiok
- Gościnnie w utworze „Zatańczmy jeszcze raz” na płycie Hanny Banaszak – Echa melodii zapomnianej (2003)
- Intro na albumie muzycznym Funk - dla smaku (2005) zespołu 2cztery7
- Podróż do źródeł czasu, singiel promujący płytę rapera Proceente Galimatias (2009) oraz film Jeszcze nie wieczór.
- Karimski Club Herbert (2009)
- Reklama T-Mobile (Polska)[10] (2011)
- Akademia Sztuk Przepięknych, XVII Przystanek Woodstock (wraz z Andrzejem Grabowskim, 2011)[15]
- Gościnnie w utworze „Wyprawa do kasyna” zespołu Gang Albanii (2015)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nina Terentiew: Zwierzenia kontrolowane. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2004, s. 30. ISBN 83-7337-452-3.
- ↑ a b Jan Nowicki w serwisie Culture.pl
- ↑ a b c d e Nina Terentiew: Zwierzenia kontrolowane. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2004, s. 22. ISBN 83-7337-452-3.
- ↑ Jan Nowicki o przyjaźni z Piotrem Skrzyneckim. dzieje.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-30)].
- ↑ Dariusz Domański , Jan Nowicki, Kraków: Baran i Suszczyński, 1995, s. 46, OCLC 652268935 (pol.).
- ↑ Wakacje gwiazd: Jan Nowicki nigdy niczego nie planuje. rmfclassic.pl, 2014-07-11. [dostęp 2020-06-30].
- ↑ Jan Nowicki – Archiwum (pol.). W: Przekrój [on-line]. przekroj.pl. [dostęp 2020-07-06].
- ↑ Jesienny pan – Jan Nowicki. rmfclassic.pl. [dostęp 2020-06-30].
- ↑ Piotr Rubik – „Zakochani w Krakowie”. muzyka.onet.pl [dostęp 2020-06-30]
- ↑ a b Jan Nowicki twarzą T-Mobile. pb.pl, 5 czerwca 2011. [dostęp 2013-01-05].
- ↑ Nina Terentiew: Zwierzenia kontrolowane. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2004, s. 23–24. ISBN 83-7337-452-3.
- ↑ Tygodnik Życie na gorąco nr 41, 9 października 2014, s. 10–11.
- ↑ Jan Nowicki i Małgorzata Potocka na rozwód przyszli, trzymając się za ręce. rozrywka.dziennik.pl. [dostęp 2016-07-19].
- ↑ Medal Gloria Artis dla twórców i działaczy kultury. wiadomosci.wp.pl, 5 października 2005. [dostęp 2013-01-05].
- ↑ Jan Nowicki i Andrzej Grabowski w Akademii Sztuk Przepięknych. wosp.org.pl [dostęp = 2013-01-05]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Między niebem a ziemią. Gdańsk: Wydawnictwo Tower Press, 2000
- Tadeusz Lubelski: Historia kina polskiego. Twórcy, filmy, konteksty. Chorzów: Videograf II, 2009. ISBN 978-83-7183-666-4.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Jan Nowicki w bazie IMDb (ang.)
- Jan Nowicki w bazie Filmweb
- Jan Nowicki w bazie filmpolski.pl
- Jan Nowicki, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy). [online] [dostęp 2021-04-09] .
- Jan Nowicki na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
- Absolwenci Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie
- Polscy aktorzy filmowi
- Polscy pisarze współcześni
- Polscy aktorzy teatralni
- Ludzie związani z Piwnicą pod Baranami
- Laureaci Nagrody Miasta Krakowa
- Najlepsi aktorzy pierwszoplanowi na FPFF
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Polacy odznaczeni Orderem Zasługi (Węgry)
- Odznaczeni Srebrnym Krzyżem Zasługi (1944–1989)
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (1944–1989)
- Odznaczeni Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
- Ludzie urodzeni w Kowalu
- Urodzeni w 1939