Sławomir Mrożek
| ||
 Sławomir Mrożek, 2006 | ||
| Data i miejsce urodzenia | 29 czerwca 1930 Borzęcin | |
| Data i miejsce śmierci | 15 sierpnia 2013 Nicea | |
| Narodowość | polska | |
| Dziedzina sztuki | literatura piękna rysunek | |
| Ważne dzieła | ||
| ||
| Odznaczenia | ||
    
| ||
| Nagrody | ||
|
Nagroda Fundacji im. Kościelskich (1962) | ||
Sławomir Mrożek (ur. 29 czerwca[a] 1930 w Borzęcinie, zm. 15 sierpnia 2013 w Nicei) – polski dramatopisarz, prozaik oraz rysownik. Autor wielu satyrycznych opowiadań i utworów dramatycznych o tematyce filozoficznej, politycznej, obyczajowej i psychologicznej. Jako dramaturg zaliczany do nurtu teatru absurdu[1].
Spis treści
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w Borzęcinie, jako syn kierownika poczty Antoniego Mrożka (1903–1987)[2] i Zofii z domu Kędzior (1906–1949)[3], córki przedsiębiorcy branży mleczarskiej. Pisarz był jednym z trojga dzieci małżeństwa Mrożków. Miał brata Jerzego (1928–1932) i siostrę Litosławę (1935–1995)[4].
Absolwent krakowskiego Liceum im. Nowodworskiego[5].
Zadebiutował w 1950 jako rysownik, od 1953 publikował cykle rysunków w Przekroju. Wydane w tym samym roku zbiory opowiadań: Opowiadania z Trzmielowej Góry oraz Półpancerze praktyczne stanowiły jego literacki debiut. W 1953 podpisał tzw. Apel Krakowski, wyrażający poparcie dla stalinowskich władz PRL po aresztowaniu pod sfabrykowanymi zarzutami duchownych katolickich, skazanych w sfingowanym procesie księży kurii krakowskiej i skazaniu na karę śmierci Edwarda Chachlicę, Michała Kowalika i księdza Józefa Lelitę.
Jego pierwszą sztuką teatralną był dramat Policja, wydany w 1958. Dramat Tango z 1964 przyniósł Mrożkowi światową sławę.
Uczestniczył w realizacji II spektaklu gdańskiego teatru Bim-Bom pt „Radość poważna” (1956)[6].
W 1963 wyemigrował. W następnych latach mieszkał we Francji (w Paryżu), następnie osiadł w Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Włoszech i Meksyku na ranczo La Epifanía, gdzie mieszkał w latach 1989-1996[7][8]. W 1968 na łamach prasy francuskiej opublikował list protestujący przeciwko interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji, a w grudniu 1981 zaprotestował przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego.
.jpg)
W 1996 powrócił do Polski. W 2002 przeszedł udar mózgu, którego wynikiem była afazja. Skutkiem tego utracił możliwość posługiwania się językiem zarówno w mowie, jak i w piśmie. Dzięki terapii, która trwała około trzech lat, odzyskał zdolność pisania i mówienia. Efektem walki z chorobą jest jego autobiografia[9].
6 maja 2008 Sławomir Mrożek zapowiedział ponowne opuszczenie ojczyzny, by osiąść w Nicei na południu Francji[10] z powodu klimatu, który bardziej sprzyjał zdrowiu dramatopisarza. Z Polski wyprowadził się dokładnie miesiąc później – 6 czerwca 2008 – wylatując z lotniska w Balicach[11].
Zmarł nad ranem 15 sierpnia 2013 w szpitalu w Nicei[12]. Jego prochy spoczęły w Panteonie Narodowym w Krakowie. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 17 września 2013 w kościele Świętych Piotra i Pawła w Krakowie. Mszy świętej przewodniczył metropolita krakowski kard. Stanisław Dziwisz[13].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Był dwukrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną od 1959 była malarka, Maria Obremba. Małżeństwo zakończyło się jej niespodziewaną śmiercią w 1969 roku. W 1987 roku powtórnie ożenił się z Meksykanką, Susaną Osorio Rosas[14].
Wyróżnienia i nagrody[edytuj | edytuj kod]
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski – 2013, pośmiertnie[15]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski – 1997[16]
- Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” – 2010[17]
- Order Ecce Homo – 2012[18]
- Legia Honorowa – Francja, 2003[19]
Inne[edytuj | edytuj kod]
- w 1962 został jednym z czterech pierwszych laureatów literackiej nagrody im. Kościelskich[20].
- w 1987 otrzymał nagrodę miasta Klosterneuburg im. Franza Kafki.
- w 1990 otrzymał Honorowe Obywatelstwo Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa[21].
- w 2000 otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- w grudniu 2004 za książkę Varia. Jak zostałem filmowcem uhonorowany został Nagrodą Krakowska Książka Miesiąca.
- w 2007 otrzymał nominację do Nagrody Literackiej Nike za Baltazar. Autobiografia[22]
- za korespondencję ze Stanisławem Lemem, w postaci wydanych przez Wydawnictwo Literackie Listów Mrożek otrzymał Nagrodę Polskiego PEN Clubu im. Jana Parandowskiego za rok 2010[23].
- 23 marca 2012 Sławomir Mrożek został doktorem honoris causa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach[24].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
W swojej twórczości Mrożek poruszał zarówno problematykę silnie związaną z historią Polski oraz tradycjami kulturowymi (np. romantyzmu), jak i tematy uniwersalne, takie jak wolność czy zagrożenia ze strony współczesnej cywilizacji.
Zbiory opowiadań[edytuj | edytuj kod]
- Opowiadania z Trzmielowej Góry, 1953
- Półpancerze praktyczne, 1953
- Słoń, 1957
- Wesele w Atomicach, 1959
- Deszcz, 1962
- Dwa listy i inne opowiadania, 1970
- Opowiadania, 1981
- Donosy, 1983
- Śpiąca Królewna
- Woda
- Ostatni husarz
- Zeszyt
Dramaty[edytuj | edytuj kod]
- Policja, 1958
- Męczeństwo Piotra Oheya, 1959
- Indyk, 1960
- Na pełnym morzu, 1961
- Karol, 1961
- Strip-tease, 1961
- Zabawa, 1962
- Kynolog w rozterce, 1962
- Czarowna noc, 1963
- Śmierć porucznika, 1963
- Tango, 1964
- Der Hirsch, 1965
- Racket Baby, 1965
- Poczwórka, 1967
- Dom na granicy, 1967
- Testarium, 1967
- Profesor, 1968
- Drugie danie, 1968
- Szczęśliwe wydarzenie, 1971
- Rzeźnia, 1973
- Emigranci, 1974
- Garbus, 1975
- Serenada, 1977
- Lis filozof, 1977
- Polowanie na lisa, 1977
- Krawiec, 1977
- Lis aspirant, 1978
- Pieszo, 1980
- Vatzlav, 1982
- Ambasador, 1982
- Letni dzień, 1983
- Alfa, 1984
- Kontrakt, 1986
- Portret, 1987
- Wdowy, 1992
- Miłość na Krymie, 1993
- Wielebni, 2000
- Piękny widok, 2000
- Karnawał, czyli pierwsza żona Adama, 2013
Powieści[edytuj | edytuj kod]
Zbiory felietonów[edytuj | edytuj kod]
Scenariusze filmowe[edytuj | edytuj kod]
- Wyspa róż, 1975
- Amor, 1978
- Powrót, 1994
Inne[edytuj | edytuj kod]
- Rysunki, Iskry, Warszawa 1982
- Baltazar, autobiografia, 2006
- Człowiek według Mrożka. Rysunki 1950-2000
- Tango z samym sobą. Utwory dobrane, Noir sur Blanc, Warszawa 2009[25]
- Dziennik. Tom 1. 1962-1969, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2010
- Dziennik. Tom 2. 1970–1979, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2012
- Dziennik. Tom 3. 1980–1989, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2013
- Listy, Wydawnictwo Literackie, 2011
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Błędna, publikowana data urodzenia: 26 czerwca
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Sidoruk E., Antropologia i groteska w dziełach Sławomira Mrożka, Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza, Białystok 1995.
- ↑ Sławomir Mrożek: Mój życiorys
- ↑ Borzęcin we wspomnieniach Sławomira Mrożka
- ↑ Wywiad ze Sławomirem Mrożkiem w portalu Onet.pl
- ↑ admini: Komunikaty. nowodworek.krakow.pl.
- ↑ Piotr Bratkowski: Tango się skończyło, Newsweek z 19 sierpnia 2013
- ↑ Śniadanie na ranczu Sławomira Mrożka. W: IntoAmericas [on-line].
- ↑ Maria Hawranek, Szymon Opryszek: Meksyk Sławomira Mrożka. Don Eslavomir kazał zasypać basen (pol.). Gazeta wyborcza, 2014-03-08. [dostęp 2019-07-02].
- ↑ Lecznicza autobiografia Mrożka. W: e-teatr.pl [on-line].
- ↑ Mrożek opuszcza Polskę, by osiąść w Nicei. W: e-teatr.pl [on-line].
- ↑ Mrożek uciekł z Polski. W: wiadomosci.dziennik.pl [on-line]. 2010-06-08.
- ↑ Sławomir Mrożek nie żyje (pol.). wyborcza.pl. [dostęp 2013-08-15].
- ↑ Pożegnanie pisarza w Krakowie: Sławomir Mrożek spoczął w Panteonie Narodowym. tvp.info, 17 września 2013.
- ↑ Sławomir Mrożek. Biografia (pol.). Wydawnictwo Literackie, 2012. [dostęp 2013-08-21].
- ↑ Prezydent odznaczył pośmiertnie Sławomira Mrożka. prezydent.pl, 17 września 2013. [dostęp 17 września 2013].
- ↑ M.P. z 1998 r. nr 6, poz. 110 – pkt 2.
- ↑ Złota Gloria Artis dla Sławomira Mrożka (pol.). mkidn.gov.pl, 23 września 2010. [dostęp 24 września 2010].
- ↑ Sławomir Mrożek odebrał Order Ecce Homo na Wawelu za mistrzostwo słowa (pol.). 2012-03-27. [dostęp 2012-03-29].
- ↑ Le dramaturge et écrivain Slawomir Mrozek est décédé (fr.). la-croix.com, 2013-08-15. [dostęp 2013-08-16].
- ↑ Nagroda Kościelskich. W: koscielscy.pl [on-line].
- ↑ Honorowe Obywatelstwo Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa. [dostęp 18 lutego 2011].
- ↑ Nagroda Nike 2007. nike.org.pl. [dostęp 2015-07-21].
- ↑ Nagrody Polskiego PEN Clubu. [dostęp 2011-10-05].
- ↑ Doktorat honoris causa Uniwersytetu Śląskiego dla Sławomira Mrożka
- ↑ „Repetytorium z Mrożka” (pol.). Dziennik Polski, 7 maja 2009. [dostęp 7 maja 2009].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Margalit Fox, Slawomir Mrozek, Leading Polish Playwright, Dies at 83, nytimes.com, 28 sierpnia 2013 [dostęp 2013-08-29] (ang.).
- Michael Coveney, Sławomir Mrozek obituary, theguardian.com, 21 sierpnia 2013 [dostęp 2013-08-29] (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
| ||||||||||||||||
|
- Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego
- Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Śląskiego
- Honorowi obywatele Krakowa
- Laureaci Nagrody Fundacji im. Kościelskich
- Laureaci Nagrody im. Parandowskiego
- Ludzie związani z paryską „Kulturą”
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
- Odznaczeni Orderem Ecce Homo
- Pisarze związani z Krakowem
- Pisarze związani z Niceą
- Pisarze związani z Paryżem
- Pochowani w kościele Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Krakowie
- Polacy – Kawalerowie Legii Honorowej
- Polscy dramaturdzy XX wieku
- Polscy dramaturdzy XXI wieku
- Polscy felietoniści
- Polscy pisarze emigracyjni
- Polscy prozaicy XX wieku
- Polscy prozaicy XXI wieku
- Sygnatariusze rezolucji Związku Literatów Polskich w Krakowie w sprawie procesu krakowskiego
- Urodzeni w 1930
- Zmarli w 2013
