Przejdź do zawartości

Kapituła Orderu Odrodzenia Polski

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kapituła Orderu Odrodzenia Polski
Awers
Awers insygniów Krzyża Wielkiego
Baretka
Baretka I klasy
Baretka
Baretka II klasy
Baretka
Baretka III klasy
Baretka
Baretka IV klasy
Baretka
Baretka V klasy
Ustanowiono

2 sierpnia 1921 (II RP)
20 października 1995 (III RP)

Powiązane

inne polskie kapituły orderów:

Multimedia w Wikimedia Commons
Kapituła Orderu Odrodzenia Polski w 2009 r. Od lewej stoją: Sławomir Radoń, Bohdan Cywiński, Marta Olszewska, Lech Kaczyński, Zofia Romaszewska, Jerzy Kropiwnicki, Ryszard Bugaj i Krzysztof Kauba

Kapituła Orderu Odrodzenia Polski – dziewięcioosobowy organ kolegialny stojący na straży honoru Orderu Odrodzenia Polski (Polonia Restituta). Do kompetencji Kapituły należy w szczególności opiniowanie wniosków o nadanie lub pozbawienie orderu oraz występowanie z inicjatywą nadania orderu lub jego pozbawienia.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, z tytułu swego wyboru na ten urząd, staje się Kawalerem Orderu Odrodzenia Polski I klasy (odznaczony Krzyżem Wielkim), Wielkim Mistrzem Orderu i przewodniczy Kapitule, którą tworzy wraz z ośmioma członkami. Członków Kapituły na pięcioletnią kadencję powołuje Wielki Mistrz spośród odznaczonych Orderem Odrodzenia Polski. Kapituła wybiera ze swego grona Kanclerza Orderu i Sekretarza Kapituły. Kapituła Orderu działa na podstawie swojego statutu, zatwierdzonego przez Prezydenta. Członkami Kapituły mogą być tylko obywatele polscy[1].

Prerogatywy

[edytuj | edytuj kod]

Kapituła ma prawo wyrażania opinii we wszystkich sprawach dotyczących orderu, a w szczególności:

  • opiniuje wnioski o nadanie lub pozbawienie orderu, wniesione przez Prezesa Rady Ministrów przed ich przedstawieniem Prezydentowi,
  • może wystąpić do Prezydenta z inicjatywą nadania orderu lub jego pozbawienia,
  • zapoznaje się z projektami aktów normatywnych dotyczących orderu,
  • może występować do organów uprawnionych o podjęcie inicjatywy ustawodawczej w sprawach dotyczących orderu.

Kapituła po rozpatrzeniu przedstawionych jej wniosków o nadanie lub pozbawienie orderu podejmuje uchwały:

  • o pozytywnym zaopiniowaniu wniosku,
  • stwierdzające, że przedstawiony wniosek nie uzasadnia nadania lub pozbawienia orderu lub że wniosek nie może zostać uwzględniony z powodu niezgodności z obowiązującymi przepisami prawa.

Kapituła może przed wydaniem ostatecznej opinii zwrócić się do wnioskodawcy o uzupełnienie wniosku. Kapituła może zaproponować nadanie innej niż proponowana klasy orderu.

Obecny skład

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Członkowie Kapituły Orderu Odrodzenia Polski.

Po objęciu urzędu prezydenta RP przez Andrzeja Dudę skład Kapituły wygląda następująco[2][3]:

  1. Prezydent RP Andrzej Duda – przewodniczący Kapituły i Wielki Mistrz Orderu
  2. Piotr Andrzejewski – członek Kapituły powołany 7 sierpnia 2021
  3. Andrzej Chwalba – członek Kapituły powołany 9 listopada 2023
  4. Maria Gintowt-Jankowicz – członek Kapituły powołana 7 sierpnia 2021
  5. Wiesław Johann – członek Kapituły powołany 7 sierpnia 2021
  6. Maciej Łopiński – członek Kapituły powołany 18 kwietnia 2018
  7. Andrzej Stanisław Porawski – członek Kapituły powołany 26 lutego 2020
  8. Władysław Ortyl – członek Kapituły powołany 7 sierpnia 2021
  9. Mieczysław Ryba – członek Kapituły powołany 7 sierpnia 2021
  10. Krzysztof Szwagrzyk – członek Kapituły powołany 7 sierpnia 2021

Historia

[edytuj | edytuj kod]

II Rzeczpospolita (1921-1939)

[edytuj | edytuj kod]

Kapitułę powoływano na trzyletnią kadencję. Pierwsza Kapituła została powołana 2 sierpnia 1921. Jej członkami stałymi zostali wybrani spośród pierwszych piętnastu kawalerów orderu[4]:

  1. Naczelnik Państwa Józef Piłsudski (przewodniczący Kapituły i Wielki Mistrz Orderu z urzędu)
  2. Jan Karol Kochanowski (Kanclerz Orderu do 1933),
  3. Kajetan Olszewski (Sekretarz Kapituły),
  4. Bernard Chrzanowski (Skarbnik Kapituły),
  5. Jan Dąbski (członek Kapituły),
  6. Władysław Raczkiewicz (członek Kapituły),
  7. Michał Siedlecki (członek Kapituły),
  8. Włodzimierz Tetmajer (członek Kapituły),
  9. Leon Wyczółkowski (członek Kapituły),

oraz, jako zastępcy członków:

a w jej skład nie weszli:

W 1925 Sekretarz Kapituły, Otwinowski, został aresztowany w związku z niedokładnością w wypłacaniu sum pieniężnych należnych tytułem orderu[6].

W czerwcu 1927 trzeci skład Kapituły został odnowiony; kanclerzem ponownie został J.K. Kochanowski, zmarłego Władysława Reymonta zastąpił Wacław Sieroszewski, a gen. Kajetana Olszewskiego zastąpił gen. Lucjan Żeligowski[7].

25 września 1936 prezydent Ignacy Mościcki powołał szósty skład Kapituły w składzie:

  1. Prezydent RP Ignacy Mościcki (przewodniczący Kapituły i Wielki Mistrz Orderu z urzędu),
  2. gen. Kazimierz Sosnkowski (Kanclerz Orderu),
  3. gen. Aleksander Osiński (Sekretarz Kapituły),
  4. sen. Bernard Chrzanowski (Skarbnik Kapituły),
  5. gen. Leon Berbecki,
  6. prof. Wacław Makowski,
  7. woj. Władysław Raczkiewicz,
  8. sen. Wacław Sieroszewski,
  9. gen. Lucjan Żeligowski[5][8].

Władze RP na Obczyźnie (1939-1993)

[edytuj | edytuj kod]

Po 1939 roku kontynuowano nadawanie orderu przez Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na obczyźnie, utrzymano 12-osobową Kapitułę (ośmiu członków, czterech zastępców)[9], ale reaktywowano ją faktycznie dopiero 19 kwietnia 1955[10].

Lata 1955–1958[11][12]
Lata 1958–1961[13][14]
  • Prezydent RP August Zaleski (przewodniczący Kapituły i Wielki Mistrz Orderu z urzędu)
  • Kazimierz Fabrycy (Kanclerz Orderu)
  • Paweł Jankowski (Sekretarz Kapituły)
  • Jerzy Bajan (Skarbnik Kapituły)
  • Jan Brandys (członek Kapituły)
  • Tadeusz Brzeski (członek Kapituły)
  • Wacław Grubiński (członek Kapituły)
  • Stanisław Gubodziecki (członek Kapituły)
  • Jerzy Świrski (członek Kapituły)
  • Stanisław Miller (członek Kapituły)
  • Kordian Zamorski (członek Kapituły)

Zastępcy członków:

Lata 1961–1964[15][16]
  • Prezydent RP August Zaleski (przewodniczący Kapituły i Wielki Mistrz Orderu z urzędu)
  • Kordian Zamorski (Kanclerz Orderu)
  • Paweł Jankowski (Sekretarz Kapituły)
  • Jerzy Bajan (Skarbnik Kapituły)
  • Jan Brandys (członek Kapituły)
  • Wacław Grubiński (członek Kapituły)
  • Stanisław Lubodziecki (członek Kapituły)
  • Stanisław Miller (członek Kapituły)
  • Gustaw Rożałowski (członek Kapituły)

Zastępcy członków:

Lata 1964–1967[17]
  • Prezydent RP August Zaleski (przewodniczący Kapituły i Wielki Mistrz Orderu z urzędu)
  • Kordian Zamorski (Kanclerz Orderu)
  • Paweł Jankowski (Sekretarz Kapituły)
  • Jerzy Bajan (Skarbnik Kapituły)
Lata 1967–70[18][19][20][21]
  • Prezydent RP August Zaleski (przewodniczący Kapituły i Wielki Mistrz Orderu z urzędu)
  • Kordian Zamorski (Kanclerz Orderu)
  • Paweł Jankowski (Sekretarz Kapituły)
  • Wacław Grubiński (Skarbnik Kapituły)
  • Jerzy Bajan (członek Kapituły, zm. 27 czerwca 1967)
  • Jan Brandys (członek Kapituły)
  • Stanisław Lubodziecki (członek Kapituły)
  • Stanisław Pomianowski (członek Kapituły)
  • Bohdan Wendorff (członek Kapituły)

Zastępcy członków:

Lata 1970–1973[10][22]
  • Prezydent RP August Zaleski (przewodniczący Kapituły i Wielki Mistrz Orderu z urzędu), zm. w 1972
  • Prezydent RP Stanisław Ostrowski (przewodniczący Kapituły i Wielki Mistrz Orderu z urzędu), od 1972
  • Kordian Zamorski (Kanclerz Orderu)
  • Paweł Jankowski (członek Kapituły)
  • Wacław Grubiński (członek Kapituły)
  • Józef Gołąb (członek Kapituły)
  • Stanisław Lubodziecki (członek Kapituły)
  • Antonina Płońska (członek Kapituły)
  • Stanisław Pomianowski (członek Kapituły)
  • Józef Wnuk (członek Kapituły)

Zastępcy członków:

Lata 1973–1978[10]
  • Prezydent RP Stanisław Ostrowski (przewodniczący Kapituły i Wielki Mistrz Orderu z urzędu)
  • Kordian Zamorski (Kanclerz Orderu)
Lata 1978–1981[10][23]

Zastępcy członków:

Lata 1981–1984[10]
  • Prezydent RP Edward Raczyński (przewodniczący Kapituły i Wielki Mistrz Orderu z urzędu)
  • Kordian Zamorski (Kanclerz Orderu)
Lata 1984–1987[24]

Zastępcy członków:

Lata 1987–1990[28]
  • Prezydent RP Kazimierz Sabbat (przewodniczący Kapituły i Wielki Mistrz Orderu z urzędu), zm. w 1989
  • Prezydent RP Ryszard Kaczorowski (przewodniczący Kapituły i Wielki Mistrz Orderu z urzędu), od 1989
  • Stefan Soboniewski (Kanclerz Orderu)
  • Bohdan Wendorff (Sekretarz Kapituły)
  • Edmund Chełmiński (Skarbnik Kapituły)
  • Jan Arciszewski (członek Kapituły)
  • Stanisław Biegański (członek Kapituły)
  • Henryk Niedziałkowski (członek Kapituły)
  • Janusz Rowiński (członek Kapituły)
  • Władysław Wierzbicki (członek Kapituły)

Zastępcy członków:

Lata 1990–1993[29]
  • Prezydent RP Ryszard Kaczorowski (przewodniczący Kapituły i Wielki Mistrz Orderu z urzędu)
  • Stefan Soboniewski (Kanclerz Orderu)
  • Bohdan Wendorff (Sekretarz Kapituły)
  • Jan Drewnowski (członek Kapituły od 15 maja do 9 lipca 1990)
  • Wanda Dziedzicowa (członek Kapituły)
  • Zbigniew Gąsiewicz (członek Kapituły od 9 lipca 1990)
  • Mieczysław Białkiewicz (członek Kapituły)
  • Ryszard Dembiński (członek Kapituły)
  • Stanisław Świerszczyński (członek Kapituły)
  • Władysław Wierzbicki (członek Kapituły)

Zastępcy członków:

III Rzeczpospolita (1993-2015)

[edytuj | edytuj kod]

Ustawa z 1992 zniosła funkcję zastępców, a ośmioosobowy skład (poza prezydentem) wybierany jest przez prezydenta na dłuższe, pięcioletnie kadencje, co z zasady powinno odpowiadać długości pełnienia urzędu przez Prezydenta RP (ponieważ ustawa nie przewiduje usunięcia członka kapituły przed upływem pięciu lat, współpraca pomiędzy przewodniczącym a gremium wybranym przez poprzednika, może być utrudniona)[30].

Byli członkowie Kapituły od 1993 (lista niepełna):

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Ustawa z dnia 16 października 1992 r. o orderach i odznaczeniach (Dz.U. z 2022 r. poz. 1031).
  2. ↑ Kapituły orderów [online], prezydent.pl [dostęp 2021-08-25] (pol.).
  3. ↑ Powołania w skład Kapituły Orderu Odrodzenia Polski [online], prezydent.pl, 12 października 2021 [dostęp 2021-10-23] (pol.).
  4. ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 3, 11.
  5. ↑ a b Zbigniew Puchalski: Dzieje polskich znaków zaszczytnych. Warszawa: Wyd. Sejmowe, 2000, s. 144–147.
  6. ↑ Aresztowanie. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 78 z 3 kwietnia 1925. 
  7. ↑ Kapituła Orderu „Polonia Restituta”. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 141 z 23 czerwca 1927. 
  8. ↑ Nowa Kapituła Orderu „Odrodzenia Polski”. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 221 z 26 września 1936. 
  9. ↑ Zbigniew Puchalski, Ireneusz J. Wojciechowski: Ordery i odznaczenia polskie i ich kawalerowie. Warszawa: KAW, 1987, s. 110–111.
  10. ↑ a b c d e Zbigniew Puchalski: Dzieje polskich znaków zaszczytnych. Warszawa: Wyd. Sejmowe, 2000, s. 213.
  11. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1955 nr 2, s. 9.
  12. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1955 nr 3, s. 11.
  13. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1958 nr 4, s. 22.
  14. ↑ Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 września 1958 o powołaniu członków Kapituły Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 44–45, nr 6 z 19 września 1958. 
  15. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1961 nr 3, s. 11.
  16. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1961 nr 4, s. 17.
  17. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1964 nr 3, s. 17.
  18. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1967 nr 2, s. 7.
  19. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1967 nr 3, s. 19.
  20. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1967 nr 4, s. 27.
  21. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1967 nr 5, s. 32 (sprostowanie omyłki pisarskiej).
  22. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1970 nr 3, s. 13.
  23. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1979 nr 3, s. 9–10.
  24. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1984 nr 2, s. 13–14.
  25. ↑ Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 15 lipca 1986 r. o powołaniu członków i zastępców członków Kapituły Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 48, nr 3 z 16 lipca 1986. 
  26. ↑ Wybór Kanclerza Kapituły Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 59, nr 4 z 11 listopada 1986. 
  27. ↑ Powołanie członka Kapituły Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 59, nr 4 z 11 listopada 1986. 
  28. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1987 nr 2, s. 12, 14.
  29. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1990 nr 2, s. 21–23.
  30. ↑ Piotr Jakubowski: Kapituły orderów – kompetencje i praktyka funkcjonowania. W: Ordery i odznaczenia w III RP. Wybrane zagadnienia prawno-ustrojowe. Lublin: KUL, 2014, s. 77.
  31. ↑ a b c d e f g h Stefan Oberleitner: Ordery, odznaczenia, odznaki III Rzeczypospolitej Polskiej 1990–1999. Toruń: Adam Marszałek, 2001, s. 24–25.
  32. ↑ a b c Posiedzenie Kapituły Orderu Odrodzenia Polski. prezydent.pl, 1998-08-18. [dostęp 2016-11-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-01)].
  33. ↑ a b c d Kapituły Orderów – czerwiec 2008. [w:] Ordery i odznaczenia [on-line]. prezydent.pl, 2008-06-08. [dostęp 2016-08-20].
  34. ↑ Pożegnanie Józefa Szajny. prezydent.pl, 2008-06-30. [dostęp 2016-11-01].
  35. ↑ Posiedzenie Kapituły Orderu Odrodzenia Polski. prezydent.pl, 2003-03-11. [dostęp 2016-11-01].
  36. ↑ a b c d e f g Wybory w Kapitule Orderu Odrodzenia Polski – 2009. prezydent.pl. [dostęp 2010-09-28].
  37. ↑ a b Wystąpili z Kapituły Orderu Odrodzenia Polski. fakty.interia.pl. [dostęp 2015-08-13]. (pol.).
  38. ↑ a b c d e Posiedzenie Kapituły Orderu Odrodzenia Polski. prezydent.pl, 2011-10-21. [dostęp 2011-10-26].
  39. ↑ a b c d e f g Kapituły Orderów – lipiec 2015. prezydent.pl. [dostęp 2010-09-28].
  40. ↑ a b c d e f g Kapituły Orderów – wrzesień 2015. prezydent.pl. [dostęp 2010-09-28].
  41. ↑ Prezydent powołał członków Kapituły Orderu Orła Białego oraz Kapituły Orderu Odrodzenia Polski. prezydent.pl, 2016-08-12. [dostęp 2016-08-12].
  42. ↑ Uroczyste posiedzenie Kapituły Orderu Odrodzenia Polski [online], prezydent.pl, 26 września 2016 [dostęp 2017-11-24] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Falerystyka
Rodzaj odznaczenia
Elementy insygniów
Formy zredukowane
Lista odznaczeń w
Lista baretek w
Prawo
System odznaczeń w Polsce

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kapituła_Orderu_Odrodzenia_Polski&oldid=75160601”