Koszęcin (województwo śląskie)
| {{{rodzaj miejscowości}}} | |
 Koszęcin - Zamek - siedziba Zespołu Pieśni i Tańca Śląsk, panorama z wieży widokowej, Kościół Świętej Trójcy, Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa , Leśnica, łąka w pobliżu wieży widokowej | |
| Państwo | śląskie |
|---|---|
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2008) |
4 471 |
| Strefa numeracyjna |
(+48) 34 |
| Kod pocztowy |
42-286 |
| Tablice rejestracyjne |
SLU |
| SIMC |
0135450 |
Położenie na mapie świata  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie brak | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:airport} | |
| Strona internetowa | |
Koszęcin (dawniej Kosięcin, śl. Kůoszyncin, niem. Koschentin[1]) – wieś w powiecie lublinieckim w województwie śląskim. Siedziba gminy Koszęcin oraz nadleśnictwa Koszęcin. Historycznie leży na Górnym Śląsku.
Nazwa
Nazwę miejscowości w formie Kosęcin w książce "Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej" wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa.[2]
Herb
W herbie miejscowości przedstawiony jest drzeworyt z barokowego poematu o górnictwie i hutnictwie pt. "Officina ferraria, który napisał w 1612 roku w języku polskim zarządca kopalń i hut na Śląsku Walenty Roździeński.[3]
Historia
Pierwsze zapiski o Koszęcinie pochodzą z 1277 roku i dotyczą opisu dziesięciny ze wsi Koszęcin, nadanej przez biskupa krakowskiego Pawła z Przemankowa na rzecz kościoła w Kamieniu Śląskim.
Określenie chociażby przybliżonej daty zaistnienia zorganizowanego osadnictwa w tym miejscu, którą można by uznać za początek istnienia Koszęcina, czy pochodzenia jego nazwy – wydaje się dziś bardzo trudne lub wręcz niemożliwe do ustalenia. Według przekazów ludowych Koszęcin był osadą już w dawnych czasach przedchrześcijańskich. Jedna z legend utożsamia nazwę z ówczesnym panem tych ziem – księciem Gosławem Koszewskim[4].
Inna natomiast sugeruje związek nazwy z wyplataniem koszy z wikliny, którym to rzemiosłem trudnili się powszechnie pradawni mieszkańcy, z uwagi na położenie miejscowości wśród borów i trzęsawisk.
Pierwsze badania archeologiczne prowadzono w miejscowości w latach 1928 i 1933 przez Konrada Jażdżewskiego i Józefa Kostrzewskiego. Odnaleziono wówczas w pobliskich miejscowościach ślady ludzkiej działalności z młodszej epoki kamiennej – neolitu (4500 - 1700 lat p.n.e.) kojarzone z tzw. kulturą pucharów lejkowatych (Piłka i Piasek) czy kulturą tardenoaską (Kalety).
Na początku XX wieku w Koszęcinie działały liczne polskie organizacje m.in. od 1919 roku działała tu komórka Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska pod dowództwem Mariana Gniatyczyńskiego , od stycznia 1920 roku 50 osobowe gniazdo śląskiej dzielnicy Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” kierowane przez Pawła Krausa i Ryszarda Ulfika, Związek Towarzystw Polek, oraz Towarzystwo Oświaty na Śląsku im. św. Jacka. Miejscowość objęły walki w czasie powstań śląskich.[5] W plebiscycie na Górnym Śląsku przeprowadzonym 20 marca 1921 roku w Koszęcinie większość osób głosowała za pozostaniem w granicach Niemiec. Za Niemcami oddano 888 głosów (68%), za Polską zaś 417 głosów (32%). Ostatecznie jednak miejscowość włączono do Polski[6].
Znani są właściciele Koszęcina począwszy od czasów Piastów opolskich, aż do ostatniego, którym był książę Karl Gottfried zu Hohenlohe Ingelfingen. W styczniu 1945 w obawie przed nacierającymi wojskami radzieckimi, ostatni Hohenlohe opuścił Koszęcin, przenosząc się do Kraubath an der Mur w Austrii (Land Styria), zmarł bezpotomnie w 11 lipca 1960 w szpitalu w Graz.
W latach 90. XX wieku samorząd Koszęcina czynił starania o uzyskanie praw miejskich. Jednym z efektów było utworzenie w centrum miejscowości ryneczku.
Od czasów powojennych Koszęcin przynależał do województwa katowickiego. W latach 1975-1998 w województwie częstochowskim. Od stycznia 1999 należy do województwa śląskiego.
Miejscowość liczy ok. 4500 mieszkańców. Koszęcin posiada własny klub sportowy - "LKS Śląsk Koszęcin".
Położenie geograficzne
Koszęcin położony jest w Ziemi lublinieckiej, w północno-zachodniej części Progu Woźnickiego na Wyżynie Śląsko-Krakowskiej, nad rzeką Leśnicą, dopływem Małej Panwi. Jest to zarazem teren Śląska Białego w północnej części Górnego Śląska.
Na terenie miejscowości znajduje się siedziba Nadleśnictwa Koszęcin. W części południowo-wschodniej mieści się basen oraz tor kajakowy na rzece Leśnicy.
Zamek koszęciński
W pobliżu centrum miejscowości znajduje się klasycystyczny zespół pałacowo - parkowy, będący obecnie siedzibą Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” im. Stanisława Hadyny.
Zamek, stanowiący trzon zespołu wybudowany został w XVII wieku, przebudowany w obecną formę w latach 1829 - 1830. Od 1804 roku funkcjonował jako rezydencja jednej z linii rodu Hohenlohe i był jej własnością do roku 1945. W XIX wieku i na początku XX wieku zasiadający w zameczku książęta z tego rodu byli właścicielami Koszęcina, Boronowa i Tworoga. Przy zamku znajduje się park z kilkunastoma okazami chronionej fauny i flory.
Według podania król Jan III Sobieski miał zostawić w koszęcińskim zameczku swą Marysieńkę w czasie odsieczy wiedeńskiej.
Przy zamku znajduje się cmentarz ewangelicki, a nieopodal wybudowana w 2006 roku wieża widokowa.
Kościoły i wspólnoty wyznaniowe w Koszęcinie
Mieszkańcy miejscowości przynależą do dwóch parafii, wchodzących w skład dekanatu woźnickiego i podległych biskupowi gliwickiemu. W południowej części miejscowości znajduje się zabytkowy kościół drewniany z 1724 roku pod wezwaniem Świętej Trójcy. Leży on na szlaku architektury drewnianej województwa śląskiego. W części północnej zaś znajduje się zbudowany w 1908 roku kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Koszęcinie. Pierwszym miejscem, w którym mogli spotykać się katolicy w Koszęcinie, była kaplica przy zamku w Koszęcinie, wybudowana w 1609 roku przez Andrzeja Kochcickiego. Z kaplicy korzystali katolicy, mimo że właścicielami zamku byli protestanci. Po poświęceniu przez biskupa wrocławskiego w 1647 roku, wybudowanej wcześniej kaplicy zamkowej, Koszęcin stał się filią sadowskiej parafii, a w II połowie XIX wieku kuracją. Od tego czasu obecni tu byli - czasem z kilkuletnimi przerwami - kapelani zamkowi, którym podlegały także dwie świątynie drewnianej architektury sakralnej: kościół Świętej Trójcy w Koszęcinie, wybudowany w pierwszej połowie XVIII wieku i kościół Św. Jana Chrzciciela w Bruśku. Mimo posiadania dwóch sakralnych budowli Koszęcin nie miał własnej parafii. Wraz z otaczającymi go miejscowościami należał do parafii Św. Józefa w Sadowiu. Od połowy XIX wieku mieszkańcy Koszęcina czynili starania o utworzenie samodzielnej parafii. 27 lutego 1869 roku biskup wrocławski utworzył w Koszęcinie samodzielną parafię. Do utworzonej parafii przyłączono: Strzebiń, Łazy, Prądy, Brusiek, Drutarnię, Pustą Kuźnicę i wiele przysiółków. Kościołem parafialnym została kaplica zamkowa, a pierwszym proboszczem był Karol Diettrich.
- Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Koszęcinie
Wraz z powstaniem parafii mieszkańcy Koszęcina rozpoczęli starania o wybudowanie nowej, większej świątyni. Spotkali się jednak ze sprzeciwem ze strony ówczesnego właściciela wioski księcia Fryderyka Hohenlohe-Ingenfingen. Do swojej śmierci Fryderyk nie wyraził zgody na prośbę koszęcinian. Sytuacja uległa zmianie wraz z przejęciem licznych dóbr koszęcińskich przez syna Fryderyka Karola-Gottfryda zu Hohenlohe-Ingenfingen. Nowy 16-letni właściciel Koszęcina okazał się bardziej życzliwy dla katolików. Poprzez zezwolenie na budowę kościoła i pomoc ze strony zamku, chciał książę Karol pozbyć się katolików z kaplicy zamkowej i przeznaczyć ją dla nielicznych ewangelików, do których on sam się zaliczał. Do nowo powstałego kościoła przeniesiono parafię zamkową, do której przyłączono Strzebiń, Łazy, Prądy, Brusiek, Drutarnię, Pustą Kuźnicę. W 1906 roku została podpisana umowa zezwalająca na budowę nowego kościoła obok wybudowanej w 1899 roku plebanii. Projekt i kosztorys wykonał architekt Schneider z Opola. Budowa kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa w Koszęcinie trwała niespełna 2 lata - od wiosny roku 1907 do 15 października 1908 roku, kiedy to świątynia została poświęcona. W maju 1998 roku kościół NSPJ w Koszęcinie wraz z stojącym obok probostwem zostały zaliczone do obiektów zabytkowych. Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Koszęcinie liczy dzisiaj około 3100 parafian zamieszkujących Koszęcin, Nowy Dwór i Irki.
- Kościół Świętej Trójcy w Koszęcinie
Kościół Świętej Trójcy zbudowany został w 1724 r. na miejscu poprzedniej świątyni z XVI w. Powstanie świątyni wiąże się z legendą o objawieniach, które miały być powodem wyboru miejsca wybudowania kościoła. W maju 1966 roku kuria biskupia w Katowicach mianowała dla kościoła osobnego rektora z poleceniem zorganizowania przy tym kościele samodzielnego duszpasterstwa. W dniu 10 grudnia 1977 roku dekretem księdza Biskupa Ordynariusza Herberta Bednorza erygowano parafię Świętej Trójcy w Koszęcinie, do której przyłączono wioskę Prądy. W 1995 roku parafia obchodziła 375-lecie wybudowania obecnego kościoła, a w 1999 roku zawieszono na wieży trzy nowe dzwony: fundacji nieżyjącego już księdza proboszcza Antoniego Ryguły (700 kg), parafian (420 kg) i rodziny Klary i Edwarda Bambynków (220 kg). W parafii Trójcy Świętej w Koszęcinie posługiwało dotychczas dwóch proboszczów: Ksiądz Antoni Ryguła - od 1966 roku do swojej śmierci w kwietniu 2002 roku, i ksiądz Jan Matla, od czerwca 2002 do dzisiaj. Parafia liczy około 1700 osób. W 1960roku kościół Świętej Trójcy zaliczono do obiektów zabytkowych.
Inne
W Koszęcinie mieści się też Sala Królestwa Chrześcijańskiego Zboru Świadków Jehowy[7].
Komunikacja
Koszęcin leży na istniejącym od końca XIX w. szlaku kolejowym z Katowic do Lublińca, Poznania i Wrocławia oraz na skrzyżowaniu dróg wojewódzkich:
- W południowej części wsi znajduje się stacja kolejowa przy linii kolejowej nr 143
Święto „Śląska”
Corocznie na przełomie czerwca i lipca z okazji urodzin Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” na terenie parku przy koszęcińskim zamku jest organizowana impreza kulturalna pod nazwą „Święto Śląska”'. Ma ona charakter pikniku artystycznego.
Podczas Święta „Śląska” prezentują się zespoły taneczne z różnych krajów Europy, jego atrakcją są również występy zespołów popowych i rockowych. Dyrekcja zespołu „Śląsk” wręcza w trakcie imprezy nagrodę Animus Silesiae artystom dbającym szczególnie o śląskie dziedzictwo kulturowe.
Imprezie towarzyszą m.in. pokazy walk rycerskich czy też pokazy dawnych technik wytopu żelaza na ziemiach w pobliżu Koszęcina.
W roku 2011 impreza odbyła się w dniach 1-3 lipca. Oprócz Koncertu Galowego Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” wystąpili m.in.: Piotr Kupicha ze swoją drużyną z programu "Bitwa na Głosy", Zakopower, Grzegorz Halama, Zespół PIN, Marcin Wyrostek[8]
-
Pokaz dawnych technik hutniczych - fragment wystawy hutniczej -
Scena i publiczność podczas Święta "Śląska"
Ciekawostki
W miejscowym Domu Kultury działa od października 2010 obserwatorium astronomiczne, dysponujące teleskopem Schmidta-Cassegraina.
Na terenie Koszęcina działa organizacja Mniejszości Niemieckiej DFK Koszęcin, skupiająca osoby z pochodzeniem niemieckim.[9]
-
Budynek Domu Kultury
Miasta partnerskie
Gura Humorului, Rumunia
Umowa partnerska pomiędzy gminą Koszęcin a miastem Gura Humorului w okręgu Suceava (Rumunia) została podpisana 7 grudnia 2007r. Umowę podpisali sekretarza miasta Gura Humorului Mihai Hunera i wójt Koszęcina Grzegorz Ziaja. Umowa ta, jest potwierdzeniem starań o pogłębieniu przyjacielskich stosunków między społecznościami lokalnymi, podmiotami gospodarczymi i organizacjami pozarządowymi obydwu gmin na wielu płaszczyznach. Gura Humorului to miejscowość, która znajduje się w południowej Bukowinie, przy ujściu rzeki Humor w Rumunii. Miejscowość liczy ok. 16 000 mieszkańców z czego 0,44% to Polacy.
strona Miasta Gura Humorului http://www.gurahumorului.info/ro
Kraubath an der Mur, Austria
16 lipca 2010 roku Gmina Koszęcin podpisała umowę o międzygminnej współpracy partnerskiej pomiędzy gminą Koszęcin a Gminą Kraubath an den Mur w Okręgu Styria Austria. Celem tej umowy jest rozwijanie współpracy , określonej w formie przedsięwzięć, wspierających i umacniających pomyślny rozwój: gospodarczy, kulturalny i wychowawczo-edukacyjny obydwu stron. Strony będą organizować spotkanie delegacji samorządów, przedstawicieli kierownictwa, współpracowników i specjalistów w uzgodnionych dziedzinach i pomagać sobie w rozwoju kontaktów między osobami prawnymi i fizycznymi.
strona partnerska http://www.koszecin-kraubath.eu strona Gminy Kraubath an den Mur: http://www.kraubath.at
- ↑ http://www.verwaltungsgeschichte.de/sch_lublinitz.html
- ↑ Józef Lompa, „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, str.30.
- ↑ Walenty Rożdzieński, "Officina ferraria abo huta i warstat z kuźniami szlachetnego dzieła żelaznego przez Walentego Roździeńskiego teraz nowo wydana", Kraków 1612, drukarnia S. Kempini
- ↑ Tu narodził się "Śląsk". [dostęp 2010-03-16].
- ↑ "Encyklopedia powstań śląskich", Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, str. 244, hasło "Koszęcin".
- ↑ Mapa obszaru plebiscytowego zawierająca wyniki głosowania w poszczególnych miejscowościach
- ↑ Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 25 stycznia 2013.
- ↑ XIII Piknik Artystyczny „Święto Śląska”, Lubliniec Info - Aktualności (www.lubliniec.info)
- ↑ http://www.vdg.pl/pl/organization/128.
Bibliografia
- Koszęcin i okolice p. red. Jana Myrcika, Druk-Technika, Lubliniec 1994
- Lubliniec i okolice przewodnik krajoznawczy p. red. Macieja i Teresy Janików, Górnośląska Oficyna Wydawnicza SA, Katowice
- Koszęcin na starej fotografii p. red. Jana Myrcika, grudzień 2001
Linki zewnętrzne
- Kosięcin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 460.
- Kosięcin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 134.
- Artykul(DZ) o pomniku (2009)
