Shrek

Shrek
Gatunek	animowany, komedia, fantasy
Rok produkcji	2001
Data premiery	22 kwietnia 2001 18 maja 2001 13 lipca 2001
Kraj produkcji	Stany Zjednoczone
Język	angielski
Czas trwania	95 minut
Reżyseria	Andrew Adamson Vicky Jenson
Scenariusz	Joe Stillman Roger S.H. Schulman Ted Elliott Terry Rossio
Główne role	Mike Myers Cameron Diaz Eddie Murphy
Muzyka	Harry Gregson-Williams John Powell
Scenografia	James Hegedus Douglas Rogers Guillaume Aretos
Kostiumy	Isis Mussenden
Montaż	Sim Evan-Jones
Produkcja	Aron Warner John H. Williams Jeffrey Katzenberg
Wytwórnia	DreamWorks Animation DreamWorks SKG Pacific Data Images
Dystrybucja	DreamWorks SKG, UIP
Budżet	60 000 000 $ (szacowany)
Kontynuacja	Shrek 2
Nagrody
Oscar Złota Palma

Shrek – amerykański film animowany z 2001 roku w reżyserii Andrew Adamsona i Vicky Jenson.

Piosenki w filmie śpiewają: Smash Mouth, Joan Jett, The Proclaimers, Jason Wade, The Baha Men i Rufus Wainwright. Animacja doczekała się kontynuacji w 2004 roku – Shrek 2, Shrek Trzeci w 2007 i Shrek Forever w 2010 roku.

Opis fabuły

Jest to opowieść o dużym zielonym ogrze o imieniu Shrek. Chce on za wszelką cenę odzyskać spokój na terenie swojej posiadłości na bagnach, gdzie w wyniku represji okrutnego lorda Farquaada zesłane zostały różne bajkowe postacie (m.in. Pinokio, Wilk i siedmiu krasnoludków). Shrek decyduje się więc na wyprawę do siedziby Lorda Farquaada, by odebrać prawa do swoich ziem, a w konsekwencji odzyskać utracony spokój. W wyprawie towarzyszy mu jego niezdarny przyjaciel – Osioł. W wyniku negocjacji zawarty zostaje układ: w zamian za otrzymanie dokumentu ogr zobowiązuje się uwolnić ze smoczej wieży piękną królewnę Fionę, którą Lord wybrał na swoją przyszłą małżonkę.

Po dotarciu do smoczej wieży Shrek odbija Fionę i wychodzi cało z potyczki ze smokiem. Podczas drogi powrotnej nawiązuje się uczucie pomiędzy Shrekiem a Fioną. Niestety żadne z nich nie zdobyło się na miłosne wyznanie. W międzyczasie ujawniona zostaje tajemnica skrywana przez królewnę – Fiona tylko za dnia olśniewa urodą, natomiast po zachodzie słońca w konsekwencji rzuconego na nią uroku przemienia się w ogra. Fiona, mimo uczucia, jakim darzy Shreka, decyduje się na zaślubiny z Lordem Farquaadem, który nic nie wie o klątwie. Królewna i ogr targani uczuciami i rozterkami nie są pewni, czy dobrze postąpili. Na skutek mobilizacji ze strony Osła Shrek rusza ostatecznie do Dulocu (siedziby Farquaada), by odbić Fionę i wyznać jej uczucie. W ostatniej chwili Shrek przerywa ceremonię zaślubin, ofiarując swą miłość Fionie, która zmienia się na stałe w ogra, natomiast Farquaad zostaje zjedzony przez smoka, który uwolnił się z wieży. Film kończy się hucznym weselem zakochanej pary.

Obsada

• Mike Myers – Shrek
• Eddie Murphy – Osioł
• Cameron Diaz – królewna Fiona
• John Lithgow – Lord Farquaad
• Vincent Cassel – Robin Hood

i inni

Wersja polska

W wersji polskiej udział wzięli:

• Zbigniew Zamachowski – Shrek
• Jerzy Stuhr – Osioł
• Agnieszka Kunikowska – królewna Fiona
• Adam Ferency – Lord Farquaad
• Janusz Zadura – Robin Hood
• Tomasz Bednarek – Ciastek
• Anna Apostolakis-Gluzińska – Smoczyca

i inni

Parodie i ciekawostki

• Film jest adaptacją ilustrowanej książki Shrek! autorstwa Williama Steiga.
• Francuski wrestler Maurice Tillet był wzorem do stworzenia wyglądu postaci Shreka.
• W 2002 roku, podczas 74. ceremonii wręczenia Oscarów, film zdobył Oscara w kategorii najlepszy film animowany pełnometrażowy. Był to pierwszy Oscar w tej kategorii, gdyż nagrodę tę zaczęto przyznawać od 2002 r.
• Shrek otrzymał własną gwiazdę na Hollywood Walk of Fame.
• W filmie można zauważyć wzorowanie się na wielu baśniach:
  • Piękna księżniczka zmuszona przebywać w towarzystwie potwora, w którym potem się zakochuje jest odzwierciedleniem baśni Piękna i Bestia. Sytuacja zmienia się pod koniec filmu, kiedy to Fiona zmienia się w ogrzycę, a nie Shrek w pięknego królewicza. Z kolei Lord Farquaad jest odzwierciedleniem disneyowskiego Gastona – seksowny brunet z owłosioną klatą, który zakochuje się w pięknej księżniczce bez wzajemności.
  • Królewna Fiona, podobnie jak Roszpunka, jest więziona w wysokiej wieży przez czarny charakter (w baśni była to czarownica, tutaj jest to smok, który tylko wydaje się być zły). Fiona zostaje również uwolniona przez „dzielnego rycerza”, w którym później się zakochuje.
  • Ogr i jego osioł zmierzający w kierunku zamkniętej wieży, w której uwięziona jest księżniczka to sparodiowanie księcia na białym koniu z disneyowskiej adaptacji baśni Śpiąca królewna. Z kolei słynna Maleficent, która w trakcie filmu zamienia się w smoka i walczy z księciem Filipem, prawdopodobnie posłużyła twórcom Shreka do wygenerowania postaci Smoczycy.
• W filmie jest 36 różnych miejsc – więcej niż w jakiejkolwiek innej animacji komputerowej.
• W oryginalnej wersji Shreka, główną rolę proponowano Nicolasowi Cage'owi, jednak ten odmówił. Jak przyznał w 2013 roku, żałował później swojej decyzji, lecz nie chciał, aby jego dzieci kojarzyły go z rolą brzydkiego ogra. Potem rolę przeznaczono amerykańskiemu aktorowi Chrisowi Farley'owi, który po kilku nagraniach niespodziewanie zmarł wskutek przedawkowania narkotyków. Ostatecznie postać Shreka dubbingował Mike Myers, znany z programu Saturday Night Live.
• Postać Robin Hooda spotkała się z krytyką widzów, gdyż jest to bohater pochodzenia angielskiego, a w filmie mówi z francuskim akcentem.
• Gdy Dzwoneczek spada na Osiołka, ten zaczyna latać. Wówczas woła: „Ja latam!”, a zgromadzeni dookoła ludzie wołają: „On lata!”. Scena odwzorowana jest od filmu Walta Disneya Piotruś Pan, który zresztą jest jedną z krzyczących osób. Jeszcze w tej samej scenie latający Osioł śpiewa: „Latać każdy może! Trochę lepiej lub trochę gorzej!”. Jest to parodia piosenki „Śpiewać każdy może”, którą śpiewał Jerzy Stuhr – aktor dubbingujący Osła.
• Pod koniec filmu wróżka zamienia cebulę w karocę, a trzy ślepe myszy w konie. Wówczas Shrek i Fiona wyjeżdżają w podróż poślubną. Jest to jednak niemożliwe, aby ślepe myszy umiały nagle chodzić; mimo że po przemianie wciąż miały na oczach okulary dla niewidomych. Co ciekawsze, chwilę później widać je w swoich oryginalnych ciałach, jak grają na pianinie.
• Na początku filmu widać Trzy Misie zamknięte w klatkach. Po wygnaniu baśniowych postaci przez Lorda Farquaada, na bagnie Shreka pojawiają się już jedynie ojciec z synem, który płacze. Z kolei w scenie gdy Lord Farquaad leży w królewskim łożu i przygląda się Fionie wyświetlonej w Magicznym Zwierciadle, w jego pokoju możemy zobaczyć skórę z Mamy Miś na podłodze (zwierzę ma na głowie identyczną różową kokardę jak w pierwszej scenie).
• Postać Teloniusza – giermka Lorda Farquaada – to najprawdopodobniej odzwierciedlenie kata z Dzwonnika z Notre Dame, gdyż również ma twarz zakrytą kapturem i strój podkreślający muskuły, a ponadto torturował Ciastka, wyrywając mu nogi i topiąc go w mleku, oraz radził Farquaadowi stłuc Magiczne Zwierciadło.
• Teloniusz niekoniecznie jest wrogiem głównych bohaterów. Można się o tym przekonać przede wszystkim w filmie Shrek 4-D. Wprawdzie porwał tam Fionę i związał ją na tratwie, by zrzucić ją z wodospadu, aby ta pośmiertnie mogła zostać żoną ducha Lorda Farquaada, ale mimo to, przyjmował ciosy Fiony, która po uwolnieniu się uderzała go pięściami w twarz. Również i królewna miała do niego przyjacielskie odczucia, ponieważ gdy z nadmierną siłą uderzyła go drewnianą belką między rozkraczone nogi, prosto w wypuklone w obcisłym kostiumie sporych rozmiarów przyrodzenie, a ten z bólu zajęczał, skulił się, chwycił za krocze i wypadł za burtę, księżniczka przeprosiła go. Wówczas to Teloniusz jako pierwszy spadł z wodospadu, ale chwycił się wystającej gałęzi. Chwilę później z wodospadu spadli Fiona, Shrek i Osioł, a wtedy Teloniusz ponownie wykazał się dobrym sercem, bo mimo bolesnego uderzenia w jądra przez Fionę, postanowił im pomóc i złapał całą trójkę jedną ręką, a drugą wciąż trzymał się gałęzi i uparcie używał swojej siły, trzymając nielekkich przyjaciół do czasu, gdy gałąź sama się złamała. Kiedy nadleciała Smoczyca, na jej grzbiet weszła cała czwórka, a Smoczyca zabiła jedynie postać ducha Farquaada. Ponadto, już w pierwszej części, gdy Shrek i Fiona całują się podczas nieudanego ślubu księżniczki z Farquaadem, na jednym ze znaków informacyjnych, każących poddanym odpowiednio reagować, Teloniusz własnoręcznie pisze „Aawww”, by mieszkańcy Dulocu westchnęli wzruszeni na widok uroczej sytuacji. Niedługo później można go także zobaczyć na ślubie Shreka i Fiony jak pomaga w grze na organach, niesie Pinokia na rękach oraz macha odjeżdżającemu w podróż poślubną małżeństwu. Być może po prostu Teloniusz jest za głupi i dlatego służy Farquaadowi – o jego wątpliwej inteligencji przekonać się można chociażby w chwili, gdy proponował Farquaadowi na żonę kandydatkę z numerem trzy, a mimo to wystawił przed siebie tylko dwa palce.
• Scena, w której Fiona śpiewa do niebieskiego ptaszka, sparodiowana jest od śpiewającej królewny Śnieżki.
• Scena, w której Fiona walczy z kompanią Robin Hooda i nagle wyskakuje w powietrze, po czym widać unieruchomione postaci, to parodia sceny z Matrixa.
• W scenie tortur Ciastka pyta się on Farquaada, czy zna Muchomorka, na co ten drugi odpowiada, że to ten od Żwirka. Jest to nawiązanie do głównych bohaterów niegdyś popularnej wieczorynki Bajki z mchu i paproci.
• Scena, w której Magiczne Zwierciadło daje Lordowi Farquaadowi możliwość poślubienia trzech księżniczek, to parodia popularnego show Randka w ciemno.
• W nocy Lord Farquaad prosi Zwierciadło, aby wyświetliło mu wybrankę jego serca. W tym momencie widać niechęć na twarzy Magicznego Lustra, po czasie jednak spełnia ono jego żądanie. Wówczas można zwrócić uwagę jak penis Farquaada pod kołdrą wchodzi w stan erekcji, a sam Lord patrzy się na zarys przyrodzenia, podciąga kołdrę w górę i robi zawstydzoną minę.
• Park rozrywki w Dulocu jest parodią Disneylandu.

Nagrody i nominacje

Film zdobył wiele nagród m.in.:

• Oscara za najlepszy film animowany pełnometrażowy (2002)
• Złotą Palmę dla najlepszego reżysera (Vicky Jenson)

Był ponadto nominowany do Oscara w kategorii Najlepszy Scenariusz Adaptowany. Otrzymał również 4 nominacje do MTV Movie Awards w kategoriach Najlepszy Film, Najlepsza Rola Komediowa (zarówno Mike Myers, jak i Eddie Murphy) oraz Najlepszy Zespół (Cameron Diaz, Eddie Murphy i Mike Myers).

Linki zewnętrzne

• Shrek w bazie IMDb (ang.)
• Shrek w bazie Filmweb