Kaplica św. Kazimierza w katedrze wileńskiej: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
ilustracja
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
ilustracja, drobne redakcyjne
Linia 72: Linia 72:
}}
}}



⚫
[[Plik:Wilno - epitafium Wladyslawa IV.JPG|thumb|200px|Epitafium nad sercem króla [[Władysław IV Waza|Władysława IV]] złożonym w kaplicy św. Kazimierza w katedrze wileńskiej]]
'''Kaplica św. Kazimierza''' – [[barok|wczesnobarokowa]] [[kaplica]] w [[Bazylika archikatedralna św. Stanisława Biskupa i św. Władysława w Wilnie|katedrze wileńskiej]], powstała w latach [[1623]]-[[1636]] według projektu [[Matteo Castelli]] (po 1632 ukończona przez [[Constantino Tencalla|Constantina Tencallę]]). Poświęcona jest [[Święty Kazimierz|świętemu Kazimierzowi]] ([[1458]]-[[1484]]), którego [[relikwie]] złożone są w tej kaplicy.
'''Kaplica św. Kazimierza''' – [[barok|wczesnobarokowa]] [[kaplica]] w [[Bazylika archikatedralna św. Stanisława Biskupa i św. Władysława w Wilnie|katedrze wileńskiej]], powstała w latach [[1623]]-[[1636]] według projektu [[Matteo Castelli]] (po 1632 ukończona przez [[Constantino Tencalla|Constantina Tencallę]]). Poświęcona jest [[Święty Kazimierz|świętemu Kazimierzowi]] ([[1458]]-[[1484]]), którego [[relikwie]] złożone są w tej kaplicy.


Linia 78: Linia 78:


== Historia ==
== Historia ==

[[Plik:Vilnius Cathedral Chapel of Saint Casimir, Vilnius, Lithuania - Diliff.jpg|left|thumb|Vilnius Cathedral Chapel of Saint Casimir, Vilnius, Lithuania - Diliff]]
[[Plik:Wilno - kaplica Kazimierza 2.JPG|200px|left|thumb|Ołtarz z relikwiarzem św. Kazimierza]]
[[Plik:Vilnius Cathedral Chapel of Saint Casimir, Vilnius, Lithuania - Diliff.jpg|left|thumb|Wnętrze kaplicy św. Kazimierza]]
[[Plik:Chapel of St. Casimir in Vilnius Cathedral00(js).jpg|left|thumb|]]
⚫
[[Plik:Wilno - epitafium Wladyslawa IV.JPG|thumb|200px|Epitafium nad sercem króla [[Władysław IV Waza|Władysława IV]] złożonym w kaplicy św. Kazimierza w katedrze wileńskiej]]
⚫
[[Plik:BalzukiewiczKaplica.jpg|thumb|Kaplica św. Kazmierza w katedrze wileńskiej, [[Józef Bałzukiewicz]] (1867-1915)]]

O powstaniu zamysłu budowy nowej kaplicy informował akt wystawiony przez króla Zygmunta III Wazę w dniu 8 marca 1623 r. w Warszawie dla biskupa wileńskiego [[Eustachy Wołłowicz (biskup wileński)|Eustachego Wołłowicza]], dotyczący odstąpienia dawnej kaplicy biskupa [[Paweł Holszański|Pawła Holszańskiego]], od sześciu lat przeznaczonej na miejsce pochówku rodziny Wołłowiczów i położonej w miejscu obecnej kaplicy św. Kazimierza. W zamian za to król poprzez kapitułę wileńska przekazał biskupowi dotychczasową kaplicę królewska po północnej stronie katedry, znajdującą się w gorszym pod względem prestiżu miejscu i zbyt małą dla potrzeb królewskiego ceremoniału. Na wybór miejsca przez Zygmunta III mogło mieć znaczenie możliwość połączenia komnat królewskich Zamku Dolnego bezpośrednim przejściem-gankiem z kaplicą, szczególnie po zamachu Piekarskiego w roku 1620. Po wyburzeniu starej kaplicy, gromadzenie materiałów budowlanych do budowy kaplicy św. Kazimierza zaczęto w 1623 roku, a wiosną 1624 roku rozpoczęto budowę. Do realizacji kaplicy Zygmunt III zatrudnił braci [[Constantino Tencalla|Constantino Tencallę]] i Jakuba Tencallę. Projektantem kaplicy mógł być Matteo Castelli lub Constantino Tencalla<ref>http://etalpykla.lituanistikadb.lt/fedora/get/LT-LDB-0001:J.04~2008~1367165344828/DS.002.2.01.ARTIC</ref>. Orga­nizatorem prac budowlanych był starosta orański, [[horodniczy]] Piotr Nonhardt. Zasadnicze prace budowlane ukończono do 1632 roku, jednak z powodu śmierci króla Zygmunta III, a następnie toczonych przez Władysława IV wojen z Moskwą i Turcją, dopiero w 1636 roku dokonano przeniesienia do kaplicy relikwii św. Kazimierza.
O powstaniu zamysłu budowy nowej kaplicy informował akt wystawiony przez króla Zygmunta III Wazę w dniu 8 marca 1623 r. w Warszawie dla biskupa wileńskiego [[Eustachy Wołłowicz (biskup wileński)|Eustachego Wołłowicza]], dotyczący odstąpienia dawnej kaplicy biskupa [[Paweł Holszański|Pawła Holszańskiego]], od sześciu lat przeznaczonej na miejsce pochówku rodziny Wołłowiczów i położonej w miejscu obecnej kaplicy św. Kazimierza. W zamian za to król poprzez kapitułę wileńska przekazał biskupowi dotychczasową kaplicę królewska po północnej stronie katedry, znajdującą się w gorszym pod względem prestiżu miejscu i zbyt małą dla potrzeb królewskiego ceremoniału. Na wybór miejsca przez Zygmunta III mogło mieć znaczenie możliwość połączenia komnat królewskich Zamku Dolnego bezpośrednim przejściem-gankiem z kaplicą, szczególnie po zamachu Piekarskiego w roku 1620. Po wyburzeniu starej kaplicy, gromadzenie materiałów budowlanych do budowy kaplicy św. Kazimierza zaczęto w 1623 roku, a wiosną 1624 roku rozpoczęto budowę. Do realizacji kaplicy Zygmunt III zatrudnił braci [[Constantino Tencalla|Constantino Tencallę]] i Jakuba Tencallę. Projektantem kaplicy mógł być Matteo Castelli lub Constantino Tencalla<ref>http://etalpykla.lituanistikadb.lt/fedora/get/LT-LDB-0001:J.04~2008~1367165344828/DS.002.2.01.ARTIC</ref>. Orga­nizatorem prac budowlanych był starosta orański, [[horodniczy]] Piotr Nonhardt. Zasadnicze prace budowlane ukończono do 1632 roku, jednak z powodu śmierci króla Zygmunta III, a następnie toczonych przez Władysława IV wojen z Moskwą i Turcją, dopiero w 1636 roku dokonano przeniesienia do kaplicy relikwii św. Kazimierza.


Linia 96: Linia 100:
W podziemiach tej kaplicy zostali pochowani:
W podziemiach tej kaplicy zostali pochowani:
* [[Aleksander Jagiellończyk]]
* [[Aleksander Jagiellończyk]]
* [[Elżbieta Habsburżanka]], żona Zygmunta Augusta,
* [[Elżbieta Habsburżanka]], żona Zygmunta Augusta
* [[Barbara Radziwiłłówna]], żona Zygmunta Augusta,
* [[Barbara Radziwiłłówna]], żona Zygmunta Augusta
* serce [[Władysław IV Waza|Władysława IV Wazy]].
* serce [[Władysław IV Waza|Władysława IV Wazy]]


== Kartusz ==
Na elewacji kaplicy od strony placu Katedralnego znajduje się [[tablica erekcyjna]] z [[Herb Rzeczypospolitej Obojga Narodów|herbem Rzeczypospolitej Obojga Narodów]] z [[1636]] roku (po 1945 roku z orła znajdującego się na godle usunięto koronę<ref>Edmund Małachowicz "Wilno. Dzieje, Architektura, Cmentarze", Wrocław 1996, s.229</ref>) i napisem:
Na elewacji kaplicy od strony placu Katedralnego znajduje się [[tablica erekcyjna]] z [[Herb Rzeczypospolitej Obojga Narodów|herbem Rzeczypospolitej Obojga Narodów]] z [[1636]] roku (po 1945 roku z orła znajdującego się na herbie usunięto koronę<ref>Edmund Małachowicz "Wilno. Dzieje, Architektura, Cmentarze", Wrocław 1996, s.229</ref>) i napisem:


{{Cytat|D.O.M.
<center>{{Cytat|<center>D.O.M.</center>


DIVO CASIMIRO
<center>DIVO CASIMIRO</center>


CASIMIRI JAGIELLONIDAE REGIS FILIO
<center>CASIMIRI JAGIELLONIDAE REGIS FILIO</center>


REGNI POLONIAE MAGNIQ DUCATUS
<center>REGNI POLONIAE MAGNIQ DUCATUS LITHUANIAE</center>


⚫
<center>PATRONO TUTELARI PROPUGNATORI</center>
LITHUANIAE


⚫
<center>COGNATO PRINCIPI</center>
⚫
PATRONO TUTELARI PROPUGNATORI


⚫
<center>SIGISMUNDUS III POLONIAE ET SVECIAE REX</center>
⚫
COGNATO PRINCIPI


⚫
<center>SACELLUM HOC</center>
⚫
SIGISMUNDUS III POLONIAE ET SVECIAE


⚫
<center>AETARNUM PIETATIS CULTUSQE SUI MONUMENTUM</center>
⚫
REX SACELLUM HOC


⚫
<center>EREXIT INSTRUXIT EXORNAVIT</center>
⚫
AETARNUM PIETATIS CULTUSQE SUI


<center>VLADISLAUS IIII</center>
MONUMENTUM


⚫
<center>SACRI CORPORIS ILLATIONE</center>
⚫
EREXIT INSTRUXIT EXORNAVIT


⚫
<center>HONORAVIT PERFECIT DEDICAVITQE</center>
VLADISLAUS IV


⚫
<center>ANNO DOMINI MDCXXXVI DIE XIV AUGUSTI</center>}}</center>
⚫
SACRI CORPORIS ILLATIONE


== Galeria ==
⚫
HONORAVIT PERFECIT DEDICAVITQE
⚫
<gallery>
⚫
File:Cattedrale - Cappella San Casimiro 2.JPG|Wnętrze kaplicy
Plik:Wilno - kaplica Kazimierza 2.JPG|Ołtarz z relikwiarzem św. Kazimierza
Plik:Casimir's Chapel in Vilnius - cartouche - Constantino Tencalla.JPG|Kartusz
</gallery>


⚫
ANNO DOMINI MDCXXXVI DIE XIV

AUGUSTI}}

<gallery widths=220 heights=160 perrow=2>
⚫
Plik:BalzukiewiczKaplica.jpg|Kaplica św. Kazmierza w katedrze wileńskiej, [[Józef Bałzukiewicz]] (1867-1915)
⚫
Plik:Cattedrale - Cappella San Casimiro 2.JPG|Fragment wnętrza kaplicy
⚫
</gallery>


== Przypisy ==
== Przypisy ==

Wersja z 15:40, 19 lut 2018

Kaplica św. Kazimierza
w katedrze wileńskiej
Šventasis Kazimiero koplyčia
Ilustracja
Państwo

 Litwa

Miejscowość

Wilno

Adres

{{{adres}}}

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Wezwanie

św. Kazimierza

Przedmioty szczególnego kultu
Relikwie

św. Kazimierza

Położenie na mapie Wilna
Mapa konturowa Wilna, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kaplica św. Kazimierzaw katedrze wileńskiej”
Położenie na mapie Litwy
Mapa konturowa Litwy, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Kaplica św. Kazimierzaw katedrze wileńskiej”
Ziemia54°41′08,29″N 25°17′17,58″E/54,685636 25,288217
Multimedia w Wikimedia Commons


Kaplica św. Kazimierza – wczesnobarokowa kaplica w katedrze wileńskiej, powstała w latach 1623-1636 według projektu Matteo Castelli (po 1632 ukończona przez Constantina Tencallę). Poświęcona jest świętemu Kazimierzowi (1458-1484), którego relikwie złożone są w tej kaplicy.

Jej założenie wzorowane jest na powstałej sto lat wcześniej Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu (jest jednak dwukrotnie większa).

Historia

Wnętrze kaplicy św. Kazimierza
Epitafium nad sercem króla Władysława IV złożonym w kaplicy św. Kazimierza w katedrze wileńskiej
Kaplica św. Kazmierza w katedrze wileńskiej, Józef Bałzukiewicz (1867-1915)

O powstaniu zamysłu budowy nowej kaplicy informował akt wystawiony przez króla Zygmunta III Wazę w dniu 8 marca 1623 r. w Warszawie dla biskupa wileńskiego Eustachego Wołłowicza, dotyczący odstąpienia dawnej kaplicy biskupa Pawła Holszańskiego, od sześciu lat przeznaczonej na miejsce pochówku rodziny Wołłowiczów i położonej w miejscu obecnej kaplicy św. Kazimierza. W zamian za to król poprzez kapitułę wileńska przekazał biskupowi dotychczasową kaplicę królewska po północnej stronie katedry, znajdującą się w gorszym pod względem prestiżu miejscu i zbyt małą dla potrzeb królewskiego ceremoniału. Na wybór miejsca przez Zygmunta III mogło mieć znaczenie możliwość połączenia komnat królewskich Zamku Dolnego bezpośrednim przejściem-gankiem z kaplicą, szczególnie po zamachu Piekarskiego w roku 1620. Po wyburzeniu starej kaplicy, gromadzenie materiałów budowlanych do budowy kaplicy św. Kazimierza zaczęto w 1623 roku, a wiosną 1624 roku rozpoczęto budowę. Do realizacji kaplicy Zygmunt III zatrudnił braci Constantino Tencallę i Jakuba Tencallę. Projektantem kaplicy mógł być Matteo Castelli lub Constantino Tencalla[1]. Orga­nizatorem prac budowlanych był starosta orański, horodniczy Piotr Nonhardt. Zasadnicze prace budowlane ukończono do 1632 roku, jednak z powodu śmierci króla Zygmunta III, a następnie toczonych przez Władysława IV wojen z Moskwą i Turcją, dopiero w 1636 roku dokonano przeniesienia do kaplicy relikwii św. Kazimierza.

W okresie bezpośrednio poprzedzającym uroczystości z roku 1636 król Władysław IV zatrudnił przy pracach w kaplicy malarza Bartłomieja Strobla. Władysław IV kontynuował prace ojca przy Kaplicy św. Kazimierza, przyczyniając się do powstania osobnej zakrystii, dekoracji kopuły, prac malarskich i de­koracyjnych. W celach uzupełnienia dekoracji król Władysław opłacił w latach latach 1639-1643 malarza Hiacynta Campanę, któ­ry prawdopodobnie wykonywał dekorację czaszy kopuły i złocenia (niezachowane) niektórych elementów (np. kapiteli). Król zapłacił także w 1643 r. na przebudowę przez Jakuba Tencallę ganku łączącego kaplicę z Zamkiem Dolnym[2].

Do czasu zajęcia Wilna przez wojska moskiewskie w roku 1654 kaplica św. Kazimierza wyróżniała się drogimi marmurami, hebanem, sztukaterią i malarstwem, błyszczała srebrem, jaśniała złotem i z całą pewnością zaliczała się do najwybitniejszych dzieł artystycznych Rzeczpospolitej.

Architektura i wnętrze

Kaplica ma formę kwadratu, nakrytego kopułą na bębnie. Charakterystyczne jest podobieństwo jakie zachodzi między kartuszem tablicy fundacyjnej budowli wileńskiej, a dekoracją warszawskiej kolumny Zygmunta związane z osobą tego samego projektanta.

Srebrny ołtarz kaplicy został zrabowany przez wojska rosyjskie w 1655. W ołtarzu umieszczony jest obraz patrona kaplicy. Święty ma na tym obrazie 3 ręce. Według znanej legendy wyjaśniającej ten fakt, malarz próbował zmienić nieco kompozycję wizerunku, zamalowując jedną rękę i malując ją w innym miejscu, lecz zamalowywana kończyna wciąż pozostawała widoczna[3].

Całość kaplicy zdobią freski Michelangela Palloniego. Jej wystrój dopełniają srebrzone figury Władysława Jagiełły, Kazimierza Jagiellończyka, Jana Olbrachta, Aleksandra Jagiellończyka, Zygmunta I Starego, Zygmunta II Augusta i św. Kazimierza.

Pochowani

W podziemiach tej kaplicy zostali pochowani:

Kartusz

Na elewacji kaplicy od strony placu Katedralnego znajduje się tablica erekcyjna z herbem Rzeczypospolitej Obojga Narodów z 1636 roku (po 1945 roku z orła znajdującego się na herbie usunięto koronę[4]) i napisem:

D.O.M.
DIVO CASIMIRO
CASIMIRI JAGIELLONIDAE REGIS FILIO
REGNI POLONIAE MAGNIQ DUCATUS LITHUANIAE
PATRONO TUTELARI PROPUGNATORI
COGNATO PRINCIPI
SIGISMUNDUS III POLONIAE ET SVECIAE REX
SACELLUM HOC
AETARNUM PIETATIS CULTUSQE SUI MONUMENTUM
EREXIT INSTRUXIT EXORNAVIT
VLADISLAUS IIII
SACRI CORPORIS ILLATIONE
HONORAVIT PERFECIT DEDICAVITQE
ANNO DOMINI MDCXXXVI DIE XIV AUGUSTI

Galeria

  • Wnętrze kaplicy
    Wnętrze kaplicy
  • Ołtarz z relikwiarzem św. Kazimierza
    Ołtarz z relikwiarzem św. Kazimierza
  • Kartusz
    Kartusz


Przypisy

  1. ↑ http://etalpykla.lituanistikadb.lt/fedora/get/LT-LDB-0001:J.04~2008~1367165344828/DS.002.2.01.ARTIC
  2. ↑ Piotr Jamski, Kaplica św. Kazimierza w Wilnie i jej twórcy [w:] LDK sakralinė dailė: atodangos ir naujieji kontekstai. Sacred art of Grand Duchy of Lithuania: discoveries and new contexts, Acta Academiae Artium Vilnensis 51, 2008, s. 91-112
  3. ↑ Wilno. Przewodnik krajoznawczy Juljusza Kłosa Prof. Uniwersytetu St. Batorego. Wydanie trzecie poprawione, Wydawnictwo Wileńskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, Wilno 1937, ss. 125-126
  4. ↑ Edmund Małachowicz "Wilno. Dzieje, Architektura, Cmentarze", Wrocław 1996, s.229

Bibliografia

Architektura Wilna
Ogólne
Architektura sakralna
Kościoły
Cerkwie
Synagogi
Inne
Architektura świecka
Zamki
Budowle
militarne
Pałace
Muzea
Inne
Cmentarze
Architekci




Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kaplica_św._Kazimierza_w_katedrze_wileńskiej&oldid=52526322”