Drohobycz

Szablon:Miasto zagranica infobox Drohobycz (ukr. Дрогобич, jid. דראָהאָביטש) – miasto rejonowe w obwodzie lwowskim na Ukrainie, położone nad Tyśmienicą w Beskidach Brzeżnych. W latach 1340–1772 siedziba starostwa, w ramach Ziemi Przemyskiej należącej do województwa ruskiego. W latach 1918–1939 siedziba powiatu w województwie lwowskim.

W 2001 roku liczyło ponad 77 tysięcy mieszkańców.

Historia

Kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła

Powstanie miasta jest ściśle związane z jego położeniem na tzw. szlaku solnym i z wydobyciem soli w okolicach. Pierwsze wzmianki o grodzie pochodzą z okresu Rusi Kijowskiej. Po przyłączeniu przez Kazimierza III Wielkiego Rusi Czerwonej do Polski, miasto przeżyło swój pierwszy okres dynamicznego rozwoju. Żupy solne przeszły na własność królewską i były dzierżawione przybyszom z całej Europy, m.in. z Włoch. Kazimierz Wielki przyczynił się do powstania w Drohobyczu parafii rzymskokatolickiej, a w 1340 roku nadał miastu herb przedstawiający 9 topek solnych (tradycyjna miara soli) umieszczonych na granatowej tarczy, nad którą widniała korona królewska. W 1392 r. król Władysław II Jagiełło ufundował istniejący do dziś kościół farny, a w 1422 r. nadał miastu prawa magdeburskie. Przywileje miejskie były później wielokrotnie potwierdzane, m.in. przez Kazimierza IV Jagiellończyka w 1460, czy Aleksandra I Jagiellończyka w 1506 roku.

Obwarowania miejskie składały się z wałów i bram miejskich: Zamkowej, Lwowskiej, Węgierskiej i Żydowskiej. Fortyfikacje z wałami i fosami otaczały także od czasów króla Zygmunta I kościół, a dzwonnica pełniła funkcję bramy. Ufortyfikowany był także cmentarz kościelny. W 1498 r., w wyniku najazdu turecko-tatarskiego, znaczna część miasta została zniszczona. W 1616 roku starosta królewski zezwolił Żydom na osiedlenie się na przedmieściach miasta. Podczas wojen kozackich w XVII wieku miasto było niszczone. W 1648 roku Kozacy dokonali rzezi mieszkańców w kościele farnym, po którym to wydarzeniu zamurowano wejście do świątyni, przez które wdarli się najeźdźcy. Miasto posiadało zamek starostów królewskich składający się co najmniej z dwóch budynków. W 1772 r., w wyniku I rozbioru Polski, Drohobycz wraz z całą Galicją Wschodnią, został włączony do Austrii. Drohobycz, pozostający ważnym centrum handlowym, pomimo nadania praw miejskich i licznych przywilejów królewskich (m.in. zwolnienie od czynszów miejskich i zezwolenie na pobór myta mostowego) nie rozwinął się jednak w większy ośrodek, aż do końca XIX wieku, gdy odkryto w pobliżu złoża ropy naftowej. W maju 1919 roku wojska polskie pod dowództwem Wacława Iwaszkiewicza i Stanisława Maczka toczyły długotrwałe walki z ukraińskimi oddziałami Omelianowicza-Pawlenki.

Przed wybuchem II wojny światowej w 1939 roku, Drohobycz był miastem powiatowym, liczącym 39 tys. mieszkańców. Działało tu 5 rafinerii ropy naftowej. Na terenie miasta funkcjonował klub piłkarski Junak.

Podczas pierwszej okupacji sowieckiej w Drohobyczu funkcjonowały dwa więzienia NKWD - większe, przy ul. Truskawieckiej, zwane również (jak jedno z więzień we Lwowie) "Brygidkami", oraz areszt śledczy przy ul. Stryjskiej. W ostatnich dniach czerwca, NKWD wyprowadziło na dziedziniec więźniów z cel aresztu przy ul. Stryjskiej informując ich, że zostają wypuszczeni na wolność. Gdy znaleźli się już na dziedzińcu, z wież strażniczych otwarto do nich ogień z karabinów maszynowych. Pod zwałami trupów przeżyli tylko nieliczni. Prasa ukraińska donosiła o niemal dwóch tysiącach ofiar, choć wydaje się, iż jest to liczba znacznie zawyżona - nie została ona tez potwierdzona przez polskich świadków, mówiących o kilkudziesięciu lub co najwyżej kilkuset zamordowanych.

W czasie II wojny światowej Niemcy wymordowali większość żydowskich mieszkańców miasta.

6 sierpnia 1944 miasto zostało zdobyte przez wojska radzieckie.

Jednym z najbardziej znanych mieszkańców miasta jest Bruno Schulz, który spędził w Drohobyczu całe życie, a jego małomiasteczkową rzeczywistość uczynił przedmiotem swoich dzieł literackich.

Zabytki

• kościół Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii, Krzyża Świętego i św. Bartłomieja z lat 1392–1445.
  • renesansowy nagrobek Katarzyny Ramułtowej z 1572 r.
  • freski z XVIII wieku
  • dzwonnica kościelna z 1551 r. o charakterze obronnym
  • obronny mur cmentarny
• cerkiew Przenajświętszej Trójcy z 1690 r. (dawny kościół karmelicki) z budynkami klasztornymi (obecnie biura).
• kościół Piotra i Pawła z 1828 r.
• Wielka Synagoga w Drohobyczu zbudowana w latach 1842–1865,
• synagoga z końca XIX w.,
• ratusz z 20 lecia prawdopodobnie z reliktami z XVIII w.
• cerkiew drewniana Podwyższenia Krzyża, ul. Zwaryćka 7 z XVI wieku z freskami z XVIII wieku
• Cerkiew św. Jerzego w Drohobyczu , ul. Sołonyj Stawok 23a z przełomu XV i XVI stulecia
• dzielnica willowa przy ul. Franka i Szewczenka.

Przynależność administracyjna i terytorialna

• 1340–1772 – ziemia przemyska, województwo ruskie, Korona Królestwa Polskiego (od 1569 Rzeczpospolita Obojga Narodów),
• 1772–1918 – Galicja Wschodnia, Królestwo Galicji i Lodomerii, Cesarstwo Austriackie (od 1867 Austro-Węgry),
• 1918–1939 – województwo lwowskie, II Rzeczpospolita,
• 1939–1941 - obwód drohobycki, ZSRR,
• 1941–1944 - Landkreis Drohobycz,
• 1944–1959 - obwód drohobycki, Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka w ramach ZSRR,
• 1959–1991 - obwód lwowski, USRR, ZSRR,
• od 1991 – obwód lwowski, Ukraina.

Ciekawostki

• W Drohobyczu znajduje się "ulica trzech dat" - W czasach II RP była to ul. 11 Listopada, w czasach ZSRR była to ul. 17 Września, a obecnie w czasach Republiki Ukrainy ul. 22 Stycznia.
• Drohobycz jest jednym z nielicznych miast dawnej II RP, które nie zostało zniszczone podczas II Wojny światowej

Osoby związane z miastem

• Aleksander Bednarz – polski aktor teatralny, filmowy, telewizyjny i dubbingowy, reżyser teatralny
• Alojzy Bełza – polski legionista, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, żołnierz Armii Krajowej
• Elisabeth Bergner – austriacka aktorka
• Aleksander Roman Boroński - major artylerii Wojska Polskiego
• Andrzej Chciuk – polski pisarz, poeta i dziennikarz emigracyjny
• Tadeusz Chciuk-Celt – polski harcmistrz, podczas II wojny światowej Biały Kurier, cichociemny, kurier Związku Walki Zbrojnej, redaktor i zastępca dyrektora Sekcji Polskiej Radia Wolna Europa, ostatni prezes PSL na Uchodźstwie, autor wspomnień wojennych
• Władysława Chomsowa - polska działaczka społeczna i polityczna
• Wiktor Czermak - polski historyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Bohdan Ostapowicz Czerwak - ukraiński współczesny polityk nacjonalistyczny
• Maciej Aleksy Dawidowski – polski instruktor harcerski, podporucznik Armii Krajowej, uczestnik "Akcji pod Arsenałem"
• Tadeusz Dąbrowski - polski krytyk literacki, badacz literatury polskiej, publicysta
• Iwan Franko – pisarz ukraiński
• Irene Frisch – pisarka żydowska
• Maurycy Gottlieb – polski malarz żydowskiego pochodzenia
• Artur Grottger – polski malarz, malujący m.in. w pobliskiej Śniatynce i Wróblowicach, w majątku hr. Tarnowskich h. Leliwa
• Rajmund Jarosz - polski samorządowiec, burmistrz i prezydent miasta Drohobycz, marszałek powiatu, właściciel uzdrowisk Truskawiec i Horyniec, prezes Związku Uzdrowisk Polskich
• Dora Kacnelson – polska historyk literaturoznawczyni i slawistka, badaczka dziejów Kresów Wschodnich i polskich zesłańców
• Jerzy Kotermak - pisarz, doktor medycyny, rektor Uniwersytetu Bolońskiego, profesor Akademii Krakowskiej
• Eugeniusz Kucharski - polski historyk, teoretyk literatury
• Kazimierz Kuriański - polski duchowny, werbista, Sługa Boży, męczennik za wiarę – zginął w obozie koncentracyjnym Gusen
• Juliusz Leo – polski samorządowiec, prezydent Krakowa w latach 1904–1918
• Franciszek Lachowicz – polski malarz
• Marcin Laterna – polski pisarz, ksiądz jezuita, spowiednik królów Stefana Batorego i Zygmunta III Wazy, Sługa Boży, zginął za wiarę
• Stanisław Maciołowski - polski zarządca majątków ziemiańskich, porucznik rezerwy kawalerii Wojska Polskiego, potomek i krewny znanej krakowskiej rodziny malarzy Pochwalskich
• Jan Mężyk – sekretarz króla Władysława Jagiełły, pierwszy wójt drohobycki, starosta ruski
• Mieczysław Młotek – prezes Wojskowo-Cywilnego Klubu Sportowego "Junak", pułkownik Wojska Polskiego
• Władysław Ossowski – polski Biały Kurier, zwany "Królem Kurierów"
• Ignacy Popiel - szachista polski, czołowy gracz Galicji
• Michał Rossler-Moczulski - polski mikrofotograf i makrofotograf naukowy
• Wilhelm Russ - polski fotograf; nestor fotografii polskiej
• Wacław Rzewuski – polski hrabia, hetman wielki koronny, kasztelan i wojewoda krakowski, pisarz
• Bruno Schulz – pisarz polski żydowskiego pochodzenia
• Alfred Schreyer - polski skrzypek, śpiewak i działacz społeczno-kulturalny żydowskiego pochodzenia. Obecnie ostatni żyjący uczeń Bruno Schulza. Mieszka w Drohobyczu
• Leon Sternbach - polski filolog klasyczny i bizantynista żydowskiego pochodzenia, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Michał Tokarzewski-Karaszewicz - polski dowódca wojskowy, generał broni Wojska Polskiego
• Kazimierz Wierzyński – polski poeta, prozaik, eseista.
• Stepan Wytwycki – ukraiński adwokat i polityk, poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej(1935-1939), prezydent URL na emigracji

Sport

W mieście działał przed wojną polski klub sportowy Junak Drohobycz. Walczył w 1939 w barażach o I ligę, lecz zostały one zawieszone z powodu wybuchu wojny.

Miasta partnerskie

• Buffalo, USA
• Muscatine, USA
• Olecko
• Ostrzeszów
• Legnica
• Dęblin

Pobliskie miejscowości

• Borysław
• Truskawiec
• Stebnik

Zobacz też

• Wielka Synagoga w Drohobyczu
• Biali Kurierzy
• Bruno Schulz

Linki zewnętrzne

• zdjęcia z Drohobycza
• III Międzynarodowy Festiwal Brunona Schulza - Drohobycz, maj 2008
• Drohobycz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 150 .