Suraż: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m r2.7.1) (Robot dodał fr:Suraż (ville) |
→Historia: drobne merytoryczne |
||
| Linia 49: | Linia 49: | ||
Początkiem miasta było [[grodzisko (archeologia)|grodzisko]] usypane na prawym brzegu Narwi w XI w. Zostało ono ufortyfikowane fosą, wałami i palisadą. Było one później obiektem ataków [[Jaćwingowie|Jaćwingów]], Litwinów i [[zakon krzyżacki|Krzyżaków]]. W [[1390]] roku król Władysław Jagiełło przekazał [[Janusz I Starszy|księciu Januszowi I]] mazowieckiemu gród w Surażu, Bielsku, [[Drohiczyn (województwo podlaskie)|Drohiczynie]], [[Mielnik (województwo podlaskie)|Mielniku]]. W kronikach krzyżackich w związku z Surażem między innymi wspomniano ''Jesienią roku 1392 marszałek krzyżacki Engelhard Rawe z wielką liczbą braci i pielgrzymów pospieszył do (Pisza), zamku Świętego Jana, gdzie marszałek stół honorowy przysposobił. Pan Apill Vochs de Franken noszący chorągiew św. Jerzego, trzymał pierwsze miejsce i przybywają do Szirazen (=Suraża) i o staje od zamku zsiedli z koni do boju i przez trzęsawisko postępują. Poganie zaś zamek marszałkowi oddali, w którym znaleźli szwagra Witolda (biskupa płockiego [[Henryk mazowiecki|Henryka, księcia mazowieckiego]]). Z rana idą dalej, a gdyby byli się zatrzymali, byliby pojmali biskupa i powrócili.'' |
Początkiem miasta było [[grodzisko (archeologia)|grodzisko]] usypane na prawym brzegu Narwi w XI w. Zostało ono ufortyfikowane fosą, wałami i palisadą. Było one później obiektem ataków [[Jaćwingowie|Jaćwingów]], Litwinów i [[zakon krzyżacki|Krzyżaków]]. W [[1390]] roku król Władysław Jagiełło przekazał [[Janusz I Starszy|księciu Januszowi I]] mazowieckiemu gród w Surażu, Bielsku, [[Drohiczyn (województwo podlaskie)|Drohiczynie]], [[Mielnik (województwo podlaskie)|Mielniku]]. W kronikach krzyżackich w związku z Surażem między innymi wspomniano ''Jesienią roku 1392 marszałek krzyżacki Engelhard Rawe z wielką liczbą braci i pielgrzymów pospieszył do (Pisza), zamku Świętego Jana, gdzie marszałek stół honorowy przysposobił. Pan Apill Vochs de Franken noszący chorągiew św. Jerzego, trzymał pierwsze miejsce i przybywają do Szirazen (=Suraża) i o staje od zamku zsiedli z koni do boju i przez trzęsawisko postępują. Poganie zaś zamek marszałkowi oddali, w którym znaleźli szwagra Witolda (biskupa płockiego [[Henryk mazowiecki|Henryka, księcia mazowieckiego]]). Z rana idą dalej, a gdyby byli się zatrzymali, byliby pojmali biskupa i powrócili.'' |
||
Na miejscu zniszczonego w 1392 r. przez Krzyżaków grodziska wybudowano pod koniec XV lub w pocz. XVI wieku (być może z inicjatywy Bony) zamek z ceglaną basztą na wale od strony miasta, która mieściła archiwum lub więzienie. Jej fundamenty odkryto w latach 30. XX wieku. Zamek został zniszczony w czasach [[potop szwedzki|potopu szwedzkiego]] w XVII wieku. Obecnie jedyną jego pozostałością jest Góra Zamkowa. Dnia 16 września 1445 roku Suraż otrzymał prawa miejskie<ref name="W. Jarmolik"> W. Jarmolik, Prawa miejskie Suraża za Jagiellonów, Białostocczyzna 3/1995, nr.39 s. 1-5 – dostępna na stronie: [http://pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id=4049&dirds=1&tab=1 Podlaskiej Biblioteki Cyfrowej] (2012-06-03).</ref>. W 1520 roku Suraż został stolicą powiatu w ziemi bielskiej, a w 1533 r. zostało nadane królowej Bonie. W 1569 r. Suraż wraz z województwem podlaskim został włączony do Korony Polskiej, a w 1588 roku ustanowiono w nim [[Sąd ziemski|sądy ziemskie]]. Miasto było zamieszkiwane przez Polaków, Żydów i osadników ruskich. Śladem przeszłości jest obecność Rynku Ruskiego w dzielnicy dawniej zajmowanej przez kolonistów. W Surażu istniały także trzy cerkwie, z których ostatnia została zniszczona przez Niemców w 1915 r. podczas [[I wojna światowa|I wojny światowej]]. Spłonęła wtedy prawie cała miejscowość. Z ciekawą przeszłością miasta można się zapoznać w Społecznym Muzeum Archeologicznym. |
Na miejscu zniszczonego w 1392 r. przez Krzyżaków grodziska wybudowano pod koniec XV lub w pocz. XVI wieku (być może z inicjatywy Bony) zamek z ceglaną basztą na wale od strony miasta, która mieściła archiwum lub więzienie. Jej fundamenty odkryto w latach 30. XX wieku. Zamek został zniszczony w czasach [[potop szwedzki|potopu szwedzkiego]] w XVII wieku. Obecnie jedyną jego pozostałością jest Góra Zamkowa. Dnia 16 września 1445 roku Suraż otrzymał prawa miejskie magdeburskie z nadania Kazimierza Jagiellończyka<ref name="W. Jarmolik"> W. Jarmolik, Prawa miejskie Suraża za Jagiellonów, Białostocczyzna 3/1995, nr.39 s. 1-5 – dostępna na stronie: [http://pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id=4049&dirds=1&tab=1 Podlaskiej Biblioteki Cyfrowej] (2012-06-03).</ref>. Pierwszym wójtem miasta został Albert Saszor. Prawa miejskie zostały potwierdzone w 1501 roku i nadano miastu nowe korzyści ekonomiczne. W 1520 roku Suraż został stolicą powiatu w ziemi bielskiej, a w 1533 r. zostało nadane królowej Bonie. W 1569 r. Suraż wraz z województwem podlaskim został włączony do Korony Polskiej, a w 1588 roku ustanowiono w nim [[Sąd ziemski|sądy ziemskie]]. Miasto było zamieszkiwane przez Polaków, Żydów i osadników ruskich. Śladem przeszłości jest obecność Rynku Ruskiego w dzielnicy dawniej zajmowanej przez kolonistów. W Surażu istniały także trzy cerkwie, z których ostatnia została zniszczona przez Niemców w 1915 r. podczas [[I wojna światowa|I wojny światowej]]. Spłonęła wtedy prawie cała miejscowość. Z ciekawą przeszłością miasta można się zapoznać w Społecznym Muzeum Archeologicznym. |
||
Suraż był ważnym centrum oporu podczas [[powstanie styczniowe|powstania styczniowego]]. Już w nocy z 22 na 23 stycznia 1863 z miasta wyparto Rosjan. Mieszkańcy Suraża pomagali powstańcom m.in. przez dostarczanie białej broni. Po upadku powstania na miasto nałożono kontrybucję. 20 kwietnia 1865 na suraskim rynku powieszono Michała Laskowskiego, jednego z wywiadowców powstańczych. |
Suraż był ważnym centrum oporu podczas [[powstanie styczniowe|powstania styczniowego]]. Już w nocy z 22 na 23 stycznia 1863 z miasta wyparto Rosjan. Mieszkańcy Suraża pomagali powstańcom m.in. przez dostarczanie białej broni. Po upadku powstania na miasto nałożono kontrybucję. 20 kwietnia 1865 na suraskim rynku powieszono Michała Laskowskiego, jednego z wywiadowców powstańczych. |
||
Wersja z 12:39, 20 paź 2012
Szablon:POL miasto infobox Suraż – miasto w woj. podlaskim, w powiecie białostockim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Suraż. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. białostockiego.
Suraż leży w Dolinie Górnej Narwi, nad Narwią, przy Narwiańskim Parku Narodowym.
Miasto jest jednym z najmniejszych w Polsce – liczy 983 mieszkańców (31 grudnia 2006). W większości ludność zajmuje się rolnictwem i hodowlą bydła mlecznego. Miasto w ostatnich latach nabiera charakteru turystycznego ze względu na sąsiedztwo parku narodowego.
Historia
Początkiem miasta było grodzisko usypane na prawym brzegu Narwi w XI w. Zostało ono ufortyfikowane fosą, wałami i palisadą. Było one później obiektem ataków Jaćwingów, Litwinów i Krzyżaków. W 1390 roku król Władysław Jagiełło przekazał księciu Januszowi I mazowieckiemu gród w Surażu, Bielsku, Drohiczynie, Mielniku. W kronikach krzyżackich w związku z Surażem między innymi wspomniano Jesienią roku 1392 marszałek krzyżacki Engelhard Rawe z wielką liczbą braci i pielgrzymów pospieszył do (Pisza), zamku Świętego Jana, gdzie marszałek stół honorowy przysposobił. Pan Apill Vochs de Franken noszący chorągiew św. Jerzego, trzymał pierwsze miejsce i przybywają do Szirazen (=Suraża) i o staje od zamku zsiedli z koni do boju i przez trzęsawisko postępują. Poganie zaś zamek marszałkowi oddali, w którym znaleźli szwagra Witolda (biskupa płockiego Henryka, księcia mazowieckiego). Z rana idą dalej, a gdyby byli się zatrzymali, byliby pojmali biskupa i powrócili.
Na miejscu zniszczonego w 1392 r. przez Krzyżaków grodziska wybudowano pod koniec XV lub w pocz. XVI wieku (być może z inicjatywy Bony) zamek z ceglaną basztą na wale od strony miasta, która mieściła archiwum lub więzienie. Jej fundamenty odkryto w latach 30. XX wieku. Zamek został zniszczony w czasach potopu szwedzkiego w XVII wieku. Obecnie jedyną jego pozostałością jest Góra Zamkowa. Dnia 16 września 1445 roku Suraż otrzymał prawa miejskie magdeburskie z nadania Kazimierza Jagiellończyka[1]. Pierwszym wójtem miasta został Albert Saszor. Prawa miejskie zostały potwierdzone w 1501 roku i nadano miastu nowe korzyści ekonomiczne. W 1520 roku Suraż został stolicą powiatu w ziemi bielskiej, a w 1533 r. zostało nadane królowej Bonie. W 1569 r. Suraż wraz z województwem podlaskim został włączony do Korony Polskiej, a w 1588 roku ustanowiono w nim sądy ziemskie. Miasto było zamieszkiwane przez Polaków, Żydów i osadników ruskich. Śladem przeszłości jest obecność Rynku Ruskiego w dzielnicy dawniej zajmowanej przez kolonistów. W Surażu istniały także trzy cerkwie, z których ostatnia została zniszczona przez Niemców w 1915 r. podczas I wojny światowej. Spłonęła wtedy prawie cała miejscowość. Z ciekawą przeszłością miasta można się zapoznać w Społecznym Muzeum Archeologicznym.
Suraż był ważnym centrum oporu podczas powstania styczniowego. Już w nocy z 22 na 23 stycznia 1863 z miasta wyparto Rosjan. Mieszkańcy Suraża pomagali powstańcom m.in. przez dostarczanie białej broni. Po upadku powstania na miasto nałożono kontrybucję. 20 kwietnia 1865 na suraskim rynku powieszono Michała Laskowskiego, jednego z wywiadowców powstańczych.
Ostateczny upadek miasta przyniosła budowa w 1862 Kolei Warszawsko-Petersburskiej, która ominęła Suraż. Jednocześnie przyniosło to rozwój sąsiednim Łapom.
Atrakcje krajoznawcze
- grodzisko wczesnośredniowieczne „Góra królowej Bony”
- grodzisko wczesnośredniowieczne „Ostrówek” w Zawykach
- kościół z roku 1873
- cmentarz katolicki koło kościoła
- kirkut żydowski z 1865 roku
- stara drewniana zabudowa
- układ miejski z XV wieku z dwoma rynkami
- pomnik powstańców z 1863 roku na ul. Zakościelnej
- prywatne Muzeum Archeologiczne W. Litwińczuka
- cmentarz unicki z XVII w z kaplicą cmentarną pw. Imienia Maryi z II poł. XVIII w. w Zawykach
- miejsce po dawnym majątku Reńszczyzna stanowiącym własność Mikołaja Konopińskiego
- Wczesnośredniowieczna Osada Słowiańska Nawia. (http://nawia.org)
Zabytki
- układ przestrzenny miasta, XV-XVI, nr rej.: 464 z 16.01.1980
- cmentarz katolicki, nr rej.: 464 z 16.01.1980
- cmentarz żydowski, nr rej.: 464 z 16.01.1980[2].
Sławne osoby
- Antoni Jabłoński – żołnierz, który zatknął polski sztandar w 1945 roku na kolumnie Siegessäule w Berlinie.
- ↑ W. Jarmolik, Prawa miejskie Suraża za Jagiellonów, Białostocczyzna 3/1995, nr.39 s. 1-5 – dostępna na stronie: Podlaskiej Biblioteki Cyfrowej (2012-06-03).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024.
Linki zewnętrzne
- Suraż, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 593.
| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Miasta powiatowe | |
| Miasta gminne |
- Siedziba gminy: Suraż
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Kolonia | |
| Części wsi |
|
| Przysiółek wsi |
