Mikołaj Potocki (hetman): Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Bogic (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
107 258 edycji
poprawa
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Biografia: drobne merytoryczne
Linia 28: Linia 28:
<ref name="Iwanowski">[[Eustachy Iwanowski]], [http://archive.org/stream/rozmowyopolskij00iwangoog#page/n661/mode/2up Rozmowy o polskiéj koronie], na str. 651</ref>
<ref name="Iwanowski">[[Eustachy Iwanowski]], [http://archive.org/stream/rozmowyopolskij00iwangoog#page/n661/mode/2up Rozmowy o polskiéj koronie], na str. 651</ref>
}}
}}
W [[1638]] zmusił do poddania się [[Dymitr Hunia|Dymitra Hunię]]. Polski historyk [[Szymon Okolski]] towarzyszył hetmanowi polnemu Mikołajowi Potockiemu w wyprawach w [[1637]] i 1638 r., które to opisał w swoich dziełach; ''[[dziennik (literatura)|Dyariusze]]'' Okolskiego stanowią bardzo ważny materiał do historii tego okresu.
W [[1638]] wybuchło kozackie [[Powstanie Ostranicy]], w trakcie którego wziął udział w zwycięskiej bitwie [[Bitwa pod Żowninem|bitwie pod Żowninem]]. Polski historyk [[Szymon Okolski]] towarzyszył hetmanowi polnemu Mikołajowi Potockiemu w wyprawach w [[1637]] i 1638 r., które to opisał w swoich dziełach; ''[[dziennik (literatura)|Dyariusze]]'' Okolskiego stanowią bardzo ważny materiał do historii tego okresu.


Po rozgromieniu Kozaków otrzymał na Ukrainie Naddnieprzańskiej wielkie nadania ziemskie. Od [[1646]] [[kasztelan]] [[Kraków|krakowski]] (po [[Jakub Sobieski|Jakubie Sobieskim]]), a następnie [[hetman wielki koronny]] (po śmierci Stanisława Koniecpolskiego). W 1646 roku pozornie opowiedział się przeciw królewskim planom wojny z Turcją. Hetman natomiast popierał wojnę z Chanatem Krymskim, co równałoby się konfliktowi z Portą.
Po rozgromieniu Kozaków otrzymał na Ukrainie Naddnieprzańskiej wielkie nadania ziemskie. Od [[1646]] [[kasztelan]] [[Kraków|krakowski]] (po [[Jakub Sobieski|Jakubie Sobieskim]]), a następnie [[hetman wielki koronny]] (po śmierci Stanisława Koniecpolskiego). W 1646 roku pozornie opowiedział się przeciw królewskim planom wojny z Turcją. Hetman natomiast popierał wojnę z Chanatem Krymskim, co równałoby się konfliktowi z Turcją.


W roku [[1647]] dwukrotnie wstawiał się za pokrzywdzonym Bohdanem Chmielnickim u starosty czehryńskiego Aleksandra Koniecpolskiego. Jako najwyższy zwierzchnik rejestrowych niepokoił się uciskiem Kozaków przez starostów. W liście do kanclerza Ossolińskiego domagał się powołania komisji dla rozpatrzenia ich krzywd.
W roku [[1647]] dwukrotnie wstawiał się za pokrzywdzonym Bohdanem Chmielnickim u starosty czehryńskiego Aleksandra Koniecpolskiego. Jako najwyższy zwierzchnik rejestrowych niepokoił się uciskiem Kozaków przez starostów. W liście do kanclerza Ossolińskiego domagał się powołania komisji dla rozpatrzenia ich krzywd.
Linia 36: Linia 36:
Mimo zakazu króla Władysława IV Wazy po wybuchu [[powstanie Chmielnickiego|powstania Chmielnickiego]] w [[1648]] wyruszył na Ukrainę i po klęsce nad [[Bitwa nad Żółtymi Wodami|Żółtymi Wodami]], pobity został pod [[bitwa pod Korsuniem|Korsuniem]] i znalazł się na dwa lata w niewoli tatarskiej. Do klęski w znacznej mierze miał się przyczynić alkoholizm hetmana<ref>"Więcej radził o kieliszku i szklanicach niżeli o dobru Rzeczypospolitej i całości onej; jakoż w nocy radził o pannach albo dziewkach młodych i nadobnych żonkach, będąc sam w starości lat podeszłych, nie znosząc się ani radząc kolegi swego [[Marcin Kalinowski|Marcina Kalinowskiego]], hetmana polnego, ani innych pułkowników i rotmistrzów tak też Towarzystwa. Z powodu pijaństwa ustawicznego i wielkiego wszeteczeństwa zatracił wojsko, uczynił hańbę i niesławę wieczną Koronie Polskiej, potracił synów koronnych, żołnierzy starych i czeladzi niemało, Niemców i innych cudzoziemców." ''Latopisiec albo kroniczka [[Joachim Jerlicz|Joachima Jerlicza]]'', wyd. [[Kazimierz Władysław Wóycicki]], t.I, Warszawa 1853, s.64. Por. [[Janusz Kaczmarczyk]], ''Bohdan Chmielnicki'', Wrocław 1988, wyd. [[Ossolineum]], ISBN 83-04-02796-8 s. 47-48.</ref><ref>Tadeusz Chrzanowski, ''Kresy, czyli obszar tęsknot'', Wydawnictwo Literackie, Kraków 2010, s. 79.</ref>.
Mimo zakazu króla Władysława IV Wazy po wybuchu [[powstanie Chmielnickiego|powstania Chmielnickiego]] w [[1648]] wyruszył na Ukrainę i po klęsce nad [[Bitwa nad Żółtymi Wodami|Żółtymi Wodami]], pobity został pod [[bitwa pod Korsuniem|Korsuniem]] i znalazł się na dwa lata w niewoli tatarskiej. Do klęski w znacznej mierze miał się przyczynić alkoholizm hetmana<ref>"Więcej radził o kieliszku i szklanicach niżeli o dobru Rzeczypospolitej i całości onej; jakoż w nocy radził o pannach albo dziewkach młodych i nadobnych żonkach, będąc sam w starości lat podeszłych, nie znosząc się ani radząc kolegi swego [[Marcin Kalinowski|Marcina Kalinowskiego]], hetmana polnego, ani innych pułkowników i rotmistrzów tak też Towarzystwa. Z powodu pijaństwa ustawicznego i wielkiego wszeteczeństwa zatracił wojsko, uczynił hańbę i niesławę wieczną Koronie Polskiej, potracił synów koronnych, żołnierzy starych i czeladzi niemało, Niemców i innych cudzoziemców." ''Latopisiec albo kroniczka [[Joachim Jerlicz|Joachima Jerlicza]]'', wyd. [[Kazimierz Władysław Wóycicki]], t.I, Warszawa 1853, s.64. Por. [[Janusz Kaczmarczyk]], ''Bohdan Chmielnicki'', Wrocław 1988, wyd. [[Ossolineum]], ISBN 83-04-02796-8 s. 47-48.</ref><ref>Tadeusz Chrzanowski, ''Kresy, czyli obszar tęsknot'', Wydawnictwo Literackie, Kraków 2010, s. 79.</ref>.


W kwietniu [[1650]] powrócił z [[jasyr]]u i [[28 czerwca|28]]-[[30 czerwca]] [[1651]] wziął udział w [[bitwa pod Beresteczkiem|bitwie pod Beresteczkiem]] z połączoną armią tatarsko-kozacką. Po odejściu króla Jana Kazimierza przejął dowództwo nad armią koronną. Po połączeniu z armią litewską hetmana polnego Janusza Radziwiłła, w sierpniu i wrześniu 1651 roku prowadził dalsze działania przeciw Kozakom i Tatarom. W wyniku nierozstrzygniętej [[bitwa pod Białą Cerkwią (1651)|bitwy pod Białą Cerkwią]] zawarł [[18 września]] [[1651]] [[Ugoda w Białej Cerkwi|ugodę białocerkiewską]].
W kwietniu [[1650]] powrócił z [[jasyr]]u i [[28 czerwca|28]]-[[30 czerwca]] [[1651]] wziął udział w [[bitwa pod Beresteczkiem|bitwie pod Beresteczkiem]] z połączoną armią kozacko-tatarską. Po odłączeniu się króla Jana Kazimierza przejął dowództwo nad armią koronną. Po połączeniu z armią litewską hetmana polnego Janusza Radziwiłła, w sierpniu i wrześniu 1651 roku prowadził dalsze działania przeciw Kozakom i Tatarom. W wyniku nierozstrzygniętej [[bitwa pod Białą Cerkwią (1651)|bitwy pod Białą Cerkwią]] zawarł [[18 września]] [[1651]] [[Ugoda w Białej Cerkwi|ugodę białocerkiewską]].


Zmarł [[20 listopada]] [[1651]] w [[Chmielnik (Ukraina)|Chmielniku]]. Został pochowany w Kościele Dominikanów w [[Jezupol]]u, który służył jako grób rodzinny ojca [[Jakub Potocki (wojewoda bracławski)|Jakuba Potockiego]] i jego potomków<ref name="majew">Majewski W.'' Potocki Mikołaj h. Pilawa (ok. 1593–1651)…'' S. 109</ref>.
Zmarł [[20 listopada]] [[1651]] w [[Chmielnik (Ukraina)|Chmielniku]]. Został pochowany w Kościele Dominikanów w [[Jezupol]]u, który służył jako grób rodzinny ojca [[Jakub Potocki (wojewoda bracławski)|Jakuba Potockiego]] i jego potomków<ref name="majew">Majewski W.'' Potocki Mikołaj h. Pilawa (ok. 1593–1651)…'' S. 109</ref>.

Wersja z 14:56, 26 mar 2015

Mikołaj „Niedźwiedzia Łapa” Potocki
ilustracja
Rodzina

Potoccy

Data urodzenia

około 1593

Data i miejsce śmierci

20 listopada 1651
Chmielnik

Ojciec

Jakub Potocki

Matka

Jadwiga Prusinowska

Dzieci

z Zofią Firlej:
Piotr Potocki
Stefan Potocki
Mikołaj Potocki
Marianna Potocka
Wiktoria Potocka
Henryk Potocki z Elżbietą Kazanowską:
Jakub Potocki
Joanna Potocka
Dominik Potocki

Mikołaj Potocki zwany Niedźwiedzia Łapa herbu Pilawa (ur. ok. 1593, zm. 20 listopada 1651) – kasztelan krakowski i hetman wielki koronny od 1646, hetman polny koronny od 1637, wojewoda bracławski i pisarz polny koronny od 1636, starosta lubelski, czerkaski, latyczowski, niżyński i barski.

Biografia

Syn Jakuba Potockiego.

W latach 1604-1609 studiował na Akademii Zamojskiej. Już w 1611 brał udział w walkach pod Smoleńskiem. W 1620 jako rotmistrz pod Cecorą dostał się do niewoli tureckiej. Po powrocie z niej brał udział w szeregu kampanii wojennych, szczególnie przeciwko Szwedom na Pomorzu w 1627. Na przełomie 1626/1627 po odjeździe hetmana polnego Stanisława Koniecpolskiego na sejm toruński jako pułkownik dowodził całością wojsk walczących przeciwko Szwedom. W 1633 jako świeżo mianowany generał ziem podolskich wraz z Jeremim Wiśniowieckim i Stanisławem Koniecpolskim rozbił pod Paniowcami wojska tureckie dowodzone przez Abazy paszę. W 1636 został pisarzem polnym koronnym i wojewodą bracławskim.

W 1637 mianowany hetmanem polnym koronnym, 16 grudnia 1637 pokonał zbuntowanych Kozaków Pawluka pod Kumejkami.

Między Bohusławiem i Moszną – Kumyki pamiętne zwycięstwem nad Pawlukiem 1634 Mikołaja Potockiego. W téj bitwie dał się poznać Stefan Czarniecki, rotmistrz wtedy husarski. Najbardziej do zwycięstwa się przczynił Piotr Łaszcz. [1]

W 1638 wybuchło kozackie Powstanie Ostranicy, w trakcie którego wziął udział w zwycięskiej bitwie bitwie pod Żowninem. Polski historyk Szymon Okolski towarzyszył hetmanowi polnemu Mikołajowi Potockiemu w wyprawach w 1637 i 1638 r., które to opisał w swoich dziełach; Dyariusze Okolskiego stanowią bardzo ważny materiał do historii tego okresu.

Po rozgromieniu Kozaków otrzymał na Ukrainie Naddnieprzańskiej wielkie nadania ziemskie. Od 1646 kasztelan krakowski (po Jakubie Sobieskim), a następnie hetman wielki koronny (po śmierci Stanisława Koniecpolskiego). W 1646 roku pozornie opowiedział się przeciw królewskim planom wojny z Turcją. Hetman natomiast popierał wojnę z Chanatem Krymskim, co równałoby się konfliktowi z Turcją.

W roku 1647 dwukrotnie wstawiał się za pokrzywdzonym Bohdanem Chmielnickim u starosty czehryńskiego Aleksandra Koniecpolskiego. Jako najwyższy zwierzchnik rejestrowych niepokoił się uciskiem Kozaków przez starostów. W liście do kanclerza Ossolińskiego domagał się powołania komisji dla rozpatrzenia ich krzywd.

Mimo zakazu króla Władysława IV Wazy po wybuchu powstania Chmielnickiego w 1648 wyruszył na Ukrainę i po klęsce nad Żółtymi Wodami, pobity został pod Korsuniem i znalazł się na dwa lata w niewoli tatarskiej. Do klęski w znacznej mierze miał się przyczynić alkoholizm hetmana[2][3].

W kwietniu 1650 powrócił z jasyru i 28-30 czerwca 1651 wziął udział w bitwie pod Beresteczkiem z połączoną armią kozacko-tatarską. Po odłączeniu się króla Jana Kazimierza przejął dowództwo nad armią koronną. Po połączeniu z armią litewską hetmana polnego Janusza Radziwiłła, w sierpniu i wrześniu 1651 roku prowadził dalsze działania przeciw Kozakom i Tatarom. W wyniku nierozstrzygniętej bitwy pod Białą Cerkwią zawarł 18 września 1651 ugodę białocerkiewską.

Zmarł 20 listopada 1651 w Chmielniku. Został pochowany w Kościele Dominikanów w Jezupolu, który służył jako grób rodzinny ojca Jakuba Potockiego i jego potomków[4].

Jego synami byli Piotr, Stefan i Mikołaj z małżeństwa z Zofią z Firlejów oraz Jakub i Dominik z małżeństwa z Elżbietą z Kazanowskich.

Jego posiadłość to: Potok Złoty (część), Jezupol, Tyśmienica, Bohorodczany, "klucz Brajłowski" z Potokiem i Stanisławczykiem na Podolu[4].


Zobacz też

  1. ↑ Eustachy Iwanowski, Rozmowy o polskiéj koronie, na str. 651
  2. ↑ "Więcej radził o kieliszku i szklanicach niżeli o dobru Rzeczypospolitej i całości onej; jakoż w nocy radził o pannach albo dziewkach młodych i nadobnych żonkach, będąc sam w starości lat podeszłych, nie znosząc się ani radząc kolegi swego Marcina Kalinowskiego, hetmana polnego, ani innych pułkowników i rotmistrzów tak też Towarzystwa. Z powodu pijaństwa ustawicznego i wielkiego wszeteczeństwa zatracił wojsko, uczynił hańbę i niesławę wieczną Koronie Polskiej, potracił synów koronnych, żołnierzy starych i czeladzi niemało, Niemców i innych cudzoziemców." Latopisiec albo kroniczka Joachima Jerlicza, wyd. Kazimierz Władysław Wóycicki, t.I, Warszawa 1853, s.64. Por. Janusz Kaczmarczyk, Bohdan Chmielnicki, Wrocław 1988, wyd. Ossolineum, ISBN 83-04-02796-8 s. 47-48.
  3. ↑ Tadeusz Chrzanowski, Kresy, czyli obszar tęsknot, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2010, s. 79.
  4. ↑ a b Majewski W. Potocki Mikołaj h. Pilawa (ok. 1593–1651)… S. 109

Linki zewnętrzne

Wojewodowie bracławscy

Hetmani wielcy koronni

Hetmani polni koronni

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mikołaj_Potocki_(hetman)&oldid=42236332”