Kaplica św. Kazimierza w katedrze wileńskiej: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Galeria: drobne merytoryczne |
→Galeria: drobne merytoryczne, drobne redakcyjne |
||
Linia 81: | Linia 81: | ||
[[Plik:Vilnius Cathedral Chapel of Saint Casimir, Vilnius, Lithuania - Diliff.jpg|left|thumb|Wnętrze kaplicy św. Kazimierza]] |
[[Plik:Vilnius Cathedral Chapel of Saint Casimir, Vilnius, Lithuania - Diliff.jpg|left|thumb|Wnętrze kaplicy św. Kazimierza]] |
||
[[Plik:Chapel of St. Casimir in Vilnius Cathedral00(js).jpg|left|thumb|]] |
[[Plik:Chapel of St. Casimir in Vilnius Cathedral00(js).jpg|left|thumb|]] |
||
⚫ | [[Plik:Wilno - epitafium Wladyslawa IV.JPG|thumb|500x500px|Epitafium nad sercem króla [[Władysław IV Waza|Władysława IV]] złożonym w kaplicy św. Kazimierza w katedrze wileńskiej]]O powstaniu zamysłu budowy nowej kaplicy informował akt wystawiony przez króla Zygmunta III Wazę w dniu 8 marca 1623 r. w Warszawie dla biskupa wileńskiego [[Eustachy Wołłowicz (biskup wileński)|Eustachego Wołłowicza]], dotyczący odstąpienia dawnej kaplicy biskupa [[Paweł Holszański|Pawła Holszańskiego]], od sześciu lat przeznaczonej na miejsce pochówku rodziny Wołłowiczów i położonej w miejscu obecnej kaplicy św. Kazimierza. W zamian za to król poprzez kapitułę wileńska przekazał biskupowi dotychczasową kaplicę królewska po północnej stronie katedry, znajdującą się w gorszym pod względem prestiżu miejscu i zbyt małą dla potrzeb królewskiego ceremoniału. Na wybór miejsca przez Zygmunta III mogło mieć znaczenie możliwość połączenia komnat królewskich Zamku Dolnego bezpośrednim przejściem-gankiem z kaplicą, szczególnie po zamachu Piekarskiego w roku 1620. Po wyburzeniu starej kaplicy, gromadzenie materiałów budowlanych do budowy kaplicy św. Kazimierza zaczęto w 1623 roku, a wiosną 1624 roku rozpoczęto budowę. Do realizacji kaplicy Zygmunt III zatrudnił braci [[Constantino Tencalla|Constantino Tencallę]] i Jakuba Tencallę. Projektantem kaplicy mógł być Matteo Castelli lub Constantino Tencalla<ref>http://etalpykla.lituanistikadb.lt/fedora/get/LT-LDB-0001:J.04~2008~1367165344828/DS.002.2.01.ARTIC</ref>. Organizatorem prac budowlanych był starosta orański, [[horodniczy]] Piotr Nonhardt. Zasadnicze prace budowlane ukończono do 1632 roku, jednak z powodu śmierci króla Zygmunta III, a następnie toczonych przez Władysława IV wojen z Moskwą i Turcją, dopiero w 1636 roku dokonano przeniesienia do kaplicy relikwii św. Kazimierza. |
||
[[Plik:Wilno - epitafium Wladyslawa IV.JPG|thumb|200px|Epitafium nad sercem króla [[Władysław IV Waza|Władysława IV]] złożonym w kaplicy św. Kazimierza w katedrze wileńskiej]] |
|||
[[Plik:BalzukiewiczKaplica.jpg|thumb|Kaplica św. Kazmierza w katedrze wileńskiej, [[Józef Bałzukiewicz]] (1867-1915)]] |
|||
⚫ | W okresie bezpośrednio poprzedzającym uroczystości z roku 1636 król Władysław IV zatrudnił przy pracach w kaplicy malarza [[Bartłomiej Strobel|Bartłomieja Strobla]]. Władysław IV kontynuował prace ojca przy Kaplicy św. Kazimierza, przyczyniając się do powstania osobnej zakrystii, dekoracji kopuły i prac malarskich. W celach uzupełnienia dekoracji król Władysław opłacił w latach latach 1639-1643 malarza Hiacynta Campanę, który prawdopodobnie wykonywał dekorację czaszy kopuły i złocenia (niezachowane) niektórych elementów (np. [[Kapitel|kapiteli]]). Król zapłacił także w 1643 r. na przebudowę przez Jakuba Tencallę ganku łączącego kaplicę z [[Zamek Dolny w Wilnie|Zamkiem Dolnym]]<ref>[http://etalpykla.lituanistikadb.lt/fedora/get/LT-LDB-0001:J.04~2008~1367165344828/DS.002.2.01.ARTIC Piotr Jamski, ''Kaplica św. Kazimierza w Wilnie i jej twórcy''<nowiki> [w:] LDK sakralinė dailė: atodangos ir naujieji kontekstai. Sacred art of Grand Duchy of Lithuania: discoveries and new contexts, Acta Academiae Artium Vilnensis 51, 2008, s. 91-112</nowiki>]</ref>. |
||
⚫ | O powstaniu zamysłu budowy nowej kaplicy informował akt wystawiony przez króla Zygmunta III Wazę w dniu 8 marca 1623 r. w Warszawie dla biskupa wileńskiego [[Eustachy Wołłowicz (biskup wileński)|Eustachego Wołłowicza]], dotyczący odstąpienia dawnej kaplicy biskupa [[Paweł Holszański|Pawła Holszańskiego]], od sześciu lat przeznaczonej na miejsce pochówku rodziny Wołłowiczów i położonej w miejscu obecnej kaplicy św. Kazimierza. W zamian za to król poprzez kapitułę wileńska przekazał biskupowi dotychczasową kaplicę królewska po północnej stronie katedry, znajdującą się w gorszym pod względem prestiżu miejscu i zbyt małą dla potrzeb królewskiego ceremoniału. Na wybór miejsca przez Zygmunta III mogło mieć znaczenie możliwość połączenia komnat królewskich Zamku Dolnego bezpośrednim przejściem-gankiem z kaplicą, szczególnie po zamachu Piekarskiego w roku 1620. Po wyburzeniu starej kaplicy, gromadzenie materiałów budowlanych do budowy kaplicy św. Kazimierza zaczęto w 1623 roku, a wiosną 1624 roku rozpoczęto budowę. Do realizacji kaplicy Zygmunt III zatrudnił braci [[Constantino Tencalla|Constantino Tencallę]] i Jakuba Tencallę. Projektantem kaplicy mógł być Matteo Castelli lub Constantino Tencalla<ref>http://etalpykla.lituanistikadb.lt/fedora/get/LT-LDB-0001:J.04~2008~1367165344828/DS.002.2.01.ARTIC</ref>. Organizatorem prac budowlanych był starosta orański, [[horodniczy]] Piotr Nonhardt. Zasadnicze prace budowlane ukończono do 1632 roku, jednak z powodu śmierci króla Zygmunta III, a następnie toczonych przez Władysława IV wojen z Moskwą i Turcją, dopiero w 1636 roku dokonano przeniesienia do kaplicy relikwii św. Kazimierza. |
||
⚫ | W okresie bezpośrednio poprzedzającym uroczystości z roku 1636 król Władysław IV zatrudnił przy pracach w kaplicy malarza [[Bartłomiej Strobel|Bartłomieja Strobla]]. Władysław IV kontynuował prace ojca przy Kaplicy św. Kazimierza, przyczyniając się do powstania osobnej zakrystii, dekoracji kopuły |
||
Do czasu zajęcia Wilna przez wojska moskiewskie w roku 1654 kaplica św. Kazimierza wyróżniała się drogimi marmurami, hebanem, sztukaterią i malarstwem, błyszczała srebrem, jaśniała złotem i z całą pewnością zaliczała się do najwybitniejszych dzieł artystycznych Rzeczpospolitej. |
Do czasu zajęcia Wilna przez wojska moskiewskie w roku 1654 kaplica św. Kazimierza wyróżniała się drogimi marmurami, hebanem, sztukaterią i malarstwem, błyszczała srebrem, jaśniała złotem i z całą pewnością zaliczała się do najwybitniejszych dzieł artystycznych Rzeczpospolitej. |
||
== Architektura i wnętrze == |
== Architektura i wnętrze == |
||
Kaplica ma formę kwadratu, nakrytego kopułą na bębnie. |
Kaplica ma formę kwadratu, nakrytego kopułą na bębnie. |
||
Srebrny ołtarz kaplicy został zrabowany przez wojska [[Carstwo Rosyjskie|rosyjskie]] w [[1655]]. W ołtarzu umieszczony jest obraz patrona kaplicy. Święty ma na tym obrazie 3 ręce. Według znanej legendy wyjaśniającej ten fakt, malarz próbował zmienić nieco kompozycję wizerunku, zamalowując jedną rękę i malując ją w innym miejscu, lecz zamalowywana kończyna wciąż pozostawała widoczna<ref>''Wilno. Przewodnik krajoznawczy Juljusza Kłosa Prof. Uniwersytetu St. Batorego. Wydanie trzecie poprawione'', Wydawnictwo Wileńskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, Wilno 1937, ss. 125-126 </ref>. |
Srebrny ołtarz kaplicy został zrabowany przez wojska [[Carstwo Rosyjskie|rosyjskie]] w [[1655]]. W ołtarzu umieszczony jest obraz patrona kaplicy. Święty ma na tym obrazie 3 ręce. Według znanej legendy wyjaśniającej ten fakt, malarz próbował zmienić nieco kompozycję wizerunku, zamalowując jedną rękę i malując ją w innym miejscu, lecz zamalowywana kończyna wciąż pozostawała widoczna<ref>''Wilno. Przewodnik krajoznawczy Juljusza Kłosa Prof. Uniwersytetu St. Batorego. Wydanie trzecie poprawione'', Wydawnictwo Wileńskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, Wilno 1937, ss. 125-126 </ref>. |
||
Linia 105: | Linia 102: | ||
== Kartusz == |
== Kartusz == |
||
Na elewacji kaplicy od strony placu Katedralnego znajduje się [[tablica erekcyjna]] z [[Herb Rzeczypospolitej Obojga Narodów|herbem Rzeczypospolitej Obojga Narodów]] z [[1636]] roku (po 1945 roku z orła znajdującego się na herbie usunięto koronę<ref>Edmund Małachowicz "Wilno. Dzieje, Architektura, Cmentarze", Wrocław 1996, s.229</ref>) |
Na elewacji kaplicy od strony placu Katedralnego znajduje się [[tablica erekcyjna]] z [[Herb Rzeczypospolitej Obojga Narodów|herbem Rzeczypospolitej Obojga Narodów]] z [[1636]] roku (po 1945 roku z orła znajdującego się na herbie usunięto koronę<ref>Edmund Małachowicz "Wilno. Dzieje, Architektura, Cmentarze", Wrocław 1996, s.229</ref>). Charakterystyczne jest podobieństwo jakie zachodzi między kartuszem tablicy fundacyjnej budowli wileńskiej, a dekoracją [[Kolumna Zygmunta III Wazy w Warszawie|kolumny Zygmunta w Warszawie]] związane z osobą tego samego projektanta. Na tablicy umieszczono łaciński napis: |
||
<center>{{Cytat|<center>D.O.M.</center> |
<center>{{Cytat|<center>D.O.M.</center> |
||
Linia 136: | Linia 133: | ||
== Galeria == |
== Galeria == |
||
<gallery widths=" |
<gallery widths="180" heights="180"> |
||
Plik: |
Plik:BalzukiewiczKaplica.jpg|<center>Kaplica św. Kazimierza, Józef Bałzukiewicz (1867-1915)</center> |
||
Plik: |
Plik:Casimir's Chapel in Vilnius - cartouche - Constantino Tencalla.JPG|<center>Kartusz erekcyjny</center> |
||
Plik:Wilno - kaplica Kazimierza 3.JPG|<center>Michele Arcangelo Palloni "Cud przy trumnie św. Kazimierza" (1692)</center> |
|||
Plik:Casimir's Chapel in Vilnius - cartouche - Constantino Tencalla.JPG|<center>Kartusz</center> |
|||
Plik:St-Casimir ch2.jpg|Michelangelo Palloni - "Otwarcie trumny św. Kazimierza" (1692) |
|||
Plik:Wilno - kaplica Kazimierza.JPG|<center>Trumna z relikwiami św. Kazimierza podtrzymywana przez cztery polskie ukoronowane orły</center> |
|||
</gallery> |
</gallery> |
||
Wersja z 16:09, 19 lut 2018
Państwo | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Miejscowość | |||||||||||
Adres |
{{{adres}}} | ||||||||||
Wyznanie | |||||||||||
Kościół | |||||||||||
Wezwanie | |||||||||||
Przedmioty szczególnego kultu | |||||||||||
Relikwie |
św. Kazimierza | ||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie Wilna | |||||||||||
Położenie na mapie Litwy | |||||||||||
54°41′08,29″N 25°17′17,58″E/54,685636 25,288217 |
Kaplica św. Kazimierza – wczesnobarokowa kaplica w katedrze wileńskiej, powstała w latach 1623-1636 według projektu Matteo Castelli (po 1632 ukończona przez Constantina Tencallę). Poświęcona jest świętemu Kazimierzowi (1458-1484), którego relikwie złożone są w tej kaplicy.
Jej założenie wzorowane jest na powstałej sto lat wcześniej Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu (jest jednak dwukrotnie większa).
Historia
O powstaniu zamysłu budowy nowej kaplicy informował akt wystawiony przez króla Zygmunta III Wazę w dniu 8 marca 1623 r. w Warszawie dla biskupa wileńskiego Eustachego Wołłowicza, dotyczący odstąpienia dawnej kaplicy biskupa Pawła Holszańskiego, od sześciu lat przeznaczonej na miejsce pochówku rodziny Wołłowiczów i położonej w miejscu obecnej kaplicy św. Kazimierza. W zamian za to król poprzez kapitułę wileńska przekazał biskupowi dotychczasową kaplicę królewska po północnej stronie katedry, znajdującą się w gorszym pod względem prestiżu miejscu i zbyt małą dla potrzeb królewskiego ceremoniału. Na wybór miejsca przez Zygmunta III mogło mieć znaczenie możliwość połączenia komnat królewskich Zamku Dolnego bezpośrednim przejściem-gankiem z kaplicą, szczególnie po zamachu Piekarskiego w roku 1620. Po wyburzeniu starej kaplicy, gromadzenie materiałów budowlanych do budowy kaplicy św. Kazimierza zaczęto w 1623 roku, a wiosną 1624 roku rozpoczęto budowę. Do realizacji kaplicy Zygmunt III zatrudnił braci Constantino Tencallę i Jakuba Tencallę. Projektantem kaplicy mógł być Matteo Castelli lub Constantino Tencalla[1]. Organizatorem prac budowlanych był starosta orański, horodniczy Piotr Nonhardt. Zasadnicze prace budowlane ukończono do 1632 roku, jednak z powodu śmierci króla Zygmunta III, a następnie toczonych przez Władysława IV wojen z Moskwą i Turcją, dopiero w 1636 roku dokonano przeniesienia do kaplicy relikwii św. Kazimierza.
W okresie bezpośrednio poprzedzającym uroczystości z roku 1636 król Władysław IV zatrudnił przy pracach w kaplicy malarza Bartłomieja Strobla. Władysław IV kontynuował prace ojca przy Kaplicy św. Kazimierza, przyczyniając się do powstania osobnej zakrystii, dekoracji kopuły i prac malarskich. W celach uzupełnienia dekoracji król Władysław opłacił w latach latach 1639-1643 malarza Hiacynta Campanę, który prawdopodobnie wykonywał dekorację czaszy kopuły i złocenia (niezachowane) niektórych elementów (np. kapiteli). Król zapłacił także w 1643 r. na przebudowę przez Jakuba Tencallę ganku łączącego kaplicę z Zamkiem Dolnym[2].
Do czasu zajęcia Wilna przez wojska moskiewskie w roku 1654 kaplica św. Kazimierza wyróżniała się drogimi marmurami, hebanem, sztukaterią i malarstwem, błyszczała srebrem, jaśniała złotem i z całą pewnością zaliczała się do najwybitniejszych dzieł artystycznych Rzeczpospolitej.
Architektura i wnętrze
Kaplica ma formę kwadratu, nakrytego kopułą na bębnie.
Srebrny ołtarz kaplicy został zrabowany przez wojska rosyjskie w 1655. W ołtarzu umieszczony jest obraz patrona kaplicy. Święty ma na tym obrazie 3 ręce. Według znanej legendy wyjaśniającej ten fakt, malarz próbował zmienić nieco kompozycję wizerunku, zamalowując jedną rękę i malując ją w innym miejscu, lecz zamalowywana kończyna wciąż pozostawała widoczna[3].
Całość kaplicy zdobią freski Michelangela Palloniego. Jej wystrój dopełniają srebrzone figury Władysława Jagiełły, Kazimierza Jagiellończyka, Jana Olbrachta, Aleksandra Jagiellończyka, Zygmunta I Starego, Zygmunta II Augusta i św. Kazimierza.
Pochowani
W podziemiach tej kaplicy zostali pochowani:
- Aleksander Jagiellończyk
- Elżbieta Habsburżanka, żona Zygmunta Augusta
- Barbara Radziwiłłówna, żona Zygmunta Augusta
- serce Władysława IV Wazy
Kartusz
Na elewacji kaplicy od strony placu Katedralnego znajduje się tablica erekcyjna z herbem Rzeczypospolitej Obojga Narodów z 1636 roku (po 1945 roku z orła znajdującego się na herbie usunięto koronę[4]). Charakterystyczne jest podobieństwo jakie zachodzi między kartuszem tablicy fundacyjnej budowli wileńskiej, a dekoracją kolumny Zygmunta w Warszawie związane z osobą tego samego projektanta. Na tablicy umieszczono łaciński napis:
D.O.M. DIVO CASIMIRO CASIMIRI JAGIELLONIDAE REGIS FILIO REGNI POLONIAE MAGNIQ DUCATUS LITHUANIAE PATRONO TUTELARI PROPUGNATORI COGNATO PRINCIPI SIGISMUNDUS III POLONIAE ET SVECIAE REX SACELLUM HOC AETARNUM PIETATIS CULTUSQE SUI MONUMENTUM EREXIT INSTRUXIT EXORNAVIT VLADISLAUS IIII SACRI CORPORIS ILLATIONE HONORAVIT PERFECIT DEDICAVITQE ANNO DOMINI MDCXXXVI DIE XIV AUGUSTI
Galeria
-
Kaplica św. Kazimierza, Józef Bałzukiewicz (1867-1915) -
Kartusz erekcyjny -
Michele Arcangelo Palloni "Cud przy trumnie św. Kazimierza" (1692) -
Michelangelo Palloni - "Otwarcie trumny św. Kazimierza" (1692)
-
Trumna z relikwiami św. Kazimierza podtrzymywana przez cztery polskie ukoronowane orły
Przypisy
- ↑ http://etalpykla.lituanistikadb.lt/fedora/get/LT-LDB-0001:J.04~2008~1367165344828/DS.002.2.01.ARTIC
- ↑ Piotr Jamski, Kaplica św. Kazimierza w Wilnie i jej twórcy [w:] LDK sakralinė dailė: atodangos ir naujieji kontekstai. Sacred art of Grand Duchy of Lithuania: discoveries and new contexts, Acta Academiae Artium Vilnensis 51, 2008, s. 91-112
- ↑ Wilno. Przewodnik krajoznawczy Juljusza Kłosa Prof. Uniwersytetu St. Batorego. Wydanie trzecie poprawione, Wydawnictwo Wileńskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, Wilno 1937, ss. 125-126
- ↑ Edmund Małachowicz "Wilno. Dzieje, Architektura, Cmentarze", Wrocław 1996, s.229