Stały Trybunał Arbitrażowy

Stały Trybunał Arbitrażowy, Stały Trybunał Rozjemczy (ang. Permanent Court of Arbitration, fr. Cour permanente d'arbitrage) – międzynarodowa organizacja arbitrażowa, powołana na mocy ustaleń konferencji w Hadze w 1899 (I konwencja haska z 1899)^[1]. Konwencja została zrewidowana I konwencją haską z 1907^[a]. Trybunał rozpoczął działalność w 1902 i rozpatrzył około 20 spraw, niemal wszystkie przed I wojną światową. Później jego rolę faktycznie przejął Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej, a po II wojnie światowej Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości^[b]. Wznowienie rozjemczej działalności Trybunału Rozjemczego nastąpiło w 1998^[2].

Organizacja[edytuj | edytuj kod]

Trybunał nie ma stałego składu – w razie sporu państwa wybierają po cztery osoby z listy arbitrów (możliwe jest też powołanie osób spoza listy). Osoby z tego samego państwa tworzą w trybunale tzw. grupę narodową. Każde państwo może wyznaczyć do niego 4 osoby (o odpowiednich kwalifikacjach) na 6 lat. Jedyną kompetencją trybunału, od czasów II wojny światowej, jest uprawnienie grup narodowych do wysuwania kandydatów na sędziów Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości.

Trybunałem zarządza Rada Administracyjna złożona z przedstawicieli dyplomatycznych państw – sygnatariuszy akredytowanych w Holandii. Do 2022 przewodniczył jej holenderski minister spraw zagranicznych. 14 lutego 2022 Sekretarzem Generalnym Trybunału został Marcin Czepelak, jako pierwszy nie-Holender^[3].

Siedziba[edytuj | edytuj kod]

Trybunał i jego organy maja swoją siedzibę w Pałacu Pokoju w Hadze.

Kraje członkowskie konwencji[edytuj | edytuj kod]

Państwa uznające trybunał, które przystąpiły do:
     konwencji z 1907

     konwencji z 1899
     inne państwa

W 2012 roku 115 państw było stronami konwencji Haskiej^[4].

Państwo	Konwencja z 1899	Konwencja z 1907
Albania		28-10-2011
Arabia Saudyjska		20-01-2002
Argentyna	15-06-1907
Australia	01-04-1960	21-02-1997
Austria	04-09-1900	26-01-1910
Bahrajn		30-06-2008
Bangladesz		26-02-2012
Białoruś	04-06-1962	04-04-1962
Belgia	04-09-1900	07-10-1910
Belize		21-01-2003
Benin		16-09-2005
Boliwia	15-06-1907	26-10-1910
Brazylia	15-06-1907	06-03-1914
Bułgaria	04-09-1900	10-06-2000
Burkina Faso	30-08-1961	30-08-1961
Czarnogóra	03-06-2006
Chile	15-06-1907	18-01-1998
Chiny	21-11-1904	26-01-1910
Chorwacja	08-10-1991
Cypr		12-11-1993
Czechy		01-01-1993
Dania	04-09-1900	26-01-1910
Dominikana	15-06-1907	07-09-1958
Ekwador	03-07-1907
Egipt		04-11-1968
Erytrea		04-10-1997
Estonia		01-09-2003
Etiopia	28-09-2003
Fidżi	02-04-1973
Filipiny		14-07-2010
Finlandia		09-06-1922
Francja	04-09-1900	06-12-1910
Grecja	04-04-1901
Gwatemala	15-06-1907	14-05-1911
Gujana		25-01-1998
Haiti	15-06-1907	03-04-1910
Holandia	04-09-1900	26-01-1910
Honduras	01-12-1961	30-01-1962
Islandia	08-12-1955	08-12-1955
Indie	29-07-1950
Iran	04-09-1900
Irak	31-08-1970	30-10-1970
Irlandia		06-07-2002
Izrael		17-06-1962
Japonia	06-10-1900	11-02-1912
Jordania		27-01-1992
Kambodża	04-01-1956	04-01-1956
Kamerun	01-08-1961	01-08-1961
Kanada	19-08-1960	09-07-1994
Kenia		11-06-2006
Kirgistan	04-06-1992	04-06-1992
Kolumbia	15-06-1907	17-03-1997
Demokratyczna Republika Konga	25-03-1961	25-03-1961
Kostaryka		20-07-1999
Kuba	15-06-1907	22-04-1912
Korea Południowa		21-02-2000
Kuwejt		14-09-2003
Laos	18-07-1955	18-07-1955
Łotwa		12-08-2001
Liban	14-02-1968	14-04-1968
Libia		02-09-1996
Liechtenstein		23-09-1994
Litwa		09-01-2005
Luksemburg	12-07-1901	04-11-1912
Macedonia	17-11-1991	17-02-2001
Madagaskar		07-10-2009
Malezja		06-05-2002
Malta		07-09-1968
Mauritius	03-08-1970
Meksyk	17-04-1901	26-01-1910
Maroko		04-06-2001
Nowa Zelandia	10-02-1959	13-04-2010
Niemcy	04-09-1900	26-01-1910
Nikaragua	15-06-1907	14-02-1910
Nigeria		16-02-1987
Norwegia	04-09-1900	18-11-1910
Pakistan	05-08-1950
Panama	15-06-1907	10-11-1911
Paragwaj	15-06-1907	24-06-1933
Peru	15-06-1907
Polska		26-05-1922
Portugalia	04-09-1900	12-06-1911
Katar		02-12-2005
Republika Południowej Afryki		21-12-1998
Rosja	07-03-1955	07-03-1955
Rumunia	04-09-1900	30-04-1912
Rwanda		19-04-2011
Salwador	20-06-1907	26-01-1910
Senegal	01-08-1977	30-09-1977
Serbia	05-06-2006	05-06-2006
Singapur		11-09-1993
Słowacja		01-01-1993
Słowenia	01-10-1996	29-03-2004
Hiszpania	04-09-1900	17-05-1913
Sri Lanka	09-02-1955
Stany Zjednoczone Ameryki	04-09-1900	26-01-1910
Eswatini	29-12-1900	11-07-1910
Sudan		02-12-1966
Surinam		27-12-1992
Szwajcaria		25-12-1970
Szwecja	04-09-1900	26-01-1910
Tajlandia	04-09-1900	11-05-1910
Togo		17-12-2004
Turcja	12-06-1907
Uganda		30-04-1966
Ukraina	04-04-1962	04-04-1962
Urugwaj	17-06-1907
Węgry	04-09-1900	26-01-1910
Wenezuela	15-06-1907
Wielka Brytania	04-09-1900	12-10-1970
Wietnam	29-12-2011	27-02-2012
Włochy	04-09-1900
Zambia		31-12-1999
Zimbabwe	19-09-1984
Zjednoczone Emiraty Arabskie		06-11-2008

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Art. 1 obu konwencji brzmi Celem zapobieżenia w granicach możliwości, uciekania się do siły w stosunkach pomiędzy Państwami, Mocarstwa Umawiające się zgadzają się używać wszelkich wysiłków celem zapewnienia pokojowego rozstrzygania sporów międzynarodowych.
↑ W Trybunale Rozjemczym strony każdorazowo wyznaczają skład sądzący do poszczególnych spraw, w MTS jest on stały. W obu Trybunałach wyrok jest ostateczny, możliwa jest rewizja. Rewizję rozpoznaje Trybunał w tym samym składzie w którym wydał zaskarżony wyrok. W Trybunale Rozjemczym strony zawierając umowę o skierowaniu sprawy mogą zastrzec możliwość żądania rewizji w razie wykrycia nowego faktu, mogącego wywrzeć wpływ decydujący na wyrok, który w chwili zamknięcia rozprawy nie był znany Trybunałowi ani stronie żądającej rewizji. Umowa określa termin, w którym żądanie rewizji winno być sformułowane. W postępowaniu przed MTS taka możliwość zawarta jest w jego Statucie. Możliwość żądania rewizji ulega przedawnieniu 6 miesięcy po odkryciu takiego faktu i 10 lat po wydaniu wyroku.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Convention for the Pacific Settlement of International Disputes (Hague I); 29 July 1899 (ang.)
↑ PCA :: About Us [online], pcacases.com [dostęp 2022-02-17] .
↑ Polak nowym Sekretarzem Generalnym Stałego Trybunału Arbitrażowego w Hadze [online], Ministerstwo Spraw Zagranicznych, 14 lutego 2022 [dostęp 2022-02-17] .
↑ Kraje członkowskie, Lista stron Konwencji 1899, Lista stron Konwencji 1907

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Hague Convention (I) Pacific Settlement of International Disputes, October 18, 1907 (ang.)
Konwencja Haska z 18 października 1907 o pokojowym załatwianiu sporów międzynarodowych (Dz.U. z 1930 r. nr 9, poz. 64)
Oficjalna strona internetowa Stałego Trybunału Arbitrażowego (fr. • ang. • arab. • chiń. • hiszp. • ros.)

[2] Art. 1 obu konwencji brzmi Celem zapobieżenia w granicach możliwości, uciekania się do siły w stosunkach pomiędzy Państwami, Mocarstwa Umawiające się zgadzają się używać wszelkich wysiłków celem zapewnienia pokojowego rozstrzygania sporów międzynarodowych.

[3] W Trybunale Rozjemczym strony każdorazowo wyznaczają skład sądzący do poszczególnych spraw, w MTS jest on stały. W obu Trybunałach wyrok jest ostateczny, możliwa jest rewizja. Rewizję rozpoznaje Trybunał w tym samym składzie w którym wydał zaskarżony wyrok. W Trybunale Rozjemczym strony zawierając umowę o skierowaniu sprawy mogą zastrzec możliwość żądania rewizji w razie wykrycia nowego faktu, mogącego wywrzeć wpływ decydujący na wyrok, który w chwili zamknięcia rozprawy nie był znany Trybunałowi ani stronie żądającej rewizji. Umowa określa termin, w którym żądanie rewizji winno być sformułowane. W postępowaniu przed MTS taka możliwość zawarta jest w jego Statucie. Możliwość żądania rewizji ulega przedawnieniu 6 miesięcy po odkryciu takiego faktu i 10 lat po wydaniu wyroku.

[1] Convention for the Pacific Settlement of International Disputes (Hague I); 29 July 1899 (ang.)

[4] PCA :: About Us [online], pcacases.com [dostęp 2022-02-17] .

[5] Polak nowym Sekretarzem Generalnym Stałego Trybunału Arbitrażowego w Hadze [online], Ministerstwo Spraw Zagranicznych, 14 lutego 2022 [dostęp 2022-02-17] .

[6] Kraje członkowskie, Lista stron Konwencji 1899, Lista stron Konwencji 1907

[1]

[a]

[b]

[2]

[3]

[4]