Karnityna: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Anulowanie wersji 67367842 autorstwa Wronov (dyskusja) REKLAMA, przeniesienie refów na koniec, WP:SK+Bn+ToS+mSI
poprawa linków, drobne redakcyjne, drobne techniczne, drobne merytoryczne (nowsza metaanaliza)
Linia 112: Linia 112:
* [[Choroba niedokrwienna serca|choroba wieńcowa]]
* [[Choroba niedokrwienna serca|choroba wieńcowa]]
* kardiotoksyczne działanie [[leki cytostatyczne|leków onkologicznych]]
* kardiotoksyczne działanie [[leki cytostatyczne|leków onkologicznych]]
* [[chromanie przestankowe]] – badania wskazują, że przyjmowanie karnityny lub (lepiej) jej [[Estry|estru]] [[Kwas propionowy|propionowego]] w umiarkowany sposób zwiększa dystans, który są w stanie pokonać pacjenci<ref name="Kamoen" />
* [[miażdżyca]] tętnic (badania sugerują, iż karnityna może mieć pozytywny wpływ na metabolizm w niedokrwionym mięśniu, jednakże obserwacja ta wymaga potwierdzenia na większych grupach pacjentów)<ref name="Kardiologia Polska 0022 9032" />
* uszkodzenia mięśni
* uszkodzenia mięśni
* niealkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby (NAFLD)<ref name="pmid20068559" />
* niealkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby (NAFLD)<ref name="pmid20068559" />
* [[dializa|dializoterapia]]
* [[dializa|dializoterapia]]
* pomocniczo w leczeniu [[otyłość|otyłości]]
* pomocniczo w leczeniu [[otyłość|otyłości]]
: Niektóre badania wskazują, ze doustnie przyjmowana karnityna zmniejsza masę tkanki tłuszczowej, a zwiększa masę tkanki mięśniowej i obniża uczucie zmęczenia, co może prowadzić do utraty wagi u niektórych osób. Pomimo że karnityna jest oznaczana w handlu jako substancja wspomagająca odchudzanie, brak jest dowodów naukowych na takie działanie<ref name="umm-articles-carnitine" />.
: Niektóre badania wskazują, ze doustnie przyjmowana karnityna zmniejsza masę tkanki tłuszczowej, a zwiększa masę tkanki mięśniowej i obniża uczucie zmęczenia, co może prowadzić do utraty wagi u niektórych osób. Pomimo że karnityna jest oznaczana w handlu jako substancja wspomagająca odchudzanie, brak jest dowodów naukowych na takie działanie<ref name=umm />.
* pomocniczo w leczeniu zaburzeń lipidowych
* pomocniczo w leczeniu zaburzeń lipidowych
* pomocniczo w [[Choroba Alzheimera|chorobie Alzheimera]]
* pomocniczo w [[Choroba Alzheimera|chorobie Alzheimera]]
Linia 129: Linia 129:
== Przypisy ==
== Przypisy ==
<references responsive>
<references responsive>
<ref name="esciencenews">{{cytuj stronę |url = http://esciencenews.com/articles/2013/04/07/cleveland.clinic.researchers.discover.new.link.between.heart.disease.and.red.meat |tytuł = Cleveland Clinic researchers discover new link between heart disease and red meat |data = 2013-04-07 |opublikowany = e! Science News |data dostępu = 2013-04-12}}</ref>
<ref name="esciencenews">{{cytuj | tytuł = Cleveland Clinic researchers discover new link between heart disease and red meat | data dostępu = 2022-06-13 | opublikowany = esciencenews.com | url = http://esciencenews.com/articles/2013/04/07/cleveland.clinic.researchers.discover.new.link.between.heart.disease.and.red.meat| język = en}}</ref>
<ref name="Harper">{{cytuj książkę |autor = Robert Kincaid Murray, Daryl K. Granner, Victor W. Rodwell |tytuł = Biochemia Harpera ilustrowana |data = 2008 |wydanie = VI uaktualnione |wydawca = Wydawnictwo Lekarskie PZWL |miejsce = Warszawa |isbn = 978-83-200-3573-5 |strony = 230}}</ref>
<ref name="Harper">{{cytuj książkę |autor = Robert Kincaid Murray, Daryl K. Granner, Victor W. Rodwell |tytuł = Biochemia Harpera ilustrowana |data = 2008 |wydanie = VI uaktualnione |wydawca = Wydawnictwo Lekarskie PZWL |miejsce = Warszawa |isbn = 978-83-200-3573-5 |strony = 230}}</ref>
<ref name="Kamoen">{{cytuj | autor = Victor Kamoen, Robert Vander Stichele, Laurence Campens, Dirk De Bacquer, Luc Van Bortel, Tine LM de Backer | tytuł = Propionyl-L-carnitine for intermittent claudication | czasopismo = Cochrane Database of Systematic Reviews | data = 2021| wolumin = 2021 | numer = 12 | doi = 10.1002/14651858.CD010117.pub2 | pmid = 34954832 | pmc = PMC8710338 | język = en}}</ref>
<ref name="Kardiologia Polska 0022 9032">{{cytuj pismo |nazwisko = |imię = |tytuł = Wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego dotyczące rozpoznania i leczenia chorób tętnic obwodowych |czasopismo = Kardiologia Polska |wolumin = 2011; 69; supl. VI: S 271 – S340 |wydanie = |strony = 304 |data = |issn = 0022-9032}}</ref>
<ref name="Koeth-2013">{{cytuj pismo |nazwisko = Koeth |imię = R.A. |nazwisko2 = Wang |imię2 = Z. |nazwisko3 = Levison |imię3 = B.S. |nazwisko4 = Buffa |imię4 = J.A. |nazwisko5 = Org |imię5 = E. |tytuł = Intestinal microbiota metabolism of L-carnitine, a nutrient in red meat, promotes atherosclerosis |czasopismo = Nature Medicine |wolumin = Advance online publication |numer = |strony = |rok = 2013 |doi = 10.1038/nm.3145 |pmid = 23563705}}</ref>
<ref name="Koeth-2013">{{cytuj | autor = Robert A. Koeth, Zeneng Wang, Bruce S. Levison, Jennifer A. Buffa, Elin Org, Brendan T. Sheehy, Earl B. Britt, Xiaoming Fu, Yuping Wu, Lin Li, Jonathan D. Smith, Joseph A. DiDonato, Jun Chen, Hongzhe Li, Gary D. Wu, James D. Lewis, Manya Warrier, J. Mark Brown, Ronald M. Krauss, W. H. Wilson Tang, Frederic D. Bushman, Aldons J. Lusis, Stanley L. Hazen | tytuł = Intestinal microbiota metabolism of L-carnitine, a nutrient in red meat, promotes atherosclerosis | czasopismo = Nature Medicine | data = 2013-05 | data dostępu = 2022-06-13 | wolumin = 19 | numer = 5 | s = 576–585 | doi = 10.1038/nm.3145 | pmid = 23563705 | pmc = 3650111| język = en}}</ref>
<ref name="pmid20068559">{{cytuj pismo |nazwisko = Malaguarnera |imię = M. |nazwisko2 = Gargante |imię2 = M.P. |nazwisko3 = Russo |imię3 = C. |nazwisko4 = Antic |imię4 = T. |nazwisko5 = Vacante |imię5 = M. |tytuł = L-carnitine supplementation to diet: a new tool in treatment of nonalcoholic steatohepatitis--a randomized and controlled clinical trial. |url = http://www.medscape.com/viewarticle/734723 |czasopismo = Am J Gastroenterol |wolumin = 105 |numer = 6 |strony = 1338–1345 |miesiąc = Jun |rok = 2010 |doi = 10.1038/ajg.2009.719 |pmid = 20068559}}</ref>
<ref name="pmid20068559">{{cytuj | autor = Mariano Malaguarnera, Maria Pia Gargante, Cristina Russo, Tijana Antic, Marco Vacante, Michele Malaguarnera, Teresio Avitabile, Giovanni Li Volti, Fabio Galvano | tytuł = L-carnitine supplementation to diet: a new tool in treatment of nonalcoholic steatohepatitis--a randomized and controlled clinical trial | czasopismo = The American Journal of Gastroenterology | data = 2010-06 | data dostępu = 2022-06-13 | wolumin = 105 | numer = 6 | s = 1338–1345 | doi = 10.1038/ajg.2009.719 | pmid = 20068559| język = en | dostęp = z}}</ref>
<ref name="umm-articles-carnitine">[http://www.umm.edu/altmed/articles/carnitine-<small>L</small>-000291.htm University of Maryland Medical Center].</ref>
<ref name=umm>{{cytuj | tytuł = Carnitine (L-carnitine) | data = 2013-06-05 | opublikowany = University of Maryland Medical Center| url = http://archive.today/2013.06.05-092709/http://www.umm.edu/altmed/articles/carnitine-l-000291.htm| język = en}}</ref>
</references>
</references>


Wersja z 09:43, 13 cze 2022

Karnityna
L-(-)-karnityna
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C7H15NO3

Inne wzory

(CH3)3N+–CH2–CH(OH)–CH2–COO−

Masa molowa

161,199 g/mol

Wygląd

bezbarwny, krystaliczny proszek

Identyfikacja
Numer CAS

541-15-1

PubChem

10917

DrugBank

APRD01070

Podobne związki
Podobne związki

cholina, N,N,N-trimetyloglicyna

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC

A 16 AA 01

Multimedia w Wikimedia Commons

Karnityna (β-hydroksy-γ-trimetyloamoniomaślan), (CH3)3N+–CH2–CH(OH)–CH2–COO− – organiczny związek chemiczny o budowie betainowej, N,N,N-trimetylowa pochodna kwasu γ-amino-β-hydroksymasłowego (GABAOB). W organizmach jest syntetyzowany w wątrobie, nerkach i mózgu z aminokwasów (lizyny i metioniny) i pełni rolę w transporcie kwasów tłuszczowych z cytozolu do mitochondriów. Dość obficie występuje w mięśniach.

Karnityna jest związkiem chiralnym, w którym centrum stereogeniczne stanowi 3 atom węgla. Substancja pochodzenia naturalnego, o nazwie zwyczajowej „L-karnityna”, jest enancjomerem o konfiguracji R. Tylko ten enancjomer ma działanie biologiczne, dlatego w tej postaci powinna być obecna w codziennej diecie lub podawana jako suplement.

Nazwa karnityny pochodzi stąd, że po raz pierwszy wyizolowano ją z mięśni (nazwa od łac. caro, carnis – mięso) w 1905 roku. Początkowo nazywano ją witaminą BT, ponieważ jej brak w pożywieniu prowadził do gromadzenia tłuszczu u larw mącznika młynarka (Tenebrio molitor). Ponieważ karnityna u człowieka pochodzi z dwóch źródeł: jest syntetyzowana i dostarczana z pożywieniem, bywa nazywana substancją witaminopodobną. Jest ona naturalnie występującą substancją w organizmie. Głównym źródłem karnityny w żywności są mięso i przetwory mleczne. Najbogatsze w karnitynę są baranina, wołowina, wieprzowina i ryby. Mniej L-karnityny zawiera mięso z drobiu. Pokarmy pochodzenia roślinnego (warzywa, owoce) zawierają tylko śladowe ilości karnityny.

Dzienne zapotrzebowanie zdrowej, dorosłej osoby na karnitynę wynosi średnio 15 mg. Dzienne synteza karnityny wynosi 11–34 mg, a z dietą dostarczane jest codziennie średnio 20–200 mg. U wegan i niektórych wegetarian ilość karnityny w pożywieniu jest dużo mniejsza i wynosi ok. 1 mg/dzień.

Karnityna nie podlega metabolizmowi. W nerkach ulega filtracji w kłębuszkach nerkowych, a następnie prawie w całości wchłaniana zwrotnie w kanalikach nerkowych. U osób zdrowych na ogół nie stwierdza się niedoboru karnityny, gdyż biosynteza i codzienna dieta zaspokaja potrzeby organizmu. Jednakże niedobory karnityny mogą pojawiać się u osób niedożywionych, przy nieprawidłowej, ubogiej diecie, a także u osób na diecie wegańskiej lub w schorzeniach nerek czy wątroby.

Funkcje karnityny

L-karnityna spełnia funkcje transportowe wobec kwasów tłuszczowych o długich łańcuchach, które przekazywane są do mitochondriów, gdzie ulegają przemianom, w wyniku których powstaje energia niezbędna do prawidłowego funkcjonowania komórek organizmu. Enzym palmitoilotransferaza karnitynowa I obecna w zewnętrznej błonie mitochondrialnej, katalizuje transformację długołańcuchowych acylo-CoA w acylokarnitynę, która może przenikać wewnętrzną błonę mitochondrialną i umożliwiać kwasom tłuszczowym dostęp do enzymatycznego układu β-oksydacji. Translokaza karnitynoacylokarnitynowa jest wymiennikiem i przenośnikiem karnityny w wewnętrznej błonie mitochondrium. Transport cząsteczki acylokarnityny do wnętrza mitochondrium jest skojarzony z transportem jednej cząsteczki karnityny na zewnątrz. Acylokarnityna po wniknięciu do mitochondrium reaguje z CoA, co jest katalizowane przez enzym – palmitoilotransferazę karnitynową II, zlokalizowaną na wewnętrznej powierzchni błony wewnętrznej mitochondrium. Zatem w macierzy mitochondrialnej zostaje odtworzony acylo-CoA i uwolniona jest karnityna[1].

L-Karnityna również bierze udział w usuwaniu z mitochondriów średnio- i krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, mających w nadmiarze działanie toksyczne. Istnieje w mitochondriach enzym acetylotransferaza karnitynowa, katalizująca przenoszenie krótkołańcuchowych grup acylowych między CoA i karnityną. Zdolność L-karnityny do przyłączania grup acylowych pozwala na wypełnianie roli w procesach detoksykacyjnych.

Inne funkcje L-karnityny to:

Skutki niedoboru karnityny

Zastosowanie lecznicze karnityny

Niektóre badania wskazują, ze doustnie przyjmowana karnityna zmniejsza masę tkanki tłuszczowej, a zwiększa masę tkanki mięśniowej i obniża uczucie zmęczenia, co może prowadzić do utraty wagi u niektórych osób. Pomimo że karnityna jest oznaczana w handlu jako substancja wspomagająca odchudzanie, brak jest dowodów naukowych na takie działanie[4].

Działania niepożądane

Chociaż stosowanie L-karnityny może w niektórych przypadkach spowodować dolegliwości ze strony układu pokarmowego (nudności, bóle brzucha, biegunka), to na podstawie badań klinicznych można stwierdzić, że karnityna jest substancją dobrze tolerowaną i bezpieczną. Nie jest mutagenna, kancerogenna i teratogenna. Nie stwierdzono negatywnego wpływu dużych dawek karnityny na rozwijający się płód u zwierząt i brak dowodów na jej szkodliwe działanie na rozwój płodu u ludzi.

Brak dotąd ostatecznej oceny toksyczności L-karnityny w długoterminowym stosowaniu, jednak wyniki eksperymentów na myszach i ludziach przeprowadzonych przez zespół Stanleya Hazena z Kliniki Cleveland wskazują, że bakterie jelitowe metabolizują L-karnitynę do trimetyloaminy (CH3)3N, która w wątrobie zostaje następnie przekształcona w szkodliwy N-tlenek trimetyloaminy (CH3)3N→O, zwiększający ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Zarówno N-tlenek trimetyloaminy, jak i jego prekursory, L-karnityna i cholina, hamują transport zwrotny cholesterolu w przewodzie pokarmowym. Z badań in vivo na myszach wynika, że regularne spożywanie L-karnityny prowadzić może do niekorzystnej zmiany składu flory bakteryjnej w kierunku szczepów powiązanych ze zwiększoną syntezą N-tlenku trimetyloaminy[5][6].

Przypisy

  1. ↑ Robert Kincaid Murray, Daryl K. Granner, Victor W. Rodwell: Biochemia Harpera ilustrowana. Wyd. VI uaktualnione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008, s. 230. ISBN 978-83-200-3573-5.
  2. ↑ Victor Kamoen i inni, Propionyl-L-carnitine for intermittent claudication, „Cochrane Database of Systematic Reviews”, 2021 (12), 2021, DOI: 10.1002/14651858.CD010117.pub2, PMID: 34954832, PMCID: PMC8710338 (ang.).
  3. ↑ Mariano Malaguarnera i inni, L-carnitine supplementation to diet: a new tool in treatment of nonalcoholic steatohepatitis--a randomized and controlled clinical trial, „The American Journal of Gastroenterology”, 105 (6), 2010, s. 1338–1345, DOI: 10.1038/ajg.2009.719, PMID: 20068559 [dostęp 2022-06-13] (ang.).
  4. ↑ Carnitine (L-carnitine) [online], University of Maryland Medical Center, 5 czerwca 2013 [zarchiwizowane z adresu 2013-06-05] (ang.).
  5. ↑ Robert A. Koeth i inni, Intestinal microbiota metabolism of L-carnitine, a nutrient in red meat, promotes atherosclerosis, „Nature Medicine”, 19 (5), 2013, s. 576–585, DOI: 10.1038/nm.3145, PMID: 23563705, PMCID: PMC3650111 [dostęp 2022-06-13] (ang.).
  6. ↑ Cleveland Clinic researchers discover new link between heart disease and red meat [online], esciencenews.com [dostęp 2022-06-13] (ang.).

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Karnityna&oldid=67381001”