Dąbrowa Białostocka

Dąbrowa Białostocka
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	sokólski
Gmina	Dąbrowa Białostocka
Data założenia	2. połowa XVI wieku
Prawa miejskie	1712
Burmistrz	Artur Gajlewicz (2019)
Powierzchnia	22,64 km²
Populacja (31.12.2017); • liczba ludności; • gęstość	; 5632; 248,8 os./km²
Strefa numeracyjna	85
Kod pocztowy	16-200
Tablice rejestracyjne	BSK
	Położenie na mapie gminy Dąbrowa Białostocka Dąbrowa Białostocka
	Położenie na mapie Polski Dąbrowa Białostocka
	Położenie na mapie województwa podlaskiego Dąbrowa Białostocka
	Położenie na mapie powiatu sokólskiego Dąbrowa Białostocka
	53°39′13″N 23°20′55″E/53,653611 23,348611
TERC (TERYT)	2011014
SIMC	0922923
	Urząd miejskiul. Solidarności 1; 16-200 Dąbrowa Białostocka
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Dąbrowa Białostocka (do 1961 Dąbrowa Grodzieńska^[2]^[3]) – miasto w województwie podlaskim, w powiecie sokólskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Dąbrowa Białostocka, nad Kropiwną (lewy dopływ Biebrzy), w otulinie Biebrzańskiego Parku Narodowego. Położona w urozmaiconym krajobrazowo paśmie wzgórz morenowych. Ośrodek usługowy regionu rolniczego; drobny przemysł, głównie spożywczy.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Prawa miejskie otrzymała w roku 1712, utracone w 1892 roku przez przekształcenie w miasteczko^[4]. Położona była w końcu XVIII wieku na Grodzieńszczyźnie^[5], w powiecie grodzieńskim województwa trockiego^[6]. Po utracie praw miejskich przynależała do gminy Dąbrowa w powiecie sokólskim, od 1918 w województwie białostockim.

13 października 1919 Dąbrowę ponownie zaliczono do miast, włączając do niej równocześnie wsie: Grabowo, Jasionówka, Juryzdyka, Małyszówka i Osmołowszczyzna^[7].

Podczas okupacji hitlerowskiej odebrano prawa miejskie Dąbrowie, a miasto podzielono w 1944 roku na sześć gromad: Dąbrowa Grodzieńska, Grabowo, Jasionówka, Juryzdyka, Małyszówka i Osmołowszczyzna, które włączono ponownie do gminy Dąbrowa, a więc dezintegrując utworzony w 1919 twór osadniczy^[8]. Stan rzeczy ustawodawstwo polskie usankcjonowało ze znacznym opóźnieniem, bo dopiero 1 stycznia 1951^[9]. Jednak w przeciwieństwie do stanu z 1944, w 1951 roku powołano pięć (nie sześć) gromad, łącząc Dąbrowę z Juryzdyką w jedną gromadę o nazwie Dąbrowa Grodzieńska^[9]. Brak zgodności między ustawodawstem okupacyjnym (funkcjonującym de facto) a polskim (obowiązującym de jure) sprawiło, że Juryzdykę nadal wymieniano jako gromadę w gminie Dąbrowa, także po 1951 roku^[10].

Jesienią 1954, w związku z reformą administracyjną państwa^[11], Dąbrowa Grodzieńska (z Juryzdyką), Jasionówka i Małyszówka, a także Kirejewszczyzna, weszły w skład nowo utworzonej gromady Dąbrowa^[12]. 1 stycznia 1956 roku gromadę przyłączono do nowo utworzonego powiatu dąbrowskiego w województwie białostockim^[13]. 10 marca 1961 roku Dąbrowa Grodzieńska została przemianowana na Dąbrowę Białostocką^[3].

1 stycznia 1965 gromadę Dąbrowa Białostocka zniesiono w związku z nadaniem jej praw miejskich, w związku z czym Jasionówka, Małyszówka, Juryzdyka i Kirejewszczyzna stały się integralnymi częściami Dąbrowy Białostockiej (w przypadku trzech pierwszych po raz drugi)^[14].

Stan rzeczy utrzymał się zaledwie cztery lata, bo już 1 stycznia 1969 Jasionówkę (z kolonią), Małyszówkę i Kirejewszczyznę wyłączono z Dąbrowy Białostockiej, włączając ją do reaktywowanej^[15] gromady Dąbrowa Białostocka jako samodzielne wsie^[16]. W Dąbrowie pozostała już zatem sama Juryzdyka.

Samodzielnymi wsiami Jasionówka i Małyszówka pozostały zalewdwie cztery lata, bo już 1 stycznia 1973 – w związku z kolejną reformą administracyjną kraju^[17] – włączono je po raz trzeci do Dąbrowy Białostockiej^[18]

Powiat dąbrowski przetrwał do 31 maja 1975. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. białostockiego.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 22,64 km²^[19]. 31 grudnia 2017 r. miasto miało 5632 mieszkańców^[1].

Piramida wieku mieszkańców Dąbrowy Białostockiej w 2014 roku^[20].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

układ przestrzenny z XVI–XVIII w., nr rej.: 442 z 2.05.1979
zespół kościoła parafialnego, nr rej.: A-579 z 16.02.2015
murowano-kamienny wiatrak holender z 1924 r., nr rej.: 445 z 26.06.1979^[21].

Transport[edytuj | edytuj kod]

670 Osowiec-Twierdza – Goniądz – Suchowola – Dąbrowa Białostocka – Chworościany
673 Sokółka – Dąbrowa Białostocka – Lipsk

Wspólnoty religijne[edytuj | edytuj kod]

Kościół rzymskokatolicki

Parafia św. Stanisława Biskupa Męczennika

Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny

Parafia św. Apostoła Jana Teologa

Świadkowie Jehowy^[22]

zbór

Sport[edytuj | edytuj kod]

Dąb Dąbrowa Białostocka – klub piłkarski

Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Zabytkowy wiatrak betonowy z 1924 roku – typ holender
Kościół parafialny pw. św. Stanisława B.M.
Pomnik poległym i pomordowanym za wolność ojczyzny
Urząd Miasta i Gminy w Dąbrowie Białostockiej
Budynek Poczty Polskiej
Szpital w Dąbrowie Białostockiej
Przystanek PKS w Dąbrowie Białostockiej, przy ulicy 11 Listopada
Wjazd na stacje w Dąbrowie Białostockiej na linii kolejowej nr 40
Dąb (Pomnik przyrody) przy kościele św. Stanisława B.M.
Kino w Dąbrowie Białostockiej
Wnętrze kościoła św. Stanisława Męczennika
Pomnik w parku
Cerkiew prawosławna pw. św. Jana Teologa
Kaplica pw. św. Michała z 1826r. na cmentarzu katolickim
Kapliczka w Dąbrowie Białostockiej

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b GUS-Główny Urząd Statystyczny. stat.gov.pl. [dostęp 2013-01-21].
↑ Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 28 lutego 1937 r. o ustaleniu urzędowych nazw miast (M.P. z 1937 r. nr 69, poz. 104).
↑ ^a ^b M.P. z 1961 r. nr 22, poz. 106.
↑ Statut z 11 czerwca 1892.
↑ Był przegląd muzyki tradycyjnej, warsztaty i koncerty. „Słowiański zew na ziemi grodzieńskiej” [FOTO] [online], Był przegląd muzyki tradycyjnej, warsztaty i koncerty. „Słowiański zew na ziemi grodzieńskiej” [FOTO], 9 października 2023 [dostęp 2023-10-10] (pol.).
↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 87.
↑ M.P. z 1919 r. Nr 229, poz. 0.
↑ Jemielity W. (2002). Podziały administracyjne powiatów sokólskiego i dąbrowskiego w latach 1919–2000. „Studia Łomżyńskie”, 13, 2002, s. 119–146.
↑ ^a ^b Dz.U. z 1950 r. nr 51, poz. 472.
↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa.
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191.
↑ Uchwała Nr 22/V Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu sokólskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 30 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 grudnia 1954 r., Nr. 10, Poz. 49).
↑ Dz.U. z 1955 r. nr 44, poz. 290.
↑ Dz.U. z 1964 r. nr 42, poz. 286.
↑ Uchwała Nr 57/XVI/68 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z 29 kwietnia 1968 r. w sprawie zmiany granic niektórych gromad oraz ustalenia siedzib niektórych gromadzkich rad narodowych w województwie białostockim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 30 września 1968 r., Nr. 8, Poz. 65).
↑ Dz.U. z 1968 r. nr 18, poz. 117.
↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312.
↑ Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 327.
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2013-07-26. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507.
↑ Dąbrowa Białostocka w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 .
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-02-21] .
↑ Podpisanie porozumienia o współpracy z gminą Skarszewy (województwo pomorskie). [dostęp 2013-01-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-02)].
↑ ^a ^b Strona główna Dąbrowy Białostockiej.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Historia Żydów w Dąbrowie Białostockiej na portalu Wirtualny Sztetl
D.3.) pow. sokólski, kaplica w Kamiennej, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 925 .

[autonazwa1-1] GUS-Główny Urząd Statystyczny. stat.gov.pl. [dostęp 2013-01-21].

[2] Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 28 lutego 1937 r. o ustaleniu urzędowych nazw miast (M.P. z 1937 r. nr 69, poz. 104).

[22-106-3] M.P. z 1961 r. nr 22, poz. 106.

[4] Statut z 11 czerwca 1892.

[5] Był przegląd muzyki tradycyjnej, warsztaty i koncerty. „Słowiański zew na ziemi grodzieńskiej” [FOTO] [online], Był przegląd muzyki tradycyjnej, warsztaty i koncerty. „Słowiański zew na ziemi grodzieńskiej” [FOTO], 9 października 2023 [dostęp 2023-10-10] (pol.).

[6] Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 87.

[7] M.P. z 1919 r. Nr 229, poz. 0.

[5-8] Jemielity W. (2002). Podziały administracyjne powiatów sokólskiego i dąbrowskiego w latach 1919–2000. „Studia Łomżyńskie”, 13, 2002, s. 119–146.

[fiveone-9] Dz.U. z 1950 r. nr 51, poz. 472.

[10] Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa.

[DU191-11] Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191.

[12] Uchwała Nr 22/V Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu sokólskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 30 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 grudnia 1954 r., Nr. 10, Poz. 49).

[13] Dz.U. z 1955 r. nr 44, poz. 290.

[14] Dz.U. z 1964 r. nr 42, poz. 286.

[15] Uchwała Nr 57/XVI/68 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z 29 kwietnia 1968 r. w sprawie zmiany granic niektórych gromad oraz ustalenia siedzib niektórych gromadzkich rad narodowych w województwie białostockim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 30 września 1968 r., Nr. 8, Poz. 65).

[16] Dz.U. z 1968 r. nr 18, poz. 117.

[DU312-17] Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312.

[18] Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 327.

[19] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2013-07-26. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507.

[populacja2016-20] Dąbrowa Białostocka w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[21] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 .

[22] Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-02-21] .

[23] Podpisanie porozumienia o współpracy z gminą Skarszewy (województwo pomorskie). [dostęp 2013-01-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-02)].

[strg-24] Strona główna Dąbrowy Białostockiej.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

Miasta na prawach powiatu	Białystok Łomża Suwałki
Miasta powiatowe	Augustów Bielsk Podlaski Grajewo Hajnówka Kolno Mońki Sejny Siemiatycze Sokółka Wysokie Mazowieckie Zambrów
Miasta gminne	Brańsk Choroszcz Ciechanowiec Czarna Białostocka Czyżew Dąbrowa Białostocka Drohiczyn Goniądz Jedwabne Kleszczele Knyszyn Krynki Lipsk Łapy Michałowo Nowogród Rajgród Stawiski Suchowola Supraśl Suraż Szczuczyn Szepietowo Tykocin Wasilków Zabłudów

Części miasta wg TERYT	Jasionówka Jasionówka-Kolonia Juryzdyka Kalno Małyszówka Małyszówka-Kolonia Morgi
Dawniej w granicach miasta	Grabowo (1919–50) Kirejewszczyzna (1965–68) Osmołowszczyzna (1919–50)

Miasto	Dąbrowa Białostocka
Wsie	Bagny Bity Kamień Brzozowo Czarnorzeczka Grabowo Grodziszczany Grzebienie Hamulka Harasimowicze Jaczno Jałówka Kamienna Nowa Kamienna Stara Kirejewszczyzna Kropiwno Krugło Kuderewszczyzna Lewki Łozowo Małowista Miedzianowo Mościcha Nierośno Nowa Wieś Nowinka Olsza Osmołowszczyzna Ostrowie Pięciowłóki Reszkowce Różanystok Sadowo Stock Suchodolina Szuszalewo Trzyrzeczki Wesołowo Wiązówka Wroczyńszczyzna Zwierzyniec Mały Zwierzyniec Wielki
Kolonie/osady	Brzozowo-Kolonia Kaszuba Nowa Kamienna (osada) Pogorzałe (osada leśna) Podbagny Prohalino Sadek Sławno
Części miejscowości	Brzozowy Borek Zujkowszczyzna
Inne	Kolonia Harasimowicze Kolonia Łozowo Kolonia Ostrowie

Miasta	Dąbrowa Białostocka Krynki Sokółka Suchowola
Gminy miejsko-wiejskie	Dąbrowa Białostocka Krynki Sokółka Suchowola
Gminy wiejskie	Janów Korycin Kuźnica Nowy Dwór Sidra Szudziałowo

Przynależność wojewódzka	Rosja: obwód białostocki (1807–42) gubernia grodzieńska (1842–1915) II RP: woj. białostockie (1919–39) ZSRR: obwód białostocki (1939–40) PRL: woj. białostockie (1944–75)
Miasta (1919–75)	Dąbrowa (Grodzieńska / Białostocka) (do 1944 (1950)) Krynki (← do 1944 (1950)) Nowy Dwór (do 1934) Odelsk (do 1934) Sokółka Suchowola (do 1944 (1950)*)
Gminy wiejskie (1919–54 i 1973–75)	Babiki (od 1944) Czarna Wieś (do 1920 i 192?–27) Dąbrowa Białostocka (do 1954) Janów Korycin Krynki (← od 1944) Kuźnica Nowy Dwór (do 1954) Odelsk (do 1944) Sidra Sokolany (do 1944) Sokółka Suchowola (do 1954) Szudziałowo Zalesie (do 1954)
Gromady (1954–72)	Achrymowce (1954–59) Babiki (1954–72) Białousy (1954–71) Bogusze (1954–61) Bombla (1959–72) Butrymowce (1954–55 →) Chodorówka Nowa (1954–61 →) Czerwonka (1954–59) Czuprynowo (1954–59) Dąbrowa (1954–55 →) Dubaśno (1954–55 →) Górka (1959–72) Górany (1954–71) Horodnianka (1954–55 →) Janowszczyzna (1954–72) Janów (1954–72) Kamienna Stara (1954–55 →) Kamionka Nowa (1954–59) Kamionka Stara / Stara Kamionka (1954–72) Kiersnówka (1954–55 →) Klimówka (1954–59) Korycin (1954–72) Krasne (1954–59) Krasne Folwarczne (1954–59 (→)) Kruszyniany (1954–59) Krynki (1954–72) Kuplisk (1954–57) Kuźnica (1954–72) Lipina (1954–57) Majewo (1954–71) Malawicze Dolne (1954–71) Nierośno (1954–55 →) Nowowola (1954–59) Nowy Dwór (1954–55 →) Ostra Góra (1954–59) Ostrowie (1954–55 →) Ostrów Południowy (1954–59) Pierożki (1954–57) Plebanowo (1954–59) Pokośna (1954–55 →) Popławce (1954–61) Racewo (1954–59) Reszkowce (1954–55 →) Rozedranka Stara / Stara Rozedranka (1954–72) Różanystok (1954–55 →) Sidra (1954–72) Siekierka (1954–57) Sokolany (1959–72) Sokołda (1954–71) Sokółka (1961–72) Suchodolina (1954–55 →) Suchowola (1954–61 →) Szudziałowo (1954–72) Talkowszczyzna (1954–61) Teolin (1954–59) Wierzchlesie (1954–59) Wołyńce (1954–57) Woroniany (1954–59) Wólka (1954–61 →) Zabrodzie (1954–57) Zagórze (1954–59) Zalesie (1954–72) Zdroje (1954–59) Zubrzyca Wielka (1954–57) Zwierzyniec Wielki (1954–55 →)
Legenda	* de facto skasowane w 1944, de jure w 1950