Supraśl

{{{nazwa}}}

{{{nazwa oryginalna}}}

[[Plik:{{{zdjęcie}}}|240x240px|alt=Ilustracja|{{{opis zdjęcia}}}]] {{{opis zdjęcia}}}
[[Plik:{{{flaga}}}| 100x130px| alt=Flaga]] [[Herb {{{dopełniacz nazwy}}}|Herb]] [[Flaga {{{dopełniacz nazwy}}}|Flaga]]
Państwo	{{{państwo}}}
Zarządzający	Burmistrz
Powierzchnia	5,69 km²
Populacja (2008) • liczba ludności • gęstość	{{{liczba ludności}}} {{{gęstość zaludnienia}}} os./km²
Nr kierunkowy	{{{numer kierunkowy}}}
Kod pocztowy	{{{kod pocztowy}}}
Tablice rejestracyjne	{{{tablice rejestracyjne}}}
Położenie na mapie brak Brak mapy: {{państwo dane {{{państwo}}} | mapa/core | wariant = {{{państwo}}} }} Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark}
Strona internetowa

{{Miejscowość infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | nazwa oryginalna = | współrzędne = | numer kierunkowy = | zdjęcie = | gęstość zaludnienia = | commons = | dopełniacz nazwy = | kod pocztowy = | liczba ludności = | opis zdjęcia = | państwo = | flaga = | nazwa = | tablice rejestracyjne = Nieznane pola: "fax_um", "sekundN", "flaga_miasta", "Miasto", "herb_miasta", "gęstość", "grodzki", "tel_um", "mail_um", "rodzaj_gminy", "kod_poczt", "populacja", "tablica_rej", "gmina", "galeria_commons", "domena", "nr_kier", "powiat", "prawa_miejskie", "założone", "minutE", "TERYT", "aglomeracja", "stopniN", "kod_poczt_um", "mapa_miasta", "miejska", "stopniE", "pozycja", "sekundE", "SIMC", "minutN", "dopełniacz_miasta", "mail", "adres_um", "prezydent" oraz "województwo".

Kaplica Buchholtzów na cmentarzu ewangelickim w Supraślu

Kaplica grobowa rodziny Zachertów

Supraśl to miasto w woj. podlaskim, w powiecie białostockim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Supraśl. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. białostockiego. Położone jest nad rzeką Supraślą, na Wysoczyźnie Białostockiej, jest otoczone Puszczą Knyszyńską. Wchodzi w skład aglomeracji białostockiej. Według danych z 31 grudnia 2004 miasto miało 4526 mieszkańców.

Jest siedzibą władz gminy. Gmina Supraśl sąsiaduje z miastem Białystok oraz gminami: Wasilków, Czarna Białostocka, Sokółka, Szudziałowo i Gródek. Przez jej teren przebiega droga krajowa nr 65 Białystok - Bobrowniki (granica państwa) i droga wojewódzka nr 676 prowadząca do Krynek i Kruszynian.

Jest to ciekawy zakątek Podlasia o bogatej tradycji, ciekawej kulturze i osobliwej przyrodzie. Jest najważniejszym ośrodkiem turystycznym w regionie. Urozmaicony krajobraz, który tworzą liczne, pokryte lasami wzgórza i doliny niewielkich rzek. Z południowo-wschodnich krańców Wysoczyzny Białostockiej wypływa malownicza rzeka Supraśl (niegdyś Sprząśla), która swój początek bierze na wysokości 151 m n.p.m., wśród bagien, a bieg kończy w Narwi.

Około 70% powierzchni gminy zajmują lasy Puszczy Knyszyńskiej i w Supraślu znajduje się siedziba Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej. Nieskażone cywilizacją, najcenniejsze i dziewicze jej fragmenty zostały w 1988 roku objęte ochroną w ramach Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej. Park ten nosi imię prof. Witolda Sławińskiego i jest największym obszarem chronionym tego typu w Polsce – zajmuje obszar blisko 75 tysięcy hektarów. Walory ekologiczne miasta, czystość powietrza, brak ośrodków przemysłowych, mikroklimat oraz znajdujące się w pobliżu Supraśla bogate złoża borowin sprzyjają leczeniu wielu schorzeń. W roku 1999 Supraśl uzyskał status uzdrowiska.

Historia

W 1501 roku na uroczysko Suchy Grąd powstał, przeniesiony z Gródka prawosławny monaster, którego założycielem i głównym fundatorem był wojewoda nowogródzki Aleksander Chodkiewicz, przy późniejszym wsparciu prawosławnego biskupa smoleńskiego Józefa Sołtana. Akta wydane przez królów Aleksandra Jagiellończyka w 1504 i Zygmunta Starego w roku 1509 potwierdziły prawa i przywileje obejmujące fundację wojewody Chodkiewicza.

Ogród renesansowy przy klasztorze

Najpierw powstała drewniana cerkiew św. Jana Ewangelisty, a potem refektarz i mnisie pustelnie. Fundatorzy chcąc podnieść znaczenie monasteru zwrócili się z prośbą o błogosławieństwo do samego patriarchy Konstantynopola. W 1505 patriarcha nadaje monasterowi tomos (uroczyste błogosławieństwo z zaleceniami duchowymi). W 1516 roku wyświęcono cerkiew Błagowieszczeńską. Później budynki monasteru wzbogaciły się o gotycką cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego, której integralną częścią były katakumby. XVI wiek to również okres formowania się wokół monasteru osady. Prawosławny monaster staje się ważnym ośrodkiem kulturalnym ziem ruskich. O jego znaczeniu świadczy fakt, iż w 1582 r. odwiedził go patriarcha bułgarski Gabriel, a w 1590- patriarcha Jeremiasz II. Zakonnicy zgromadzili m.in. bogatą bibliotekę z cennymi drukami i rękopisami (np. Kodeks supraski z XI-XII w.). W 1609 monaster został zbrojnie zmuszony do przyjęcia unii brzeskiej (1596), a klasztor w Supraślu stał się ważnym ośrodkiem kulturalnym i religijnym unitów. W 1695 uruchomiono przyklasztorną drukarnię, a w 1711 pierwszą we wschodniej Polsce papiernię. Tłoczono tu książki świeckie w języku łacińskim i polskim oraz książki religijne w języku cerkiewnosłowiańskim. Bazylianie zamalowują prawosławne freski z XVI wieku i stawiają wokół cerkwi nowe budynki. W 1796 władze pruskie konfiskują większość dóbr klasztoru. W 1804 zlikwidowana zostaje drukarnia.

Do 1807 Supraśl był siedzibą biskupstwa unickiego. Po pokoju w Tylży (1807) pod zaborem rosyjskim. W 1824 roku władze rosyjskie monaster supraski zwróciły zakonnikom prawosławnym. W 1875 zbudowano tu cerkiew św. Pantelejmona, w 1889 - Jana Teologa, a 1901 - św. Jerzego Zwycięzcy na cmentarzu w Podsupraślu. W 1910 nastąpiła renowacja szesnastowiecznych fresków. W wyniku działań I wojny światowej w 1915 w obliczu zbliżającego się frontu i wojsk niemieckich, mnisi prawosławni uciekli (jak wielu prawosławnych z terenów ziem polskich) z Supraśla w głąb Rosji (tzw.bieżanstwo) zabierając ze sobą cudowną ikonę Matki Boskiej Supraskiej.

W 1834, po wprowadzeniu przez władze carskie ceł na towary sprowadzane z Królestwa Polskiego do Rosji, w Supraślu powstają pierwsze manufaktury sukiennicze, następnie warsztaty tkackie, produkujące głównie na rynek rosyjski.

Prawa miejskie otrzymał Supraśl w I poł. XIX w. Do końca XIX w. Supraśl utracił znaczenie na rzecz rozwijającego się Białegostoku.

Władze II Rzeczypospolitej opuszczony klasztor supraski przekazały Kościołowi rzymskokatolickiemu. W 1937 roku salezjanie zdjęli krzyże z cerkwi św. Jana Teologa. W 1944 wojska niemieckie wysadziły w powietrze budynek cerkwi. Po II wojnie światowej w klasztorze znalazła siedzibę szkoła rolnicza. W latach 90. XX w budynki klasztorne zostały przekazane Kościołowi prawosławnemu.

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. białostockiego.

Legenda

Legenda głosi, że mnisi z Gródka, po kilkudniowych modłach puścili z biegiem rzeki Supraśl drewniany krzyż z relikwiami, prosząc Bożą Opatrzność, aby zatrzymał się on w miejscu, które będzie najlepiej nadawało się na klasztor.

Ciekawostki

W 1770 w drukarni o.o. Bazylianów wydano po polsku na potrzeby Konfederacji Barskiej podręcznik taktyki i wojny partyzanckiej Louisa Jeneya Partyzant, czyli sztuka prowadzenia pomyślnie woyny podjazdowey, według zwyczaju wieku teraźnieyszego.....

Zabytki

Pałac Buchholtzów w Supraślu

• Monaster Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Supraślu
• Kościół parafialny pw. św. Trójcy – bezstylowy, wybudowany w latach 1861-1865.
• Kościół ewangelicko-augsburski – neogotycki, obecnie kościół parafialny pw. NMP Królowej Polski, zbudowany w 1870 r.
• Kaplica pw. Wszystkich Świętych na cmentarzu katolickim – kaplica murowana i drewniana, wieża z pocz. XVIII w., korpus z poł. XIX w.
• Cmentarz ewangelicki – na cmentarzu dwie wyróżniające się budowle: kaplica grobowa rodziny Buchholtzów, neoromańska, wybudowana w 1904 r. wg projektu arch. Hugo Kudera, oraz kaplica grobowa rodziny Zachertów, wymurowana w 1885 r. wg projektu arch. H. Zydoka.
• Pałac Buchholtzów – ob. Liceum Plastyczne. Secesyjny pałac, siedziba jednej z najsłynniejszych rodzin supraskich fabrykantów, zbudowany w latach 1892-1903. We wnętrzu zachowane polichromie, stolarka, sztukateria i żeliwna secesyjna klatka schodowa. Przy pałacu park przekomponowany na pocz. XX w. (jedyny przykład secesyjnego ogrodu w województwie podlaskim).
• Dom Ludowy – ob. USC i Przychodnia Lekarska. Drewniany modernistyczny budynek wzniesiony w 1934 r. wg projektu arch. Jarosława Giryna.
• Karczma – ob. dom mieszkalny, ul. Konarskiego 3. Drewniany dom, z naczółkowym dachem, zbudowany XVIII/XIX w.
• Dwór Zacherta – klasycystyczny dworek z kolumnowym portykiem wybudowany w poł. XIX w. jako dom miejscowego fabrykanta. Zniszczony, zrekonstruowany w 1988 r.
• Zespół fabryczny Jansena – ob. stołówka i internat Liceum Plastycznego. Wybudowany przed 1866 r. dom właściciela z zachowaną neoklasycystyczną polichromią. Obok manufaktura włókiennicza zbudowana w 1849.

Gospodarka

Przemysł włókienniczy, odzieżowy, drzewny, ceramiczny (rzemiosło), turystyczny.

Edukacja

• Centrum Edukacji w Supraślu (szkoła średnia)
• Liceum Plastyczne im. Artura Grottgera w Supraślu
• Wyższa Szkoła Wychowania Fizycznego i Turystyki
• Zespół Szkół Sportowych w Supraślu
• Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Supraślu - ul. Józefa Piłsudskiego 1

Życie kulturalne

Od 1996 roku cyklicznie organizowana jest impreza pt. "UROCZYSKO. Spotkania z naturą i sztuką".

Od 2007 w Supraślu organizowany jest Europejski Młodzieżowy Festiwal Muzyczny "Gloria" z repertuarem operowo - operetkowym. Festiwal narodził się z inicjatywy polskiego śpiewaka Aleksandra Teligi i jego małżonki. Główne koncerty odbywają się w ujeżdżalni koni Centrum Edukacji w Supraślu.

W Supraślu nagrywane były niektóre sceny do filmu "U Pana Boga za miedzą", a także do serialu TVP : "Blondynka"

Części miasta

Podział terytorialny kraju (TERYT) wymienia części miasta: Dębowik, Podsupraśl i Pstrągownia.

Miasta partnerskie

• Balsthal (ang.) (Szwajcaria)
• Großenkneten (ang.) (Niemcy)
• Zgierz (Polska)
• Porthcawl (ang.) (Walia)

Zobacz też

• Cmentarz żydowski w Supraślu

Linki zewnętrzne

• strona Urzędu miejskiego w Supraślu
• strona Collegium Suprasliense
• strona Muzeum Ikon w Supraślu
• e-Supraśl.pl
• witryna Europejskiego Młodzieżowego Festiwalu Muzycznego "Gloria"