Batalion ON „Kurpie”
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
kpt. Kazimierz Nowicki |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Kurpiowski Batalion Obrony Narodowej (batalion ON „Kurpie”) – pododdział piechoty Wojska Polskiego II RP.
Batalion został sformowany w maju 1939 roku, w Ostrołęce, w składzie Warszawskiej Brygady ON, według etatu batalionu ON typ IV. Pododdział był zorganizowany w oparciu o 133 Obwód PW[1].
Jednostką administracyjną i mobilizującą dla Kurpiowskiego batalionu ON był 5 pułk Ułanów Zasławskich.
Działania batalionu we wrześniu 1939
[edytuj | edytuj kod]W kampanii wrześniowej jednostka walczyła w składzie 18 Dywizji Piechoty. Batalion (bez 3 kompanii) zajmował pozycje w rejonie Dylewa. Trzecia kompania z plutonem lekkich karabinów maszynowych i plutonem ckm na taczankach[a] została podporządkowana dowódcy Oddziału Wydzielonego „Myszyniec”[b], kpt. Str. Gran. Wacławowi Smakoszowi i zajęła pozycje na przedmieściach Myszyńca.
1 września 1939 roku około godz. 6.00 oddział niemieckiej 1 Brygady Kawalerii rozpoczął natarcie na Myszyniec. Około godz. 10.00 Niemcy wsparci pięcioma samochodami pancernymi przełamali polską obronę i zajęli miasto. Kompania por. Szewczyka nie wytrzymała niemieckiego natarcia i opuściła miasto w panice. OW „Myszyniec” wycofał się na drugą pozycję obrony w Wydmusach. Między godz. 13 a 14 kpt. Smakosz przeprowadził kontratak w celu odbicia Myszyńca, ale powodzenia nie uzyskał. Żołnierzom ON uzbrojonym w karabiny Lebela i Berthiera brakowało amunicji. OW „Myszyniec” wycofał się na III pozycję obronną w Siarczej Łące obsadzoną przez drugą kompanię ON, a w nocy wspartą przez 7 kompanię 42 pp.
2 września od godz. 8.00 oddziały polskie walczyły na pozycji pod Siarczą Łąką, a następnie w rejonie Kadzidła i Dylewa. W walkach w rejonie Kadzidła, 3 kompania ON po wyczerpaniu amunicji atakowała „na bagnety”. W południe porucznik Szewczyk stwierdził, że brakuje 40% stanu osobowego kompanii. Wymieniony oficer nieobecność tak dużej grupy podkomendnych tłumaczył tym, że pochodzili oni z miejscowości w rejonie, których prowadzone były działania wojenne. Widząc łuny pożarów, spowodowanych ogniem niemieckiej artylerii, udali się do swych domów, by ratować rodziny i dobytek. Porucznik Szewczyk około godz. 20.00 został ciężko ranny.
W wyniku sporych strat oddział ten, wraz z dowódcą batalionu kpt. Nowickim, wycofał się na Nowogród. Po jego uporządkowaniu został włączony do 9 kompanii por. Pajka i skierowany na III linię obronną Nowogrodu.
Reakcją dowództwa polskiego na zajęcie Myszyńca było wysłanie 2 kompanii 71 pułku piechoty pod dowództwem kpt. Naparlińskiego, wzmocnionej dwoma działkami ppanc., do miejscowości Łyse. Postawiono przed nią zadanie opanowania Myszyńca. Natarcie 2 września zakończyło się jednak niepowodzeniem. Wskutek dużych strat kompania wycofała się do Nowogrodu. Jej żołnierzy wcielono do 8 kompanii por. Tarczałowicza w Szablaku.
Rano, 6 września, batalion ON „Kurpie” składający się w tym czasie z kompanii „Ostrołęka” i resztek kompanii kadzidlańskiej i myszynieckiej, został zluzowany przez III batalion 42 pułku piechoty i odszedł do odwodu 42 pp w lesie, na zachód od Czarnowca[2].
Organizacja i obsada personalna
[edytuj | edytuj kod]- dowódca batalionu – kpt. Kazimierz Nowicki
- dowódca kompanii ON „Ostrołęka I” – por. Norbert Puchalski
- dowódca kompanii ON „Ostrołęka II” – kpt. rez. Aleksander Sierański[3]
- dowódca kompanii ON „Ostrołęka III” – por. piech. Józef Szewczyk[c]
- dowódca plutonu ckm – st. sierż. Marcin Karcz
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Pluton ckm na taczankach należał do 5 pułku Ułanów Zasławskich.
- ↑ Poza 3 kompanią ON w skład Oddziału Wydzielonego „Myszyniec” wchodziła kompania Straży Granicznej zorganizowana z funkcjonariuszy komisariatu SG „Myszyniec” i plutonu wzmocnienia SG ppor. Hisztyna oraz 1 szwadron 5 pułku Ułanów Zasławskich.
- ↑ Por. piech. Józef Szewczyk był oficerem służby stałej 33 Pułku Piechoty. Do Baonu ON „Kurpie” został przydzielony w pierwszych dniach sierpnia 1939 r. W grudniu 1945 pełnił służbę w 7 batalionie strzelców karpackich.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Ryszard Rybka, Kamil Stepan, Najlepsza broń ... s. 1075.
- ↑ Pluta-Czachowski i Wujcik 1985 ↓, s. 170.
- ↑ Maciej Bednarek, Obrona Narodowa II RP 1937–1939 – Batalion ON "Kurpie" [online], obronanarodowa1939.pl [dostęp 2018-11-12] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Kazimierz Pindel, Obrona Narodowa 1937-1939, Warszawa: Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979, ISBN 83-11-06301-X, OCLC 69279234.
- Ryszard Rybka, Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny "W" i jego ewolucja, Kamil Stepan, Warszawa: Oficyna Wydawnicza "Adiutor", 2010, ISBN 978-83-86100-83-5, OCLC 674626774.
- Stanisław Rost, Oddział Wydzielony "Myszyniec", Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 2 (96), Warszawa 1981 ss. 331-336
- Kazimierz Pluta-Czachowski, Władysław Wujcik, Walki 18 Dywizji Piechoty w wojnie obronnej 1939 r. (od 1.9. do 10.9.), „Wojskowy Przegląd Historyczny” (3 (113)), Warszawa 1985, s. 143-182.
- Józef Szewczyk, Relacja z kampanii wrześniowej 1939 r. sporządzona 1 grudnia 1945 r., Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, sygn. B.I. 14h.