Brokuł

Brokuł
Róża brokuła
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Klad	rośliny naczyniowe
Klad	rośliny nasienne
Klasa	okrytonasienne
Klad	różowe
Rząd	kapustowce
Rodzina	kapustowate
Rodzaj	kapusta
Gatunek	kapusta warzywna
Nazwa systematyczna
Brassica oleracea L. var. italica Plenck Icon. pl. med. 6:29, t. 534. 1794
Synonimy
Brassica cretica Lam. subsp. botrytis (L.) O. Schwartz

Brokuł, kapusta szparagowa (Brassica oleracea L. var. italica Plenck) – odmiana kapusty warzywnej. Jest to roślina jednoroczna należąca do rodziny kapustowatych, uważana za przodka kalafiora. Prawdopodobnie pochodzi z Cypru. Był powszechnie uprawiany w starożytnej Grecji i Rzymie, pod nazwą cyma. Znany jest wyłącznie z uprawy, nie występuje na stanowiskach naturalnych. Nazwa brokuł wywodzi się z włoskiego broccolo, natomiast łaciński odpowiednik to brachium, co oznacza gałąź, ramię.

Historia

Pierwsze informacje o brokule pochodzą z 1560 roku, kiedy to prawdopodobnie został on sprowadzony z Półwyspu Apenińskiego do Francji, a następnie rozpowszechnił się w całej Europie docierając na Wysypy Brytyjskie w XVIII wieku. Do Stanów Zjednoczonych trafił poprzez osadników włoskich, gdzie w 1920 roku w Brooklynie powstała pierwsza towarowa plantacja brokuła. Największe uprawy w Europie znajdują się w Polsce, Anglii, Francji, Hiszpanii, w Niemczech i we Włoszech. Wielkie uprawy wykorzystują mikroklimaty dolin południowej Kalifornii.

Morfologia

Łodyga

Długa i mięsista, na jej końcu tworzy się kwiatostan.

Liście

Osadzone są na ogonkach dłuższych niż u kalafiora. Są one bardziej powcinane, o powierzchni falistej i zabarwione na ciemnozielono lub fioletowo-zielono.

Kwiaty

Podczas wzrostu wytwarza duży, baldachogroniasty (lecz mniej zbity niż u kalafiora) kwiatostan zwany różą. W kwiatostanie znajduje się niewiele drobnych pączków kwiatowych, które podczas przechowywania przybierają barwę fioletowobrązową. Róża ma średnicę od 8 do 15 cm.

Właściwości

Brokuł zawiera sulforafan, substancję o silnym działaniu przeciwnowotworowym. Do grupy składników o tym działaniu zaliczają się również indole, glukozynaloty, karotenoidy. Dodatkowo brokuły mogą wpływać na zmniejszeniu ryzyka zachorowań na choroby sercowo-naczyniowe i neurodegeneracyjne. Ich spożycie zalecane jest podczas leczenia osteoporozy oraz wysokiego poziomu cholesterolu we krwi. Badacze z amerykańskiego Uniwersytetu im. Johnsa Hopkinsa wykryli, że ta substancja chroni wzrok przed szkodliwym działaniem promieni ultrafioletowych.

Ilość aminokwasów w 100 g Nazwa Ilość w mg Izoleucyna 146 Leucyna 173 Lizyna 185 Metionina 45 Cystyna 26 Fenyloalanina 112 Tyrozyna 84 Treonina 121 Tryptofan 39 Walina 173 Arginina 193 Histydyna 67 Alanina 159 Kwas asparaginowy 278 Kwas glutaminowy 491 Glicyna 126 Prolina 152 Seryna 132

Wartość odżywcza Brokuły, mrożone (100 g) Wartość energetyczna 120 kJ (29 kcal) Białka 2,7 g szczegółowe informacje RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,9% 5,9% 5,9% 5,9% M 4,8% 4,8% 4,8% 4,8% Węglowodany 4,7 g szczegółowe informacje Przyswajalne 2,4 g RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,8% 1,8% 1,8% 1,8% M 1,8% 1,8% 1,8% 1,8% Jednocukry Glukoza 0,9 g Fruktoza 0,8 g Dwucukry Sacharoza 0,4 g Laktoza 0,0 g Skrobia 0,1 g Błonnik 2,3 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 9,2% 9,2% 11% 11% M 6,1% 6,1% 7,7% 7,7% Tłuszcze 0,4 g szczegółowe informacje Kwasy tł. nasycone 0,05 g Kwasy tł. nienasycone Jednonienasycone 0,02 g Wielonienasycone 0,13 g omega-3 0,1 g α-Linolenowy (ALA) 0,1 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 9,1% 9,1% 9,1% 9,1% M 6,3% 6,3% 6,3% 6,3% omega-6 0,03 g Linolowy (LA) 0,03 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% M 0,2% 0,2% 0,2% 0,2% Woda 91,4 g szczegółowe informacje AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,4% 3,4% 3,4% 3,4% M 2,5% 2,5% 2,5% 2,5% Witaminy Witamina C 52,3 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 70% 70% 70% 70% M 58% 58% 58% 58% Tiamina (B1) 0,057 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,2% 5,2% 5,2% 5,2% M 4,8% 4,8% 4,8% 4,8% Ryboflawina (B2) 0,097 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 8,8% 8,8% 8,8% 8,8% M 7,5% 7,5% 7,5% 7,5% Niacyna (B3) 0,49 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,5% 3,5% 3,5% 3,5% M 3,1% 3,1% 3,1% 3,1% Witamina B6 0,13 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 10% 10% 8,7% 8,7% M 10% 10% 7,6% 7,6% Foliany 0,0952 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 24% 24% 24% 24% M 24% 24% 24% 24% Kobalamina (B12) 0,00 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Witamina A 0,138 mg RAE RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 20% 20% 20% 20% M 15% 15% 15% 15% Witamina D 0,00 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Witamina E 1,17 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,8% 7,8% 7,8% 7,8% M 7,8% 7,8% 7,8% 7,8% Makroelementy Fosfor 53 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,6% 7,6% 7,6% 7,6% M 7,6% 7,6% 7,6% 7,6% Wapń 39 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,9% 3,9% 3,3% 3,3% M 3,9% 3,9% 3,9% 3,3% Magnez 19 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 6,1% 5,9% 5,9% 5,9% M 4,8% 4,5% 4,5% 4,5% Potas 312 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 6,6% 6,6% 6,6% 6,6% M 6,6% 6,6% 6,6% 6,6% Sód 6 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,4% 0,4% 0,5% 0,5% M 0,4% 0,4% 0,5% 0,5% Mikroelementy Jod b.d. mg Żelazo 0,7 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,9% 3,9% 8,8% 8,8% M 8,8% 8,8% 8,8% 8,8% Miedź 0,02 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,2% 2,2% 2,2% 2,2% M 2,2% 2,2% 2,2% 2,2% Cynk 0,32 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,0% 4,0% 4,0% 4,0% M 2,9% 2,9% 2,9% 2,9% Mangan 0,43 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 24% 24% 24% 24% M 19% 19% 19% 19% Dane liczbowe na podstawie: Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health

Uprawa

Wymagania glebowo-klimatyczne

Ze względu na budowę brokuł jest mniej wymagającym warzywem w porównaniu do kalafiora. Potrzebuje on gleb o odczynie pH w zakresie 6,5-7. Brokuł powinien być uprawiany na glebach żyznych jak na przykład czarnoziemy, o dobrych właściwościach retencyjnych jak mady i gleby torfowe oraz o wysokim poziomie próchnicznym.

Nieodpowiednim glebami pod uprawę brokułu są gleby zakwaszone, lekkie i o małych właściwościach retencyjnych.

Klimatem sprzyjającym uprawie jest klimat umiarkowany i chłodny, gdzie temperatura mieści się w przedziale 15-17 stopni Celsjusza. Przez krótki okres jest w stanie przetrzymać przymrozki, jednak przy dłuższym stanie niskich temperatur proces wzrostu roślin jest zatrzymywany. Zbyt wysoka temperatura sprawia, że przedwcześnie rozwijają się kwiaty, drewnieją pędy oraz nierównomiernie kształtują się pąki.

Pole, które chcemy przeznaczyć na brokuły powinno być nasłonecznione oraz izolowane od wiatru, a czas uprawy na tym samym polu nie powinien przekraczać 4 lat.

Zabiegi pielęgnacyjne

Najczęstszą praktyką w pielęgnacji brokułów są spulchnianie i odchwaszczanie gleby.

Choroby i pasożyty

Brokuł to warzywo podatne na infekcję. Najczęściej występującą chorobą jest kiła kapusty, mokra zglinizna bakteryjna, szara pleśń.

Do pasożytów zagrażających uprawie brokułu należą; pchełka, paciornica krzyżowianka, śmietka kapuściana, prętnówka kapustnica, mszyca kapuściana.  

Bibliografia

• Kozlowicz K., Góral D., Kluza F., Jablonska-Rys E., Zalewska-Korona M., Wójtowicz A., Góral M., 2017. Wpływ obróbki cieplnej na barwę i właściwości antyoksydacyjne róż i łodygi brokułu, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 590
• Krochmal-Marczak B., Sawicka B., Stryjecka M., Pisarek M., Bienia M., 2017. Wartość odżywcza i prozdrowotna wybranych warzyw z rodzaju kapusta (Brassica L.) Herbalism, (1[3])