Ludwik Witkowski

Ludwik Bonifacy Witkowski

Ludwik Wiertek
Jan Konstanty Kobudziński
Michał Gładysz

Kosa, Pocisk, Michał

Ludwik Witkowski (ze zbiorów NAC)
kapitan
Data i miejsce urodzenia	5 czerwca 1914 Niwka, obecnie dzielnica Sosnowca
Data i miejsce śmierci	23 lutego 2004 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1937–1948
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne Armia Krajowa
Jednostki	31 Pułk Artylerii Lekkiej 10 Pułk Artylerii Ciężkiej 24 Dywizjon Artylerii Ciężkiej Kedyw Okręgu Warszawa AK, Batalion Saperów Praskich, Oddział „Kosy”, Oddział Osłony Kwatery Głównej Komendy Okręgu Warszawskiego AK PKPiR
Stanowiska	dowódca plutonu, dowódca baterii, oficer zwiadowczy, dowódca oddziału dyspozycyjnego, dowódca oddziału Kedywu, zastępca komendanta Kedywu Okręgu, dowódca oddziału Osłony Kwatery KG Okręgu
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa, kampania wrześniowa, powstanie warszawskie
Późniejsza praca	kierownik referatu w banku, naczelnik wydziału, starszy kontroler rachunkowy
Odznaczenia

Grób Ludwika Witkowskiego

Ludwik Bonifacy Witkowski pseud.: Kosa, Pocisk, Michał vel Ludwik Wiertek vel Jan Konstanty Kobudziński vel Michał Gładysz, (ur. 5 czerwca 1914 w Niwce, obecnie dzielnicy Sosnowca, zm. 23 lutego 2004 w Warszawie) – polski bankowiec i wojskowy, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych i Armii Krajowej, kapitan dyplomowany artylerii służby stałej, cichociemny, uczestnik kampanii wrześniowej i powstania warszawskiego. Kawaler Orderu Virtuti Militari. Znajomość języków: niemiecki, angielski. Zwykły Znak Spadochronowy nr 0114, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1573.

Życiorys

Młodość i wykształcenie

Urodził się w rodzinie Ludwika, urzędnika pocztowego, i Anny z Naszydłowskich. Był młodszym bratem Henryka (1912–1982) ps. Boruta, porucznika Kedywu, który w powstaniu warszawskim walczył w jego oddziale. Od 1919 roku mieszkał w Warszawie, w 1927 roku ukończył tam szkołę powszechną. W związku ze śmiercią ojca (1926), po ukończeniu szkoły wyjechał do stryja do Sosnowca.

Po uzyskaniu świadectwa dojrzałości w Sosnowcu, od września 1934roku był słuchaczem kursu unitarnego Szkoły Podchorążych Piechoty w Różanie, w kwietniu 1935 roku został przydzielony do 31 Pułku Artylerii Lekkiej. Od 16 lipca 1935 uczył się w Szkole Podchorążych Artylerii w Toruniu. Po jej ukończeniu 11 listopada 1937 roku został awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 1 października 1937 roku i 66. lokatą w korpusie oficerów artylerii. Został przydzielony jako dowódca plutonu, później dowódca baterii 10 pułku artylerii ciężkiej w Przemyślu.

Kampania wrześniowa

W kampanii wrześniowej 1939 roku do 21 września walczył jako oficer zwiadowczy XXIV Dywizjonu Artylerii Ciężkiej 24 Dywizji Piechoty. Wraz z dywizjonem dotarł do Lasów Janowskich oraz Żydaczewa pod Lwowem, następnie powrócił do Przemyśla. Był dwukrotnie zatrzymywany i aresztowany przy próbach przekroczenia granicy polsko-węgierskiej. 28 października przekroczył granicę, został internowany w Miszkolcu (Węgry). 18 grudnia dotarł do Francji, gdzie w koszarach Besieres wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych. Został przydzielony jako instruktor w szkole podoficerskiej w Camp de Coëtquidan. Po upadku Francji był ewakuowany z La Rochelle węglowcem brytyjskim, 25 czerwca 1940 roku dotarł do Liverpoolu (Wielka Brytania). Przydzielono go do I dywizjonu 1 Pułku Artylerii Ciężkiej w Dundee.

Służba w kraju

Zgłosił się do służby w kraju. Został przeszkolony ze specjalnością w dywersji na kursach specjalnych dla kandydatów na cichociemnych, m.in. na kursie dywersyjno-strzeleckim (STS 25, Garramour), podstaw wywiadu (STS 31, Bealieu), spadochronowym (STS 51, Ringway), walki konspiracyjnej, odprawowym (STS 43, Audley End). Został zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 29 listopada 1942 roku w Audley End przez szefa Oddziału VI (specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza. Otrzymał awans na stopień porucznika, ze starszeństwem od 20 marca 1941 roku.

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 20/21 lutego 1943 roku (ekipa skoczków nr: XXIII), w sezonie operacyjnym „Intonacja”, w operacji lotniczej „File” dowodzonej przez por. naw. Karola Gębika, na placówkę odbiorczą „Słoń” w pobliżu wsi Kotlice ok. 20 km od Chęcin oraz Borszowice, ok. 12 km od Pińczowa. Skok z samolotu Halifax DT-726 „H” (138 dywizjon RAF, załoga: pilot – F/O Jan Miszewski, pilot – F/O Stanisław Machej / nawigator – F/O Karol Gębik / i in.). Razem z nim skoczyli: por. Walery Krokay ps. Siwy, por. Ryszard Nuszkiewicz ps. Powolny, ppor. Witold Pic ps. Cholewa. Skakał razem z radiostacją, na skutek bardzo silnego wiatru doznał obrażeń, będąc ciągniętym przez spadochron po ziemi. Skoczkowie przerzucili 192 tys. dolarów w banknotach na potrzeby AK (tylko tyle miał kwatermistrz VI Oddziału w kasie, a mjr Perkins nie mógł wypłacić większej gotówki z banku w sobotę). Zrzucono także sześć zasobników oraz dwa bagażniki. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 12 godzin 37 minut.

Po aklimatyzacji do realiów okupacyjnych w Warszawie został przydzielony do Kedywu Okręgu Śląsk AK, ale przydział nie został zrealizowany. Po wyleczeniu obrażeń doznanych podczas skoku i z choroby (dyzenteria) został przydzielony do Kedywu Okręgu Warszawa AK. Od lipca 1943 roku był dowódca oddziału dyspozycyjnego tzw. Batalionu Saperów Praskich kpt. Józefa Pszennego „Chwackiego”. Od 1 sierpnia był dowódcą własnego oddziału dyspozycyjnego „Kosy”, utworzonego po wydzieleniu czterech sekcji z dyspozycyjnego patrolu minerskiego, od maja 1944 roku pod nazwą Oddział Dyspozycyjny „B” (błędnie określany jako „Kolegium B”). Oddział liczył 63 żołnierzy, w tym: 2 oficerów, 6 podchorążych, 13 podoficerów oraz 33 szeregowców, a także pięć osób patrolu sanitarnego i czterech gońców. Podstawowym zadaniem Oddziału była ochrona komendanta Okręgu Warszawa AK płk. Antoniego Chruściela ps. Monter. Współdziałał z oddziałem „Skryty” cichociemnego por. Józefa Czumy ps. Skryty.

Od listopada także służył jako zastępca komendanta Kedywu okręgu. Jego zastępcą oraz dowódcą patrolu w oddziale dyspozycyjnym był od lutego 1943 roku jego starszy brat, Henryk Witkowski ps. Boruta. Do 31 lipca 1944 roku oddział „Kosy” przeprowadził kilkadziesiąt brawurowych akcji bojowych, w tym m.in.:

• opanowanie (w sile około 70 żołnierzy) stacji kolejowej Skruda i zdobycie broni z zatrzymanego pociągu transportowego (11/12 września 1943 roku)
• akcja na pociąg towarowy koło Choszczówki (27/28 września)
• opanowanie stacji Dębe Wielkie i zatrzymanie pociągu towarowego (4/5 października)
• atak na niemiecki samochód policyjny przeprowadzający łapanki uliczne przy ul. Świętokrzyskiej w Warszawie (22 października, zabito 2 Niemców, 4 raniono). Tego samego dnia w tym samym miejscu zaatakowano 4 samochody z żandarmami
• wiele akcji likwidacyjnych.

Od 26 lipca 1944 roku dowódca Oddziału Osłony Kwatery Głównej Komendy Okręgu Warszawa AK.

Powstanie warszawskie

Przed powstaniem warszawskim 26 lipca 1944 roku, wykonując rozkaz koncentracji, zgrupował dowodzone przez siebie plutony w budynkach przy ul. Jasnej 20, Szpitalnej 12 oraz narożnym budynku u zbiegu ulic Sienkiewicza i Marszałkowskiej (obecnie siedziba oddziału PKO BP). 1 sierpnia 1944 roku pół godziny przed godz. 17 jeden z plutonów zaatakował Hotel Victoria (ul. Jasna 22), który został zdobyty po ciężkiej walce. W ataku uczestniczyli także żołnierze cichociemnego mjr Bolesława Kontryma ps. Żmudzin. W zdobytym budynku ulokował się sztab Okręgu z Antonim Chruścielem „Monterem” na czele. Później sztab przeniesiono do gmachu PKO oraz kina „Palladium”.

8 i 20 sierpnia uczestniczył w atakach na budynek PAST-y, komendę policji, kościół św. Krzyża i Hale Mirowskie. 15 września 1944 roku został odznaczony Krzyżem Walecznych po raz pierwszy, 17 września 1944 otrzymał awans na stopień kapitana. Po kapitulacji powstania przebywał w niewoli niemieckiej, w obozie w Lamsdorf i Oflagu VII A Murnau, 29 kwietnia 1945 roku został uwolniony przez wojska amerykańskie.

Po wojnie

29 czerwca 1945 roku zameldował się w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie. W 1946 roku ukończył VI kurs Wyższej Szkoły Wojennej na obczyźnie, uzyskując tytuł oficera dyplomowanego. Do września 1946 roku służył w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie i kolejne 2 lata w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia.

Pod koniec 1948 roku powrócił do Polski, inwigilowany przez Urząd Bezpieczeństwa i Służbę Bezpieczeństwa. Od lutego 1949 do lipca 1952 roku pracował jako: kierownik referatu Departamentu Zagranicznego Narodowego Banku Polskiego. W 1952 roku został zwolniony wskutek represji, od grudnia 1952 do marca 1957 roku pracował jako naczelnik Wydziału Importu Centralnego Zarządu Zaopatrzenia Przemysłu Ciężkiego. Przywrócony do pracy w NBP w roku 1957, pracował jako starszy kontroler rachunkowy w Departamencie Zagranicznym NBP, następnie jako naczelnik wydziału Departamentu Informatyki NBP. W 1978 roku przeszedł na emeryturę.

Zmarł 23 lutego 2004 roku w wieku 89 lat. Został pochowany na cmentarzu w Marysinie Wawerskim (sektor 7 B, rząd 8, nr 42) .

Życie prywatne

W 1952 roku ożenił się z Krystyną Kruszewską (ur. w 1924), z którą miał dwoje dzieci: Joannę (ur. w 1954) i Michała (ur. w 1956).

W kulturze

Wspólnie z bratem Henrykiem napisał książkę pt. Kedywiacy (Warszawa, 1973, Instytut Wydawniczy „Pax”). Wystąpił w filmie dokumentalnym Cichociemni z 1989 (scenariusz i reżyseria Marek Widarski; wystąpili w nim również: Stefan Bałuk, Bronisław Czepczak vel Górecki, Stefan Ignaszak, Stanisław Jankowski, Wacław Kopisto, Tomasz Kostuch i Józef Nowacki).

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
• Krzyż Walecznych – 15 września 1944
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
• Krzyż Armii Krajowej
• Zwykły Znak Spadochronowy nr 0114
• Bojowy Znak Spadochronowy nr 1573

Bibliografia

• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 2. Rzeszów: Wydawnictwo „Abres”, 1996, s. 196–198. ISBN 83-902499-5-2.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 436. ISBN 83-211-0537-8.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, 1984, s. 135–136.
• Profil Ludwika Witkowskiego na stronie 1944.pl. [dostęp 2014-02-20].