Manuel II Paleolog

Manuel II Paleolog

Cesarz bizantyński
Okres	od 1391 do 21 lipca 1425
Dane biograficzne
Dynastia	Paleologowie
Data urodzenia	27 czerwca 1350
Data śmierci	21 lipca 1425
Moneta

Manuel II Paleolog (gr. Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγος) (ur. 27 czerwca 1350, zm. 21 lipca 1425) – drugi syn Jana V Paleologa, cesarz bizantyński w latach 1391–1425.

Cesarstwo Bizantyńskie w roku 1400.

Życiorys

Był drugim synem cesarza Jana V Paleologa. Został mianowany przez ojca despotą i od 1369 był zarządcą Salonik. W 1373, po obaleniu uzurpacji jego brata Andronika, został przez ojca ogłoszony dziedzicem i współcesarzem Bizancjum. W latach 1376–1379 i 1390 walczył o tron z Andronikiem, wsparty przez wojska weneckie. W 1390 został zakładnikiem sułtana Bajazyda I, był wtedy świadkiem zajęcia przez sułtana Filadelfii – ostatniego miasta bizantyjskiego w Anatolii. W roku następnym uciekł jednak z więzienia i został cesarzem. Władzę objął po swoim ojcu, w międzyczasie tłumiąc bunt Jana VII Paleologa, który na krótko przed śmiercią Jana V zajął tron.

Od 1394 do 1402 Konstantynopol był oblegany przez wojska tureckie. Manuel II opuścił w 1399 roku oblegane miasto i udał się do Europy zachodniej, by szukać tam pomocy przeciwko Turkom. Był w Anglii, Francji, Świętym Cesarstwie Rzymskim i Aragonii. Na czas nieobecności rządy w państwie powierzył dawnemu przeciwnikowi Janowi VII oraz jego synowi - Andronikowi V Paleologowi.

25 września 1396 krucjata rycerstwa zachodnioeuropejskiego, idąca na odsiecz Konstantynopola została rozbita przez Turków w bitwie pod Nikopolis. Jednak już w 1402 Turcy zmuszeni zostali do ustąpienia, zagrożeni inwazją Mongołów i pobici przez nich w bitwie pod Ankarą. Rok później Manuel II powrócił do Konstantynopola. Przez dwadzieścia lat stosunki z Turkami układały się poprawnie, Bizantyńczycy zaprzestali płacić trybut, a cesarz zajął się polepszeniem sytuacji wewnętrznej Cesarstwa. Odbywał liczne podróże, przebywając w Tesalonice i Mistrze.

W 1422 Turcy ponownie oblegli Konstantynopol. W okresie tym cesarz rezydował w położonym w południowej części miasta - niedaleko złotej bramy – klasztorze Periblebtu. Manuel II zmuszony był w 1424 podpisać pokój z sułtanem Muradem II, mocą którego cesarstwo musiało ponownie płacić Turkom trybut i utraciło część, i tak szczupłego terytorium. Manuel zapadł w tych latach na zdrowiu. W 1421 przeniósł się do klasztoru, mianując jako swego następcę syna - Jana VIII. W 1422 doznał udaru i został sparaliżowany, a trzy lata później zmarł.

Pisma

Manuel II był autorem wielu traktatów teologicznych, wierszy, listów, dzieł z dziedziny retoryki. Manuel, świetny stylista i dialektyk swoich czasów, interesował się religiami innych narodów. W czasie jednej z podróży dyplomatycznych na Zachód otrzymał we Francji traktat dotyczący dogmatu rzymskiego, na który odpowiedział po powrocie w 157 Rozdziałach (Kephálaja). Sławny do dziś jest również jego Dialog o religii chrześcijańskiej (Diálogos perí tes Christianem threskejas), zawierający 26 rozmów z Turkiem Muterizisem, apologią przeciw islamowi oraz głębokim i serdecznym wyznaniem ortodoksyjnej wiary. Dialog powstał w czasie pobytu cesarza na dworze tureckim w Prusie w 1390 roku. Jest cenny również ze względu na wiadomości obyczajowe i etnograficzne.

Życie prywatne

Ożenił się z Heleną Dragaš. Dziećmi Manuela i Heleny byli między innymi:

• Jan VIII Paleolog – cesarz Bizancjum w latach 1425 - 1448,
• Konstantyn XI Dragazes – cesarz Bizancjum w latach 1448 - 1453,
• Teodor II Paleolog – despota Morei
• Demetriusz II Paleolog – despota Mistry i Morei
• Tomasz Paleolog – despota Mistry i Morei
• Andronik (1400 † 1428) – despota Tesalonik

Kontrowersja roku 2006

Papież Benedykt XVI, w czasie swojej podróży apostolskiej do Niemiec, 12 września 2006, w czasie przemówienia na uniwersytecie w Ratyzbonie zacytował dysputę pomiędzy Manuelem II a uczonym perskim, gdzie cesarz pyta Persa: Pokaż mi gdzie Mahomet przykazał coś nowego, a znajdziesz tam tylko zło i nieludzkość, takie jak zobowiązanie do nawracania mieczem niewiernych. Cytat wywołał publiczny spór między katolikami a muzułmanami.

Bibliografia

• Encyklopedia kultury bizantyńskiej, red. Oktawiusz Jurewicz, Warszawa 2002.