Poznaniacy
| Miejsce zamieszkania | |
|---|---|
| Język | |
| Religia | |
| Grupa |
Poznaniacy (Poznaniaki, Poznańczycy[1] gwarowo Poznanioki, Pyry, niem. Posener) – grupa etnograficzna ludności polskiej, zamieszkująca środkową część Wielkopolski[2], określany niekiedy jako region Poznańskie.
Mieszkańcy Poznańskiego to Poznaniacy, przy czym słowo to odnosi się nie tylko do mieszkańców miasta Poznania, lecz również całego regionu. Występuje przy tym różnica w pisowni: słowo „poznaniak”' pisane małą literą oznacza mieszkańca Poznania, a wyraz „Poznaniak” pisany wielką literą – mieszkańca całego regionu – niekoniecznie Poznania[3].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Janusz Kamocki przedstawia, że u większości Wielkopolan nastąpiło zatarcie różnic kulturowych pomiędzy poszczególnymi grupami etnograficznymi. Spośród nich Poznaniacy ulegli w największym stopniu wpływom miejskim[2].
Za cechy Poznaniaków uważa się przede wszystkim: zmysł praktyczny, pragmatyzm, pracowitość, punktualność, oszczędność i gospodarność, poszanowanie prawa (legalizm)[4].
Według częstych opinii cechy te wpoili Poznaniakom Niemcy w czasie zaboru pruskiego. Prawdziwość tej tezy jest przedmiotem kontrowersji[5]; jest faktem, że cechy te często obracały się przeciwko Niemcom[6]. Legalizm Poznaniaków nie oznaczał też wyrzeczenia się walki zbrojnej. W Poznańskiem w latach 1794–1918 było kilka zrywów niepodległościowych, a dwa z nich – powstanie wielkopolskie z 1918/1919 r. oraz powstanie wielkopolskie – były jednymi z nielicznych (obok III powstania śląskiego oraz powstania sejneńskiego) zwycięskich powstań w Polsce.
Gwara poznańska[edytuj | edytuj kod]
Poznaniacy posługują się gwarą poznańską. Była ona zwalczana w okresie PRL[potrzebny przypis], również ze względu na fakt, iż charakteryzuje ją duża liczba germanizmów, niemiecki szyk zdania itp.
.jpg)
Święta obchodzone przez Poznaniaków[edytuj | edytuj kod]
Święto stanowią również (obchodzone w sposób przypominający niektóre uroczystości niemieckie) imieniny ulicy Św. Marcin w Poznaniu[7]. Najhuczniej obchodzone przez Poznaniaków święto kościelne[potrzebny przypis] to Boże Ciało, kiedy odbywa się (w Poznaniu celebrowana razem z Bambrami przy wsparciu Towarzystwa Bambrów Poznańskich[8]) Procesja Bożego Ciała.
Stowarzyszenia regionalne[edytuj | edytuj kod]
Obecnie do tradycji Poznaniaków odwołuje się szereg wielkopolskich stowarzyszeń regionalnych, jak: Towarzystwo im. Hipolita Cegielskiego, Unia Wielkopolan, Ruch Regionalny Wielkopolan, Wielkopolskie Towarzystwo Kulturalne czy Wiara Lecha.
Muzyka[edytuj | edytuj kod]
Istnieje zespół folklorystyczny Wielkopolanie, który odwołuje się do tradycji ludowej Poznańskiego.
Media[edytuj | edytuj kod]
Poznaniacy posiadają swoje programy i słuchowiska, jak np. prowadzone w gwarze poznańskiej (przez Jacka Hałasika) „Blubry Heli przy niedzieli”, emitowane w Radio Merkury. Felietony pisane gwarą Poznaniaków (głównie autorstwa Juliusza Kubla) publikowane są m.in. w „Głosie Wielkopolskim” i w czasopiśmie „Lofer. Miesięcznik Wielkopolanina”, w „Rzeczy Krotoszyńskiej” ukazują się felietony „Okrakiem na ryczce” (autorstwa Jana Rosika).
Osoby propagujące kulturę Poznańskiego:
- Stanisław Strugarek – propagator gwary i kultury Poznańskiego
- Juliusz Kubel – propagator gwary i kultury Poznańskiego oraz wiceprezes Towarzystwa Bambrów Poznańskich[9]
- Marian Pogasz – propagator gwary i kultury Poznańskiego
- Jan Rosik – propagator gwary i kultury Poznańskiego z Krotoszyna
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- najdłuższa wojna nowoczesnej Europy
- wizja lokalna 1901
- Posen (Michigan)
- zabór pruski, strajk dzieci wrzesińskich, powstanie wielkopolskie
- Beocja (Wielkopolska)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ "Poznańczycy w wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1921", Bartosz Kruszyński, REBIS. rebis.com.pl. [dostęp 2024-02-28]. (pol.).
- ↑ a b Janusz Kamocki: Zarys grup etnograficznych w Polsce. W: Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze: Ziemia 1965 – Prace i materiały krajoznawcze. Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, 1966, s. 111.
- ↑ Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN, Warszawa, 2003, s. 1448.
- ↑ Włodzimierz Łęcki: Poznań. Przewodnik. Poznań: Zysk i S-ka, 1997, s. 19.
- ↑ Porównaj: poznan.naszemiasto.pl.
- ↑ Stefan Bratkowski, Najkrótsza historia Wielkopolski, rozdział 51: Apostołowie gospodarności. Poznań: W Drodze, 1999, s. 319.
- ↑ Centrum Kultury Zamek – organizator imienin ulicy.
- ↑ Towarzystwo Bambrów Poznańskich – dostęp 27 lipca 2014.
- ↑ Towarzystwo Bambrów Poznańskich – zarząd.