Przejdź do zawartości

Górale Czadeccy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Górale czadeccy)
Górale Czadeccy
Miejsce zamieszkania

Słowacja (powiat Czadca)

Język

język słowacki, język polski, gwary czadeckie

Religia

rzymskokatolicyzm

Grupa

Górale, Polacy, Słowacy

Pokrewne

Górale Śląscy, Górale Żywieccy

Drewniany domek w Muzeum Kysuckiej Wsi w miejscowości Nová Bystrica

Górale Czadeccygóralska grupa etnograficzna zamieszkująca dolinę Kysucy (region Kysuce), w północno-zachodniej Słowacji, na południe od Przełęczy Jabłonkowskiej[1][2] oraz enklawy na Liptowie i Bukowinie. Jest pochodzenia śląsko-małopolskiego.

Rejon Czadcy

[edytuj | edytuj kod]

Górali Czadeckich cechuje pewna odrębność względem Górali Śląskich, co jest związane z innymi kierunkami wpływów na tę ludność[2].

Omawiana grupa sąsiaduje od południa ze Słowakami, od zachodu z morawską ludnością czeską. Tereny na północ od Górali czadeckich zamieszkują Górale Śląscy (pośród nich Jacki), na wschodzie Górale Żywieccy[3].

Gwary czadeckie charakteryzują się wpływami małopolskimi, śląskimi i języka słowackiego.

Największe miasta regionu Górali Czadeckich: Czadca i Turzówka.

Zachodzący (z różnym nasileniem) na przestrzeni dziejów proces asymilacji językowej (zarówno dobrowolny, jak i przymusowy), oddziaływał także na Górali Czadecckich o polskich korzeniach[3][4].

Stefan Michalski w 1931 roku podawał, że w Czadeckiem mieszka ponad 13 tysięcy Polaków[5]. Według słowackiego spisu powszechnego z 2011 roku w powiecie Czadca narodowość polską deklarowało 69 osób, natomiast polski, jako język ojczysty, wskazało 75 osób[6].

Osadnictwo na Bukowinie

[edytuj | edytuj kod]

W początkach XIX wieku, z powodu przeludnienia rejonu czadeckiego, część tamtejszych Górali przesiedliła się na Bukowinę, głównie w rejon Czerniowiec i Starej Huty. Ze względu na odrębność językową i wyznaniową w stosunku do miejscowej ludności ruskiej i mołdawskiej, Górale Czadeccy zamieszkujący Bukowinę pozostawali w izolacji, tym samym przechowali gwarę oraz charakterystyczny folklor[7]. Obecnie przeważnie posługują się gwarą góralską (komunikacja prywatna) lub językiem ogólnopolskim (komunikacja kościelna); języki państwowe używane są w szkole i administracji[8].

W latach 1945–1948 przeprowadzona została akcja repatriacyjna, skutkiem której ok. 5 tysięcy bukowińskich Górali zostało przesiedlonych w okolice Żar, Żagania oraz na Pomorze Zachodnie[9].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Adam Fischer: Lud polski – podręcznik etnografji Polski. Lwów, Warszawa, Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1926, s. 16.
  2. a b Jan Stanisław Bystroń: Ugrupowanie etniczne ludu polskiego. Kraków: Orbis, 1925, s. 11.
  3. a b Marek Skawiński: Przeszłość i dzień dzisiejszy Górali Czadeckich. Związek Podhalan Oddział Górali Śląskich. [dostęp 2013-02-03].
  4. Józef Chlebowczyk: O niektórych powojennych problemach mniejszości polskiej w Czechosłowacji. W: Z polsko-czechosłowackiego sąsiedztwa : studia i szkice. Katowice: Uniwersytet Śląski, 1985.
  5. Stefan Michalski, W krajach Korony św. Wacława : (wrażenia z wycieczki po Czechosłowacji), 1931.
  6. Sčítanie obyvateľov, domov a bytov 2011 [online].
  7. POLACY NA BUKOWINIE RUMUNSKIEJ, „Biuletyn Stowarzyszenia WSPÓLNOTA POLSKA” nr 2/94”, www.zakorzenienie.most.org.pl [dostęp 2020-05-16].
  8. Helena Krasowska, Górale polscy na Bukowinie Karpackiej: studium socjolingwistyczne i leksykalne, 2006.
  9. Helena Krasowska, Charakterystyka językowa polskiej gwary górali bukowińskich, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej, 53”, 2018.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]