Przejdź do zawartości

Górale Żywieccy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Górale żywieccy)
Górale Żywieccy
Miejsce zamieszkania

Polska (Żywiecczyzna)

Język

polski standardowy
gwara żywiecka

Religia

rzymski katolicyzm

Grupa

Górale, Polacy

Górale żywieccy, 2008

Górale Żywieccy, Żywczakigóralska grupa etnograficzna ludności polskiej zamieszkująca Beskid Żywiecki, Beskid Mały oraz część Beskidu Śląskiego[1] w historycznych granicach Małopolski (Żywiecczyzna)[2].

Folklor i obrzędowość

[edytuj | edytuj kod]

Muzyka i taniec

[edytuj | edytuj kod]

Muzyka i śpiew Górali Żywieckich była i jest zróżnicowana ze względu na użycie instrumentów własnego wyrobu i osobowości miejscowych muzyków. Melodie są urwane, przeciągłe, często były nazywane od nazwiska autora: „nuta Majcherkowa”, „Gajdosowa”[3]. Instrumenty obecne w zespołach, np. w grupie Grojcowianie to skrzypce. Popularne tańce w repertuarze to m.in. obyrtki, halne i wirchowe. Dawniej występowały na tym terenie skrzypce żłobione - w 2016 roku, dzięki osobom skupionym w projekcie „Ocalone gęśle” wykonano kilka par skrzypiec w oparciu o model ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Żywcu[4].

Pracownia twórców z projektu „Ocalone gęśle” (odtworzenie skrzypiec żłobionych występujących na terenie Beskidu Żywieckiego, w oparciu o model ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Żywcu)
Pracownia wyrobu gęśli - instrumentu Beskidu Żywieckiego.

Strój odświętny

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Strój górali żywieckich.

Kobiety

Strój góralki - Beskid Żywiecki
  • Bluzka bawełniana lub lniana z kryzą przy szyi i przy rękawach, haftowana
  • Gorset aksamitny haftowany ręcznie wzory kwiatowe i krzyżykowany, sznurowany z przodu czerwoną wstążką
  • Spódnica wełniana tybetowa w drobny deseń kwiatowy (różyczki i listki), kolory tła: czarny, zielony, czerwony, kremowy, żółty, pomarańczowy, ciemny róż, bordowy
  • Fartuch lub zapaska bawełniana haftowana w drobne wzory roślinne i geometryczne.
  • Kopyta (skarpety) - kopyce - z sukna i kierpce skórzane
  • Czerwone korale
  • Czepiec (dla mężatek) bawełniany haftowany w drobne ząbki
  • Chustka na głowę i łoktusza wełniana, tybetowa we wzory kwiatowe i tureckie
Wzór na fartuchu w stroju kobiecym górali żywieckich

Mężczyźni

  • Koszula biała bawełniana
  • Białe portki z sukna wełnianego. Wzdłuż nogawki biegnie czarny szew z rozcięciem bocznym u dołu.
  • Kamizelka (tzw. bruclik) bez rękawów koloru czerwieni makowej, szafiru lub czarna z rzędem dziurek i guzików oraz dwoma rzędami ozdobnych „chwościków”
  • Kopytka (skarpety) wełniane wykonane ręcznie na drutach. Do tego kierpce (buty) skórzane.
  • Trzos (pas) skórzany, wytłaczany i wybijany mosiężnymi guzami, zapinany na trzy lub cztery klamry
  • Kłobuk (kapelusz) czarny z czerwonym sznurkiem i czerwonym obszyciem[5]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Roman Marcinek (red.), Encyklopedia Polski, 1996, s.194, ISBN 83-86328-60-6, ISBN 978-83-86328-60-4.
  2. Żywiecczyzna – IBR wiki [online], ibrbs.pl [dostęp 2017-04-19] (pol.).
  3. Maria Romowicz, Folklor górali żywieckich, t.1, Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechiniania Kultury, 1978.
  4. Ocalone gęśle - „Szkoła mistrzów budowy instrumentów ludowych” [online], www.grojcowianie.org [dostęp 2016-12-13].
  5. Grojcowianie - górale żywieccy [online], www.grojcowianie.org [dostęp 2016-12-04].