Zagórzanie

Strój górali zagórzańskich

Zagórzanie (górale zagórzańscy) – góralska grupa etnograficzna narodowości polskiej zamieszkująca część Beskidu Wyspowego i północną stronę Gorców. Stolicą regionu zagórzańskiego jest miasto Mszana Dolna. Zagórzanie posiadają własny folklor, bogatą tradycję, strój oraz gwarę.

Mapa terenów zamieszkałych przez Zagórzan

Zasięg terytorialny

Zagórzanie zamieszkują północną stronę Gorców i część sąsiadującego z nimi Beskidu Wyspowego. Od południa graniczą z Podhalanami, od północnego wschodu z Lachami Limanowskimi, od południowego wschodu z Góralami Łąckimi, natomiast na północnym zachodzie z Kliszczakami.

Niegdyś tereny zamieszkiwane przez górali zagórzańskich obejmowały tereny Rabki Zdroju i okolicznych wsi, jednak w ostatnich latach owe tereny uległy silnemu wpływowi kultury podhalańskiej

Ważniejsze miejscowości zagórzańskie

• Mszana Dolna
• Kasina Wielka
• Kasinka Mała
• Niedźwiedź
• Konina
• Lubomierz
• Podobin
• Raba Niżna
• Olszówka
• Poręba Wielka
• Łętowe

Ważniejsze góry na terenie zagórzan

• Lubogoszcz
• Śnieżnica
• Ćwilin
• Szczebel
• Luboń Wielki
• Turbacz
• Kudłoń

Strój ludowy

Strój męski składał się z tzw. hazuki, uszytej z sukna samodziałowego czarnego lub brązowego, sukiennych białych spodni oraz krótkiego białego serdaka ze skór owczych bez rękawów, wkładanego na koszulę (spinaną niegdyś mosiężną spinką) i pod hazukę. Spodnie miały dwa przypory, zdobione parzenicą w kolorze czerwonym i niebieskim. Na nogi wkładano kierpce przytrzymywane skórzanymi rzemieniami. Gdy wychodzili na zewnątrz ubierali na siebie kożuchy z owczej skóry (kubraki) aby ochronić się przed zimnem. Głowę okrywał filcowy kłobuk.

Kobiety nosiły białe spódnice zdobione wzorami. Plecy okrywała tzw. łoktuszka, a głowę mężatek czepiec. Zamożne gospodynie miały spódnice i zapaski z wełny i jedwabiu. Na nogi wkładały kierpce, zaś od święta buty z miękkimi cholewami.

• 
  Stroje Zagórzan w Orkanówce
• 
  Serdak górala zagórzańskiego
• 
  Męski i żeński strój Zagórzan
• 
  Kierpiec Zagórzanina

Folklor

Folklor zagórzański zachował się stosunkowo słabo do dzisiejszych czasów, ulegając wpływom z sąsiedniego Podhala czy też Lachów.

Tradycyjna muzyka zagórzańska ma wiele wspólnego z muzyką wszystkich górali karpackich (m.in. obecność tzw. skali góralskiej). Od zawsze wykonywana była w składzie: skrzypce-prym, skrzypce-sekund oraz basy. W nielicznych już tradycyjnych melodiach zagórzańskich dominują durowe, wysokie brzmienia. Zachowały się jeszcze żywiołowe melodie pasterskie. Tradycyjna muzyka tego regionu, najbardziej autentyczna i prawdziwa, po dzień dzisiejszy grywana jest przez starszych mieszkańców regionu.

W zapomnienie odeszły tradycyjne instrumenty pasterskie, takie jak: fujarki, piszczałki i dudy. Podobnie w szczątkowym stanie zachowały się tańce pasterskie i solowe. Lepiej zachowały się tańce „od Lachów” takie jak np. polki. Na terenie zagórzan czasami tańczone były tańce zapożyczone z Podhala (cyfrowany, zbójnicki).

Zagórzańskie zespoły folklorystyczne

• Zespół Regionalny „Kasinianie – Zagórzanie”
• Zagórzański Zespół Folklorystyczny „Dolina Mszanki”
• Zespół Folklorystyczny „Porębiański Ród”
• Zespół Regionalny ,,Mali Rabianie''

Słynne postacie z Zagórza

* Władysław Orkan

• Józefa Kobylińska
• Stanisław Ciężadlik
• Bolesław Żaba
• Sebastian Flizak
• Justyna Kowalczyk
• Stanisław Dobrowolski
• Wojciech Rypel
• Antonina Zachara-Wnękowa
• Piotr Kaleciak

Linki zewnętrzne

• Szczegółowy opis strojów Zagórzańskich