Rudziniec (gmina)

Rudziniec
	gmina wiejska
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	gliwicki
TERC	2405052
Siedziba	Rudziniec
Wójt	Łukasz Pierończyk
Powierzchnia	160,39 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 10 638
• gęstość	66,8 os./km²
Nr kierunkowy	32
Tablice rejestracyjne	SGL
	Adres urzędu:ul. Gliwicka 26; 44-160 Rudziniec
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	17
Liczba miejscowości	17
	Położenie na mapie powiatu;
	50°21′26″N 18°24′24″E/50,357222 18,406667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Rudziniec – gmina wiejska w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie gliwickim. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa katowickiego.

Siedziba gminy to Rudziniec.

Historia

Gmina zbiorowa Rudziniec powstała po II wojnie światowej (w grudniu 1945^[2]) w powiecie gliwickim na terenie tzw. Ziem Odzyskanych (tzw. I okręg administracyjny – Śląsk Opolski^[3]^[4]), powierzonym 18 marca 1945 administracji wojewody śląskiego^[4]^[5], a z dniem 28 czerwca 1946 przyłączonym do woj. śląskiego (śląsko-dąbrowskiego)^[6]^[7].

Według stanu z 1 stycznia 1946 gmina składała się z 6 gromad: Bojszów, Kleszczów, Lacza, Rachowice, Rudno i Rudziniec^[8]. 6 lipca 1950 zmieniono nazwę woj. śląskiego na katowickie^[9], a 9 marca 1953 kolejno na stalinogrodzkie^[10]. Według stanu z 1 lipca 1952 gmina składała się z 5 gromad: Bojszów, Kleszczów, Łącza, Rudno i Rudziniec^[11]. Gmina została zniesiona 29 września 1954 wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[12].

Osobne artykuły: Bojszów (gromada), Brzezinka (gromada w powiecie gliwickim) i Rudziniec (gromada).

Jednostkę reaktywowano 1 stycznia 1973 w tymże powiecie i województwie^[13]. W jej skład weszły obszary 7 sołectw: Bojszów, Brzezinka, Kleszczów, Ligota Kradziejowska, Łącza, Rudno, Rudziniec i Rzeczyce^[13]^[14].

27 maja 1975 sołectwo Brzezinka włączono do Gliwic^[15].

1 czerwca 1975 gmina weszła w skład nowo utworzonego (mniejszego) woj. katowickiego (zniesienie powiatów)^[16]. Od 1999 w woj. śląskim, ponownie w powiecie gliwickim.

Położenie

Gmina Rudziniec znajduje się w środkowej części powiatu gliwickiego, który położony jest razem z gminą w całości na terenie obszaru Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP). Gmina sąsiaduje z miastami: Gliwice, Pyskowice oraz Kędzierzyn-Koźle, położony w województwie opolskim oraz gminami: Sośniowice, Toszek, Bierawa w powiecie kędzierzyńsko-kozielskim i Ujazd w powiecie strzeleckim^[17].

Gmina Rudziniec według podziału fizycznogeograficznego Kondrackiego znajduje się w całości w makroregionie Wyżyny Śląskiej, leżącym w prowincji Wyżyn Polskich, które rozciągają się od województwa śląskiego aż po podkarpacie. Większość obszaru gminy położona jest w równinnym mezoregionie Obniżenia Bojszowy, natomiast pomniejsze części w regionach: Chełmu oraz Wyżyny Katowickiej^[18]^[19].

Miejscowości

Miejscowości leżące na terenie gminy Rudziniec:

Sołectwa:

1 stycznia 1952 z gminy Rudziniec wyłączono gromadę Rachowice i włączono ją do gminy Sośnicowice^[20].

Powierzchnia

Według danych z roku 2002^[21] gmina Rudziniec ma obszar 160,39 km², w tym:

użytki rolne: 47%
użytki leśne: 40%

Gmina stanowi 24,18% powierzchni powiatu.

Gmina Rudziniec jest drugą co do wielkości gminą wiejską w województwie śląskim (po gminie Jeleśnia).

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004^[22]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	10 692	100	5499	51,4	5193	48,6
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²]	66,7		34,3		32,4

Historia

W październiku 1918 powstała w Rudzińcu polska Rada Ludowa.^{[potrzebny przypis]}
1 października 1920 powstało w Rudzińcu Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”.^{[potrzebny przypis]}
2–5 czerwca 1921 Rudziniec był siedzibą dowództwa I Dywizji Wojsk Powstańczych w czasie III powstania śląskiego.^{[potrzebny przypis]}

Zabytki

Kościół Narodzenia św. Jana Chrzciciela i Matki Boskiej w Poniszowicach – kościół z XV wieku
Zamek w Pławniowicach – zamek z XIV wieku.
Zespół pałacowo-parkowy w Pławniowicach – pałac i park z XIX wieku.

Edukacja

Gmina Rudziniec posiada sieć publicznych placówek oświatowych składającą się z przedszkoli i ośmiu szkół podstawowych.^[23]

Szkoły podstawowe:

Szkoła Podstawowa im. Józefa Bema w Bojszowie
Szkoła Podstawowa w Bycinie
Szkoła Podstawowa im. Bolesława Chrobrego w Chechle
Szkoła Podstawowa w Kleszczowie
Szkoła Podstawowa w Pławniowicach
Szkoła Podstawowa w Poniszowicach
Szkoła Podstawowa w Rudnie
Szkoła Podstawowa im. św. Jana Pawła II w Rudzińcu

Turystyka

Przez gminę przebiegają następujące szlaki turystyczne:

Transport

Drogowy

Przez gminę Rudziniec przechodzi droga wojewódzka, krajowa i autostrada.

Drogi Wojewódzkie:

907

Drogi Krajowe:

94
88
40

Drogi Europejskie:

E40

Autostrady:

A4

Przypisy

↑ ^a ^b Gmina Rudziniec w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Rozporządzenie Wojewody Śląsko-Dąbrowskiego z dnia 27 listopada 1945 (Śląsko-Dąbrowski Dziennik Wojewódzki, Nr. 34, Kat, dnia 22 grudnia 1945 r.).
↑ Utworzony 14 marca 1945 decyzją Rady Ministrów.
↑ ^a ^b Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku (The population of Poland in the 20th century). Warszawa: Polska Akademia Nauk, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyńskiego, 2005, s. 43–44.
↑ Dokumentu podstawy prawnej nie odnaleziono.
↑ Dz.U. z 1946 r. nr 28, poz. 177.
↑ Na podstawie ustawy z dnia 11 września 1944 o organizacji i zakresie działania rad narodowych (Dz.U. z 1944 r. nr 5, poz. 22) oraz dekretu z 23 listopada 1944 o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1944 r. nr 14, poz. 74).
↑ Podział administracyjny województwa śląsko-dąbrowskiego wraz ze skorowidzem gmin i gromad (według stanu z dnia 1 stycznia 1946). Katowice, Wrocław: Instytut Śląski, 1947.
↑ Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255.
↑ Dz.U. z 1953 r. nr 13, poz. 51.
↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa.
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191.
↑ ^a ^b Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312.
↑ Uchwała Nr XX/99/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie katowickim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 20 grudnia 1972 r., Nr. 12, Poz. 103).
↑ Dz.U. z 1975 r. nr 15, poz. 87.
↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92.
↑ Strategia Rozwoju Gminy Rudziniec - Gmina Rudziniec [online], bip.rudziniec.pl [dostęp 2025-06-05] .
↑ JerzyJ. Kordacki JerzyJ., Geografia Regionalna Polski, PWN, 2002, ISBN 83-01-13897-1 .
↑ ArcGIS Enterprise - Regiony fizycznogeograficzne Polski [online], https://geologia.pgi.gov.pl [dostęp 2025-06-05] (pol.).
↑ Uchwała Nr 48/1424 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 9. 10. 1954, w sprawie zmiany granic gmin Rudziniec i Sośnicowice w powiecie gliwickim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach, 1951, nr 17, poz. 115).
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Szkoły - Gmina Rudziniec [online], rudziniec.pl [dostęp 2021-07-28] .

Linki zewnętrzne

Gmina Rudziniec
Gmina Rudziniec BIP. rudziniec.biuletyn.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-03-04)].

[populacja2016-1] Gmina Rudziniec w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[2] Rozporządzenie Wojewody Śląsko-Dąbrowskiego z dnia 27 listopada 1945 (Śląsko-Dąbrowski Dziennik Wojewódzki, Nr. 34, Kat, dnia 22 grudnia 1945 r.).

[3] Utworzony 14 marca 1945 decyzją Rady Ministrów.

[pan-4] Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku (The population of Poland in the 20th century). Warszawa: Polska Akademia Nauk, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyńskiego, 2005, s. 43–44.

[5] Dokumentu podstawy prawnej nie odnaleziono.

[6] Dz.U. z 1946 r. nr 28, poz. 177.

[7] Na podstawie ustawy z dnia 11 września 1944 o organizacji i zakresie działania rad narodowych (Dz.U. z 1944 r. nr 5, poz. 22) oraz dekretu z 23 listopada 1944 o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1944 r. nr 14, poz. 74).

[podział-8] Podział administracyjny województwa śląsko-dąbrowskiego wraz ze skorowidzem gmin i gromad (według stanu z dnia 1 stycznia 1946). Katowice, Wrocław: Instytut Śląski, 1947.

[9] Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255.

[10] Dz.U. z 1953 r. nr 13, poz. 51.

[11] Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa.

[12] Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191.

[ReferenceA-13] Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312.

[14] Uchwała Nr XX/99/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie katowickim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 20 grudnia 1972 r., Nr. 12, Poz. 103).

[15] Dz.U. z 1975 r. nr 15, poz. 87.

[16] Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92.

[17] Strategia Rozwoju Gminy Rudziniec - Gmina Rudziniec [online], bip.rudziniec.pl [dostęp 2025-06-05] .

[18] JerzyJ. Kordacki JerzyJ., Geografia Regionalna Polski, PWN, 2002, ISBN 83-01-13897-1 .

[19] ArcGIS Enterprise - Regiony fizycznogeograficzne Polski [online], https://geologia.pgi.gov.pl [dostęp 2025-06-05] (pol.).

[20] Uchwała Nr 48/1424 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 9. 10. 1954, w sprawie zmiany granic gmin Rudziniec i Sośnicowice w powiecie gliwickim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach, 1951, nr 17, poz. 115).

[autonazwa1-21] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[22] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[23] Szkoły - Gmina Rudziniec [online], rudziniec.pl [dostęp 2021-07-28] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

Miasta	Knurów Pyskowice Sośnicowice Toszek
Gminy miejskie	Knurów Pyskowice
Gminy miejsko-wiejskie	Sośnicowice Toszek
Gminy wiejskie	Gierałtowice Pilchowice Rudziniec Wielowieś

Przynależność wojewódzka	woj. śląskie (1945–50) woj. katowickie (1950–53) woj. stalinogrodzkie (1953–56) woj. katowickie (1956–75)
Miasta (1945–75)	Łabędy (1954–64) Pyskowice Sośnicowice (do 1945) Toszek
Osiedla (1954–72)	Wilcze Gardło (1956–72)
Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75)	Bojków (Szywałd) (1945–54) Kamieniec (1945–54 i 1973–75) Łabędy (1945–54) Łubie (1945–54) Ostropa (1945–54) Pławniowice (1945–54) Poniszowice (1973–75) Rudziniec (1945–54 i 1973–75) Sośnicowice (1945–54 i 1973–75) Świbie (1945–54) Toszek (Toszek–Wieś) (1945–54 i 1973–75) Tworóg (1945–51 →) Wielowieś (1945–54 i 1973–75) Żernica (1973–75)
Gromady (1954–72)	Bojków (1954–72) Bojszów (1954–72) Brzezinka (1954–72) Czechowice (1954–59) Czekanów (1954–61) Dzierżno (1954–59) Kamieniec (1954–72) Kotulin (1954–72) Łubie (1954–72) Nieborowice (1954–59) Ostropa (1954–72) Paczyna (1954–72) Pawłowice (1954–57) Pilchowice (1954–72) Pisarzowice (1954–57) Pławniowice (1954–72) Poniszowice (1954–72) Rudziniec (1954–72) Rzeczyce (1954–59) Sierakowice (1954–61) Sieroty (1954–57) Sośnicowice (1954–72) Świbie (1954–72) Toszek (1958–72) Trachy (1954–61) Wielowieś (1954–72) Wilcze Gardło (1954–55) Ziemięcice (1954–72) Żernica (1954–72)