Język bośniacki: Różnice pomiędzy wersjami

bosanski jezik
босански језик
Klasyfikacja genetyczna
	{{{klasyfikacja}}}
Status oficjalny
Ethnologue	1 narodowy↗
Kody języka
ISO 639-1	bs
ISO 639-2	bos
ISO 639-3	bos
IETF	bs
Glottolog	bosn1245
Ethnologue	bos
WALS	bos
SIL	BOS
W Wikipedii
	Zobacz też: język, języki świata
	Wikipedia w języku bośniackim
	Słownik języka bośniackiego; w Wikisłowniku
	Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja nieprzejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 12:32, 16 sty 2018

Język bośniacki (bosanski / босански) – jedna z czterech ustandaryzowanych odmian serbsko-chorwackiego języka policentrycznego^[5]^[6]^[7]^[8], oparta na dialekcie sztokawskim^[9]. Używana jest przez Boszniaków i większości Bośniaków niedeklarujących przynależności etnicznej do jednej z trzech konstytutywnych grup w Bośni i Hercegowinie, gdzie obok standardów serbskiego i chorwackiego ma status języka urzędowego. Posługują się nim także Boszniacy zamieszkujący region Sandżak (na pograniczu Serbii i Czarnogóry). Do zapisu tego standardu używa się głównie alfabetu łacińskiego, ale równoprawny status ma również cyrylica serbska^[1]. Standardem bośniackim mówi około 2 milionów ludzi.

Nazwa język bośniacki została przyjęta w 1995 roku po rozpadzie Jugosławii, stosuje się ją również w standardzie ISO 639. Niektórzy językoznawcy (niemal wyłącznie bośniaccy) wyrażają pogląd, że język bośniacki istniał już wcześniej i posiada własną, sięgającą wczesnego średniowiecza, historię. Jest to kwestia dyskusyjna i umowna, ponieważ dialekty języka serbsko-chorwackiego, jak i same języki standardowe – bośniacki, chorwacki i serbski są do siebie bardzo zbliżone. Jednak choć już w latach 70. XX w. zaczęto wyróżniać w języku serbsko-chorwackim subwariant bośniacki (obok wariantu serbskiego i chorwackiego), dopiero w 1995 r. Bośniacy zdecydowali się podnieść status swojej mowy do rangi języka narodowego i standardowego.

W latach 90. XX w. rozpoczął się proces kodyfikacji oraz elaboracji języka bośniackiego. Wydano pierwszy słownik i akademicką gramatykę, a także liczne podręczniki do nauki tego standardu (Isaković, Rječnik bosanskoga jezika: karakteristična leksika, Sarajewo 1995; Jahić, Školski rječnik bosanskoga jezika, Sarajewo 1999; Jahić, Halilović, Palić, Gramatika bosanskoga jezika, Zenica 2000). Na razie jednak stopień elaboracji i kodyfikacji tego wariantu jest wyraźnie niższy niż w przypadku większości języków standardowych.

Gramatyka

Zob. język serbsko-chorwacki.

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b Cyrylica serbska jest równoprawnym sposobem zapisu standardu bośniackiego, ale w praktyce używa się jej prawie wyłącznie w Republice Serbskiej. W Federacji Bośni i Hercegowiny dominuje alfabet łaciński.
↑ Senahid Halilović: Pravopis bosanskoga jezika. Preporod, 1996, s. 15. (serb.-chorw.).
↑ Ronelle Alexander: Bosnian, Croatian, Serbian, a Grammar: With Sociolinguistic Commentary. Univ of Wisconsin Press, s. 1–2. ISBN 978-0-299-21193-6. (ang.).
↑ ^a ^b Fatima Pelešić-Muminović: Bosanski jezik. 1. Bemust, s. 5. (serb.-chorw.).
↑ David Dalby, Linguasphere (1999/2000, Linguasphere Observatory), s. 445, 53-AAA-g, "Srpski+Hrvatski, Serbo-Croatian".
↑ Daniel Bunčić: Die (Re-)Nationalisierung der serbokroatischen Standards. W: Sebastian Kempgen: Deutsche Beiträge zum 14. Internationalen Slavistenkongress, Ohrid, 2008. Monachium: Otto Sagner, 2008, s. 93, seria: Welt der Slaven. OCLC 238795822. (niem.).
↑ Snježana Kordić: Jezična politika: prosvjećivati ili zamagljivati?. W: Saša Gavrić: Jezička/e politika/e u Bosni i Hercegovini i njemačkom govornom području: zbornik radova predstavljenih na istoimenoj konferenciji održanoj 22. marta 2011. godine u Sarajevu. Sarajewo: Goethe-Institut Bosnien und Herzegowina ; Ambasada Republike Austrije ; Ambasada Švicarske konfederacije, 2011, s. 61–62. ISBN 978-9958-1959-0-7. (serb.-chorw.).
↑ Enisa Kafadar: Bosnisch, Kroatisch, Serbisch – Wie spricht man eigentlich in Bosnien-Herzegowina?. W: Beate Henn-Memmesheimer, Joachim Franz: Die Ordnung des Standard und die Differenzierung der Diskurse. T. 1. Frankfurt nad Menem: Peter Lang, 2009, s. 103. OCLC 699514676. (niem.).
↑ Snježana Kordić. I dalje jedan jezik. „Sarajevske sveske”, s. 84, 87, 2005. Sarajewo. ISSN 1512-8539. (serb.-chorw.).

[zapis-1] Cyrylica serbska jest równoprawnym sposobem zapisu standardu bośniackiego, ale w praktyce używa się jej prawie wyłącznie w Republice Serbskiej. W Federacji Bośni i Hercegowiny dominuje alfabet łaciński.

[2] Senahid Halilović: Pravopis bosanskoga jezika. Preporod, 1996, s. 15. (serb.-chorw.).

[3] Ronelle Alexander: Bosnian, Croatian, Serbian, a Grammar: With Sociolinguistic Commentary. Univ of Wisconsin Press, s. 1–2. ISBN 978-0-299-21193-6. (ang.).

[p1-4] Fatima Pelešić-Muminović: Bosanski jezik. 1. Bemust, s. 5. (serb.-chorw.).

[5] David Dalby, Linguasphere (1999/2000, Linguasphere Observatory), s. 445, 53-AAA-g, "Srpski+Hrvatski, Serbo-Croatian".

[6] Daniel Bunčić: Die (Re-)Nationalisierung der serbokroatischen Standards. W: Sebastian Kempgen: Deutsche Beiträge zum 14. Internationalen Slavistenkongress, Ohrid, 2008. Monachium: Otto Sagner, 2008, s. 93, seria: Welt der Slaven. OCLC 238795822. (niem.).

[7] Snježana Kordić: Jezična politika: prosvjećivati ili zamagljivati?. W: Saša Gavrić: Jezička/e politika/e u Bosni i Hercegovini i njemačkom govornom području: zbornik radova predstavljenih na istoimenoj konferenciji održanoj 22. marta 2011. godine u Sarajevu. Sarajewo: Goethe-Institut Bosnien und Herzegowina ; Ambasada Republike Austrije ; Ambasada Švicarske konfederacije, 2011, s. 61–62. ISBN 978-9958-1959-0-7. (serb.-chorw.).

[8] Enisa Kafadar: Bosnisch, Kroatisch, Serbisch – Wie spricht man eigentlich in Bosnien-Herzegowina?. W: Beate Henn-Memmesheimer, Joachim Franz: Die Ordnung des Standard und die Differenzierung der Diskurse. T. 1. Frankfurt nad Menem: Peter Lang, 2009, s. 103. OCLC 699514676. (niem.).

[9] Snježana Kordić. I dalje jedan jezik. „Sarajevske sveske”, s. 84, 87, 2005. Sarajewo. ISSN 1512-8539. (serb.-chorw.).

[10] Język prasłowiański nie jest językiem słowiańskim, lecz przodkiem wszystkich języków słowiańskich.

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[1]

[A]

@@ Linia 9: / Linia 9: @@
 **** [[Język serbsko-chorwacki]]
 ***** Język bośniacki
- |rodzaj           = [[alfabet chorwacki]], [[cyrylica serbska]]<ref name="zapis">Cyrylica serbska jest równoprawnym sposobem zapisu standardu bośniackiego, ale w praktyce używa się jej prawie wyłącznie w [[Republika Serbska|Republice Serbskiej]]. W [[Federacja Bośni i Hercegowiny|Federacji Bośni i Hercegowiny]] dominuje alfabet łaciński.</ref><ref>{{cytuj książkę | autor = Senahid Halilović | url = https://books.google.com/books?id=S5NiAAAAMAAJ | tytuł = Pravopis bosanskoga jezika | wydawca=Preporod | rok=1996 | strony=15 | język=sh}}</ref><ref>{{cytuj książkę | autor = Ronelle Alexander | url = https://books.google.com/books?id=6HTdZ5rxJ-cC | tytuł = Bosnian, Croatian, Serbian, a Grammar: With Sociolinguistic Commentary | wydawca=Univ of Wisconsin Press|isbn=978-0-299-21193-6 | strony=1–2 | język=en}}</ref><ref name="p1">{{Cytuj książkę | autor = Fatima Pelešić-Muminović | url = http://books.google.com/books?id=k5RiAAAAMAAJ | tytuł = Bosanski jezik. 1 | wydawca = Bemust | strony=5 | język=sh}}</ref><br />(dawniej również [[bosančica]] - cyrylica bośniacka<ref name="p1"/>)
+ |rodzaj           = [[alfabet chorwacki]], [[cyrylica serbska]]<ref name="zapis">Cyrylica serbska jest równoprawnym sposobem zapisu standardu bośniackiego, ale w praktyce używa się jej prawie wyłącznie w [[Republika Serbska|Republice Serbskiej]]. W [[Federacja Bośni i Hercegowiny|Federacji Bośni i Hercegowiny]] dominuje alfabet łaciński.</ref><ref>{{cytuj książkę | autor = Senahid Halilović | url = https://books.google.com/books?id=S5NiAAAAMAAJ | tytuł = Pravopis bosanskoga jezika | wydawca=Preporod | rok=1996 | strony=15 | język=sh}}</ref><ref>{{cytuj książkę | autor = Ronelle Alexander | url = https://books.google.com/books?id=6HTdZ5rxJ-cC | tytuł = Bosnian, Croatian, Serbian, a Grammar: With Sociolinguistic Commentary | wydawca=Univ of Wisconsin Press|isbn=978-0-299-21193-6 | strony=1–2 | język=en}}</ref><ref name="p1">{{Cytuj książkę | autor = Fatima Pelešić-Muminović | url = http://books.google.com/books?id=k5RiAAAAMAAJ | tytuł = Bosanski jezik. 1 | wydawca = Bemust | strony=5 | język=sh}}</ref><br />(dawniej również [[bosančica]] - cyrylica bośniacka<ref name="p1"/>) |kraj, region2    = {{Państwo|Bośnia i Hercegowina}}
- |kraj, region2    = {{Państwo|Bośnia i Hercegowina}} (''de facto'')
  |agencja          = nieregulowany
  |iso1             = bs| iso2=bos| sil=BOS
@@ Linia 18: / Linia 17: @@
 }}
-'''Język bośniacki''' (''bosanski'' / ''босански'') – jedna z czterech uregulowanych odmian [[Język serbsko-chorwacki|serbsko-chorwackiego]] języka policentrycznego<ref>David Dalby, ''Linguasphere'' (1999/2000, Linguasphere Observatory), s. 445, 53-AAA-g, "Srpski+Hrvatski, Serbo-Croatian".</ref><ref>{{cytuj książkę| nazwisko r = Bunčić | imię r = Daniel | rozdział = Die (Re-)Nationalisierung der serbokroatischen Standards | nazwisko = Kempgen | imię = Sebastian |tytuł = Deutsche Beiträge zum 14. Internationalen Slavistenkongress, Ohrid, 2008  |wydawca= Otto Sagner |miejsce= Monachium |rok=2008 |strony=93 |seria= Welt der Slaven |isbn= |oclc= 238795822 |język=de}}</ref><ref>{{cytuj książkę | nazwisko r = Kordić | imię r = Snježana | autor r link = Snježana Kordić | rozdział = Jezična politika: prosvjećivati ili zamagljivati? | adres rozdziału = http://bib.irb.hr/datoteka/565627.JEZICNA_POLITIKA.PDF | nazwisko = Gavrić | imię = Saša |tytuł = Jezička/e politika/e u Bosni i Hercegovini i njemačkom govornom području: zbornik radova predstavljenih na istoimenoj konferenciji održanoj 22. marta 2011. godine u Sarajevu |wydawca= Goethe-Institut Bosnien und Herzegowina ; Ambasada Republike Austrije ; Ambasada Švicarske konfederacije |miejsce= Sarajewo |rok=2011  |strony=61–62 |isbn=978-9958-1959-0-7| język=sh}}</ref><ref>{{cytuj książkę | nazwisko r = Kafadar | imię r = Enisa | rozdział = Bosnisch, Kroatisch, Serbisch – Wie spricht man eigentlich in Bosnien-Herzegowina? | adres rozdziału =http://books.google.hr/books?id=63hKaFGtTDAC&pg=PA95&lpg=false#v=onepage&q&f=false  | nazwisko = Henn-Memmesheimer | imię = Beate | nazwisko2 = Franz | imię2 = Joachim |tytuł = Die Ordnung des Standard und die Differenzierung der Diskurse | tom = 1 |wydawca= Peter Lang |miejsce= Frankfurt nad Menem |rok=2009 |strony=103 |seria= |isbn= |oclc= 699514676|język=de}}</ref>, oparta na [[Dialekt sztokawski|dialekcie sztokawskim]]<ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Kordić | imię = Snježana | autor link = Snježana Kordić | tytuł = I dalje jedan jezik | czasopismo = Sarajevske sveske | url = http://bib.irb.hr/datoteka/430085.I_DALJE_JEDAN_JEZIK.PDF | wolumin = | wydanie = 10 | rok = 2005| strony = 84, 87 | miejsce = Sarajewo | język =sh| issn = 1512-8539}}</ref>.
+'''Język bośniacki''' (''bosanski'' / ''босански'') – jedna z czterech ustandaryzowanych odmian [[Język serbsko-chorwacki|serbsko-chorwackiego]] języka policentrycznego<ref>David Dalby, ''Linguasphere'' (1999/2000, Linguasphere Observatory), s. 445, 53-AAA-g, "Srpski+Hrvatski, Serbo-Croatian".</ref><ref>{{cytuj książkę| nazwisko r = Bunčić | imię r = Daniel | rozdział = Die (Re-)Nationalisierung der serbokroatischen Standards | nazwisko = Kempgen | imię = Sebastian |tytuł = Deutsche Beiträge zum 14. Internationalen Slavistenkongress, Ohrid, 2008  |wydawca= Otto Sagner |miejsce= Monachium |rok=2008 |strony=93 |seria= Welt der Slaven |isbn= |oclc= 238795822 |język=de}}</ref><ref>{{cytuj książkę | nazwisko r = Kordić | imię r = Snježana | autor r link = Snježana Kordić | rozdział = Jezična politika: prosvjećivati ili zamagljivati? | adres rozdziału = http://bib.irb.hr/datoteka/565627.JEZICNA_POLITIKA.PDF | nazwisko = Gavrić | imię = Saša |tytuł = Jezička/e politika/e u Bosni i Hercegovini i njemačkom govornom području: zbornik radova predstavljenih na istoimenoj konferenciji održanoj 22. marta 2011. godine u Sarajevu |wydawca= Goethe-Institut Bosnien und Herzegowina ; Ambasada Republike Austrije ; Ambasada Švicarske konfederacije |miejsce= Sarajewo |rok=2011  |strony=61–62 |isbn=978-9958-1959-0-7| język=sh}}</ref><ref>{{cytuj książkę | nazwisko r = Kafadar | imię r = Enisa | rozdział = Bosnisch, Kroatisch, Serbisch – Wie spricht man eigentlich in Bosnien-Herzegowina? | adres rozdziału =http://books.google.hr/books?id=63hKaFGtTDAC&pg=PA95&lpg=false#v=onepage&q&f=false  | nazwisko = Henn-Memmesheimer | imię = Beate | nazwisko2 = Franz | imię2 = Joachim |tytuł = Die Ordnung des Standard und die Differenzierung der Diskurse | tom = 1 |wydawca= Peter Lang |miejsce= Frankfurt nad Menem |rok=2009 |strony=103 |seria= |isbn= |oclc= 699514676|język=de}}</ref>, oparta na [[Dialekt sztokawski|dialekcie sztokawskim]]<ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Kordić | imię = Snježana | autor link = Snježana Kordić | tytuł = I dalje jedan jezik | czasopismo = Sarajevske sveske | url = http://bib.irb.hr/datoteka/430085.I_DALJE_JEDAN_JEZIK.PDF | wolumin = | wydanie = 10 | rok = 2005| strony = 84, 87 | miejsce = Sarajewo | język =sh| issn = 1512-8539}}</ref>. Używana jest przez [[Boszniacy|Boszniaków]] i większości [[Bośniacy|Bośniaków]] niedeklarujących przynależności etnicznej do jednej z trzech konstytutywnych grup w [[Bośnia i Hercegowina|Bośni i Hercegowinie]], gdzie obok standardów [[język serbski|serbskiego]] i [[język chorwacki|chorwackiego]] ma status [[język urzędowy|języka urzędowego]]. Posługują się nim także Boszniacy zamieszkujący region [[Sandżak]] (na pograniczu [[Serbia|Serbii]] i [[Czarnogóra|Czarnogóry]]). Do zapisu tego standardu używa się głównie [[alfabet łaciński|alfabetu łacińskiego]], ale równoprawny status ma również [[cyrylica serbska]]<ref name="zapis"/>. Standardem bośniackim mówi około 2 milionów ludzi.
-Język bośniacki jest używany przez [[Boszniacy|Boszniaków]] i większości [[Bośniacy|Bośniaków]] niedeklarujących przynależności etnicznej do jednej z trzech konstytutywnych grup w [[Bośnia i Hercegowina|Bośni i Hercegowinie]], gdzie obok [[język serbski|serbskiego]] i [[język chorwacki|chorwackiego]] jest [[język urzędowy|językiem urzędowym]]. Jednak prawne i konstytucyjne zapisy sankcjonujące istnienie określonego języka nie mogą zostać uznane za naukowe kryteria służące klasyfikacji kodów językowych<ref>{{cytuj książkę| nazwisko = Gröschel | imię = Bernhard | autor link = Bernhard Gröschel |tytuł= Das Serbokroatische zwischen Linguistik und Politik: mit einer Bibliographie zum postjugoslavischen Sprachenstreit |wydawca=Lincom Europa |miejsce=Monachium |rok=2009 |strony=348–350 |seria=Studies in Slavic Linguistics ; 34 |isbn=978-3-929075-79-3|oclc= |język=de}}</ref>. Posługują się nim także Boszniacy zamieszkujący znajdujący się w Serbii region [[Sandżak]]. Do zapisu tego standardu używa się głównie [[alfabet łaciński|alfabetu łacińskiego]], ale równoprawny status ma również [[cyrylica serbska]]<ref name="zapis"/>. Językiem bośniackim mówi około 2 milionów ludzi.
 Nazwa ''język bośniacki'' została przyjęta w [[1995]] roku po rozpadzie [[Jugosławia|Jugosławii]], stosuje się ją również w standardzie [[ISO 639]]. Niektórzy językoznawcy (niemal wyłącznie bośniaccy) wyrażają pogląd, że język bośniacki istniał już wcześniej i posiada własną, sięgającą wczesnego średniowiecza, historię. Jest to kwestia dyskusyjna i umowna, ponieważ dialekty języka serbsko-chorwackiego, jak i same języki standardowe – bośniacki, chorwacki i serbski są do siebie bardzo zbliżone. Jednak choć już w latach 70. XX w. zaczęto wyróżniać w języku serbsko-chorwackim subwariant bośniacki (obok wariantu serbskiego i chorwackiego), dopiero w 1995 r. Bośniacy zdecydowali się podnieść status swojej mowy do rangi języka narodowego i [[język standardowy|standardowego]].
 W latach 90. [[XX wiek|XX]] w. rozpoczął się proces [[Norma językowa|kodyfikacji]] oraz elaboracji języka bośniackiego. Wydano pierwszy [[słownik]] i akademicką gramatykę, a także liczne podręczniki do nauki tego standardu (Isaković, ''Rječnik bosanskoga jezika: karakteristična leksika'', Sarajewo 1995; Jahić, ''Školski rječnik bosanskoga jezika'', Sarajewo 1999; Jahić, Halilović, Palić, ''Gramatika bosanskoga jezika'', Zenica 2000). Na razie jednak stopień elaboracji i kodyfikacji tego wariantu jest wyraźnie niższy niż w przypadku większości języków standardowych.
+== Gramatyka ==
+Zob. [[język serbsko-chorwacki]].
 == Zobacz też ==